Orhan
Gazi Dönemi Vakıfları
Tarihçilerimizin ortak ittifakıyla (1324 ile 1362 yılları arasında egemenlik sürmüş olan Orhan Bey/Gazi (1281-1362),Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi ve Malhun Hatun'un oğludur. Babası Osman Gazi'den 16 bin km2 olarak aldığı devleti, oğlu I. Murad'a 95 bin km2 olarak bırakmıştır. Babasının vefatı üzerine 1324'te "bey" olmuştu. Orhan Gazi'ye dinin kahramanı manasına gelen Şücaeddin lakabı verilmişti.) Osmanlı Devlet teşkilatının kurucusudur. Saltanatı zamanında Osmanlı geri gelmemek üzere Rumeli’ye geçmiştir. Vefatı hakkında 1356-1362 tarihleri arasında farklı rivayetler bulunan Orhan Bey’in 100 kalesi olduğunu 1334 yılında kendisiyle görüşen İbn-i Batuta seyahatnamesinde yazmaktadır. Orhan Bey’in bazı kaynaklarda devletin kurucusu olarak görülmesinin sebebi Osmanlı devlet teşkilatının onun zamanında yapılmasıdır.
İznik’teki imaretinde halka yemek dağıttığı, devamlı
halkın içinde olduğu kayıtlara geçmiştir. Orhan Bey’de babası gibi son derece
cömerttir. Vakıf olarak ilk medrese ve imaret onun zamanında İznik’te kuruldu.
Bursa Kazası
Evkâf-ı Selatin Sultan
Vakıfları
Gazi Orhan Beyin Bursa İmareti Vakfı (Kuruluş tarihi:
761/1360)
Filedar/Gündoğdu köyü kalesi:
Kalenin tamamı, surları ve burçlarıyla birlikte, sulanabilir araziler ve diğer
araziler, el sanatkarıyla ve diğer işlerle uğraşanlar vakfedilmişti. Bursa'ya
bağlı Tepecik, Panayır, Musa Baba ve Ulubat'a bağlı Gilyos/Karaağaç köyü,
Pazarköy/Orhangazi ve Hatun köyü vardı.
Tepecik köyü sonraları Sultan
Murad Han vakfı olmuş.(1.995 akçe)
Gilyos/Karaağaç köyü. (41.248 akçe)
Manastır Medresesi'ne ait Alişir/Alaşar köyü.(6790 akçe)
Babalaban Paşa Vakfı'nın bir mezraası(200 akçe).
Alaaddin Bey Vakfı (Kuruluş tarihi: 733/1332)
Osmanlı Devleti'nin ikinci beyi olan Orhan Bey'in ağabeyi/küçük
kardeşi Alaaddin Bey:....
Çatal Burgos köyü, köyün İçindeki sığırlar ile birlikte, köyün
çiftçileri ve köye bağlı diğer yerlerin tamamı vakfedilmişti. Fodra/Alaaddinbey
köyü ve bu köye bağlı diğer yerler vakfedilmişti.
Vakf-ı Merhum Aladdin Beg için Fodra/Alaaddin köyü.(8200 akçe)
Yorgi/Naz-ili köyü.(4807 akçe)
Misebolu/Aydınpınar köyü.(16690 akçe)
Demirciler köyü.(2160 akçe)
Vakf-ı Mescid-i Alaaddin Kelesen köyünde çiftlik ile bir
bostanlık. (650 akçe)
Vakf-ı Evlad-ı Alaaddin Paşa için Yenişehir'e bağlı Misenöz
köyünde bir çiftlik.)400 akçe)
Yenişehir'e bağlı Karaağaç köyü.(30.055 akçe)
Ayrıca Alaaddin Bey'in vakıflarına ait; Yenişehir'e bağlı Kendür
köyü ile Cülahlar/Koyunköv civarında Fakih Çiftliği vardı.
Yarhisar Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Zaviye-i Alaaddin Bey ma vakf-ı Medrese-i Orhan için
Bokluca köyü. 1893 akçe)
Şeyhler mezraası.(130 akçe)
Babaköy'de Ermeni Baba Zaviyesi'ne için Ermeni Baba mezraası. (350
akçe)
Yarhisar kazasına bağlı başka bir Karağaç köyü Alaaddin Bey vakfı
imiş.(2055 akçe)
Asporca Hatun/İbrahim Bey
Vakfı (Kuruluş tarihi: 723/1323)
Asporça Hatun, Bizans imparatorunun kızı ve Orhan Gazi'nin eşidir.
Orhan Gazi'den İbrahim ve Fatma adında çocukları oldu. Kendi adına ve oğlu
İbrahim adına kurduğu vakfa alt Kete'ye bağlı 4 köyü vardır.
Kete/Ürünlü'ye bağlı Narlı, Kapaklı, Firenkli, Çepni köyü ve
alandaki dört çiftlik,
Yörükler köyü ve bağlı iki çiftlik. Ayrıca Bursa'ya bağlı Balıklı
Çiftlik, Samanlı köyü,
Burun Hisar köyü, Eğrice/Eğerce 'mezraası.
1530 yılı tahririne Vakf-ı İbrahim Bey’in 3 köy ve bir mezradan
13.040 akçe geliri bulunmaktadır.
İznik Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Gazi Orhan Beyin İznik Medresesi
Vakfı (Kuruluş tarihi: 761/1359}
Kozluca köyü, içindekilerle
beraber
Gazi Orhan Beyin İznik İmareti
Vakfının 6 köyden 42.012 akçe geliri vardır.
Hoca köyü, İznik'teki Orhan
Camii'nin vakfıdır.
İznik'de Orhan Bey Medresesi
Talebeleri Vakfının geliri 6535 akçe.
Karaoğlan Zaviyesi Vakfı
(İznik) için Karatekin köyü (1.150 akçe)
Vakf-ı Zaviye-i Ahi Örencik'e
ait bir çiftlik.(150 akçe)
Sölözköyü Orhanbey Camii
İmaret ve Mescidi Vakfı;
1 çiftlik.
Sölöz Köyü Camii Hatîb ve
Müezzini Vakfı
Hatice Hatun bnt. Sitti Hatun
Vakfı. Sölöz'de medrese var)
Sölöz köyü.(19.855 akçe)
Hediyeler köyü.(1600 akçe)
Nilüfer Hatun Zaviyesi
Vakfı'na ait Hatun köyü.(885 akçe)
Amme vakıfları
Eseleme/Teseleme Hatun
Vakfı'na ait Karadiken köyü (1305 akçe)
Sinan Paşa Vakfı'na ait Yaros
köyü.
(İznik) "Hüsam Bey
Zaviyesi Vakfı" için Deliklikaya köyü(120 akçe)
Vakf-ı Zaviye-i Hacı Çakra
(Orhan Bey Sarayı'nda Hoca) için Gürle'ye bağlı Üregir/Üreğil köyü.(4250 akçe)
Karacalar Köyü (500 akçe)
Ali Erdicik Zaviyesi Vakfı
için 1 çiftlik.(150 akçe)
İznik'de Hacı Hamza Mescidi
Vakfı, (imam ve müezzin için)
İznik'de Mevlana Alaaddin-zade
Camii Vakfı'na ait bir hamam var.
İznik'de Çarıkçı Zaviyesi
Vakfı'na ait bir zemin.
İznik'de Sanca Subaşı Zaviyesi
Vakfı'na Sarucabey köyü.
Süleyman Paşa'dan İznik'de Ahi
Çoban Zaviyesi Vakfı.
İznik'de Balaban Bey Zaviyesi
Vakfı'na ait Ayucuk köyü.
İznik'de Ahi Savcı Zaviyesi
Vakfı'na ait bir bağı var.
İznik'de Koca Ahmed Zaviyesi
Vakfı.
Davut Fakih'e; Hacetpınan
köyünde bir çiftlik.
Salur köyünde bir çiftlik.
Kurt köyünde bir çiftlik.
İnegöl Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Geyikli Baba; Kulbar
köyü Geyikli Baba köyü ile bağ, bahçe, keten ve koz ağacı mukataaları
Vakf-ı Orhan Bey; İldeniz der
karye-i İrmiyaz.
Hatib Çiftliği mezraası.
Amme Vakfı
Segid Fakih için
Ada-öyük/Edeöyük'te bir çiftlik.
Yenişehir Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Postin-Puş Zaviyesi Vakfı'nın 15.218
akçe geliri vardır.
Vakf-ı Medrese-i Süleyman Paşa
(İznik'te] için Babadya/ Papatya köyü ve Karagöz'e bağlı Süleyman Paşa mezraası.
Babadya köyü yakınlarında
Sarıçayır köyü (900 akçe hasıl) ve Eğriçay. Ereğli köyü.
Amme Vakfı
Akdere civarında Sartıoğlu
köyü. Halka Havlı köyünde Şeyh
Esenlü'nin 1,5 müdlik yer/mezraası.
Topraköyüğü civarında Umur
köyünde bir çiftlik.
Toprak-öyügi:
Şeyh Sevinç evladına vakıf
olarak Karakilise köyünde bir çiftlik.
Geyve'ye bağlı Çalca köyü.
İsmail Fakih Vakfı evladına
vakıf olarak Avşar köyünde 6 müdlik bir yer.
(Yenişehir) Avşar köyü.
Söğüt Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Merhum Sultan Orhan;
"Söğüt'te merhum Sultan Mehmed bir camii bina eyleyip Bursa'da Orhaniye
Zaviyesi'nden niyabet (pay ayrıldı).
Gedeleklü tabii-i Sögüd,
vakf-ı imaret-i Orhan Beg.
Amme vakıfları
Virancık köyünde Ahmed Fakih
ve Beylik Fakih Çiftliği.
Ahur'a bağlı bir haneli Temur
Çiftliği.
Akhisar/Karagöz/Pamukova
Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Karaoğlan Zaviyesi Vakfı için;
Katırözü köyü Hüseyin köyü.
Amme Vakfı
Şerafettin Paşa Zaviyesi ve
mescidi vakfı için verilen köyler Sakarya Köprüsü için hizmetle yükümlü.
Nefs-i Mekece kasabası.
Gılman-ı Mekece köyü.
Dere köyü.
Hisarcık/Yaylak! Kakî köyü.
Köprühisar'da bir mezraa.
Hisarcık köyü.
Ermeni Pazarı (Pazarcık) Kazası
Amme vakfı
Sarı Baba Zaviyesi vakfı İçin Eymir köyü.
Esri köyünde Şeyh İlyas'a bir çiftlik.
Kamanlar köyünde bir çiftlik.
Yalakova/Yalova Kaza
Vakf-ı Alaca Şeyh için Akkilise köyü.
Gürle Nahiyesi
Selatin/Sultan Vakıfları
Bursa'daki "Vakf-ı İmaret-i Orhan Bey" ait Hatib köyü.
Pazarköyü
Terziler köyü
Akköy
Vakf-ı Hz. Eyüp Ensari Efendi için Dereköyü
Nadiri köyü
Amme vakıfları
İznik'te İbrahim Paşa İmareti Vakfı. (Orhan Bey'den ve Sultan
Murad'tan)
Ada(Pazarı) Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Orhan Bey'in Hicri 724 tarihinde Mekece'deki zaviyeye
yaptığı" vakıf ile Adapazarı'nda Emir Ali-çiftlîği, Kaymaklu ve
Kuyumcılu" köylerinde bu köylerin mescidleri için, "Karagöz
vilayetinde" Hüseyin köyü ve Balcı köylerinde, tevliyetini bazı ahi, fakih
ve Kadı'lara tevcih etmek amacıyla kurduğu vakıflar. Bir de Beypazarı'na bağlı
Kuyumcu köyü vardı.
Vakfı Hatib-i Camii-i Orhan Bey için Beloban köyü.
Vakfı İmam-ı Mescid-i Orhan Bey için Kaymaklu köyü.
Vakf-ı Medrese-i Sultan Alaaddin için Karaca köyü.
İzmit Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Adil Faki için İzmid-Kandıra'da Senir-Kezen köyü.
(İzmit) Vakf-ı İmam-ı Camii- Orhan ve Vakf-ı İmam-ı Mescid-i
karye-i Kandıra (Orhan Bey Camii) için bir çiftlik.
Gebze Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Camii-i Gökbüze/Gebze iki köy
Danişmend-viran köyü.
Kardal köyü.
Kuyumculu ve Karasu köyleri, Orhan Gazi zamanında uç bey
komutanlarından Konuralp Bey tarafından feth olunmuştu.
Sapanca'ya bağlı Beloban/Beloyan
Adapazarı Orhan Camii için,Orhan Bey tarafından vakfedildi.
Gebze'de Turabeg köyü
Amme Vakfı
Vakf-ı Şemsi Şeyh için Şemsişeyh köyü.
Akpınar mezraası.
Çongara köyünde bir çiftlik.
İlyas Bey Zaviyesi vakfından bir yer.
Göl (Gölpazarı) Kazası
Nefs-i Göl'de merhum Mihal Bey bir zaviye bina idüp, mezkûr zaviye
içün bir hamam bina idüb vakf etmiş. Zikrolan hamam harab olub imarete
muhtacdır ve zaviye-i mezbur dahi mu'attaldır, deyü kayd olunmuş."
Amme Vakfı
Çomaklu mezraasında Polad mevkiinde bir zemin.
Kavacık mezraasında Musa Şeyh Çiftliği.
Akpınar mezraası.
Hızır Şeyh'de 5 müdlik yer.
Kösediken'de Ahmed Fakih zemini.
Yenice Taraklı Kazası
Amme Vakfı
Orhan Sultan'dan Toy deresinde Halil Fakihoğlu mezraası.
Geyve Kazası
Amme Vakfı
İshak Fakih evladına vakıf olarak Firuz Çiftliği.
Alan Arkı'nde 3 kıtaa yer.
Akyazı Kazası
Amme Vakfı
Köprü hizmeti için Şeyh İsmail'e Çalıca mezraası.
İshak Fakih'e Saruçayır Çiftliği ve bir çiftlik
Köprü için Punda köyünde Savcı Çiftliği
Punda civarında Murad Danişment'e bir mezraa
Hendek'te Yahya Şeyh'e iki parça yer.
Göynük Kazası
Kılaguz Şeyh'e Harmankaya mezraası.
Ahi Sevindik mezraası.
Adranos/Orhaneli Kazası
İlbise köyü
Bugün İlbise olarak anılan bölgedeki köyler şunlardır; Koçi,
Ortaköy, Başköy, Süleyman bey/Beyköy ve Çınarcık.
Adranos Şeyhler/Şıhlar köyünün Şahin Baba Zaviyesi'ne I. Murad
Yıldırım Bayezid dönemlerinde vakfedildiği
Ulubat Nahiyesi
Selatin/Sultan Vakıfları
Hz. Eyüp el-Ensari Vakfı'na ait Balcı köyü. Ayrıca Çatallar ve
Kocaştı köyü.
Eymisöz köyü.
Namazlagu köyü.
Toyhisar/Tophişar Nahiyesi
Amme Vakıfları
Vakf-ı Karaca Paşa Damağıl ve Turnuç köyü.
Mehmed Ağa evlad vakfı için Karaca Baba köyü.
1455 tarihli tahrir defterine göre; "Mezraa-i Esemen Şeydi
vakıfdır
Manyas Nahiyesi
Amme Vakıfları
Hacetpınarı ve Ballık köyleri.
Salur köyünde bir çiftlik.
Fart nahiyesine bağlı bir çiftlik.
Sındırgı ve Sorma Nahiyesi
Amme Vakıfları
Burak Dede'ye "vakf-ı evlad etmiş."
Burak Dede köyü.
Sarımusalar köyü.
Tutluk köyü.
Alucala/Aluca-atlu(?) köyü.
Başviran köyü.Aydıncık/Edincik Nahiyesi
Amme vakıfları
Gömeç çiftliği vakfı.
Tarhala Kazası
Selatin/Sultan Vakıfları
Vakf-ı Mescid ve Muallimhane-i Orhan Bey için hamam ve bağ
Vedat Turgut'un Kuruluş Devri Vakıfları isimli eserinden özetlenmiştir.