Ýnsan çaresizlik içindeyken her þey söyleyebilir ve her þeyi yapabilir. Bunun bir sýnýrý yoktur. Çaresizlik zamanlarý zorlu zamanlardýr normal zamanlara benzemezler. O yüzden koþullar normalken ahkam kesmek oldukça kolaydýr. Ancak zor ile karþý karþýya gelince her þey baþtan ayaða deðiþir. Esasýnda insanýn nasýl davranýþlar sergileyeceðini belirleyen temel belirleyici koþullardýr. Ýnsan koþullarýn durumuna göre hareket eder, koþullarýn durumuna göre düþünceler geliþtirir ve koþullarýn durumuna göre konuþur. Hakikat þudur ki; bu hayatta her insanýn sahip olduðu koþullar da birbirinden farklýdýr. Bu koþullar dezavantajlý koþullar olabileceði gibi avantajlý koþullar da olabilir. Ýnsan için yücelik avantajlý koþullara sahip iken dezavantajlý koþullara sahip insanlarýn halinden anlayabilmektir. Yani yalnýzca kendini deðil baþka insanlarý da düþünebilmektedir, empati kurabilmektir. Ýþte medeni insan için ölçüt esasýnda tam olarak da budur. Zengin bir savanada yaþayan bir aslan zengin olmayan bir savanada yaþayan aslanlarýn halinden anlamayabilir. Neticede aslan bir hayvandýr. Ama insan eðer hayvan olmadýðýný iddia eden bir varlýk ise insan olmanýn niteliklerini taþýmak zorundadýr. Bir aslan, bir çakal, bir fil, bir akbaba, bir at, bir sýðýr, bir eþek düþünceli olmak ve empati kurmak zorunda deðildir. Ama bir insan eðer eþrefi mahlukat ise diðer insanlarý da düþünmek ve empati kurmak gibi sorumluluklarý vardýr. Bir köpeðin sorumluluðu hayatta kalmak, karnýný doyurmak ve üremek iken insanýn sorumluluklarý elbette bu köpeðin sorumluluklarýndan farklýlaþmaktadýr. Gerçi çaðýmýzda da birçok insanýn sahip olduðu sorumluluklara baktýðýmýzda bir köpeðin sorumluluklarýndan pek de bir farkýnýn kalmadýðýný görebiliriz.

            Ýnsan öðrenir, düþünür, analiz eder, yaþadýklarýndan sonuçlar çýkarýr, aletler ve makineler yapar, devletler ve medeniyetler kurar, toplumlar oluþturur. Ayrýca zihinsel olarak neden sonuç iliþkisi kurabilir. Mantýðý ve duygularý vardýr insanýn. Tüm bu özellikler ile insan yeryüzündeki diðer canlýlardan ayrýþýr ve farklýlaþýr. Aslýnda tüm sayýlan bu nitelikler yeryüzündeki herhangi bir canlý türü için tehlikeli niteliklerdir. Yani insan türü deðil de çakallar düþünme, analiz etme niteliðine sahip olsaydý o zaman dünya yine ayný dünya mý olurdu? Esasýnda her ne kadar insan diðer canlýlardan bu nitelikleri ile ayrýlsa ve farklýlaþsa da temel de diðer canlýlarla ayný þey için hareket eder; hayatta kalmak, karnýný doyurmak ve üremek. Tek hücreli canlýlardan tutun da milyarlarca hücreden oluþan organizmalara kadar tüm canlýlarýn temel istekleri iþte bunlardýr. Ancak insaný insan yapan þey bu temel ihtiyaçlarý nasýl karþýlamayý tercih ettiðidir. Eðitim ve öðretim, gelenekler, örf ve adetler “nasýl”ýn þekillenmesinde önemli rol oynar. Ancak çaðýmýzda bu enstrümanlar bir tüketim toplumu inþa etmek için tek tip insan modeli yaratmak için kullanýldýðýndan maalesef insan þirketlerin karlýlýðýna kurban edilerek ilkelleþtirilmektedir. Çünkü ilkel insaný týpký sýðýr sürülerini idare etmek gibi yönetmek ve yönlendirmek daha kolaydýr. O yüzden þirketler insanlarýn ve insan topluluklarýnýn düþünmesini, sorgulamasýný, tercih yapmasýný istemez. Düþünmeyen, sorgulamayan ve tercih yapmayan, önüne ne konulursa onu tüketen insan þirketler ve hatta devletler ve hükümetler için daha deðerlidir; daha karlýdýr. O zaman þöyle bir çýkarýmda bulunabiliriz; devletler ve hükümetler toplumlarý daha kolay idare edebilmek için, þirketler ise daha çok ürün satabilmek için insaný insan yapan nitelikleri törpülemek isterler. Bir þirketin en büyük hedefi kar elde etmek ise bu uðurda yapamayacaðý þey yoktur. Hele bir de bu þirketin örneðin þeker hastalýðý tedavisinde kullanýlan þeker ilaçlarý üretip sattýðýný düþünelim. Böyle bir þirket þeker hastalýðýnýn bitmesini ister mi? Býrakýn þeker hastalýðýnýn bitmesi için çalýþmayý çoðalmasý için elinden geleni yapacaktýr ve yapmaktadýr da. Ýþte insan zihni karanlýk güçler elinde böylesi bir tehlikeli silaha kolaylýkla dönüþebilir.

            Birilerinin çaresizliði baþka birilerinin kazanç kapýsý olabilir ve olmaktadýr da. Bu yüzden yeryüzünde bir takým insan diðer insanlarýn çaresizlik içinde kalmasý için gece gündüz çalýþmaktadýr. Þirketler her geçen gün kendi çýkarlarý için yeni ihtiyaçlar icat etmektedirler.  Ýcat edilen hastalýklar, icat edilen tedavi biçimleri ve sözüm ona toplumlara sunulan modern yaþam biçimi. Tüm bunlar ayný karanlýk düþünceye hizmet etmektedir. Ýnsan, kendi elleriyle inþa ettiði düzenin altýnda ezilmektedir. Bir zamanlar kendisine hizmet etsin diye yarattýðý sistemler, bugün onun efendisi hâline gelmiþtir. Paranýn, makamýn, statünün kölesi olan modern insan, aslýnda kendi zincirlerini kendi üretmektedir. Bu zincirler ne demirden ne çelikten yapýlmýþtýr; düþüncelerden, arzularýndan, korkularýndan ve doyumsuzluðundan örülmüþtür. Dýþarýdan bakýldýðýnda özgür gibi görünen çaðdaþ insan, iç dünyasýnda hiç olmadýðý kadar tutsaktýr. Çünkü özgürlük yalnýzca fiziksel bir serbestlik deðil, zihinsel bir hâldir. Zihni esir alýnmýþ bir insanýn bedeni istediði kadar dolaþsýn, o insan yine tutsaktýr.

Modern çað, insana özgürlük vaat ederken aslýnda onu görünmez duvarlarýn içine hapsetmiþtir. “Seçme özgürlüðü” adý altýnda sunulan her þey, önceden belirlenmiþ seçeneklerden ibarettir. Ýnsanýn neyi giyeceði, neyi tüketeceði, neye inanacaðý, neyi arzulayacaðý artýk kendisine ait bir tercih deðil, sistemin ince ince iþlenmiþ yönlendirmesidir. Reklamlar, diziler, sosyal medya içerikleri ve popüler kültür, insana kendi benliðini unutturup sahte bir kimlik dayatýr. Bu yüzden günümüz insaný kendini bulmak yerine, kendisine sunulan benliði giyinmekle meþguldür. Halbuki insanýn gerçek mücadelesi dýþ dünyaya karþý deðil, kendi içindeki karanlýða karþý olmalýdýr. Çünkü insanýn en büyük düþmaný dýþarýda deðil, içeridedir. Korkular, arzular, önyargýlar ve bencillikler insaný içten içe kemirir. Ýnsan kendisini fethetmedikçe dünyayý fethetse ne fayda? Ýnsan kendi içindeki zulmü yenmedikçe, adaletli bir dünya kurmasý mümkün deðildir. Her þeyin merkezinde insan vardýr; dolayýsýyla insanýn içi bozulduðunda dünya da bozulur. Bugün insanlýk, teknolojik ilerleme açýsýndan tarihin en parlak döneminde olabilir ama ruhsal olarak en karanlýk çaðýný yaþamaktadýr. Bilgiye eriþim hiç bu kadar kolay olmamýþtý, ancak bilgelik hiç bu kadar uzak olmamýþtý. Ýnsan aklý büyüdü ama kalbi küçüldü. Aletler akýllandý ama insanlar cahilleþti. Çünkü bilgi, insaný yüceltmez; bilgelik yüceltir. Bilgelik ise sorgulayan, empati kuran ve hakikatin peþinden giden bir zihnin ürünüdür. Ne yazýk ki bugünün insaný hakikati deðil, hazzý kolay olaný aramaktadýr.

Çaresizliðin ne demek olduðunu çok iyi biliyorum. Ömrümce çaresizlikler içinde hayatta kalmaya çalýþtým. Ancak fark ettim ki yaþadýðým çaresizlikler hayatýn doðal akýþýndan kaynaklanan çaresizlikler deðil bizzat diðer insanlar tarafýndan oluþturulan yapay çaresizliklermiþ. Ben daha dünyaya gelmeden oluþturulan kanunlar, sistemler ve denklemlerin tek bir amacý var; beni ve benim gibileri çaresizlik içinde býrakmak. Böylelikle yapmaz denileni yaptýrmak ve itaatkâr bir canlý türü haline getirmek insaný. Yoksa yaþadýðýmýz bu gezegende hava da, su da, toprak da, güneþ de tüm canlýlara yetebilir. Kýt olan dünya kaynaklarý deðil insaný dünya kaynaklarýnýn kýt olduðuna inandýran insan düþüncesidir. Yoksa dünyanýn servetinin büyük bir kýsmý birkaç insanýn ya da birkaç þirketin elinde olabilir miydi?

Karamsar bit tablo çizdiðimin elbette bende farkýndayým. Ancak þu anda dünyada görülen manzara bu þekilde. Bu durum deðiþir mi, deðiþmez mi bunu kestirebilmek oldukça zor. Ancak ben tüm evrenin ve dolayýsýyla gezegenimizin de kadim bir döngü içerisinde bulunduðuna inanýyorum. Elbet bu döngü de nihayete erecek. Fakat kýsa ömürlerimizle bu kadim döngünün çok küçük bir kýsmýnda hayatta olacaðýz.