Mýsralarý kaldýrdý yaldýzlý beþiðinden

Nur yeþili sularla semavere doldurdu

Hayata adým attý geçerek eþiðinden

Güneþe bakmak için biraz yerinde durdu.

Necati çýrasýydý yüreði bir top kömür

Aþkla yanmazsa kömür neye yarardý ömür?

Tutuþturdu çýrayý sýzan narla kalbinden

Semaverin bacasý dumanlarla kavruldu

Aruz dizeler aldý göðsündeki cebinden

Atýverdi ateþe þiir göðe savruldu.

Ýþleyerek divanda aþký afet-i devran

Ýzledi eserini sevinçle hayran hayran.

Semaverden yükselen buharlarý kýskandý

“Gerçek su benim” diyen gökte pamuk þekerler

Þiirler alevlendi içinde imge yandý

Dizeler parýldarken söndü tüm mücevherler.

Ses duydu Mihrünnisa dönüp ateþe baktý

Düþ müydü anlamadý içine merak aktý.

Ýstiyordu buharý “ver!” diyordu sema “ver!”

“Dökeyim gözlerimden getireyim baharý”

“Aþk ile yanýyorum olmaz” dedi semaver

Her zaman bulamam ki beni yakan bu harý.

Gururlandý duyunca dünya güzeli Mihri

Demlenen çayý ile içti þiirden sihri.

AFET KIRAT

Mihrî Hatun - Divanda Bir Afet-i Devran

Osmanlý divan edebiyatýnýn ilk kadýn þairlerinden biri olan Mihrî Hatun, 1460'da þehzadeler sancaðý Amasya'da dünyaya gelmiþti. Babasý Belayî mahlasý ile þiirler de yazmýþ olan kadý Hasan Amasyevî, dedesi ise Halvetî þeyhlerinden Þücaeddin Pir Ýlyâs idi.

Ailesinin imkanlarý sayesinde daha kýz mekteplerinin bile olmadýðý bir zamanda konak terbiyesi, görmüþ çok iyi bir eðitim almýþtý. Babasýndan Arapça ve Farsça öðrenmiþ þiir için gerekli altyapýsýný oluþturmuþtu. Dönemin bütün ilimleri ile yakýndan veya uzaktan bir þekilde ilgili olan Mihrî’nin eðitimi hakkýnda Evliya Çelebi “yetmiþ cild kitâb-ý muteberi hýfzedüp cümle ulemayý mübahase-i ulüm ve fünunda aciz býrakmýþ.” (yetmiþ cilt önemli kitabý okuyup bütün bilginleri bilim ve fende aciz býrakmýþtýr) diyerek iltifat etmiþtir. Bu donanýmý Mihrî Hatun'a daha II. Bayezid'in þehzadeliði döneminde sarayýn kapýlarýný ardýna kadar açmýþtýr.

Saray demek güvence demekse de O bu rahatlýðý hiçbir zaman yaþayamamýþtý zira Mihrî Hatun aldýðý eðitim ve söylediði þiirler kadar dillere destan güzelliði ile de dikkatleri çekmiþ bir kadýndý. Bu güzelliðinin farkýnda olan babasý ona Mihrî ismini verirken bazý kaynaklarda ismi Mihrünnisa (kadýnlýðýn güneþi) veya Fahrünnisa (kadýnlýðýn övüncü) olarak anýlmaktadýr.

Güzel olduðu kadar cüretkar bir kadýn da olan Mihrî Hatun, erkek meclislerine çekinmeden girerek gerek þiir gerekse diðer bilimlerle ilgili erkeklerle boy ölçüþtürmekten kaçýnmamýþtý. Onu bu giriþken tavýrlarý bir yandan erkekleri etrafýnda deli divane ederken bir yandan da kýzgýn bir kalabalýðý biriktiriyordu.

Hayatý boyunca hiç evlenmeyen Mihrî Hatun bu özellikleri nedeniyle dönem edebiyatýnýn önde gelen bütün isimlerini birbirine düþürmüþ desek çok da abartý olmaz. Þiirlerinde büyük bir cesaretle erkeklerin ismini telaffuz etmekten çekinmeyen afet-i devran þairimiz, satýrlarýnda sezilen þuh hava nedeniyle birçok eski kaynakta iffetiyle ilgili müstehcen karalamalara maruz kalmýþtýr. Bugün hakkýnda yapýlan araþtýrmalar çoðaldýkça anlýyoruz ki bu iddialarýn hemen hepsi yüz vermediði erkeklerin attýðý çamurlardan ibaret ancak yine bize kalan yazýlý eserlere bakarak Mihri Hatun'un aþk hayatýnýn gerçekten de çok renkli olduðunu söyleyebiliriz.

Mihrî Hatun'un fýrtýnalý aþk hayatýnda önemli bir yer tutan edebi olarak da etkisinde kaldýðý bir diðer isim ise Necatî'dir. Necatî’nin þiirlerini okuyan ve yazdýðý hemen her þiiri þaire gönderen Mihrî þairin birçok þiirine nazire yazmýþ, bununla da yetinmeyip ara sýra þiirde ona yetiþtiðini kendisine duyduðu ilgiyi gizlemeden anlatmýþtýr. Fakat Necatî ise bu duruma oldukça sinirlenmiþ ve ne aþkýna ne de þiirine duyduðu ilgiye karþýlýk vermemiþtir.

1512'den sonra öldüðü sanýlan ve mezarý Amasya'da dedesi Pir Ýlyas'ýn yanýnda bulunan Mihrî Hatun için arkasýndan edebiyat dünyasý nerdeyse vicdani bir rahatsýzlýkla onu aklamak istercesine þunlarý söylemiþtir:

Gelibolulu Ali "Zen-i dehr firîbine aldanmayup dünyaya merdânelikle geldi gitdi." (Zamanýn geçiciliðine aldanmayýp dünyaya mertçe gelip gitti.)

Kýnalý-zâde Hasan Çelebi: "Gerçi Mihrî, yaþadýðý dönemde, zarifler ve þairlerle sohbette, dostlukta sevgi ve þefkat üzre olurmuþ, lakin mühürlü kesesinin güneþine yabancý eli ermemiþ ve namus ve iffet perdesine harak eli deðmemiþtir."

Ne olursa olsun Osmanlý edebiyatýna diðer hemcinsleri bile erkek gibi þiir yazmaya özenirken divan þiirine kadýnsý bir dokunuþ getiren Mihri Hatun, edebiyat ve tarih sahnemizde önemli bir figür olarak kalmaya devam edecektir. Ayrýca O'nun bu heyecanlý aþk hayatýndan bize kalanlara ve saray içerisindeki pozisyonuna bakarak Osmanlý'da kadýna bakýþýn yüzyýllar içerisinde nasýl bir deðiþim gösterdiði konusunda da ipuçlarý vermektedir.