NALBANT KEMAL-ÖYKÜ –ERHAN PALABIYIK

Nalbant Kemal, yere çömelmiþ döktüðü malzemelerinin arasýnda bir þeyler arýyordu, eski heybesinin içinde o kadar çok þey vardý ki kimi zaman aradýðýný bulamaz, kendi kendine kýzar, sinirlenir ve malzemeyi toplar ve heybeye geri doldururdu, heybenin içinde insan kaybolup giderdi. Ivýr zývýr ne bulduysa doldururdu rahatça çalýþmasý içinde, her türlü malzemenin bulunmasý gerekiyordu. Daðýttýðý heybesinden bir þeyler ararken de gözü bir þeyleri, kimseleri görmez, tüm dikkatini de malzemeye verirdi. Reyhanlý’nýn eski Sümerbank Caddesi, her zamanki gibi yine kalabalýktý. Ýlçenin diðer caddeleri olan Albay Þükrü Kanatlý, Fevzi Çakmak, Tayfur Sökmen, Cumhuriyet caddesi gibi insanlarýn oluþturduðu kalabalýk ve araçlarýn çýkarttýðý seslerden binlerce arýnýn kovanýnda oðul vermesini andýrýyordu.

Caddede kimler ve neler yoktu ki? Pamuk, buðday, tüccarlarý, Suriye’den getirdikleri kirli koyun yünlerini satan yüncüler, köylerden taze süt, tuzlu yoðurt, taze köy peyniri, günlük yumurta, tereyaðý, zeytin ve taze zeytinyaðý, onlarca türde yemeklik gömeç, kuþekmeði, ýspatan, zahter, gelin eli, bitkileri, tavuk, ördek, kaz, çeþitli kuþlar, el iþi çeþitli örgüler, kanavalar, Suriye’den getirilen çeþitli makyaj malzemeleri getirip satan köylü kadýnlar gün boyu burayý açýk pazara çevirir, mallarýný, ürünlerini satýp, yerine eksiklerini alýp köylerinin yolunu tutardý. Kimileri biriktirdikleri paralarla kendilerine altýn almak için sarraflarýn, kimi kendisine, çoluk, çocuðuna elbise, kumaþ almak için manifaturacýlarýn, evlerindeki büfe içindeki eksikleri, kap, kacak, tas, tava, tencere almak içinde zücaciyelerin yolu tutardý.

Hava kararmadan geldikleri at arabalarýyla tekrar köylerine dönerdi köylü kadýnlar.

Köylülerle tüccarlar arasýnda sýký pazarlýklarýn sesleri yankýlanýrdý burada, tüccarlar her zamanki gibi köylüyü kandýrmak için bin bir yalan ve yeminle iþe koyulur, pazarlýklarda uzardý. Sonunda tüccar dediði fiyata malý alýr ve dükkâna atardý. Kadýn, erkek, çocuk, araba, motor, at kiþnemesinin sesleri birbirine karýþýrdý. Sabahtan akþama kadar sanki burada açýk hava tiyatrosunda bir oyun sahneleniyordu, binlerce baþ aktör ve figüranlarla.

Caddenin yaný baþýnda ise Ekerler sinemasý, tüm bu olanlarý izleyen ve kaydeden bir yazar gibiydi tarihi bilgi ve birikimini, deneyimini, tanýk olduklarýný sanki duvarlarýna yazýyordu sessizce.

Kumludan gelen köylülerde alýþveriþini yapýp dolmuþlarla geri dönerlerdi, Kumlu Reyhanlý’nýn bir kasabasýydý, ünlü ses sanatçýsý Türk sanat müziði Safiye Ayla’nýn köyü idi.

Bu cadde ilçenin olduðu gibi, Amik ovasýnýn da ticaret merkeziydi adeta buradaki insanlar týpký Afrin nehri gibi akýyordu. Köylüler sabah gelirken at arabalarýna atýp getirdikleri koyunlarý, inekleri bile burada satýp yerine türlü türlü eþyalar, gýda maddeleri alýp büyük bir gururla köylerine dönerlerdi.

Gübre, satan, dükkânlar, küspe, yem, satanlar, kasaplar, sobacýlar, tenekeciler, tavukçular, tahýl dükkânlarý, vs. Dükkânlarýn etrafýna sýralanmýþ ve ahtapot gibi kollarýný açmýþ cücükcülerde buralardan eksik olmaz, darda kalan, zorda olanlara açýk senet karþýlýðý para verirlerdi. Paradan para kazanan, terlemeden çok kazananlardandý bu cücükcüler (tefeciler) Cücükcülerin dükkânlarý göstermelik ve paravandý. Kimi sarrafiye, kimisi de gübreci, zahireci, fabrikatör, tüccar, esnaf görünümündeydi. Tezgâhlarýnda birkaç tane göstermelik mal olurdu, devletin polisine, vergi memuruna karþý. Köylüler hangi cücükcüye gideceðini iyi bilirdi. Bunlarýn da iyisi, kötüsü vardý o güler yüzün altýndaki maske çýkartýlmýþ olsaydý kanlý ve iðrenç yüzleri ortaya çýkardý. Ancak kimseler bu ovada bunlarýn maskesini çýkartacak güce, kudrete sahip deðillerdi þimdilik. Faize alýnan, paralar pamuk zamaný geri yüksek faizlerle, ya para olarak, ya da pamuk, buðday olarak ödenirdi.

Kimisi aldýðý traktörün parasýný ödeyemediði için cücükcüden para alýrken, kimisi oðlunu, kýzýný evlendirmek için para alýrdý, kimi zamanlarda cinayetler iþlenirdi bu kanlý paralar yüzünden, ocaklar söner, insanlar mahpus damlarýna düþerdi.

Reyhanlý, Amik ovasýnda onlarca aþiretin bir arada yaþadýðý bir mozaik þehriydi. Araplarla, Türkmenlerin, Kürtlerin, Çerkezlerin kavgalarý hiç eksik olmaz, karakoldan mahkemeden beri gelmezlerdi. Günlerce süren kavgalar olur, Polis, Jandarma bile baþ edemezdi. Bu kavgalar var olma, aþiret üstünlüðünü ortaya koyma, iktidar, egemenlik savaþlarýydý. Arap aþiretlerinden, Berri, mücadme, niem, benicemil, ces, igedat, ümeyrat, hamdoþlar, hallumiler, sreysat, dmalha, hlesat, ferdun, tayyavi, beni ýcýl, beni hassen, beni cemil, beni nef, bu salah, mucaber, hassen, müvezzin, hüdefat, nvesat, crebis, al þammar, al aziz, beni Halit, beggara, dreyced, drevne, muvali, beni asid, al þamar, ibrebe, ciredit, bu sultan, eli, beni nes, cneydat. Kürt aþiretlerinden tahhan, þihanlý, rüþvanlý, kösenli, karakeçili. Çerkez boylarýndan, Jane, þapsýð, abhaz, bjeduð, çemçuy, hatukay, kabartay, besni ve diðerleri. Türkmenlerde Bahadýrlý, mürseller, çirkinler, karaca, karaahmetli, löklü, coþlu, sarýcalý, halalý, nergisli, tevekkeli, okçular, kabaklý, torun, acerli, bozulus, karasüleymanlý, beydili, döðer, gündüzlü, Avþar, Yörük, tecirli gibi kollardan oluþurdu.

-Selamünaleyküm, usta dalmýþ gitmiþsin ne arýyorsun? Kemal yerde çömelmiþ bir vaziyette baþýný þöyle bir kaldýrýp baktý ve selamýný aldý.

-Aleykümselam, aleykümselam. Malzeme heybesini ayaðýnýn ucuyla duvarýn dibine doðru iteledi ve ayaða kalkýp gelen köylünün elini samimi bir þekilde sýktý ve yanýnda boþ duran aðaç sandalyeyi köylünün altýna sürdü.

Kýsa bir hoþ beþten sonra Kemal aniden fýrlayýp yandaki çay ocaðýna girdi, çay söylemiþti konuðuna. Kemal usta Reyhanlý’nýn tüm köylerini köylülerini bilir, tanýrdý. Nal çaktýrmaya gelen olsun olmasýn yoldan gelip geçen tanýdýklarýnýn koluna girer ve çay ýsmarlar öyle salardý. Kimi beþ dakika soluklanýp gider, kimi ise bir iþini halletmek için gelirdi.

Yüzü güleçti Kemal’in. Her aþirete mesafeli davranýp sevgi, saygýlarýný kazanmýþtý. O bir Nalbant ve iyi bir zanaatkârdý, onun savaþý da ekmekle, atlarlaydý. Neylesin ki aþiretlerin akýl almaz, saçma sapan kavgalarýný? Reyhanîye de öyle bir aþiret kavgalarý olurdu ki kimi zaman üç kimi günde beþ gün sürerdi. Ne polis, nede jandarma araya girebilirdi, girenlerde arada hýþ olurdu… Ölenler, yaralananlar ve sakat kalanlar olurdu herkes aþiretinin gücünü, denerdi, aniden ortaya atýlan deðneklerden kapan aþiret taraflarý kim geldiyse karþýsýna deðneði indirir, kanlar içinde býrakýrdý.

Türkmenlerle, Araplarýn dövüþleri ünlüydü, bu kavgalar var olma kavgasýydý, üstünlük, prestij kavgasýydý kim daha çok adam döver, öldürürse o aþiret daha çok siyasi rant elde etmiþ olurdu. Reyhaniye öyle bir mozaikti ki Türkmen, Arap, Kürt ve Çerkezlerden oluþurdu, týpký Antakya mozaikleri gibi, gibiydi ama huzur ve barýþ yoktu.

Kemal, tütün tabakasýný þalvarýnýn derin cebinden çýkartýp gelen köylüye uzattý, köylüde tabakasýný çýkartmýþtý buradan saralým diye ama Kemal olmaz diye ýsrar edince tabakayý geri cebine koydu ve Kemal’in tabakasýný alýp sarmaya baþladý. Tabaka deden kalma yadigâr ve Halep iþiydi, pýrýl pýrýl parlýyordu. Tütün sararken tabakanýn içindeki aynadan insan kendi resmini görürdü.

Köylü tabakayý sað dizinin üstüne koyup ve zar gibi olan sigara kâðýdýndan bir tanesini parmaðýnýn ucunu ýslatýp çekti aldý. Kaçak tütünün derin ve hoþ kokusu genzine doldu. Altýn sarýsý tütünün rengi bile bir hoþtu. Ýnsaný cezbeden bir görünümü vardý, içmeyen bile cazibesine kapýlabilirdi. Tabakayý burnuna yaklaþtýrdý ve iyice içine çekti, kokladý, ohhhhh tarif edilemez bir hoþ kokusu vardý tütünün ciðerlerinin derinliklerinde sanki yaþam bulmuþtu. Kaçak tütün Reyhaniye’de her yerde rahatça alýnýp, satýlýrdý. Her hafta kurulan yerel Reyhaniye pazarlarýna Antep, Adýyaman’dan bile kaçak tütün getirilirdi. Hatay’da ise, Altýnözü ve Yayladaðý’nýn tütünleri paha biçilmezdi ama onlar tütünü devlete satýyorlardý. Eðer bir tanýdýk, yakýnýn varsa oradan tütün getirtip, içebilirdin.

Suriye’den getirilen kaçak tütünler paha biçilmezdi, baþparmaðý ve iþaret parmaðýný birleþtirip tabakadan tütün alýp, incecik kâðýdýn içine yatýrdý ve düzeltti, iyice yaydýktan sonrada içindeki küçük çöpleri ayýkladý, fazlasýný alýp geri tabakanýn içine koydu parmak uçlarýndaydý tüm marifet tütün sararken, tütün yapraðýný içe gelecek þekilde katladý ve içe doðru yuvarladý. Parmaklarýnýn uçlarý tütün sarmaktan ve içmekten iyice sararmýþtý.

Kâðýdý dudaðýnýn ucuyla hafiften ýslatýp, sarmaya baþladý, þekil alan tütünü dik tutarak, yine parmaðýnýn ucuyla bir altýna, birde üstüne tikelerle vurmaya baþladý. Boþluklarýný alýyordu böyle yaparak. Sigara kalem gibi düzgün olmuþtu, sigarayý sarýp bitirmiþti, sardýðý sigarayý Kemal’a uzattý Kemal, olmaz ammo (emmioðlu anlamandý) dediyse de Orhan zorla verdi sigarayý. Kemal sigarayý muhtar çakmaðýyla yaktý ve bir nefes aldý, ikinciyi ciðerlerine çekti, duman etrafa öyle bir daðýldý ki Kemal’in yüzü, gözü duman içerisinde kaldý. Ýkinci yapraðý tabakanýn içinden alan Orhan el çabukluðu ile onu sarýp kendisi yaktý. Tütün sarmak gerçekten marifetti, herkes sarardý ama bu iþin de bir ilmi, tekniði vardý.

Çaylarrr ustam diyen kahveci elindeki tepsiden bardaklarýn aðzýna koyduðu küçük tabaklarý alarak çaylarý verdi. Gelen çaylarda kaçaktý, bunlarda Suriye’den gelmekteydi, Suriye’de çay yetiþmezdi ama uzak doðudan gemilerle kaçak getirilen çaylar, kaçak yollarla Türkiye’ye girer ve piyasada daðýtýlýrdý.

Babül-hava ile Cilvegözü sýnýr kapýlarýndan neler gelmiyordu ki ülkemize? Taksiciler, bavul ticareti yapanlar günübirlik gider ve her türlü kaçak malý getirirlerdi. Çaycý çaylarý verip, hýzla baþka yere doðru gitti. Kemal sabahtan akþama kadar gelip gidenlere çay ýsmarlar dururdu, aldýðý üç kuruþta çaya, kahveye veriyordu, böyle görmüþtü babasýndan, dedesinden? Tütünleri saran Orhan tabakayý Kemal’e geri verdi. Tabaka þalvarýn derin kuyu gibi cebinde kaybolup gitti.

Kemal ve Orhan bir yandan sigaralarýný çekip, çaylarýný yudumluyorlardý. Diðer taraftan koyu bir sohbete kendilerini kaptýrmýþlardý. Kemal usta dertliydi gelen misafirine söz vermekle birlikte, kendisi önemli bir konuyu açtý.

Kemal- Ammo olacak þey mi, bu yapýlýr mý insana? Hiç yakýþýyor mu o adama, makama yahu dedi.

Orhan- Hayýrdýr ammo ne oldu ki, kimden bahsediyorsun ki, anlayamadým?

Kemal- Daha ne olsun ki belediye baþkanlýðý seçimlerinde oy verdiðimiz adamdan söz ediyorum. Tüm Reyhaniye caddelerinde, sokaklarýnda at arabalarýný yasaklamýþ, eski köye yeni adet mi getiriyor bu adam, neymiþ artýk Reyhaniye büyümüþ te þehir olmuþ, bu at arabalarý da gerekmezmiþ, at arabalarý bu þehre yakýþmýyor, þehrin estetiðini bozuyor diyormuþ o da neyse anlamadým.

Orhan- O da neymiþ ammo, estetik, kestetik ne oluyormuþ acaba?

Kemal- Bunlar yetmiyormuþ gibi bir de Reyhaniye içinde, mahallelerde bile nalbantlýðý yasaklamýþ belediye reisi. Artýk vergiye kayýt olup bu iþi dükkânda yapacakmýþýz, sanki çok para kazanýyoruz, bir de dükkân çýktý baþýmýza, ben kendimi bildim bileli dedemden, babamdan gördüðüm gibi yaparým iþimi, diðerine de aklým ermez. Sanki ben, çay, þeker, un, gübre, yað, mazot, satýyorum da vergiye tabi olacakmýþým. Vergiyi de Reyhaniye’nin cücükcülerinden alsýnlar, Allah Allah daha neler gelecek baþýmýza ammo, daha neler? Köylü þuracýkta atýný, arabasýný getirip bir solukta nallayýp üç kuruþ parasýný alýp gönderiyorum. Þimdi ondan da olduk, þimdilerde zabýta denen dürzüleri baþýma diktiler, ikide bir gelip beni gözetliyorlar, kontrol ediyorlar, sabahýn köründen akþama kadar bir de bunlarla uðraþýyorum ammo? Dürzülerin baþka iþleri güçleri yokmuþ gibi beni gözetliyor, teftiþ ediyorlar.

Orhan- Ammo sabahleyin köyden gelirken bizim büyük cüdeydenin orada (Tell-Cüdeyde) candarma önümüzü kesti, arabayla Reyhaniye’ye girmek yasak dedi. Arabanýn üstünde çoluk, çocuk vardý, bu tarafa salmadýlar. Bir kötülük olmasýn, devletin candarmasý diye sesimizi çýkartmadýk, arabayý oraya koydum geldim, demek tüm bu olanlarýn sebebi belediye baþkaný haa, vaayyy namusuz adam…

Kemal- Sinirlice çaydan bir yudum içiyor, sigarasýný çekiyordu, sigarayý içmiyor sanki somuruyordu helezon gibi derinliklerine çekiyordu, tüm öfkesini sigaradan çýkartmak istiyordu sanki. Heç sorma ammo þu akýlsýz kafamýn yediði bokun cezasýný çekiyorum, bir de götürüp oyumu o gavura verdim, keþke ellerim kýrýlsaydý da vermeseydim çoluk, çocuk hepimiz verdik ammoo, þimdi karþýlýðýný alýyoruz, þu gördüðün caddede at arabalarý sýraya girerdi, bir bir, þimdi ise tüm Amik ovasýnda yasaklanmýþ gibi geliyor bana, zoruma gidiyor inan ki, þimdi köylere gidiyorum mecburen ata atlayýp, baþka da yapacak bir þey yok, ekmek parasý, çoluk çocuðumuzun rýzký çýkýyor, o köyden bir diðerine at üstünde akþama kadar seyyah gibi dolaþýyorum… Burada ne güzel iþimi yapýyordum, sanki sýnýrdan kaçak mal getirmiþte satmýþ gibi zabýta denen dürzüler gelip heykel gibi baþýma dikiliyorlar, benden baþka uðraþacak adam yok sanki Reyhaniye’de…

Geçenlerde bir çift atý mahalle arasýnda nallarken nerde var, nerde yok çýkýp geldiler, tüm malzemelerimi, çantamý alýp gittiler, gidip zabýta müdürüne yalvardým, yakardým da heybemi zorla geri aldým. Yahu biz Araplarda akýl yok, kime iyi diye oy verdiysek ilk kötülüðü onlarda gördük, tutarda bir Türkmen’e oy verirsen iþte adama böyle eder, yok park yapýlacakmýþ, yol geçecekmiþ diye az mý evlerimize, arsalarýmýza geçtiler ammoo.

Orhan- Bir nalbantla, garibanla uðraþýlmaz ki. Allah bile yoksul, muhtaç garip kullarýyla uðraþmaz. Bunlar Azrail oldular baþýmýza…

Kemal- Yahu ammoo Reyhaniye’nin derdi mi yok, git onlarla uðraþ. Bin tane derdi var, görmüyor musun, kör müsün, millet susuzluktan kýrýlýyor, su getir, her taraf çöpten, pislikten geçilmiyor, temizlik yaptýr, mahalle aralarýný bok götürüyor, onlarý temizlet, sokaklarda inekler geziyor, davarlar kaymakamýn makam odasýnýn önünden geçiyor da onlarý görmüyor, duymuyorsun da bizim atlarýn yerlere sýçtýðýný mý görüyorsun, sýçýyorsa sýçsýn iþin ne senin, temizle sena adam diye oy verdik, atlar sýçýyorsa aðzýna mý sýçýyor, elbette at sýçacaktýr, hafýtmý (bez) mý takayým kýçýna ammo neymiþ kokuyormuþ atýn boklarý. Kendisi gibi kafasý kýrýk kaymakam varmýþ o da reise söylemiþ. Kaymakamýn adýna þakýr, þukur karabaþ diyorlar, ne karýn aðrýsý, zýkkýma jandarma, polis sanki memleketi gâvur basýk gibi alarma geçmiþ, her yeri kontrol ettirip, basýyorlarmýþ. Milleti canýndan bezdirdiler bunlar… Hele bir seçim zamaný gelsin ben biliyorum yapacaðýmý, ata binip köy köy, mahalle mahalle gezip bu ettiklerini eþe dosta, akrabaya, hýsýma anlatmasam ben de adam deðilim, Allah o günleri de nasip eder inþallah.

Orhan- Ya ammo seçim zamaný taa bizim doðu köylerine kadar geldi, ev ev gezdi, dolaþtý, Reyhaniye’deki akrabalarýmýza, hýsýmlarýmýza söyleyin de bana oy versinler diye yalvardý, yakardý þimdi yaptýðýna bak? O zaman kapýdaki it gibi yalvarýyor, çeniliyordu, bugün bacaðýmýzý ýsýrýyor.

Kemal- Geçenlerde zabýtanýn yaptýklarýný anlatmaya gittiðimde beni kapýdan kovdurdu. Öyle zoruma gitti ki hiç sorma, dellendim, cinler, þeytanlar tümü baþýma toplandý. Bana al eline bir yontacak, bu dürzünün kulaðýný, boynuzunu buda at dedi, ama çoluk çocuk belimi kýrýyor, hepsi benim elime bakýyorlar, evin tüm yükü bana, omzuma kalmýþ ammoo, kimim kimsem yok, gelirim de, günlük aldýðýmla geçinip gidiyoruz iþte, ben mapusa girsem çoluk çocuk bu namussuzlara muhtaç olur diye vazgeçtim? Allah’ýndan bulur inþallah, baþkasýndan bulsun belasýný ne diyeyim ki? Atalar ne demiþ sabýr, sabýr, bir gün gelince de tahrayý boynuna öyle bir vuracaksýn ki kelle biryana gövde biryana savrulacak, seçim zamaný geldiðinde at arabacýlar ona öyle bir darbe vuracaklar ki nereden geldiðini bile bilemeyecek, tüm at arabacýlarý bir baþtan, diðer baþa dizsen, Amik Ovasý’ný kaplardý herhal. Bir ucu Reyhaniye, diðer ucu da Þam’dan çýkardý… Geçenlerde kafasý kýrýk kaymakam pencereden dýþarý bakarken makam binasýnýn önünden geçen koyun sürülerini görmüþ, dellenmiþ, hemen telefona sarýlmýþ, Reis efendi bu ne hal, koyunlar artýk kaymakamlýk binasýnýn önünden geçiyorlar, nerede zabýta müdürü demiþ güya. Reis te, Kaymakam bey burasý Reyhaniye tarým memleketi, hayvancýlýk memleketi, davar da olur, mal da, neylonda (römork), geçen at arabasý bizim insanlarýmýzýn geçim kaynaðý bu, yapacak bir þey yok demiþ. Kaymakam dellenmiþ aðzýndan kuduz it gibi salyalar akmýþ, kim çüküne takar ki kaymakamý, kaymakam orada diye millet tarlasýna gitmeyecek mi, amelye geçmeyecek mi, at arabalarý Reyhaniye’ye gelmeyecek mi? Kim diker Yalova kaymakamýný, herkes bildiðini yapýyor. Ha sabah erkenden davarý, malý sessizce ovaya geçiriyor, inekleri çarþýya sürmüyorlar, burayý þehir sanan adamlar da burasýnýn ne kadar büyürse büyüsün hiçbir zaman þehir olmayacaðýný bilmezler mi acaba? Olsa olsa burasý köy olur, bakma buraya devlet kaymakam gönderdiðine, reis seçtirdiðine hepsi de boþ, müdürlere bak ammo hepsi Reyhaniye’li, daðda çobanlýk yaparken iktidar partisinin müdürü olmuþ bir daireye atanmýþ, kýlýðý kýyafeti deðiþince kafasýnýn içimi deðiþti sanki. Reyhaniye’li gene, Reyhaniye’lidir.

Buraya her gelenin keyfine göre iþler yapýlýyor, kabak bizim gibi yoksullarýn baþýna patlýyor. Köylü ne yapsýn davar, mal yola çýksa polis var, mahalleye girse zabýta, hükümet binasýnýn önünden geçse kafasý kýrýk kaymakam, belediye reisi þaþýrdý kaldý, millet aðalarýn tarlalarýný ilaçlayan uçaklar Cüdeyde karayoluna inip kalkýyor acaba orasý hava alanýmý, neden oraya kimse karýþmýyor? Diþleri kesmez, kýçlarý üç buçuk atar vallahi, çünkü her gün bir üleþi aðalarýn, beylerin cücükcü patronlarýn sofralarýnda, çiftliklerinde yiyorlar, içiyorlar sýçýyorlar, kim bunlar kaymakam, reis ve adamlarý deðil mi? Ýt kemik yediði yere havlamaz ammoo, kanunlar fakire, fukaraya, vergiler yoksula, anamýz dinimiz dikiliyor, birde çöplük vergisi koymuþ diyorlar, devlet, bilmem artýk çöpü atarken paramý ne verecekmiþsin, belediyede bu reis çýkartmýþ diyorlar vebali söyleyene…

Orhan- Bu nasýl devlet, nasýl kanunmuþ içtiðin sigaraya, suya, ekmeðe, sýçtýðýn boka bile vergi alýyor, kimseler elleþmiyor bu adamlara, ben hiçbir þey anlamadým bu kanunlardan don lastiði gibi sünüp, istediðin yere gidiyor, geliyor bree, iki baþlý bir canavar olmuþ bu kanunlar, hepsi de bizi yutuyor…

Ecevit, Bahçeli, Yýlmaz hükümeti bu kanunlarý çýkartmýþ, her þey para, vergi alacaklarmýþ, yakýnda avratlarla yatarken de para isterlerse þaþýrmayalým, devlet kerhanelerden de vergi almýyor mu? Antakya kerhanesi darphane gibi para basýyor, gidin oradan vergi toplayýn dürzüler. Devlet gazino, pavyondan, otel, lokantadan, her þeyden vergi alýyor, iki köylü dert küpüydü, birbirlerini bulmuþ konuþuyorlardý. Çaylar içilmiþ ve tütünler ikinci kez daha sarýlmýþtý, ancak dertleri bitecek gibi gözükmüyordu.

Kemal- Dert büyük ammo çok büyük eklesen hepsini buradan Ankara’ya kadar yol olur. Ama bizi dinleyecek bir yetkili yok, söylediklerimiz de top boðazýndan öteye de gitmiyor, Amanos daðýna çarpýyor heral… Buralarda olup bitenleri Ankara’dakiler hiç mi duymaz, görmezler acaba? Gerçi anamýzý eden kadý, kimi kime þikâyet edeceksin ki? Görmüyor musun memleketin halini hükümet bir yana çekiyor, muhalefet bir yana, iki baþlý bir tren gibi olmuþ, görmüyor musun devletin tüm bankalarýný, bakanlarýný, milletvekillerini, özel bankalarý silahsýz soyuyorlar, herkes parselleþmiþ bankalarý soy babam soy, yiyen yiyene, soyan soyana, her gün bir banka batýyor diyorlar. Bankalar battýkça Reyhaniye cücükcüleri bayram ediyorlar, vatandaþ artýk bankaya deðil de, cücükcüye gidiyor para almak için, devlet batmýþ, bitmiþ. Tüm bu paralar devletin kasasýndan gidiyormuþ, batan bankalarý devlet koruyormuþ, paralarýný ödüyormuþ, bankalar gemi olmuþ, denizde batýyor sanki merkez bankasýnda para kalmamýþ diyorlar, tam takýrmýþ…

Vekillere baksana beþ yýldan beþ yýla gelip gidiyorlar, o da seçimlerde…

Reyhaniye’nin bir vekili bile yok, yazýk bu memlekete yazýk, vekiller Antakya’dan seçiliyorlar. Kim parayý bastýrýrsa o vekil seçiliyor, Antakyalý kurnaz iþini biliyor, ee Reyhaniye de enayi olursa elbette elindeki ekmeðini yiyen olacaktýr, Ammoo, görmedin mi bir tane kýr attan vekil gönderdik te ona soluk bile aldýrmadýlar, bir daha seçilemedi. Bizim þimdi bir vekilimiz olsaydý acaba böyle olur muydu? Olmazdý, hiç deðilse bir telefon edip bu tahtasý kýrýk kaymakamý, reis denen adamý azarlardý. Siz ne yapýyorsunuz derdi bari, deðil mi?

Orhan- Hee derdi derdi deyip onaylýyordu Kemali…

Kemal- Reyhaniye, Kumlu, Kýrýkhan hem öksüz, hem yetimiz, kimimiz, kimsemiz yok, bir Yayladaðý, Kuseyir kadar bile olamadýk ammoo, bizimkilerin en büyük marifeti birbirine deðnek sallamak, böyle olunca da siyaseti de baþkalarý yapýyor…

Orhan- Ýçtiði çayýn kaþýðýný tabaðýn içinden alýp, bardaðýn içine koydu Kemal’e, kesene bereket, aðzýn tatlý olsun, geçmiþlerinin canýnda bulunsun dedi.

Kemal- Helal hoþ olsun ammo lafý mý olur dedi, Orhan toparlandý gitmeye, hazýrdý ki birden buraya neden geldiðini hatýrlamýþ gibi Kemal usta, sohbet koyu, tatlýydý, unuttum kusura bakma, içimizi döktük birbirimizi dinledik sen de epey dertliymiþsin bu adamlar seni iyice dellendirmiþler, hayýrlýsý olsun, Allah kerimdir, gün doðmadan neler olur, bu gâvur oðlu gâvurlarda yüzyýl baþýmýzda kalacak deðiller ya? Elbette defolup gidecekler, devir Osmanlýnýn padiþahlarýna, beylerine, paþalarýna bile kalmadý yýkýlýp gittik koca Osmanlý. Benim atýn nallarý eyice eskimiþ at topallamaya baþladý, bilirsin tek at elim, ayaðým, her þeyim, atta, avratta Cüdeydenin oradaki çayýrlýkta bekler. Þuna bir baksan biz de iþimize gücümüze baksak olmaz mý? Daha bir þeyler alacaðýz, çarþýdan, pazardan, ihtiyaç bitmez taa giden sene ihtiyaç görmüþtük. O zamandan beri zar zor geçinip gidiyoruz bildiðin gibi. Hele bu yýl da pamuk zamaný gelsin pýlýyý pýrtýyý yenileyeceðiz ihtiyaçta, dert bitmiyor ustam, þuna bir el at akþama kalmadan köye geri dönelim dedi.

Kemal- Lafý mý olur ammo, lafý mý, hele biraz daha otur þu malzemeyi tamamlayým birlikte kalkalým…

Kemal, yerdeki malzemeleri heybenin diðer gözüne seçip doldurdu. Ýhtiyacý olan tüm malzemelerini heybeye doldurduðunda rahatlamýþtý, biten sigarasýný yere atýp çiðnedi. Aðýrlaþan heybeyi omzuna atýp gitmeye hazýrlanýrken caddede dolaþan birkaç zabýtayý gördü, birden sinirleri gerilmiþti, bu çakallarýn yüzünü bile görmek onu dellendiriyordu, yalakalar dedi içinden, diþini sýkarak, reisin çakallarý, kemikçileri, Reisin bok böcekleriydi bunlar, sabahtan akþama kadar esnaflardan ne toplarlarsa yuvarlayarak reislerine götürürlerdi. Önünden geçen bir zabýta Kemal’e, dediklerimi sakýn unutma, bu sefer yakalarsam atýný, torbaný, seni de Reyhaniye savcýlýðýna veririm haberin olsun demedi, deme sakýn… Gözdaðý veriyorlardý güya çakallar… Kemal kendisine söylendiðini duyunca zabýtaya, benimle uðraþmayýn, Reyhaniye’nin sorunlarýyla, O reisinize selam söyleyin su sorununu halletsin, bakýn millet yaz günleri kurbaða gibi susuzluktan výrrýklýyor, içmek için bir bardak su yok, her gün bir yerin vanasýný kapatýyor ki diðer tarafa su vermek için, þuradaki asker çayýrýndaki suyu bile getiremedi, bir de benimle uðraþýyor, her yer çöpten, boktan, pislikten geçilmiyor, saðýnýza solunuza iyi bakýnda geçin yoksa bir bokun üstüne düþersiniz, ayaklarýnýz kirlenmesin sakýn zabýta efendiler… Siz iþinize bakýn bakkala, kasap, manav, fýrýnlara daha çok girin, çýkýn ki belki size birkaç paket daha sarmýþlardýr, ne dersiniz?

Cehennem zebanisine benzeyen, göbekli bir zabýta Kemal’in üzerine yürümek istediyse de, yanýndakiler býrakmadýlar ve kolundan tutup çektiler, caddenin sonuna doðru hep birlikte yürüdüler, ara sýra dönüp Kemal’in olduðu yöne ters ters bakýyordu zabýta, Reisin zabýtalarý gündüz ava çýkmýþlardý. Her zaman keklik, tavþan, domuz avlanmazdý ya, bugün de Reyhaniye esnaflarýný avlayacaklardý, her zamanki gibi, Onlara göre Reyhaniye Yeniþehir gölü gibiydi, hem oltasýz, hem aðsýz balýklarý avlýyorlardý akþama kadar. Bunlar avanta turlarýydý, esnafa biz geldik geçerken uðrarýz demek istiyorlardý, dönüþte sessizce paketler hazýrdý.

Kemal- Ýbini Þarmuta dedi (orospu çocuklarý) piþman olmuþçasýna “tövbe tövbe deðer mi bu itlere, yalcý kanaralara, bunlarý Mezbahane’nin önüne baðlasan gene doymazlar, alýþmýþlar beleþten yemeye, içmeye, kim reis seçilirse onun avradý olurlar bir gecede, hiçbir þeyleri deðiþmez, tasmalarýndan baþka þimdi canavarlar gelmiþti, bunlar için efendinin kim olduðu önemli deðildi, çünkü boyunlarýndaki tasma, zincir aynýydý.

Kemal herkese kýzgýndý, belediye meclisi üyeleri de oybirliði ile at arabalarýný yasaklanmasýna evet demiþlerdi. Tüm bunlar da Reyhaniye’de yayýnlanan “TETÝKÇÝ” adlý yerel gazeteden sonra olmuþtu, tetikçi gazetesi haberinde “Reyhaniye’yi at arabalarý kirletiyor” sipariþ haberiyle dikkat çekmiþti. Bu haberi okuyan tahtasý kýrýk kaymakam iþe koyulmuþtu. Yasaklar arka arkaya sýralanmýþtý, reis denen adam da kýrýk kaymakama yaðcýlýk olsun diye kiralýk, satýlýk, kukla belediye meclisi üyelerine oy birliði ile kararý aldýrmýþtý. Tetikçi gazetesinin sahibi kýrk takla atar, hacýyatmaz, suya batmaz ise, sabahtan akþama kadar dükkânýn önüne oturur ve ayak ayak üstüne atýp görgüsüzce, eline bir kese kâðýdý çekirdek alýp çitlerdi. Bu tetikçi tam bir Yahudi zihniyetinde, düþüncesinde adamdý, tetikçi gazetesinin sahibi her türlü yabancý istihbarat örgütlerine çalýþan hain birisiydi, ama çýkarý için vatan, millet, Sakarya deyip malý götürüyordu.

Reyhaniye’ye gelen devletin temsilcilerine yalakalýk yapmak için yazýlar yazar, yazdýrýr ki, Ankara’daki zevatlar da bunlar çok iyi iþler yapýyorlar desinler, bunlardan aldýðý ihalelerle kemikleþip, tüylenip giderdi. Sakalsýz yobazlardandý, görünümü demokrattý ama zihniyeti tam bir ortaçað karanlýðýndaydý, devlete, millete ancak böyle ihanet edilirdi, kemikler yaladýðý devlet yöneticilerinden nemalandýkça yaðlanýp palazlanmaya baþladý, sonunda bir yaban domuzu gibi oldu çýktý. Tetikçi gazetesi devletten ihalelerle birlikte resmi ilanlarda almaktaydý. Fitne fesat ne ararsan bu gazeteden çýkardý, kimi zamanlar aþiretler arasýndaki kavgalarý körükler, kimi zamanda barýþ yemeði adý altýnda kemikler yemek için yemekli günler düzenlettirdi, yanar, döner, kýsacasý kullanýlýp atýlan bir tuvalet kâðýdýydý. Omurgasýz, onursuz bir tüccardý…

Karanlýk operasyonlarýn tetikçisiydi, gazetesinin adý gibi. 12 Eylül 1980’de önce ajan, pravakatör olarak bir siyasi örgütün içine sokulmuþ, sonrasý örgütü çökertmiþ, birçok insaný ele vermiþ, iþkencelerden geçirtmiþ, misyonunu tamamlamýþ ve bir üniversitenin de bokoloji bölümüne gizli ve karanlýk eller tarafýndan kaydý yaptýrýlmýþ, mezun edilmiþti. Hatay’ýn bir yerinde onlarca fail meçhul cinayetlerde bizzat yer almýþ birisiydi, eli kanlý, aðzý kanlý bir caniydi, þimdilerde tetikçi gazetesinde yine kalemle tetikçilik yapýyor, kalemiyle insanlarý vuruyordu. Bir toprak aðasýnýn yardýmýyla gazeteyi kurmuþtu, devletten besleniyordu, yoksullarýn yardým aldýðý vakýflardan otlanýyor, her türlü yardýmla köþelik oluyordu, kendisi gibi Hasso, Hüsso, Fisso da yardýmlar alýyordu, gazeteciliði kimselere býrakmýyorlardý…

Kemal ve Orhan Cüdeyde’ye gitmek için yürümeye baþladýlar. Hýzla yürüyorlardý, bir yandan konuþup, diðer taraftan da sigaralarýný içmeyi sürdürüyordu, Kemal, sanki zabýtalar arkasýndaymýþ gibi ikide bir arkasýna dönüp bakýyordu.

Oðulpýnar, caddesinden, cüdeydeye doðru yürürken Kemal Orhan’a, ani bir kararla Orhan’ýn kolunu tutup, ammo þu aradan gidelim, bakarsýn takip ederler de tüm malzememi alýrlar, bu kez soluðu karakolda, mahkemede almayalým dedi. Pýnarbaþý gölünün olduðu yere doðru saptýlar, iyice küçülmüþ ve kirlenmiþ, bozulmuþ gölün yanýndan geçerlerken, Kemal, bir zamanlar buraya arkadaþlarýmla çimmeye gelirdik Orhan, kocaman gölün haline bak millet ev yapacaðým diye gölü hamam tasýna döndürmüþ. Eskiden buradaki su dipten kaynardý suyunu bile içerdik çimerken, þimdi gördüðün gibi zibil (pislik) dolmuþ bu güzelim göle?

Reyhaniye, kurulduðunda burada su deðirmenleri varmýþ. Taa Halep’ten insanlar buðdaylarýný öðüttürmek için buraya gelir ve günlerce sýrada beklermiþ, at arabalarýyla, kaðnýlarla, develerle, þimdi ise tüm mahallenin zibili buraya atýlýyor ve suyun kaynaðý tamamen kapanmýþ bir durumda. Þu evleri yerinden bir kaldýrsan kim bilir altýndan ne kalýntýlar çýkar. Buradaki kalýntýlarý evlerin temelinde taþ olarak kullandý bizim millet. Þu havuþlara (havlu) baksana, taþlarý halen tarihi kalýntýlarla örülmüþ. Reyhaniye köylerinden göçler baþlayýnca tarih, marih kalmadý, yaðmalandý her þey. Ellerinden gelse Büyük Tel-Cüdeyde höyüðünü de kaldýracaklar ama devlet sahip çýkýyor.

Tel- Cüdeyde gölünün önünden geçip gittiler, Cüdeyde karayoluna geldiklerini bile fark etmediler. Cilvegözü sýnýr kapýsýna giden bu karayolu öyle bir iþlekti ki, TIR’lar, kamyonlar výzýr výzýr gelip geçiyordu. Bu yol Suriye’ye doðru Babül-havaya oradan da direk Suriye’ye gidiyor, orta doðuya açýlan bir altýn kapýydý Cilvegözü sýnýr kapýsý ve Babül-Havva… Karþýlýklý uzatýlmýþ iki dost eliydi, her türlü düþmanlýða karþý, Kasrý-el benet (kýzlar sarayý) her iki ülkenin tampon bölgesinde ayakta kalmayý baþarmýþ önemli ve tarihi bir eserdi, burasý bir zamanlar rahibelerin kaldýðý manastýr olarak bilinmektedir.

Birbirinin koluna girerek karþýya geçtiler Kemal ve Orhan, güvercinli vadi saðda kalmýþtý, buradaki bir maðaradan girildiðinde taaa Imma kalesinden, Yeniþehir gölünün oralarýndan çýkýldýðý söyleniyordu. Diðer rivayet ise, Barýþa daðýnýn arkasýndan Suriye’ye ulaþtýðýna inanýlmaktaydý, þimdiye kadar buralarda hiçbir arkeolojik kazý yapýlmamýþtý, bir zamanlar Hýristiyanlýk burada önemli uygarlýklar oluþturmuþtu, Roma dönemi eserleri halen ayaktaydý…

Karayolunu geçtiklerine çocuk gibi sevinmiþlerdi, sanki sýrat köprüsünü baþarýyla geçmiþler, cennete girmiþlerdi sanki.

Trafik öyle yoðundu ki bu kavþakta (yolak) onlarca ölümlü kazalar meydana gelirdi. Kemal Cüdeyde çayýrlýðýna doðru baktýðýnda onlarca at arabasýnýn olduðunu, atlarýn salýnýp yayýldýklarýný gördü ve içinden yasak koyunlara okkalý küfürler savurdu.

Tel- Cüdeyde gölünün etrafýndaki sazlýklar, çayýrlar öyle bir manzara oluþturuyordu ki günbatýmýnda bu manzarayý seyretmeye doyum olmazdý. Sanki iyi bir ressamýn fýrçasýndan çýkmýþ tablo gibiydi. Geceleri gölün suyunun rengi bile deðiþir, gece mavisi rengine bürünürdü, üstüne mavi gecelik giymiþ bir kadýn gibi olurdu. Ýnsaný büyüleyen manzara ortaya çýktýðýnda seyredeni adeta büyülenir ve orada çakýlý kalýrdý.

Hýzlý yürüdükleri için ikisi terlemiþti, yüzlerindeki terler mintanlarýndan aþaðýya süzülüp döþlerine doðru akýyordu, sýrtlarý kan ter içinde kalmýþtý, kuruyan terden geriye ince bir tuz kalýntýsý bulunuyordu. Kemal’in heybe olan omuzu daha terlemiþti, çayýrlarýn yanýna geldiklerinde Kemal baþýndaki kýrmýzý beyaz dolaðý çýkartýp, yüzünü iyice sildi, heybeyi de fýrlatýp yere atýp, çayýrlarýn üstüne uzandý, boylu boyunca. Derin derin nefes alýp veriyordu yattýðý yerden elini þalvarýn cebine attý ve tütün tabakasýný buldu, doðruldu, sigara sarmaya baþladý. Orhan ise at arabasýnýn yanýnda bekleyen ailesinin yanýna gitmiþti. Kemal, oturduðu yerden Orhan’a seslenip, atý tut, buraya getir hele dedi. Atlarýn kimisinin amudu çýkartýlmýþ, kimisine hiç dokunulmamýþ öyle yayýlmaktaydý, kimileri arabasýnýn, koþumlarýndan çýkarmamýþ arabada koþulu vaziyette yayýlýyordu, köylerden gelen tüm at arabalarý burada bekletiliyordu, akþama doðru tekrar köylerine gideceklerdi, sanki bir ülkeden, diðerine gidecekler, gümrük iþlemlerinin bitmesini bekliyorlardý…

Kemal, bir solukta sigarayý sardý ve çakmaðý çaktý çaattt oh bee kurban oluyum bu tütüne kim bulduysa, icat ettiyse Allah mekânýnýn cennet etsin, tüm derdimi, yorgunluðumu, kasavetimi aldý gitti bir anda eðer bu sigarada olmasa millet herhal birbirini it gibi yerdi… Çektikçe çekiyordu sigarasýný bir yandan da yere attýðý heybeyi açýp kullanacaðý malzemeyi sýrayla çayýrýn üzerine sýralamaya baþladý sanki Tel-Cüdeyde gölünde doðal, küçük bir sergi açmýþtý.

Köylü atlarýn olduðu yere vardýðýnda atlarý ürkütmemek için usul usul yürüdü avýna saldýracak bir Kýzýlderili gibiydi. Orhan sine sine vardý atýn yanýna, at kendisini tanýmýþtý baþýný çayýrdan kaldýrýp, hafif bir kiþnedi ve iri güzel gözleriyle sahibine baktý, boynunu sývazladý, atýn ipinden tutup eline celep edip çýplak atýn sýrtýna bir hamlede sýçrayarak bindi. Atý Kemal’e doðru sürdü, sanki atýný incitmek istemez gibiydi köylülerin kimileri atlarýna çok kötü davranýr ve kýrbaçlardý, kimisi çok iyi davranýyordu. Aldýklarý aþiret kültüründen dolayý katýlaþmýþlardý. Amik ovasýnda yaþayabilmek, varlýðýný sürdürebilmek için ya aþiretin veya paran olacaktý, yoksa yaþama þansý azalýrdý insanýn, feodal bir düzenin hüküm sürdüðü yerde böyle olmasý kadar da doðal bir þey olamazdý…

Reyhaniye ve köylerinde yüzlerce at arabasý vardý, bir o kadar da at. Köylü tarlaya, bahçeye, çarþý pazara, köyden köye, þehre gidip gelirken arabalarý kullanýrdý. Çoðu zamanlar þehre hasta bile götürülürdü, geçmiþte gelinler at arabalarýyla getirilirdi. At arabalarý köylünün eli, ayaðýydý, Yetiþtirdikleri her türlü ürünü pazara arabalarla götürüp satardý.

Reyhaniye pazarý kurulduðunda at arabalarýndan gözükmez olurdu, atalarýndan böyle görmüþlerdi yýllarca, kimisinin otomobili olmasýna raðmen yine de arabayla gidip gelirlerdi. At arabalarý gelin kýz gibi süslenirdi, mavi renkte yüzlerce irili, ufaklý nazar boncuklarý, bunlarýn kimisi altýn sarýsý olurdu, mini ziller, sarý ponponlar, üstlerine Antep iþi örtüler atýlýrdý. Hele Reyhanlý kadýn ve kýzlarýnýn süsleri dillere destandý. Genç kýzlar genelde Pazar yerinde gördüðü, görüþtüðü erkeklerle evlenirdi, Pazar yeri sosyal bir buluþma merkeziydi adeta. Katý aþiret kurallarý her þeyi gizliden yapmaya yöneltirdi, çünkü bu tür þeylerde ölüm her zaman hazýrdý, onun için de herkes çok dikkatli olurdu, adý duyulanlara aðýr cezalar verilirdi… Aþiretler karþýlýklý kýz alýp verirlerken, kendi içlerinden evlilik yaparlardý. Son yýllarda gelenek bozulmaya baþlasa da katý ve acýmasýz kurallar her zaman geçerliydi.

Reyhaniye kadýnlarý ise, Halep, Þam iþi ipekli giysilerle pazara gelirdi, allar, beyazlar, yeþiller içinde renk renk bahar gibi giyinirdiler, kadýnlarýn çoðunda ellerinde, alýnlarýnda, bileklerinde çeþit çeþit dövmeler bulunurdu.

Kadýnlarýn genç kýzlýðýndan, gelin oluþuna, çocuk doðurmasýna, yaþlanmasý kadar deðiþik evrelerde dövmeler yapýlýrdý, bu dövmelerde kadýnýn namus, iffetini, sadakatini, yaþýný simgeleyen resimlerdi. Kimi zaman Hz. Ali’nin Zülfükarý, güvercin, geyik, zeytin dalý olurdu. Gözlerine rastýk (sürme) çekerlerdi, bu sürmeler Suriye’den gelirdi. Ellerine de yine kan kýrmýzý kýnalar yakýlýrdý, sürmeler taa bebekken sürülürdü ki büyüyünce kýz güzel olsun diye. Pazara gelen kadýnlar keklik gibi güzel olurdu, zaten Arap kadýnlarý sülün gibi olurdu (ince uzun boylu) kadýnlarýn güzelliði dillere destan olurdu, alýmlý, çekici, cilveli, güzellerdi. Arap kadýný doðuþtan güzel ve alýmlý olurdu ama her nedense yine de süslenirdiler, dünya güzeli kadýnlar hep Araplardan çýkýyordu, attun gözlü (zeytin) kimi esmer, kimisi sütbeyazý, kimisinin saçlarý uzun, kimisi örgüler yapmýþ, ince uzun boylu olurdu. Arap kadýnlarý sanki güzellik yarýþýna katýlmak üzere pazaryerine gelmiþlerdi, herkes birbirini gözaltýndan süzerdi.

At arabasý köylünün hayatýnýn bir parçasýydý, binlerce yýl at binmiþ, cirit oynamýþ, savaþmýþ bir uygarlýðýn nesilleriydi elbette at sevgisi daha doðuþtan olurdu, yeni doðan bir taya cinsiyetine göre adlar verilir, kýz veya erkek çocuðuna hediye olarak verilirdi, ondan sonra verilen çocuk o tayý büyütene kadar bakardý…

Kemal, ayaða kalkýp ata iyice bakmýþtý, ipinden tutup tepeden týrnaða kadar süzdü, atýn saðrýsý, boynu gayet dolgundu, Ammoo maþallah atýn, çok iyi görünüyor dedi.

Orhan- Öyle öyle ustam ne edersin, elimiz, ayaðýmýz bir atýmýz var, nasýl bakmayalým, kendimizi býrakýp ona bakýyoruz. Her iþte atla yapýlýyor. Tarlada, baðda, daðda, þehirde, köyde her iþimize koþuyoruz bu hayvaný maþallah ýh bile demedi þimdiye kadar, bir karasaban, bir de at arabasý hiç boþ durmuyor, çekiþi vallahi tren gibi, aldýðýmýzdan beri her türlü hizmetimizde, Urfalý bir adamdan satýn almýþtým, Orhan atýyla övünüyordu.

Köylünün nesi vardý ki? Bir atý, bir de iyi kötü avradý, atadan dededen kalma bir silahý, bir de kapýda üren iti oldu mu gerisini boþ ver gitsin, köylünün tüm dünyasý þu karþýsýnda duran cüdeyde gölünün alaný kadardý… Daha büyük düþünce ve olaylarý kafasý almazdý, fazla bir þey öðrenir ve bilirse kafasý bozulur, ayar tutmaz, dellenirdi. Küçük bir dünya köylülere yetiyor, artýyordu bile, köylüler aðýr düþünce ve geliþmeler karþýsýnda bunalýr derin okyanuslarda, boðulur giderdi, onlar küçük derelerde yýkanmaya alýþmýþ ördek gibi, kaz gibiydiler, denizler, okyanuslar onlara göre deðildi, yoksa yitip giderlerdi, zaten sýnýfsal olarak, her zaman geliþmemiþ, geri kalmýþ, pasif bir konumdaydý köylüler. Köylü karakteri gereði azla yetinir, fazlasýný istemezdi ama kimileri de kurnaz davranýp çok mal, mülk sahibi olmuþtu… Fazla akýl ve para küçük dünyalarýný alt üst ederdi…

Reyhaniye’de, henüz uygarlýk yasalarý iþlemiyordu, ilk insanlar gibi maðaralarda yaþamýyorlar, ellerinde ilkel baltalar, oklarla avlanmýyorlardý ama yine de ilkel bir yaþantýlarý bulunuyordu. Oysa bu memlekette nice uygarlýklar kurulmuþtu, kalýntýlarý ortada duruyordu, onlarca höyük bunlarýn birer kanýtýydý uygar ülkeler uzaya giderlerken buralarda halen aþiretler arasýnda deðnek olimpiyatlarý yapýlýyordu, týpký Roma gladyatörleri gibi. Orhan’ýn atý götürüþünü eþi ve çocuklarý geriden sessizce seyrediyorlardý, at gönülsüzce yürüyordu, sanki baþýna gelecekleri biliyor gibiydi. Yürürken kimi zaman ayaðý çimlerden kayýyor ve bacaklarý ayrýlýyor tam da devrilecek gibi olacakken, dikeliyor, duruyor, tekrar yürüyordu…

Orhan, Kemal’in yanýna geldiðinde ani bir sýçrayýþla attan aþaðýya atladý. Kemal hazýrladýðý sigarayý uzattý, Kemal önünde duran atý seyretmeye baþladý, diðer taraftan kullanacaðý malzemelerini kontrol etti göz ucuyla her þeyi tamamdý. Kemal usta zayýf, esmer tenli, karakaþlý, ela gözlü, küçük kulaklarý, ince býyýklý, alnýnda kýrýþýklýklar olan birisiydi. Üzerine giydiði þalvarýn içinde sanki o yoktu, bezden bebek gibiydi, baþýndaki dolakta olmasa yok sayardýnýz. Ona adam görünümü veren de bu dolaktý, dolak onunu önemli bir giyim ve görünüm aksesuarýydý…

Kemal usta, Reyhaniye’de baytar lakaplý Hasan’ýn torunuydu, babasý tanýnmýþ bir nalbanttý dedesi gibi. Velhasýl ata mesleðiydi nalbantlýk. Babasý ölünce iþe kendisi sarýlmýþ ve bugüne kadar getirmiþti mesleðin bayraðýný, þimdilerde kimseler nalbant olmak istemiyordu, oðullarý bile ellerine çekiç, mýh almak istemiyordu, çýrak bile bulamýyordu Kemal usta. Babasýndan aldýðý terbiye ile mesleðini yapýyor ve seviliyordu. Ýp, yavaþça, çekiç, kerpeten, nal çiviler, yontacak, keski çayýrlarýn üzerine sýralanmýþtý. Nalbant Kemal ameliyata girecek bir cerrah gibiydi, her þeyini hazýrlamýþtý. Her zamanda böyle yapardý. Ýþini severek, isteyerek yapan ustalardandý. Dünyada ne meþhur atlar ve efsaneleri vardý. Kýrgýzlarýn ünlü, büyük manas destanýnda geçen Akkula gibi, bu destanda at önemli bir yer tutar, Manasýnýn oðlu Semeteyin bir kurultayda þunlarý söylediði yazýlýdýr tarihte: “Birbirimizle dövüþmeyelim, at ve er ölümü olmasýn” der. Ýnsandan önce ata yer verilmesi çok önemlidir. Yine Köroðlu destanlarýndaki Alapaça adlý at kör oðlunu çaya tepen Kiziroðlu Mustafa beyin kýrata kaçmasý için mecal vermeyen attýr.

Osmanlýnýn þatafatlý yýllarýnda cirit oynarken ölen atýna mezar yaptýran 2.Osman at sevgisiyle tanýnmýþtýr, atýn mezar taþý bugün Topkapý müzesindedir. Ýkinci Osman’ýn ölen atýnýn adý, Sisli kýr’dýr, Zül-cenah ise, Hz. Hüseyin’in kerbelada þehit edildiðinde bindiði attýr, Vahþi batý gösterileriyle ün kazanan William Cody’nin Sultan veya Ývan olarak bilinen, sevilen atýnýn adýdýr. Pegasos, Yunan mitolojisindeki kanatlý olan atýdýr. Roan Barbery Shakespeare’nin, ünlü oyunundaki kral 2. Richard’ýn atýdýr, efsanelere giren tek boynuzlu atlarda vardýr. Kamertay Þah Ýsmail’in ab-ý hayat suyundan içen ölümsüz atýdýr, yine kýratsa Köroðlu’nun ab-ý hayat suyunu içen atlarýndadýr.

Atlarýn içerisinde dini ritüelli olanlarda yok mudur? Elbette vardýr iþte bunlardan Ýncitatus’dur. Roma imparatoru Caligulanýn konsül seçtiði atýdýr. Bu imparator Ýsa’dan önce 12-41 yýllarý arasýnda yaþamýþtýr. Aðustusun doðrudan akrabasý olan Caligula yirmi beþ yaþýnda, otuz yedi yýlýnda imparator ilan edildi. Bir yýl sonra kýz kardeþi Durisilla öldüðünde, Roma’da tanrýca ilan edilen ilk kadýn oldu, oyunlara hesapsýz para harcayan Aligula, bunlara kendisi katýlýyordu. En þaþýlacak eðlencelerinden birinde Napoli körfezine yüzlerce gemiyi birbirine baðlayarak yüzen bir köprü oluþturmuþ ve atýyla geçmiþti.

Ýflas eden hazineyi kurtarmak için tüm mallarý açýk artýrma ile satan Ýmparatoriçe atý olan Konsül seçmiþtir, atlarýn insanlardan daha iyi dini görevi yürüteceðine inanmýþ olmasý gerekmektedir, böylece Hýristiyanlýkta bir konsül “AT” seçilmiþ olmaktadýr. Rosinanta’da ünlü yazar Cervantes’in Donkiþot’un atýdýr, Düldül’de Hz. Ali’nin kýratý olarak bilinen atýdýr, Mýsýr Hükümdarý Muvakýsýn Hz-Muhammet’te hediye ettiði, onunda Hz. Ali’ye verdiði söylenmektedir. Bu at kýrk günlük yolu bir günde giden at olarak bilinir.

Burak ise, Miraç gecesinde Hz. Muhammed’in binip Tanrý katýna çýktýðý attýr. Ýbrahim peygamberi kabeye getirenin bu at olduðu söylenmektedir. Mahþer günü Hz. Muhammed ve Fatma bu ata bineceklerdir. Günümüzde Burak adý insanlara verilmektedir. Yine Battal Gazi efsanelerindeki gökten gönderildiðine inanýlan Aþkar atýdýr. Bu atýn da Abý-Hayat suyundan, içtiðine, inanýlmaktadýr. Boz atýn ise darda kalan kullara yardýma geldiðine inanýlýr. Hýzýr gibi yetiþtirdiði rivayet olunur.

Dört çocuðunun rýzkýný gün boyu çalýþarak, alýn teriyle, helalinden kazanýyordu. Gayri ihtiyari olarak baþýný çevirip yolak tarafýna baktý, gelen giden yoktu, zabýta denen domuz soylarý altlarýndaki arabayla her yeri gezip ani baskýn yapýyorlardý. Reyhanlý’da esnafla, seyyar satýcýlarla zabýtalar arasýnda kavgalar yaþanýyordu, bu kavgalar hemen aþiret kavgasýna dönüþüyordu, gücü gücü yeteneydi, güçlünün, zayýfý, zenginin yoksulu ezdiði bir düzendi bu. Kemal’i kaç kez mahalle aralarýnda çalýþýrken zabýtalar gelmiþ ve kovmuþlardý nasýl zoruna gidiyordu Kemal’in kovulmak…

Bir de kendisini kovduran adama oy vermiþlerdi seçimlerde ancak gelecek seçimlerde hesabýný mutlaka soracaklardý bunun. Hem mislisiyle, haramiler her aybaþýnda belediye binasýnýn ortasýna bir masa koyup her iþçi ve memurlardan mutlaka zoraki yardým alýyorlardý. Emekli olan iþçi ve memurlarýn da emeklilik ikramiyelerinin yarýsýný zoraki belediyeye baðýþ yaptýrýyorlar, öyle emekli oluyorlardý. Emekli ikramiyesini kimler nasýl yiyordu kimseler bilmiyordu ama kurnaz tilki muhasebe müdürü maðlup tek sayarýn cukka yaptýðý açýktý. Her dönemin ve düzenin adamý olan bu maðlup tek sayarýn dini, imaný, Allah’ý, kitabý paraydý para sayar bir adamdý. Beþ yýldýr yanýnda kuyruk salladýðý belediye baþkanýný yeni aday olan adama pazarlýyordu, gizlice muhasebe bilgilerini verip, siyasi malzeme olarak kullandýrtýyordu.

Nalbant Kemal mahallelere gitmek için neredeyse reisten pasaport, vize alýp öyle gidecekti, bu nasýl adaletti? Þimdilik Allaha havale etmekten baþka yapacak bir þeyi yoktu, gücü de yoktu, reisin çakallarý kendisini bir lokmada yerlerdi, beddualar ediyordu bu adama. Esentepe, Mustafa Kemal, Deðirmenkaþý, Cüdeyde, Yeniþehir, Kümeevler, Bayýr, Fidanlýk, Gültepe, Pýnarbaþý, Yeþilova mahalleleri arasýnda mekik dokuyordu gün boyu, zabýtalarla kovalamaca oynuyordu. Onlarýn altlarýnda son model araba, Kemal de iyi bir at, kimi zamanda yaya, bu yarýþ hayat yarýþý, ekmek yarýþýydý, eþkýyalar þehre inmiþlerdi, sonuna kadar mücadele edecekti nalbant, Kemal küçük bir fýndýk faresi, zabýtalar da aç sokak, kasap kedisi gibiydiler bu kovalamaca günlerdir sürüyordu kim bilir daha ne kadar sürecekti? Çomar iti gibi burunlarý iyi koku alýyor ve hangi mahalleye gitse hemen damlýyorlardý yanýna. Bu oyunu tertip eden tahtasý kýrýk kaymakam ve reisti, bunlar senaryoyu yazmýþlar zabýtalarda oynuyorlardý, çengiler gibi, Kemal’e hep kaçmak rolü düþüyordu bu filmde. Reyhaniye’nin dýþýnda bulunan mahalleye Yeþilova’ya gidiyordu görünmemek için Kemal ama zabýtalarda av köpeði gibi iyi koku alýyorlar ve hemen elleriyle koymuþçasýna geliyorlardý. Kirman gibi döndürüyorlardý Kemal’i, kýrk yaþlarýnda olan Kemal ne etsin, ne yapsýn, üç kuruþluk ekmek parasý için ovayý turluyordu ama bir türlü zabýta itlerinden kurtulamýyorlardý, bu yaþtan sonra tarlalardan amelelik, suculukta yapamazdý, hamallýk asla, elinden gelende buydu iþte. Baþka bir zanaatý yoktu. Bu yaþtan sonra el kapýlarýnda aðýz kokusu çekilmezdi. Aðzý boklu aðalar ameleyi adam yerine koymaz, söver, sayar hakaret ederlerdi, it bile onlarýn yanýnda ameleden daha deðerliydi… Sonradan görmeydiler, çalýþmasa çoluk, çocuðu aç kalacaktý kocaman Amik Ovasý’nda, Ovanýn cehennem sýcaðý ameleler içinde çekilmez olurdu yaz gününde. Urfa’dan ameleler geliyordu ovaya onlarýnda baþlarýndaki amele çavuþlarý sömürüyorlardý, zulüm kapýsý, sömürü kapýsýydý Amik Ovasý emekçiler için, beyaz pamuða sýcak terle, kan bulaþýyordu.

Kemal usta atý usul usul seviyor, okþuyordu. Her zaman nallayacaðý atý böyle severdi ki sakinleþsin, hastaya narkoz veriliyormuþçasýna elinin içini ta baþýndan saðrýsýna kadar kaydýrdý. Attan hiç ses çýkmadý, bu kez kuyruðundan beline kadar elini gezdirdi, at týýrrrsa diyerek aniden hapþýrdý. Amik Ovasý gökkuþaðý gibiydi yeþilin, beyazýn, kýrmýzý yeþil ekin tarlalarý, beyaz pamuk tarlalarý, kýrmýzý topraklarla tam da okyanus gibiydi. Bir ucundan diðer tarafýný görmek mümkün olmazdý asla…

Asi, Afrin, Karasu, Murat nehirleri ovanýn Nil Nehirleriydi adeta. Ovaya hayat veren ýrmaklardý. Asi (orintus) taa Lübnan’dan Suriye’ye oradan da Hatay’a girer, nazlý nazlý, kimi zaman da deli coþ bir þekilde Akdeniz’e Samandað taraflarýndan akar giderdi…

Asi nehri bir seyyahtý ülkeleri, insanlarý, coðrafyalarý, dinleri, dilleri, ýrklarý ve mezhepleri, renkleri, yoksulu, varsýlý, güzeli, çirkini seyreden, Aktýðý kimi yerlerde barýþ, kiminde savaþlar vardý. Samandað’ýna, vardýðýnda denizle buluþmasý bir sevgilininki gibiydi. Çevlik onun buluþma yeriydi. Tam karþýsýnda kel dað, hemen yanýnda hazreti Hýdýr türbesi bulunurdu, buluþtuklarýnda birbirlerine sarýlýr doyasýya öpüþür, koklaþýrlardý. Birlikte okyanuslara yolculuk etmek için sabýrsýzlanýrlardý.

Amik Gölü’nün kurutulup, yok edilmesine raðmen sevgi sularýnýn fýþkýrmasýyla tekrar eski göl meydana çýkýyordu. Göllerin sevgililerin katili Süleyman Demirel Asi’nin büyük bir damarý olan Amik Gölü’nün þah damarýný kesmiþti, fakat yýllar sonra da olsa yaðmur sularýnýn birikmesiyle göl tekrar oluþuyordu, Demirel’e inat. Demirel bir televizyon kanalýnda papaz edasýyla “hayatýmýn en büyük hatasýný Amik Gölü’nü kurutmakla yaptým” diyerek günah çýkartýyordu ama bunlar timsah gözyaþlarýydý. Oy avcýsý Demirel köylülerden oy almak için böyle davranmýþ herkese onar dönüm verimsiz, kumlu topraklarý daðýtmýþ ve gölü kurutmuþtu. Uzunluðu doksan, geniþliði otuz kilometre kare olan bir gölünün þahdamarýna vurulan jiletle kesilmiþti, on binlerce kuþ Demirel’in inadýna her yýl ovaya gelerek sanki protesto ediyorlar ve isyanlarýný açýkça dile getiriyordu, bin bir çeþit kuþlar Demirel’e ellerinde, senin inadýna biz yaþýyoruz, der gibiydiler.

Reyhaniye barajý ise, yýllardýr bir türlü yapýlamýyor, politik oyunlara alet ediliyordu. Hippi Murat Sökmenoðlu ve tayfasýnýn yazdýðý raporlar sayesinde baraj yapýlamýyor iddiasý tartýþýlýyor, nedeni ise burada yaþayan halkýn çoðunluðu Araplardan oluþuyor, yarýn Türkiye ve Suriye arasýnda bir referandum yapýlýrsa halkýn çoðunluðu Suriye’yi tercih ederdi, yaz mevsiminde ise Suriye, Asiden akan, Afrin’den akan tüm sularý kesip ovayý susuzluða mahkûm ediyordu, kýþ mevsiminde sular boþu boþuna akýp gidiyordu, tahtasý kýrýk kaymakam ve tayfasý atlarla, itlerle, eþeklerle, davarla uðraþmaktan böylesi büyük projelerle uðraþmaya zaman bulamýyordu, hele makam odasýný harem gibi kullanýp aþna, viþne yaptýðý yosmalar dillere destandý, bir de hizmetçisi ile aþk yaþadýðý zina sonucu olan veledi, zinada herkes tarafýndan konuþuluyordu, bunlara aldýrmayan tahtasý kýrýk kaymakam kafasýný kuma, kýçýný havaya kaldýrýyor bayrak gibi dalgalandýrýyordu, tetikçi gazetesi bu adamý göklere çýkartýyordu, diye, cukka tatlýydý.

Gün olur da Reyhanîye barajý bu ovaya bir heykel gibi dikilecek olursa köylülerin ürünleri on katýna çýkacaktý, kahpe aðalar bu barajý yaptýrmamak için ellerinden geleni yapýyorlardý, çünkü sular altýnda kalacak kendi tarlalarý da bulunuyordu, bunlarý temsil eden kýçý kýrýk bir vekil mecliste bulunuyordu… Reyhaniye barajý yapýldýðýnda halk artýk Kýbrýs, Ýstanbul, Mersin, Ýzmir’e çalýþmak için gurbet yollar düþmeyecekti.

Nalbant Kemal’in bindiði atta bir zamanlar taydý, þimdilerde ona binip Reyhaniye köylerini dolaþýyordu. Amik Ovasýný bir baþtan bir baþa dolaþýyor ekmeðini kazanýyordu. Suriye sýnýra sýfýr noktada olan köylerden Harrandan (kavalcýk-karham-havram) baþlayýp Çatalhöyük, Cüdeyde, Kuletepe (avara), Varýþlý, Amada (beþ aslan), Davutpaþa, Oðulpýnar (tizin-tizeya) Uzunkavak (iskan) Alakuzu (tiyaz-kefar tizeya) Çakýryiðit (muður þems) Terzihöyük (Tel-al Terzihöyük) Kuþaklý (sansarin) Suluköy, Kara Süleymanlý (uzunköy) gibi köyleri gidip dolaþýyordu. Reyhaniye ile kumlu arasý birbirine yakýn olduðu için oralara kadar gidiyordu, hatta Kýrýkhan’ýn bazý köylerine ulaþýrdý. Amik ovasýnda at ve at arabalarý çoktu. Kumlu ilçesi bir zamanlar Reyhaniye’nin köylerinden birisiydi, üçüncü sýnýf taþra politikacýlýðýndan kurtulamayýp burayý ilçe yapmýþlardý, Özal, halk avcýlýðýnýn kötü bir örneðiydi Kumlu, halk arasýnda bile ilçe olmasýna raðmen köy diye anýlmaktadýr…

Kemal, Reyhaniye, Kumlu ve Kýrýkhan arasýnda gider, gelirdi, ovayý karýþ karýþ bilir ve dolaþýrdý. Köylerde olup bitenleri ilk o duyar, görürdü. Köylülerle içli, dýþlý olmuþlardý, Yaz kýþ köylerde biberli ekmek ve katýklý ekmek yiyip, üstüne de yaðlý ayran veya kaçak çay içer, tütün sarardý. Köylüler Kemal’e hürmet ederdi, oda Reyhaniye’ye geldiklerinde onlarý aðýrlardý. Karþýlýklý dostluk sürer giderdi yýllardan beri, ovadaki kimi köylüleri ýrmaklarda balýk avlarken, kimisini tarlasýný sularken, çapa yaparlarken, anýz yakýp darbýzlarken (tarlayý sulamak) görüp, selamlaþýr geçerdi.

Reyhaniye’de çeþit çeþit topraklar vardý, kimisi boz, kimisi killi, kimisi alüvyonlu, kimisi kýrmýzý topraklardý…

Doðu köylerinin topraklarý viþneçürüðü renginde topraklar, öyle verimliydi ki bir günde atýlan tohum ertesi gün yeþerirdi, bu topraklar altýn deðerindeydi, taþ eksen yeþerir sözü sanki bu topraklar için söylenmiþti…

Amik Ovasý’nýn köylüsüne Suriye’ye, ait topraklar baklava dilimi gibi edilip, onar dönüm verilmiþti, köylüler bu topraklarý ecri-misil karþýlýðýnda ekip, biçiyorlardý…

Köylüler koyun sürülerini sýnýr bölgelerinde, tampon bölgelerde otlatýrdý. Sürüler tel örgülere kesinlikle yaklaþtýrýlmazdý, çünkü bu bölgeler mayýnlýydý, bin dokuz yüz ellili yýllarda mayýnlanmýþtý, o günden bugüne kadar ne canlar bu katil mayýnlarda yok olup gitmiþti, binlerce insan sakat kalmýþ, yarým adam olmuþtu. Mayýnlar bin dokuz yüz otuz sekiz yýlýndan beri döþenmeye baþlamýþ ve bin dokuz yüz ellili yýllarda bitirilmiþti. Türkiye ve Suriye devletleri sýnýrlarý belirlendikten sonra sýnýr kaçakçýlýðýný önlemek için yapýlmýþtý…

Amik Ovasý, uygarlýklarýn beþiði bir yerleþim alanýydý, kimler gelip geçmemiþti ki? Hititler ilk Ana doluyu gelen ve uygarlýk kuran kavimlerdendi.

Arkalarýnda nice tarihi öneme sahip eserler býrakmýþlardý, höyükler, kiliseler, manastýrlar, kaleler, köprüler, baþkent kalýntýlarý, Helen, Roma, Bizans gibi uygarlýklarýn izleri bulunmaktaydý buralarda, Binlerce yýl öncesinden kalan höyükler halen bir genç delikanlý gibi ayakta durmaktaydý. Bunlardan Tell-Cüdeyde, Tell-Açana (alalah) Tell-Kanula, Kaztepe, Ömer Cedid, Ýmarel-cedid, Terzihöyük, Herapali, tabarak, üçtepe (kanula) karacanlýk, Tell-kurdu, Tell- Tabarat, Tell-akred, Tell-Tainat, Tell-yarkuyu.

Amik Ovasý’nda yaklaþýk dört yüzden fazla höyük, kalýntý bulunmaktaydý. Binlerce yýllýk bu höyükler Amik Ovasý’nýn gelin tacý süsleriydi. Herkes bu höyüklerin içinde neler var diye merak ederdi, kimler tarafýndan yapýlmýþ, ne zaman yapýlmýþ ve içine ne gibi deðerli eþyalar konulmuþtu bölge, halký bunlarý sürekli merak ederdi. Bu höyükleri yapanlar kimlerdi ve nasýl bir uygarlýk kurup, yaþamýþlardý? Tell-Acana (alalah) da yapýlan kazýlarda ve Tell-tainattaki kazýlarda neler çýkmamýþtý ki, bu buluntular ülkemizin ve dünyanýn tarihini deðiþtirecek deðerlerdeydi. Höyükler tüm ihtiþamýyla doðaya meydan okuyor ve insanlýðý selamlýyordu… Ýnsanlarla binlerce yýl beraber yaþayan, bu höyüklerin daha kim bilir kaç bin yýl ayakta kalacaklarýný kimseler bilmiyor. Bunlar dünyanýn sekizinci harikalarýydý…

Amik Ovasýndaki sulfata (okalüptus), çam aðaçlarý, zakkum, söðüt, gül aðaçlarý, zeytinler ovaya birer sahne dekor havasý veriyordu ve kraliçe gibi süslüyordu. Aða çiftlikleri selvi çamlarla, sulfatalarla, çepeçevre sarýlmýþtý. Bin bir nimet ve güzellik özellikle bur ovaya verilmiþti, diðer coðrafyalardaki  insanlarý kýskandýrmak için, Ýlkbaharda bir baþka, yazda baþka olurdu ova, bin bir renge ve þekle girer tarif edilemeyen kokular ve renklerle sarhoþ ederdi insanlarý, ovanýn havasýný, kokusunu bir kere nakþettiniz mi içinize artýk asla söküp atamazdýnýz içinizden, gizemli ve büyüleyici bir özelliði vardý ovanýn, ayrýca tüm kutsal kitaplarda adý geçer ve dünyanýn helakinin bu ovadan, Amik ovasýndan baþlayacaðý duyurulurdu, Tüm dinlerin buluþtuðu kutsallýktan mý kaynaklanýr bu özellik, yoksa baþka bir þeyden mi anlaþýlmaz bir türlü…

Nalbant Kemal’in, sembolü çift gözlü heybe, iþlik, yelek, þalvar ve baþýndaki kýrmýzý beyaz dolaktý, Her þey þu reis denen adam geldikten sonra kötüye gitmeye baþlamýþtý. Gündüzleri aðzýnýn tadý, geceleri ise uykularý, evinin huzuru tümden bozulmuþtu. Belalardan kaçýyor, kaçýyor bir o yana bir bu yana savruluyordu, nereye kadar kaçacaktý? Urfa’daki kutsal Balýklý Göl’deki balýklar kadar adam olurdu Sümerbank Caddesi’nde. Kimi atýný, kimi Halep eþeðini getirip nallatýrdý. Þimdiyse bir kovalamaca oynuyordu zabýta denen iblislerle, sanki kan davalýlarýndan kaçýyordu oysa kanlarý beþ para etmez adamlar köþeleri tutmuþtu, bu memlekette. Halep eþekleri iri ve kar beyazý renge sahiptiler. Toroslarýn kardelenleri varsa Amik Ovasý’nýn da kardelenleri bu eþeklerdi. Koyun sürülerinin önünde gider ve sürüye rehberlik ederdi. Davar köpeklerinin bile yapmadýðýný bunlar yapardý, sürüyü ovanýn bir ucundan býrakýrsýnýz bu eþekler sürüyü alýp sürünün sahibinin evine kadar götürürdü. Dünyada bir Amik Ovasý’nda, bir de Asya bozkýrlarýnda olurdu.

Amik Ovasý’nda sürüye alný kýrmýzý boyalý ve mavi boncuklu koçlar, Halep eþekleri rehberlik ederlerdi. Çobanlarýn abalarý, su testisi ve yiyecek azýklarý, her türlü eþyalarý ne bulunursa bu kardelenlere yüklenirdi…

Þakýr, Þükür karabaþ adlý kafasý kýrýk kaymakam ovadaki tüm Halep eþeklerini kýsýrlaþtýrmaya kalkmýþtý. Bir gazeteci olayý haber ajansýna haber yapýnca Ankara’daki yöneticiler kaymakamý uyarmýþ ve bu iþten zoraki vazgeçmiþti. Ovadaki eþeklerin sahipleri ise bu duruma isyan etmiþlerdi. Adamýn iþi gücü yok ta eþeklerle mi uðraþýyordu, hem her canlýnýn yaþama hakký varken eþeklerin mi yoktu?

Nesli tükenen bu hayvanlarýn çoðalmasýný saðlayacaðýna kýsýrlaþtýrmak istemesi ilginçti. Gazete haberinden sonra kafasý kýrýk kaymakam bir gazetede kart zampara diye manþet yapýlýnca rezil, kepaze olmuþtu. Kafasý çalýþmayan, zekâ düzeyi düþük bu adam nerede basit iþler var onunla uðraþýyordu. Kafasý bir domuzun kafasý kadar büyük fakat beyni küçüktü. Ýþkembesi büyük bir hayvandý iþte, özellikle de kocaman kulak ve burnu, bir ayýnýn ayaklarý kadar büyük ayaklar, kocaman eþek týrnaðý gibi týrnaklar, kýllý vidalý gibi duran kollar, iðrenç bir görünümü vardý bu kýrýk adamýn. Gazeteciler ve halk arasýnda lakabý þakýr, þükürdü, hayvanat bahçesinden kaçmýþ bir goril gibiydi. Vahþiliði kadar da yobazlýðý yüzünden okunurdu. Halep eþekleri bu ayýnýn yanýnda dünya güzeliydi, bunu kýyaslamak bile bu güzel eþeklere büyük hakaretti. Ýnsan ýrkýnýn evrimleþmemiþ hali bu adamda görülebilirdi. Bilim adamlarýnýn bu adamý keþfetmedikleri gözden kaçýrdýklarý kesindi, eðer bilselerdi bunu bir kafese kapatýp önce laboratuvarda inceleyip, sonra da hayvanat bahçesine kafese kapatýrlardý. Ýnsan ýrkýnýn en adisi, çirkiniydi bu kafasý kýrýk kaymakam…

Reyhaniye’de alýþ veriþini yapan, iþini gücünü bitirenler Cüdeyde’ye gelip atlarýný koþup köylerine gidiyorlardý. At arabalarýnýn kimisi tek kimisi çift atla çekiyordu. Kemal köylünün atlarý getirdiði yöne baktýðýnda at arabalarýný gördü, birçok deðiþik cinslerde atlar vardý burada.

Kemal hazýrladýðý malzemelere bir kez daha baktý her þey tamamdý. Köylüye atý yere yýkarken yardýmcý olmasýný istedi, nasýl yapacaðýný anlattý, tarif etti köylü anladým der gibi baktý, baþýný salladý hafifçe, iri yarý bir aygýrdý nallayacaðý atta, acaba yere yýkabilecek miydi?

Yýktýktan sonra gerisi kolaydý, kim bilir belki de zorlanacaktý, at baþýný havaya kaldýrýp acý acý kiþnedi ve ayaðýyla yeri eþelemeye baþladý, Kemal, dur oðlum dur, höst, at baþýný bir aþaðý, bir yukarý indirip kaldýrýyordu, sanki birilerinden kendisini kurtarmasý için yardým bekliyordu, kiþnedikçe, kiþniyordu, iyice huysuzlanmýþtý, bu kez kuyruðunu sallamaya baþladý, yelpaze gibi sallýyordu, saðrýsýnýn ortasýndan elektrik çarpmýþçasýna titriyordu. Orhan ani bir hareketle üstündeki ceketini çýkartýp atýn baþýna geçirdi, güya atýn rahat nallanmasýna yardým edecekti, fakat Kemal buna kýzdý ve baðýrarak;

-Çýkar ceketi ammoo çýkart temelli dellenir at dedi. Kemal’in elleri sanki sihirliydi sanki nice deli huysuz atlarý hipnoz yapýp nallayýp salývermiþti ortaya, ovaya, çayýra, tarlalara, bu attan mý týrsacaktý sanki? Atýn baþýný, perçemini okþadý, sonra elini boynundan, gýdaðýna gezdirdi, böðrünü, kalçasýný, kuyruk ve budunu okþadý bir bir, at hipnotize ediliyordu, seans baþlamýþtý, elini deðdiði, gezdirdiði yerlerdeki seðirmeler, titremeler kesiliyordu biranda…

Elinde tuttuðu ipi dikkatli ve usulca gevþetiyor veya topluyor, geriyordu. Atý bir yandan okþayýp dururken, aniden atýn aðzýný açýp burnun altýna aðaçtan yapýlmýþ olan yavaþçayý vurdu, bu aletle atýn üst dudaðýný kýstýrmýþtý. Kemal birden atýn tüm diþlerini saydý, tam tamýna kýrk taneydi diþleri, beyaz, parlak saðlam diþlerin arasýnda yeþil ot kýrýntýlarý vardý. Hýzlý bir hareketle elindeki ipi atýn arkasýndan dolanýp kuyruðuna baðladý, tüyleri viþneçürüðü rengindeydi, iri gözleri, dikleþen kulaklar, ince ve uzun bacaklar, güçlü pazýlar, mermerden yontulmuþ gibi duran dizler ve topuk, mahmuz, pürüzsüz incikler, paþa, bukaðýlýk ve toynaklar mükemmeldi.

Kemal usta, kuyruk tarafýndan ipi çekti hýzlýca, atýn beli yaþ söðüt dalý gibi eðilmiþti. At kafesi kapatýlmýþ vahþi bir hayvan gibiydi, terbiyecisinin eline düþmüþ kurtuluþu yoktu… Ýpi çektiðinde atýn caný yanmýþ sakinleþmiþti, bir anda þimdi rahat duruyordu, her türlü önlemi almalýydý atlarý nallarken yoksa caný yanan at birden ejderhaya döner ve saldýrýrdý… Fýrsat bulursa çifteler ve hatta ýsýrýrdý, kurtulmak içinde her þeyi yapardý, yeter ki fýrsat bulsun.

Ýnsan ne kadar doðaya ve canlýlara egemense, baþ edemediði boyun eðdiði hayvanda bulunurdu, elbet. Bir zamanlar vahþi doðada özgürce dolaþan yaþayan, kiþneyen, üreyen atlar insanoðlu tarafýndan altmýþ milyar yýl önce keþfedilmiþ ve evcilleþtirilmiþti, yine de binlerce yýl almýþtý bugünkü sürece gelene kadar, Otçul memelilerin tek týrnaklý sýnýfýndan olan at ayný zamanda asil bir hayvandý. Atý ilk keþfeden insanoðlunun milliyeti bilinmese de o zamanlar insanlar vahþi birer yaratýklardý, ussal bilince ulaþmamýþlardý henüz nalýn ilk olarak Altay bozkýrlarýnda keþfedildiði araþtýrmalarda ortaya çýkmýþtý, günümüzde atlarýn toynaðýný korumak için çakýlan nal, asýrlar önce nalça olarak akarsularý geçmek için kullanýlmýþtý. Atlarýn ayaklarýna tahtadan çarýklar geçirilmiþ, sonradan ise ayaðýna nal çakýlmaya baþlanmýþtý. Yüz binlerce yýl sonrasýnda nalý Gabyalýlar, ince sýrýmlarý keserek baðlamýþlar, Romalýlar ise, atýn toynaðýný korumak için, sandallar yapmýþlar ve böylece yýllarca kullanmýþlardýr. Hz. Ýsa’nýn ölümünden tam dokuz bin yýl sonra, mýhla ayaða çakmak keþfedilmiþtir. Bir küçücük mýh bile insanoðlunun en büyük buluþlarýnýn baþýnda geliyordu, o çaðlarda, þimdilerde ise insanlar bunlarý buluþlar kitabýndan okuyup, öðreniyorlar. Atlar tarihe geçen kanlý savaþlarýn baþýndaki birçok komutanýn ve kralýn, taþýyýcýsý olmuþlar, bu nedenle oku, mýzraðý ve kýlýç darbesini yiyen atlar olmuþtur. Atýn üzengisini Çinliler bulmuþ, eyer ve koþumlarý tunç çaðýnýn eserleridir. Ata binmede Ýranlýlar ve Türkler en usta ulus olarak bilinir.

Göçebe yaþayan Hiksoslar bugün ki Mýsýra atla ve arabayla gelen uygarlýðýn ilkleriydiler. Tek at savaþ arabasýna koþulmuþ ve tekerleklerine de keskin kýlýçlar takýlarak savaþ meydanlarýnda insanlara karþý öldürücü bir silah olarak kullanýlmýþ ve nice canlar yok edilmiþti…

Özellikle Mýsýrlýlar ve Hititler arasýnda yapýlan bu tür ilk savaþta atlarýn çok büyük rolü olmuþtu uzun bir süre yeniþemeyen iki ordunun komutanlarý tarihi “kadeþ anlaþmasýný” yaparak barýþa kadeh kaldýrmýþlardý. Kadeþ anlaþmasý dünyanýn ilk yazýlý anlaþmasý olmasý nedeniyle tarihi bir önem taþýmakla birlikte, uygarlýða, barýþa giden yolu açmýþtýr.

M.Ö. 1274 tarihinde II. Ramses ile Muvattalli arasýnda Suriye’nin Kadeþ þehri önünde büyük bir meydan savaþý yapýlmýþ ve Kadeþ Barýþ Antlaþmasý ile sonuçlanmýþtýr. Bu antlaþmaya baðlý olarak II. Ramses savaþtan önce aldýðý yerleri boþaltmýþ, Kadeþ Þehri Hititlere kalmýþtýr. Kadeþ Barýþ Antlaþmasý sýrasýnda orduda çýkan bir isyanda, Muvattalli öldürülmüþtür. Antlaþma, onun yerine geçen III. Hattuþili tarafýndan imzalanmýþtýr. (M.Ö.1269) Bu antlaþma dünya tarihinde eþitlik ilkesine dayanan en eski antlaþmadýr. Antlaþma çivi yazýsýyla gümüþ plakalar üzerine Akadca olarak yazýlmýþtýr. Ayrýca Kralýn mührünün yanýnda Kraliçenin mührü de vardýr. Bu antlaþmanýn gümüþ levhalara kazýnmýþ olan asýl metinleri kayýptýr. Mýsýr’da tapýnaklarýn duvarlarýna kazýnan antlaþmanýn bir nüshasý da, Boðazköy (Boðazkale) kazýlarýnda kil tablet olarak bulunmuþ olup Ýstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.

Kadeþ anlaþmasý kimi tarihçilere göre Suriye’de yapýldýðý yazýlýrken, kimi tarihçilerde bu anlaþmanýn bu günkü Hatay, Reyhanlý ilçesi sýnýrlarý içerisinde kalan Alalah (açana) da yapýldýðýný savunmaktadýrlar. Hititlerin öncelikli þehri olan Alalah o zamanlarda Hitit uygarlýðý için önemli bir merkezdi. Anadolu’yu ilk gelen uygarlýk olma özelliðini taþýyan Hititlerin Amik Ovasý’nda yüzlerce arkeolojik ve tarihi kalýntýlarý bulunmaktadýr…

Çinliler tek atlarýn yerine daha çok sayýda atý altýlý ve sekizli olarak koþmuþlar ve kullanmýþlardý. Tuna ovalarýnda atlar nallanmýþ, arabalara koþulmuþtu. Taa o günden günümüze kadar gelmiþtir, bu zanaat Barut, cam, matbaa, tekerlek, araba, gemi, uçak, buharlý tren, bilgisayar, cep telefonu gibi nice teknolojik yeniliklere insan imza atmasýna raðmen atý ve arabayý tarih sahnesinden ne yazýk ki silememiþtir ve bu gidiþle silmeyecek gibi gözükmektedir. Yolda kalan, Son model arabalarý atlarýn ve at arabalarýnýn çektiklerini gören insanlar bunun ne kadar gerekli ve zorunlu olduðunu usundan çýkarmýyor olsa gerek…

At ve araba insanlýðýn hizmetinde milyarlarca yýl olmuþ ve olmaya devam edecektir elbet, dünyada birçok ulus atlar yetiþtirmiþ ancak-Macar, Leh, Kazak, Çerkez, Arap, Türk, Nemçeli, Rus, Alman, Tatar, Fransýz atlarý gibi ünlü olamamýþlardý. Ýnsan ýrkýndan da soylu olan bu atlar, halen yarýþlarýn, ýrklarýn, gözdesi olmayý sürdürüyor olsa gerek. Her at ýrkýyla, insan ýrkýnýn gizli ve ortak bir özelliði olsa gerek…

Kemal usta, atýn ön ayaklarýndan iþe baþladý. Uzunca bir bismillairrahmanirahim çekti ve sol ayaðýný havaya kaldýrýp, bir çiviyle çamurlarýný, temizledi iyice, eðilip yerden kerpeteni aldý, nala çakýlý olan mýhlarýn uçlarýný bir bir doðrulttu sonra ise çekiçle mýhlarý iyice dik hale getirdi. Mýhlar paslanmýþtý, kerpetenin ucuyla altý mýhý ustalýkla birer hamlede çekip bir bir otlarýn üstüne attý. Eski ve kýrýk olan nal ortaya çýkmýþtý, eskimiþ olan nala göz ucuyla bir bakýp onu da attý. Þimdi atýn çýplak toynaðý ortaya çýkmýþtý, toynaðý kerpetenin ucuyla temizlemeye çalýþtýysa da temizleyemedi, yere attýðý eski nalý tekrar eðilip aldý ve kurumuþ, yapýþmýþ çamuru temizlemeye baþladý, iyice temizledikten sonra elinin içini toynaða sürdü, kontrol etti, þimdi dümdüzdü, tavuk eti gibi bembeyazdý toynak. Kerpeteni ve çekici ayaðýnýn dibine koydu gerektiðinde hemen alabilsin, atýn sol bacaðýný eklem yerinden hafifçe büküyor ve öyle çalýþýyordu. Kemal usta ceketinin cebine daha önceden yerleþtirdiði nallardan bir tanesini elini sokup çýkardý ve toynaðýn üstüne koydu, tam oturtmamýþtý nalý çekip yerini yontacakla biraz yonttu, iþini özenle yapýyordu, attan en ufak bir ses, hareket yaþam belirtisi, iþareti dahi yoktu.

Kemal iþini bir zanaatkâr inceliði ile yapýyordu. Toynaðý iyice yonttuktan sonra nalý üstüne oturttu þimdi tam oturmuþtu. Aðzýna aldýðý mýhlardan birisini eliyle çekip aldý, nalýn üstündeki deliðe denk getirdi ve göz kararý ile çekiçle birkaç darbe indirdi mýha, mýh toynaðýn içinde birden yitip gitmiþti sadece dört köþe baþý kalmýþtý açýkta, at huysuzlanýr gibi olduysa da elindeki ipten hafifçe çekince atýn kýpýrtýsý kesildi. Ata gözdaðý vermek için ara sýra ipi çekip canýný yakýp, tekrar geri býrakýyordu ipin ucunu, bu da uslu dur mesajýydý. Diðer dört mýhý peþ peþe çaktý ve uçlarýný hafif bir kavis verdi, sýrayla büktü. Yerden aðaç takozu alýp, toynaðýn arkasýna koyup çekiçle tekrardan vurdu, çelikten yapýlma paslanmaz mýhlar yerine iyice oturmuþtu. Çekici yere atýp törpüyü aldý ve týrnaðýn kenarlarýnda kalan çýkýntýlarý iyice törpüledi. Ata ünlü bir kuaför manikür yapýyordu sanki at gayet sakindi, atý ürkütecek en ufak bir hareket yapmýyor ve köylünün de bir þey yapmasýna izin vermiyordu. Köylü Orhan hemen yanýnda saðýr ve dilsiz bir adam gibi sadece seyrediyordu, hiçbir þeye karýþmadan.

Nala çakýlan mýhlar Maraþ’tan geliyordu, buradan ise Hatay’ýn, tüm ilçelerine daðýlýyordu, hemen hemen her yerde at ve arabalar mevcuttu, ilin birçok yerinde nalbantlar vardý. Hataylý Antakyalý demirciler artýk nal ve mýh yapmýyorlardý. Þimdilerde zanaatkârlarý Antakya býçaðý ve satýr, tahra, kazma, balta, nacak türü el yapýmý aletlere yönelmiþti. Teknolojide deðiþtikçe her þey fabrikalarda seri olarak üretiliyordu. Zanaatkârlar iþ yerlerini kapatýp, baþka mesleklere yöneliyordu, dükkânlar tezgâhlar bir bir kapatýlýp, künefeci, peynirci, market gibi yerler açýlýyordu. Baba meslekleri bir köþeye atýlýp çok para getiren iþlere yöneliyordu zanaatkârlar…

Kapitalist sistem, el zanaatlarýný piyasadan acýmasýzca silip süpürüp atýyor ve seri üretimlerle bu ata mesleklerini tarihten siliyordu, çok az usta bu koþullarda mesleðini sürdürebiliyordu. Antakya ustalarýnýn yýllardýr yaptýklarý mesleklerden olan dokumacýlýk, bakýrcýlýk, kalaycýlýk, semercilik, ahþap oymacýlýðý, dericilik gibi zanaatlar terk ediliyordu, bunun yaný sýra ayakkabýcýlýk mesleði geliþmiþti, herkes zanaatýný terk edip ayakkabýcýlýk öðrenmeye baþlýyordu, Roma uygarlýðýndan kalma bir zanaat olan dericilik, ayakkabýcýlýk, köþkerlik son yýllarda iyice geliþiyordu. Antakya’nýn ustalarý gerçekten marifetli ustalardý. Bir taþý bile ustalýkla iþleyip ona þekil, biçim verirdi. Taþ oymacýlýðýnda ünlüydü Antakyalý sanatçýlar, özellikle Harbiyeli ustalar mozaik, heykel ve sikke alanýnda ünlenmiþlerdi. Ýpekçilik alanýnda ise Harbiyeli kadar, Samandaðlý ustalarýn namlarý ülkenin her tarafýna yayýlmýþtý, deðiþen ve geliþen ülke, dünya ekonomisine göre meslek yaratmaya baþlamýþtý Antakya’nýn zanaatkârlarý, yoksa aç kalacaklardý.

Antakya’da bu tür el zanaatlarýný yapanlar atalardan öðrenmiþti her þeyi. Çocuklar daha küçükken babalarýnýn yanýnda çalýþýr ve mesleði öðrenir ve bir sonraki kuþaða öðretirdi. Þeytani bir zekâya sahip olan Antakya zanaatkârlarý, yaratýcý, farklý bir özelliðe sahiptiler. Antakya’nýn insaný hem akýllý, hem ince bir zekâya, hem þeytani özelliðe sahipti. Bir Japon zekâsý kadar geliþmiþ, pratik bir anlayýþa sahipti. Deðiþik dil, din ve ýrktan, mezhepten olan bu insanlar ne farklýlýklarý bir arada barýndýrýyorlarsa, öyle de üretirdi. Her zaman dostluk ve barýþ içerisinde yaþamayý temel bir ilke olarak kabul eden ve ona göre geleceðini biçimlendiren, planlayan insanlarda zanaatkâr ahlaký geliþmiþ, evrensel ticaret anlayýþýný, uygarlýðý kavramýþtý.

Yüzlerce yýldýr birlik ve beraberlik, kardeþlik içerisinde yaþayýp giderlerdi. Böylesi bir mozaik barýndýran çok az il, ülke vardý yeryüzünde, camiler, kiliseler, havralar yan yanaydý, güneþ herkes için doðardý bu kentte. Sevgi ve hoþgörü burada bir yaþam biçimi, felsefesi olmuþtu, yabancý insanlar bunlarý anlatýrken bile inanamazlardý, ancak buraya bizzat gelip görüp, tanýk olduklarýnda inanýrlardý. Dostluk, barýþ, sevgi ve hoþgörü, uygarlýklarýn kentiydi Hatay, Samandað, Reyhaniye, Ýskenderun, Dörtyol, Kýrýkhan, Belen, Erzin, Yayladaðý, Altýnözü, Hassa, Kumlu ayrý ayrý tatlarý, lezzetleri, dil, din, ýrk, mezhep ve düþünce, inançlarý barýndýrýyordu.

Gökkuþaðý kadar renkli ve canlý olan Hatay’daki uygarlýk anlayýþý binlerce yýl öncesinde kurulmuþ ve halen günümüzde sürüyordu, kim bilir daha kaç bin yýl sürecekti bu birliktelik, kardeþlik…

Dünyanýn en eski kentlerinden birisi olan Antakya, Hatay tarihte kaç kere depremler, savaþlar, sellerden yýkýlmýþ ve kýsa sürede tekrar kurulmuþtu. Yýkýlmayan ise birlik, kardeþlik, dostluk temelleriydi. Birçok uygarlýk kalýntýlarý halen ayaktaydý, St. Pierre kilisesi, Habib-i Neccar Cami kentin hoþgörü sembolleriydi.

Nalbant Kemal’in, kullandýðý nallar Maraþ ilinden geliyordu. Maraþlý Sümbül lakabýyla tanýnan Zeki Sarý’nýn marifetleriydi, emeðiydi bu nallar ve mýhlar. On ikilik demirlerden yaptýðý nallar, bu bölgede çok tutuluyordu. Kimi zamanlar olurdu ki Zeki Usta Hatay’a nal yetiþmez olurdu. Böyle zamanlarda Ýstanbul’dan nal sipariþi verilirdi zorunlu olarak. Zeki Ustanýn zanaatkârlýðý dillere destandý. Ocaðý yakýp nar gibi edinceye kadar körük çeken çýraklardan sonra iþ Zeki Ustaya düþüyordu. Eline aldýðý demirlere öyle bir çekiç sallardý ki ezim ezim olurdu. Tren raylarýnýn altýnda kalmýþçasýna yamyassý olurdu. En yola gelmez demirleri bile istediði þekle sokar, maþayla ucundan tutup dansöz gibi oynatýr, bir o yana, bir bu yana döndürür, daha sonra ise soðumasý için su varilinin içine bastýrýrdý. Bastýrmasýyla cossss sesi çýkar ve tekrar soðuyan demiri çýkartýp ateþin içine yatýrýr tekrar tekrar döver döverdi çekiçle, örsle, keskiyle, maþayla evire çevire yaptýðý nallarýn üstüne de “Sümbül Usta” mührünü basardý sýcak iken. Her bir aletin bir görevi vardý, bunlar demire boyun eðdirenlerdi. Sümbül usta Maraþ yazýsýný gören ve okuyan nalbantlar, hýrdavatçýlar malýn iyi olduðunu anlar, tereddüt bile etmezlerdi. Bu isim ayný zamanda nalbantlara bir dost selamýydý, sýcacýk alýn terinin, emeðinin olduðu Sümbül Usta hiç tanýmadýðý nalbantlara bir selam gönderirdi bu demir parçasýyla.

On ikilik demirler ustasýnýn önünde eðilen çýraklar gibiydi. Sümbül ustanýn eðemediði, söz geçiremediði bir demirde daha yoktu, en maþaya gelmezini, boyun bükmezini ezim ezim ezmiþ, sýraya, iplere dizmiþti Sümbül usta, nallarýn kenarlarýna özel olarak açtýðý yarýklarda ustanýn marifetiydi. Bu yarýklar atlarýn ayaklarýnýn kayýp ta düþmesini önlüyordu…

Kemal usta, atýn diðer ayaðýný da nallayýp birkaç dakika içerisinde nallayýp býraktý, Attan hiç ses çýkmýyordu. Bazý nalbantlar atlarý nallar iken olmadýk, akla gelmedik iþkenceler yapardý. Bundan dolayýdýr ki atlarda nalbantlarý, çiftelerdi nalbantlarýn kafalarýnda, kollarýnda göðüslerinde kýrýklar oluþur, kimi de ölürdü. Ýþinin ehli insanlar, nalbantlar bunlarý yaþamazdý. Kemal’in insancýl yaný olmakla birlikte hayvanlarý severdi, büyük bir hayvan sevgisi yaþatýrdý içinde, babasýndan, dedesinden öyle görmüþ, bellemiþti. Atlarý severek, isteyerek, okþayarak nallýyordu…

Kemal yoksulluktan ve suskunluktan herkesten, hatta yaþýtlarýndan dahi olgunlaþmýþtý. Kimsesizlik, yoksulluk insanýn alnýnda bir soðuk damga gibiydi uzaktan bakýldýðýnda eðreti yamalýk gibi sýrýtan, yaþadýðý ömür boyunca çýkmayan.

Ýki nalý çekip bitiren Kemal, atýn burnundaki yavaþçayý usulca çýkartýp malzemelerinin yanýna fýrlattý. Yavaþça atýn burnunu kýstýran ve ona çok büyük acýlar yaþatan bir aletti. Burnu ve kuyruðu atýn en hassas yerlerinden birisiydi.

Kemal kendisini otlarýn üstüne attý ve bir sigara sardý, yaktý ve tabakayý da Orhan’ýn önüne sürdü. Terlemiþti, elinin tersiyle alnýný ve yüzünü, ensesini sildi. Atta biraz huzursuzluk vardý, ancak Kemal anlayamamýþtý nedenini aðzýnda sigarasý, ayaða kalkýp tekrar nallarý, mýhlarý bir bir kontrol etti, her þeyde normaldi oysa Allah Allah dedi içinden. Bazen hatalý bir nal ve mýh atýn çýldýrmasýna, saldýrmasýna, dellenmesine neden olurdu. Atlar nallandýktan sonra birkaç gün içinde ayaklarý acýr ve topallardý. Ancak nalýn üzerine bastýðýnda anlaþýlýrdý, týpký uygun bir ayakkabý giymeyen insanýn ayaðýný nasýl ayakkabý vurur, acýtýrsa nalda ilk günlerde, saatlerde acýtýrdý. Nallar iyi çakýlmýþsa, kaliteli malzeme kullanýlmýþsa altý ay veya bir yýl dayanabilirdi, en ufak bir nal kýrýðý bile atýn yürümesini, koþmasýný engellerdi…

Orhan atýn ipini elinde sýkýca tutuyordu, fakat birazda olsa ipi gevþetmiþti, ipi bacaðýna dolayýp, sigarasýný sarmýþtý, ne olur, ne olmazdý, önlem almak gerekirdi. Aniden bir kýsrak görse, bu aygýr kiþner ve zapt olmazdý. At böylesi durumlarda Köroðlu’nun atý olurdu. Yavaþça vurulan yerde tam atýn dudaðýnýn sinir uçlarýnýn toplandýðý bir yerdi. Bundan dolayý at zoraki olarak kuzulaþýrdý, aksi olunca caný çok yanardý…

Doðu köylerine giden yol kervan yolu gibi iþlekti. Taksi, kamyon, TIR, at arabalarý, yayalar, hatta koyun sürüleri bile bu yolu takip eder ve köylerine gider gelirdi…

Hele motosikletler köy yolunu tenha bulmuþ yarýþ ederlerdi birbirleriyle… Yoldan gelip geçenler meraklýydý, durup atýn nallanmasýný seyrediyorlar, bakýyorlardý ustaya…

Kemal usta sigarasýný içip bitirdikten sonra izmaritini topraða bastý, fýrlayýp ayaða kalktý. Köylünün bacaðýna dolanmýþ ipin dolaþýðýný açtý, köylüde ayaða kalktý. Usta atýn arka ayaklarýnýn ikisinin eklem ve kaval kemiðine gelecek bir þekilde sýkýca baðladý, ipin ucunda ön ayaðýndan dize gelecek þekilde geçirdi, kalktýðýnda ise yavaþçayý tekrar vurmuþtu, yavaþçada nalbantlarýn hayat sigortasýydý. Atý ancak böyle zapt edebilirlerdi.

Kemal güçlü ve çevik birisi olmasýna raðmen yine de her türlü önlemi alýyordu. Dedesinden, babasýndan dinlediði atlarýn vurduðu çiftelerini hikâyelerini unutmuyordu. Þimdiye kadar bir tekme dahi yememiþti, þükür ancak atlarýn ne yapacaðý belli olmazdý…

Kemal atýn ön ve arka ayaklarýna baðladýðý ipin ucunu aniden çekip ayakta duran atý omuz darbesiyle yere yýktý ve üstüne çullandý. Bunu gören atýn Orhan’da yardýmda bulundu ve oda çöktü. At iri ve güçlü olduðu için ancak yerde nallayabileceklerdi. Arka ayaklarýný zayýf olan atlarý yerde nallayabilirdi Kemal arka ayaklarý baðlý hiç yere yýkmadan ayakta nallayabilirdi arka ayaklarýnýn baðlý olduðu ipi daha sýktý, sonrada ön ayaklarý, birkaç dakikanýn içinde soluk soluða kalmýþlardý, ipin ucu elinde derin bir soluk aldý ve atý yan böðrünün üstüne yatýrdý. Biraz önce sýktýðý ayaklarýndan hafifçe gevþetti, diðerlerini de iyice sýktý, at aldýðý derin soluklardan yerdeki otlarý dalgalandýrýyordu. Boðazý sýkýlýyormuþçasýna soluk alýp veriyordu, biraz da olsa caný yanmýþtý, ancak yapacak bir þeyde yoktu, sürekli yerde çýrpýnýp duruyordu, ama yapacak bir þeyde yoktu, insanoðlunun eline düþmüþtü bir kere yere yatýrýlan atýnda tüm cinsel organlarý ortaya çýkmýþtý…

Kemal Usta, atýn karýn bölgesine yapýþmýþ kalmýþ keneleri gördü ve elini vurmadan kerpetenle tutup kopartýp, kopartýp attý yere. Dikkatlice kopartýyordu, kopartýp attýðý keneleri yerde ayaðýnýn ucuyla eziyor, öldürüyordu, uzun bir süre atýn karýn bölgesinde yaþadýðý belli olan bu asalaklar, emdikleri kandan sonra irileþmiþlerdi. Aç bir çocuðun anasýnýn memesini emdiði gibi atýn kanýný emim somurmuþtu bu keneler. Reyhaniye cücükcüleri halkýn kanýný böyle emiyorlar, servet sahibi oluyorlardý. Atýn ipini biraz gevþetti, bu þekilde at depreþmeyi býraktý.

Kemal, atýn arka ayaðýnýn birisini tutup nallarla üstünü temizledi. Mýhlarýn ucunu bulmaya çalýþtý, elindeki kerpetenle bulduðu mýhlarýn uçlarýný yukarý kaldýrdý, hepsini bulduktan sonrada yine ayný hýzla söküp söküp attý yere. Arka ayaklarýna daha bir özen göstermesi gerekiyordu. Kemal’in yanlýþ vuracaðý bir mýh atýn dellenmesine neden olacaktý, böyle durumlarda at sahibine etmediðini koymazdý, önüne geleni çiftelerdi. Sabahlara kadar kiþner durur, dað taþ koþmuþ gibi ak köpükler içinde kalýrdý. Ön butlarý bacak aralarýna kadar Atýn kuyruðuna baðladýðý ipte iyice kýsalmýþtý ama ucunu da býrakmýyordu. At ise yekinip kalkmak için hamlelerde bulunuyordu, iþte o zaman Kemal usta yavaþçayý hafifçe çekip býrakýyordu.

Atýn en çok canýnýn yandýðý bir diðer bölgede karýn bölgesiydi, buradaki sinir uçlarý hassastý, arabacýlar genelde kamçýyý bu bölgeye vururlardý ki at hýzlansýn ve týrýsa kalksýn diye biniciler atlarýn en hassas yerlerinin olduðu bölgelerin yerlerini iyi bilir ve oralara vuruþlarda bulunurdu.

Orhan’ýn eþi ve çocuklarý olayý uzaktan izliyordu. Atýn hareketine göre ya yüzleri buruþuyor veya gülüyordu. Ancak þimdiye kadar hep atýn üzüldüðünü görmüþlerdi, Ayaða kalkýnca onlarda rahatlýyorlardý sanki sinirleri gerilmiþ bir vaziyette onlarda arabanýn gölgesinde oturuyordu, gözlerini biran bile olsa ayýrmýyorlardý, oradan sabýrsýzlýklarýnýn nedeni atýn nallanmasý deðil, akraba ziyaretine gidecek olmalarý ve alýþ veriþ yapacaklarýydý…

Her zaman mý Reyhaniye’ye geliyorlardý ki! Köyden getirdikleri üzüm, yemiþ, nar, tuzlu yoðurt, peynir gibi yiyecekleri arabanýn gölgesine koymuþlar ve üstünü örtmüþlerdi, üzümün, yemiþin üstleri kendi aðaçlarýndan kopartýlan yapraklarla örtülmüþtü.

Doðu köylerinin zeytinleri meþhurdu, siyah renkte, mor renkte olan yemiþler ise baldan, kaymaktan, baklavadan da daha tatlýydý, tadýna doyum olmazdý. Gün boyu üzerlerinde arýlar, kuþlar eksik olmaz dolaþýr, tadýna bakarlardý, köylüler bu yemiþlere “Lokma” derdi yol kenarýndan gelip geçenlerinde azýðýydý bu yemiþler, gelen, geçenler de mutlaka tadýna bakardý bu yemiþlerin, ne de olsa göz payý olurdu görenin.

Reyhaniye doðu köyleri bolluk ve bereketin olduðu yerlerdi Suriye tarafýnda kalan akrabalarý tel örgülerinin arkasýnda, karþýda yaþarlar, yýlda ancak dini bayramlarda iki kez giderler ve akrabalarý onlara gelirdi, karþýlýklý olarak devletlerin izin verdiði ziyaretlerde bulunulurdu.

Cilve gözü sýnýr kapýsýndan geçip, Babül-Havaya ulaþýp, oradan da Suriye’ye giderdi köylüler, oradan hangi þehirde akrabalarý varsa oralara giderlerdi, kimisi Halep, Þam, Ýdlip, Hama, Humus gibi yerlere giderler ve dönerlerdi.

Akrabalarýna giderlerken onlarca hediyeler götürürler, oradan çay, þeker, sigara getirirlerdi. Kimileri de Yayladaðý’ndan ziyaret için geçerlerdi. Suriye devletine, Urfa’ya kadar sürerdi bu bayramlaþmalar.

Nalbant Kemal tüm bu yaptýðý iþ için topu topu on iki lira para alacaktý, bu zahmete ve riske karþýlýk, bir doktor gibi ameliyata girmiþ ve baþarýlý olarak çýkmasý gerekiyordu…

Cüdeyde Gölü’nün yaz mevsiminde suyu iyice azalýr, çekilirdi, kýþa doðru tekrar eski düzeyine ulaþýrdý. Bu suyun ana damarýnýn Suriye’den geldiði halk arasýndan yaygýndý. Reyhaniye’deki Yeniþehir Gölü de yazlarý su seviyesi iyice düþerdi. Belediye reisi gölün suyunu boþaltýp kepçelerle gölü kazmýþ ve suyu baþka bir yere kaçýrmýþtý, gölde su kalmamýþtý artýk, gölün tabanýnda kocaman midye kabuklarý çýkmýþtý, buda gölün yaþýný ortaya çýkartýyordu.

Göl eski özelliðini ve önemini yitirmiþti reisin sayesinde, iþ yapayým derken gölü kurutmuþtu, kendi bildiðinden bir milim dahi þaþmayan bu adam tarihi gölü ve güzelliðini katletmiþti. Artýk þehre içme suyu saðlayan pompalardan sular veriliyordu bu göle. Reyhaniye halký isyan ediyordu duruma ama yapacak bir þeyde yoktu artýk. Dýþarýdan gelenlerin ilk uðrak yeri artýk bir beton havuza dönüþmüþtü, oysa ziyaretçiler bu gölün etrafýna kurulmuþ restaurantlarda “Tuzda tavuk yenirdi, tuzda tavuk sadece Reyhaniye’ye has bir yemekti, kilolarca tuzun içerisinde ateþte piþirilir ama ete bir gram bile tuz deðmezdi. Bu tavuðun mucidi Durmuþ Ali Alkan’dý.

Yeniþehir Göl Gazinosu olarak bilenen Reyhaniye’ye yýllarca hizmet veren Alkan yaþlanýnca iþletmeyi baþkalarýna devretmek zorunda kalmýþtý. Tuzda tavuk bir tavuk harikasýydý, eþi ve benzeri olmayan tavuk insanlara da lezzeti tattýrýyordu.

Cüdeyde Gölü’nde sular akþamüstü, günbatýmýnda rengi deðiþir ve turkuaz renge dönüþürdü. Sihirli bir yapýsý vardý bu gölün de, kimselerin anlamadýðý ve anlayamayacaðý. Doðal olarak oluþmuþ Cüdeyde maðarasý baþýný delikten çýkartmýþ adama benziyordu. Cüdeyde Gölü, Cüdeyde maðarasý ve Cüdeyde höyüðü bir aradaydýlar ve yan yanaydý, komþuydular. Tell-Cüdeyde höyüðünün Türkçesi “Altýntepe” anlamýna geldiði için halkýn dikkatini çekerdi, büyük bir uygarlýk anýtýydý.

M.Ö 4000-1100 yýllarýnda oluþturulmuþtu. Büyük bir uygarlýk anýtýydý. Höyükte geceleri gizlice kazýlar yapýlýrdý, kimi haremiler vardý ki paslý kazmalarý karnýna vurup deþerlerdi höyüðü, canýný yakar incitirlerdi, son yýllarda korunmasý daha sýklaþtýrýlmýþtý, bundan dolayý ayakta kalmayý baþarmýþtý, yoksa haramilere kalsa bir gecede talan edeceklerdi. Cüdeyde höyüðünün bir benzeri, kardeþi eþi ve benzeri görülmemiþ bir tarihi katliama maruz kalmýþ ve Reyhanlý belediyesi tarafýndan tamamen yok edilmiþti, sözde haramiler buraya þantiye yapacaklardý.

Yýllardýr mahkemelerde yargýlanmalarýna karþýlýk yapýlan bir þeyde yoktu, sanki asrýn davasý olmuþtu, oysa amaçta belliydi zaman aþýmýndan davayý düþürmekti, suç belli, suçlular ortadaydý, vur ellerine kelepçeyi gelsin adalet?

Haramilerde ellerini, kollarýný Reyhaniye sokaklarýnda sallayarak geziyorlardý. Bu höyükten yüklüce hazinenin çýkartýldýðý ise halk arasýnda söylenmekteydi dönemin belediye baþkaný olan zatýn hiç mi vicdaný sýzlamamýþtý acaba?

Cüdeyde Höyüðünün tam karþýsýnda bulunan ”Vadi el-hamam”da bu uygarlýðýn baþka bir parçasýydý, Hititler, Romalýlar, Helenler hepsi buralarda yaþamýþlar ve kalýtlar býrakmýþlardý.

Bu bölgeye “Güvercinler Vadisi” deniyordu Türkçede. Bu vadiden girildiðinde Yeniþehir mahallesinde bulunan “IMMA” kalesinden çýkýldýðý rivayet ediliyordu, Ýmma kalesi Roma döneminin en önemli yapýlarýndan birisiydi, orasý çarpýk yapýlaþmanýn kurbaný olmuþtu, bir kiþinin mülkiyetine geçen kaleyi belediye baþkanlarý satýn alýp restore edip iç ve dýþ turizme sunmanýn yerine, yýkýlmasýný bekler olmuþlardý, tinerciler, ayyaþlar, serserilerin mekâný olmuþtu bu tarihi kale, tarih ve kültür bilincinden yoksun cahil, ýrkçý, önyargýlý belediye reisleri bu memleketin rantýna sahip çýkarlarken, tarihi, doðal ve kültürel deðerlerine sahip çýkmamayý alýþkanlýk haline getirmiþlerdi, oysa Reyhaniye turizmle dýþa açýlýp, sosyal ve siyasal yobazlýktan kurtulabilirdi, köyden gelip elindeki deðneði atýp belediye reisi olan adamlar yok deðildi, bunlar Halep eþeklerinden daha deðersizdi.

Atýn sahibi olan Orhan, Kemal’den de çok yorulmuþtu. Sýk sýk terini ceketinin yeniyle, elinin tersiyle, kolunun içiyle siliyordu, Kemal ustanýn kafasý darmadaðýnýktý, kafasýnýn içinden kovamadýðý bir takým adamlar, þeytanlar vardý, belediye reisi, zabýtalar, kaymakam daha kimler. Karþýsýna dikilmiþ, duruyorlar ve bir türlü gitmiyorlardý, özellikle de þu tahtasý kýrýk kaymakam bozuntusuna ne demeliydi ki? Bunlar evlerinde avratlarýndan bir tas su bile istemeye korkan, burada ise Hammurabi kanunlarý çýkartan dürzülerdi, utanmadan, arlanmadan köylünün atýyla, arabasýyla, ekmeði ile oynuyorlardý, reis denen dürzüye ne demeliydi ki oy vermiþlerdi en çok zoruna o gidiyordu, hadi siktir at kýrýk kaymakamý elin adamý, gelir giderdi reis sana ne demeliydi, sen bu memleketin çocuðu deðimlisin?

Ulan reis sen hiç Reyhaniye ekmeði yiyip, suyu içmedin mi acaba? Üç beþ yýl Ankara’larda memurluk yapýnca kendini bir bok mu sanýyorsun ki; Ah ulan ahhhh, kulun olmadýðý, Allah’ýn bol olduðu yerde yakalanacaksýn ki mecelinen kulaðýný, Boynuzunu doðrayýp atacaksýn kendin kendisiyle cebelleþip duruyordu Kemal. Birden aðzýndan “Ýbin Þarmuta” küfrü çýktýðýnda yanýnda bulunan Orhan da þaþýrdý, acaba kendisine mi söylüyordu, Kemal bunun bile farkýnda deðildi iþine devam ediyordu aldýrmadan, Orhan yine de hafif bir tebessüm etti ustaya ipin ucunu gevþettiðinin bile farkýnda deðildi Kemal. Orhan hiçbir þeye karýþmýyor sadece seyrediyordu.

Kemal’in kafasý Amanos daðýnda geziyordu, gövdesi Amik ovasýndaydý ama avýnýn peþine düþmüþ bir þahin gibi daðlarda gezinmekteydi. Birden bire kafasýna bir þeyle vurmuþlardý sanki Antakya demircilerini aðýr çekicini yemiþçesine gözünün önünde þimþekler çaktý, elinde tuttuðu ipi iyice çekti ve olduðu yere oturdu kaldý. At bir anlýk dalgýnlýktan yararlanýp, silkinip ayaða kalkmak istemiþti o anda atýn ayaðý ustanýn þafaðýna deðmiþti, hafifçe deðmesine raðmen kanamaya baþlamýþtý kafasý.

Orhan hemen Kemal’in elindeki ipi alarak iyice çekti ve atýn üstüne oturdu, diðer taratanda ata “höst höst” diyerek sakinleþtirmeye çalýþtý, telaþýndan da ne yaptýðýný bile bilmiyordu, köylünün hanýmý çocuklarý atýn vurmasýný görmüþler ve koþarak yanlarýna gelmiþlerdi, Kemal yediði tekmenin etkisi ile gözlerini açmak istedi ama açamadý, eli þafaðýnda otlarýn üstüne yýðýldý kaldý, bayýlmak üzereydi, elini þalvarýnýn cebine attý telaþla ve cebindeki mendili çýkartý ve kanayan yere bastýrdý, halen baþý topaç gibi dönüyordu, kendisini kaybetmemek için çaba gösteriyordu, yerde yatan atýn çekilen ipten dolayý karýn bölgesine elektrik vermiþçesine seri bir þekilde titriyordu, tir tir titreyen atýn karný seðiriyordu…

Orhan’ýn karýsý arabanýn yanýndan kaptýðý bir bidon suyu Kemal’in baþýna boþalttý, baþý öyle kanýyordu ki sanki baþýnýn üstünde meþe kömüründen bir mangal yakýlmýþtý, közleri baþýnýn üstüne dökülmüþçesine yanýyordu…

Kemal, erkekliðe bok sürmemek içinde ne baðýrýyor, nede sýzlanýyordu.

Köylü Orhan hanýmýna baðýrdý ve yanýna gelip, ipin ucundan tutmasýný söyledi “Teal, teal, inte ismet alhabil ana zahibli ara al usta” diye seslendi karýsý da ona “temam, temam, asraý ol raçil haymuut ýsrra raçann, tamam tamam çabuk ol adam iyi deðil ölüyor.” demiþti.

Kemal usta, telaþý duymuþtu, daha fazla telaþa gerek yoktu “yok bir þeyim iyiyim, iyiyim, birazdan kalkarým, biraz dinleyim hele” dedi. Köylünün rengi atmýþtý, oda korkmuþtu eþi bir þey olmasýn istiyordu garibana…

Zor zanaattý nalbantlýk? Atýn ne yapacaðý belli olmuyordu, bu kez hafiften sýyýrmýþtý, eðer çiftesini yemiþ olsaydý öldürürdü veya sakat býrakacaktý, buna bir þükürdü Kemal’e göre. Birden babasýndan, dedesinden dinlediði çifte yeme hikâyelerini gözünün önüne getirdi, ses hýzýný da hepsi gelip geçti. Her hikâyesinin birer gerçek olduðuna yediði ilk darbe ile daha iyi inanmýþtý… Bir keresinde Reyhaniye’li nalbant döþüne yediði çifteyle önce havaya savrulmuþ ve daha sonra olduðu, düþtüðü yerde ölmüþ kalmýþtý.

Kemal, yýllardýr nalbantlýk yapýyordu ama ilk defa böyle bir darbeyle karþý karþýya kalmýþ ve yaralanmýþtý. Yattýðý yerden doðruldu elindeki mendil kýzýl kana bulanmýþtý, suyla tekrar yüzünü ve baþýný yýkadý, mendili yýkayýp tekrar sýyrýðýn üstüne koydu, sýyrýktý ama koca atýn da ayaðý, deðmiþ, sýyýrmýþtý. Þafaðýndan bir parça deri de sýyrýlýp kalkmýþtý yediði darbeden dolayý baþýnda sarýlý olan dolaðý düþmüþtü. Yerden aldý çýrptý, ne yaptýðýný bilmiyordu, bilinçsizce yapýyordu yaptýklarýný da…

Orhan tütün tabakasýný acele açýp tek eliyle bir avuç tütünü Kemal’in þafaðýna bastýrdý, Keskin bir acý hissetti, içini çekti ve mendili iyice yarýnýn üstüne bastýrdý, tütün kaný bir sünger gibi emmiþti. Kemal’in elinden dolaðý aldýðý gibi baþýna sardý, sýkýca çekti, kadýn Kemal ölecek diye korkuyordu, eþinin elindeki ipi oda çekmiþti, çektikçe çekiyordu bilinçsizce. Kemal’in gözlerinin önü kararýyor, gece karanlýk bir korkuya dönüþen “Amik Ovasý” gibi olmuþtu. Her þeyi çift görmeye baþlamýþtý, þafaðýndan akan kanlar göz çukuruna dolmuþtu, tekrar yüzünü gözünü yýkadý, gözlerini açtý kapadý, biraz daha iyiydi, kan tütünün etkisi ve dolaðýn sýkýca sarýlmasýyla birlikte durmuþtu.

Orhan “Ammoo hastaneye götürelim” dedi Kemal’e ama Kemal, bir þey olmaz iyiyim dedi ve gitmek istemedi. Gidip rezil olmak da istemiyordu doðrusu, milletin diline düþmektense Afrine düþüp ölmeyi tercih ederdi, ne derlerdi sonra “bak bizim baytar Hasan’ýn torunu at nallarken kafasýný, gözünü daðýttýrmýþ, bilmiyorsan bu iþi baþkasý yapsýn demezler miydi”, hele zabýtalarý hiç mi ama hiç sevindirmek istemiyordu, þarmutalarý…

Kemal yerde yatan aygýrýn burnundan kan geldiðini gördü, acaba yanýlýyor, doðru görmüyor muydu, gözlerinin önü, puslanýyor, sonra tekrar açýlýyordu, yanýndaki Orhan’a sordu o da kanadýðýný görmüþtü, burnundan kanlar akýyordu. Kemal burada, aygýrda yattýðý yerde yaralanmýþtý, Kemal aceleyle kalkýp atýn yanýna gitti ve baþýný okþadý, yavaþçayý gevþetmek için Orhan ve eþinin elinden ipi çekip aldý. Atý aygýrýn yelesinden boynuna doðru kayýyor okþuyordu. Yerden bir tutam yeþil ot kopartýp atýn kanayan burnunu sildi ikinci ket ot kopartýp daðýlan kanlarý tekrar sildi, bayaðý kanamýþtý atýnda burnu üzüldü birden kendisini ve yediði darbeyi unutmuþtu, ata odaklanmýþtý.

Öyle duygusal birisiydi Nalbant Kemal. Orhan’ýn hanýmýna, Bacý ipi çok çekmiþsin dedi üzgünce, karþýsýndakini de kýrmak istemeyen bir tarzda… Orhan anýnda “bir þey olmaz usta hayvan deðil mi, gebersin nolur ki? Yeter ki sana bir þey olmasýn” dedi. Kemal, yerdeki çekice baktý ve eðilip aldý, son nalý o yaralý haliyle çakýp bitirdi. Rahatlamýþtý, iþini bitirmiþ huzura kavuþmuþtu, þimdi mutluydu. Ýþte toynaðý itina ile törpüledi ve atýn kuyruðundaki ipi çözdü, ön ve arka ayaklarýndaki ipi çözerek atý serbest býraktý. Atýn ipinden tutup ayaða kaldýrmak istedi ama at baðlýymýþ gibi kalkmak istemedi.

Kemal, Haydi oðlum kalk dedi ve ayaða zorla kaldýrdý, olanlara köylü ve eþi, çocuklarý hayretle bakýyorlardý. At ayaða dikildiðinde ön ve arka ayaklarýný bir bir kontrol etti, sol ayaðýnýn kenarýnda hafif bir parça kalmýþtý, onu yontacakla aldý ve törpüledi býraktý yaptýðý iþ içine sinmiþti, ipin ucundan tutup çayýrda gezdirmeye baþladý, nallar atýn ayaðýna alýþýyordu at önce törende kaz adým yürüyen bir asker gibi yürümeye baþlamýþtý, ancak kýsa süre sonra adýmlarýný düzeltti ve aðýr aðýr nalýn üstüne basmaya baþladý adýmlarýný daraltýyordu, ayaklarý aðýrlaþmýþtý buna alýþmasý gerekiyordu, böyle bir müddet atý yürütmeye baþladý atý alýþtýrýyor, at aniden direndi ve olduðu yerde kaskatý kesildi arka ayaklarýný dikçe açarak iþemeye baþladý, uzunca iþedi, sarý renkte ve bira gibi de köpüklüydü sidiði, tümünü boþalttý, rahatlamýþtý tüm çektiði acýlarda son bulmuþtu… Ýþediði daireler gittikçe büyüdü ve bittikten sonra da dönüp eðildi ve sidiðini uzunca kokladý, dudaklarýný sýrýtýr gibi açtý baþýný yukarýya kaldýrdý, bunu birkaç kez yaptý ve sonra yürüdü…

Kemal önde at arkasýnda gölün kenarýna kadar yürüdüler, At sakinleþmiþti, sanki baþka bir at nallanmýþtý, nallanan kendisi deðildi az ilerisinde yayýlan atlarý gördüðünde uzun uzun kiþnedi “Ýnyaaa, inyaaa” ön ayaklarýyla bir yandan taze topraðý eþeliyor, sanki bir þey arýyordu. Her ayaðýný kaldýrýp indirdiðinde ayaðýndaki nallar ayna gibi parlýyordu, atýn saðrýsýný okþayan Kemal atýn üstüne yapýþan kuru otlarý temizledi. Atýn hoþuna gidiyordu sevilmek, okþanmak…

Tüyleri tertemiz olmuþtu, viþneçürüðü tüyleri güneþte parýldýyordu… Usta yediði tekmeyi çoktan unutmuþtu bile çýplak atýn sýrtýna bir hamleyle bindi ve sürdü karnýna bir þaplak vurdu sað eliyle, haydi biraz hýzlý ol dercesine, at arabasýnýn yanýna ulaþtýklarýnda koþumlarýn hazýr olduðunu gördü, attan indi.

Orhan atýn koþumlarýný üstüne geçirmeye baþladý ve kilitlerini sýkýþtýrdý, koþumlarý giydirdikten sonra atý höst höst diyerek geri bas geri bas diyerek, atý okun içine soktu, yan kayýþlarý baðladý, okun ucuna gitmeye hazýrdý. Orhan önceden hazýrladýðý parayý aniden Kemal’in cebine indirdi ve ellerine saðlýk ustam, Allah senden bin kere razý olsun, uzun ömürler versin, çoluk çocuðuna baðýþlasýn, geçmiþler olsun diyerek defalarca teþekkür etti ve ekledi, aygýr bir namussuzluk etti ama yapacak bir þeyde yok ammoo kusura bakma, deli aygýr böyle yapýyor…

Kemal, olur ammoo bu hayvandýr, insan bile her türlü kötülüðü yapýyor kaldý ki bu hayvandan bir tekme yemiþsem çok mudur? O þerefsizlerin yaptýklarýnýn yanýnda bunun lafý bile edilmez, at yapacaðýný açýktan yapýyor onlar ise sinsi sinsi yapýyor, atýn zararý küçük bir yara, ya o tahtasý kýrýk kaymakam, reise ve itleri zabýtalara ne dersin? Bunlar gâvur ammoo gâvur, hem de gâvurun en büyüðü, Amik’teki kara yýlan gibi sokuyorlar, at onlardan daha temiz ve asildir, onlar ata kurban olsunlar dedi. Orhan “hadi ammo atla arabaya seni de evine býrakalým, böyle býrakamam seni bilesin, yaralandýn” dedi.

Kemal Orhan’ýn hanýmý olduðu için arabaya binmek istemedi, Orhan anlamýþtý: Yahu ammo bu senin anan bacýndýr ne var çekinecek ki? Haydi atla, gidelim, daha yapacak, varacak çok yerimiz var, haydi, Kemal inatlaþmýþtý, yaya giderim dediyse Orhan kolundan tutup zorla arabaya bindirdi, arabasýnýn ön tarafýnda Orhan ve Kemal birlikte oturdular, Orhan Kemal’e atýn saman dolu torbasýný verdi.

Orhan, Gavvatlarýn yasaðý bir kerede biz beraber çiðneyelim görsünler, kafasý kýrýkla, yasaklarý koymuþsa biz köylülerde çiðniyoruz, hodri meydan iþte hem yasaðý bu çatlar koymuþsa yasak bile sayýlmaz, hem jandarmada yolakta gözükmüyor gitmiþler herhalde yola çýkýp arabayý sürdüler, þimdi asfalta çýkmýþlardý.

Atýn ayaklarýndan þakur þukur nal sesleri geliyordu asfaltta, Orhan hafifçe bir kamçý vurdu ata, hýzlandý anayola çýktýklarýnda kýzak gibi uçarak, kayarak gidiyorlardý, Gültepe mahallesinin oradan, mezarlýðýn önünden geçip, Reyhaniye çarþý merkezine doðru saptýlar, alt yoldan Mustafa Kemal mahallesinden Fidanlýk yoluna döndüler. Burada deðirmenler vardý, meydana gelmiþlerdi. Kemal arabadan izin isteyip indi ve Orhan’a, hadi ammo sizler de acýktýnýz, Allah ne verdiyse beraber yeriz, birde acý kahve içeriz buyurun bize çýkalým dediyse Orhan, Ammoo vallahi çok geç kaldýk söz baþka bir zaman uðrayýp kahveni içerim, yemeðini yeriz meraklanma sen olurmu? Seni de çocuklarýný köye beklerim, topla gel hepsini baðda, bahçede dolaþsýnlar dedi, el sýkýþtýlar ayrýldýlar.

Atýn baþýndaki küçük ziller araba hareket edince þýngýrdamaya baþladý. Amik ovasý cayýr cayýr yanarken, Amanos daðýnda bir körük gibi küfül küfül serinlikler üflüyordu ovaya…

Kurutulan Amik Gölünün su birikintisine konmuþ yüzlerce, binlerce leylek, inip inip kalkýyor, etrafýnda dolaþýyor, garip çýðlýklar atýyordu, yukardayken aþaðýya doðru pike yapýp, kanallarýn kenarýna inip kurbaða, yýlan avlanýyorlardý…

Aktaþ ve Comba iki þirin Arap köyüydü. Ovada çalýþma mevsimiydi, herkes bir þeyler yapmakla meþguldüler, kimi tarlasýný suluyor kýrmýzý, kara, boz topraklarý doyuruyordu, kimi ise yeni ekilecek yerlerini darbýzlýyordu… Nalbant Kemal helal para kazanmanýn mutluluðunu yaþýyordu bugünde sað, salim evine ve çocuklarýna kavuþmuþtu. Ýbin, Þermutalar bugünde peþini býrakmamýþlardý, bir daha yüzlerini görmemiþti. Amik Ovasýnda her þeye raðmen atlar kiþniyor, at arabalarý köylerin yollarýndan tozu dumana katarak gelip gidiyorlardý. Amik Ovasý’nýn o iyi insanlarý güzel atlara binip, gitmiþler, meydanda demirin tuncuna, insanýn piçine kalmýþtý, Amik Ovasý’nýn yoksullarý ve ezilenleri, sömürülenleri…