AÐA – ÞALVAR VE KUNDURA

ÖYKÜ-ERHAN PALABIYIK

Ali, geçen yýl icara tuttuðu birkaç dönüm tarlaya tütün ekmiþ ancak zarar etmiþti. Yedi çocuðuna bakabilmesi için iþ bulup çalýþmasý gerekiyordu. Köylüleri, gitme dedilerse de dinlemedi, hayatýnda ilk defa köyünden ayrýlýp Amik Ovasý'na geldi.

Yayladaðý ilçesinin Bezge köyündendi Ali. Yayladaðý, Hatay'ýn en ücra köþesinde, Suriye sýnýrýnda küçük bir ilçeydi. Bezge köyü de Keldað'ýn eteklerine kurulmuþtu. Bütün köy ve ilçe çam aðaçlarýyla kaplýydý. Her yerinden buz gibi sular akardý. Bezgelilerin çoðu gurbete gidip çalýþýrlardý. Sonra da tarla, bahçe alýp köylerine yerleþirlerdi. Köyde kalanlar da geçimlerini tütün ekerek saðlarlardý. Kimileri ormandan kaçak odun keserek, kimileri de Suriye sýnýrýndan gizlice geçip kaçak mal getirerek Samandað'da, Antakya'da satar, paraya çevirirlerdi. Yayladaðý'nýn ve Bezge'nin insanlarý, yoksul ve ezilmiþ olduklarý için hiçbir iþe itiraz etmez, çok çalýþýrlardý. Bu emekçi insanlarýn, elleri nasýrdan kösele gibi olmuþ, alýnlarý kýrýþ kýrýþtý. Antakyalýlara göre onlar daðlýydý. Pek seviþmezlerdi Antakya'nýn yerlileriyle.

Ali, Yayladaðý'nýn kývrým kývrým yollarýndan inip de Amik Ovasý'na doðru gelirken Harbiye’yi, Antakya’yý ve Reyhanlý’yý gördü. Antakya’nýn, dillere destan bir güzelliði vardý. Amik Ovasý, uçsuz bucaksýz bir ovaydý. Afrin ve Asi Nehri bu topraklara bereket katýyordu. Amanos Daðý, tepesinde sürekli karý bulunan yüce bir daðdý. Amanos'un eteklerine kurulmuþ olan Kýrýkhan ilçesi de sanki daðýn kucaðýna oturmuþ gibiydi. Ali, Amik Ovasý'na geldiðinde günlerce iþ bulamadý. Yaz mevsimi olduðu için aðaç diplerinde, amelelerin topluca kaldýklarý ambarlarda yattý, kalktý. Günlerce süren iþsizliðin ardýndan ýrgatlýk ve hamallýk gibi iþlere çaðrýlmaya baþlandý. Cebindeki para bitmek üzereydi. Eðer bu iþler de çýkmasaydý acýndan ölecekti. Ali, zayýf olmasýna raðmen çok güçlü ve çok çalýþkan, biraz da saf akýllýydý. Kimi zaman tarlalarda ýrgatlýða, kimi zaman da depolardaki zahireleri yükleme boþaltma iþlerine gidiyordu. Kocaman yüklerin altýna giriyor ve vinç gibi kaldýrýp atýyordu orta yere. Hele kamyonlardan buðday boþaltýrken týpký bir makine gibi çalýþýyordu. Elindeki tenekeyle, buðdaylarý peþpeþe yere döküyor veya kamyonlara dolduruyor, çalýþkanlýðýyla ve gücüyle hemen dikkat çekiyordu.

Birgün Ali'yi, çiftliðe çeki düzen vermesi için Hamit Aðanýn çiftliðine götürdüler. Ali, çiftlikteki tüm meyve aðaçlarýnýn diplerini kazdý. Kuru dallarýný kýrdý, kesti. Sulamak için yeni arklar açýp suladý. Bütün aðaçlarý bir güzel ilaçlayýp temizledi. Çitleri onardý. Havuzu temizledi. Çiftliði pýrýl pýrýl etti. Hamit Aða, Ali'nin çalýþmasýný uzaktan seyretmiþ ve çok hoþuna gitmiþti. Yanýna çaðýrtýp kendisine sürekli bir iþ vereceðini söyledi. Bir de kalabileceði gýrmýt bir dam gösterdi. Ali, birkaç gün daha amelelik yaptýktan sonra aðanýn çiftliðine gelip yerleþti. Gýrmýt evinde yatýp kalkýyor, aðanýn gönderdiklerini yiyip içiyor, geceleri de havuza girip yýkanýyordu. Kazandýðý parayý biriktiriyor, gelip gidenlerle çocuklarýna para salýyor, akrabalarýna selam gönderiyordu. Böyle, aylarca kaldý çiftlikte.

Birgün, köyüne gitmek için Hamit Aðadan izin istedi. Hamit Aða, çoluðunu çocuðunu da alýp getirmesini söyleyerek bir miktar para verdi. Ali, öyle sevindi ki hemen aðanýn eline sarýlýp öptü. Geri geri çekilip koþarcasýna evine gitti. Acele hazýrlanýp önce Reyhanlý'ya, oradan da Antakya'ya gitti. Yayladaðý jeeplerinden birine atlayýp Bezge'ye ulaþtý. Çoluk çocuk, aylardýr Ali'yi görmemiþlerdi. Birden babalarýný havýþta (avlu) görünce çocuklar çýðlýk çýðlýða analarýný çaðýrýp babalarýna koþtular. Ali, yere çömelip çocuklarýna sarýldý, öptü. Hanýmý da dýþarý çýkýp heyecanla terliklerini giydi ve acele geldi. Ali'ye: “Hoþgeldin Ali.” derken yüzünde güller açmýþtý. Elindeki torbayý alýp Ali'yi içeri geçirdi. Komþular da Ali'nin geldiðini görmüþ, eve toplanmýþlardý. Hanýmý hemen bir çay demledi. Ali, Amik Ovasý'ný anlata anlata bitiremiyordu. Aðadan, evden, çiftlikten, paradan bahsediyordu sürekli…

Ali, Bezge'de birkaç gün kalýp hasret giderdikten sonra üç-beþ parça eþyasýný toplayýp bir arabaya attý. Köylüleriyle vedalaþtýktan sonra çoluk çocuk yola koyuldular. Ali'nin hanýmý ve çocuklarý, yolda gelirken büyük bir heyecan ve sevinçle etrafý seyrettiler. Onlar da Reyhanlý'yý ve Antakya'yý ilk defa görüyorlardý. Yayladaðý gibi aðaçlýk ve ormanlýk deðildi ama buralar da yemyeþildi. Ali'nin hanýmý, ovanýn güzelliðine hayran kalmýþtý. Çoluk çocuk çalýþýp buralardan mal mülk edinmeyi hayal etti… Neþe ve mutluluk içinde çiftliðe geldiler. Eþyalarý eve atýp þöyle bir çiftliðe baktýlar. Aðanýn çiftliði bir cennet gibiydi. Yok yoktu içinde. Hanýmý, hemen eþyalarý yerleþtirmeye baþladý. Ali de gýrmýt evin kýrýk dökük yerlerini onarmaya koyuldu.

Ali, uzun boylu, zayýf, yüzü gözü içine çökmüþ, sivri burunlu, az konuþup çok dinleyen birisiydi. Yürürken sanki gökyüzüne deðecekmiþ gibi havaya bakardý. Aðanýn vekili Kör Mamo, bir gözünü dövüþ esnasýnda kaybetmiþ, iri-yarý bir adamdý. Çevrede, Kör Mamo'nun gözünü kýrpmadan adam öldürdüðü ve birçok cinayet iþlediði söyleniyordu. Ali'ye sürekli emirler yaðdýrýp durmaksýzýn çalýþtýrýyordu. Ali, cesur bir adamdý ama yine de Kör Mamo'dan çekiniyordu. Kör Mamo, elinden mavzeri hiç eksik etmediði gibi bir de belinde kocaman bir tabanca taþýyordu. Ara sýra silahýný çekip çiftlikteki aðaçlara niþan alýr, ateþ ederdi. Ali'nin çocuklarý, bu adamý gördüklerinde korkar, ürkek birer tavþan gibi hemen eve kaçarlardý. Hamit Aða, cimri olmasýna raðmen son derece iyi giyinen, Fransýzca konuþan, herkese tepeden bakan, kendini beðenmiþ birisiydi. Yalnýz kendi gibi aðalarla iyi konuþurdu. Lüks arabalarla Antakya'ya, Ýskenderun'a gider, yer, içer, eðlenir, keyfine bakardý. Ali çiftliðe geldiðinden bu yana vekile iþ kalmamýþtý artýk. Ali ile çoluðu çocuðu çalýþýyor, vekil çamlarýn altýnda yan gelip yatýyordu. Çiftliðin iþi çok aðýrlaþmýþtý. En çok da gelen misafirler yoruyordu. Yenilecek yemekleri, içilecek içkileri, çalýnacak sazlarý, karþýlamalarý, uðurlamalarý hep Ali ayarlýyor ve hiç durmadan çalýþýyordu. Ali'nin karýsý da oturduklarý gýrmýt evi, belki aða birgün kendilerine baðýþlar diye hiç aksatmadan hizmet ediyordu.

Fransýzlar, Hatay'ý iþgal ettiklerinde aðalar da onlarla birlik olmuþtu. Fransýzlar aðalarýn ellerindeki buðday, hayvan gibi mallarý yüksek bir fiyatla satýn alarak onlarý da kendi yanlarýna çekmiþlerdi. Aðalar, Fransýzlarýn ve Suriyelilerin bir dediðini iki etmiyorlardý. Amik'in Arap’ý, Kürdü, Çerkez’i, Türkmen’i Fransýzlardan yana olmuþtu. Her gün köyler basýlýp kadýnlar kýzlar kaçýrýlýyor, hayvanlar çalýnýyordu. Bu baskýnlarý yapan çapulcu çeteleri de aðalarý destekliyordu. Fransýzlar, aðalara sýnýrsýz yetki vermiþ, idareyi, yargýyý, herþeyi onlara býrakmýþtý. Aðalar, yerli halka zulmediyor, binlerce dönüm tarlayý ekip biçip, iki-üç katý fiyatýna Fransýzlara satýyorlardý. Buðdaylar önce Ýskenderun'a gönderiliyor, oradan da ver elini Fransa. Aðalar, böylelikle bol para kazanýrken, yerli halký da açlýða ve pahalýlýða mahkum ediyorlardý. Yýllar sonra aðalarla Fransýzlarýn arasý açýldý ve aðalar, çeteler kurmaya baþladýlar…

Ali, çiftliðe yerleþeli yýllar olmuþ, artýk Amikli olmuþlardý. Son birkaç yýldýr köylerine de gitmemiþlerdi. Yaz-kýþ çiftlikte kalýyor, yiyecek-içecek masraflarýný aða karþýlýyordu. Bayramlarda, üstlerine baþlarýna giyim de alýnýyordu. Ekinlerin biçildiði günlerde bol para oluyordu aðada. Üstelik Suriye'ye kaçaða giden, yüzlerce adamý vardý aðanýn. Ovadaki tüm silahlar, incik, boncuk, kumaþ, çay Suriye'den geliyordu, sýrtçýlar sayesinde. Ali, iyi para biriktirmiþti çiftlikte. Bütün hayali, köyünden birkaç dönüm tarla satýn alýp kendi baþýna ekmekti. Tütün tabakasýný her eline alýþýnda, köydeki tütün tarlalarý aklýna geliyordu. Birkaç yýl daha köleler gibi çalýþýp ördek baþý gibi yemyeþil olan köyüne dönmek istiyordu. Keldað'a, sabahýn köründe þöyle bir baksa içi açýlýrdý Ali'nin. Daðlarda koyun otlattýðý, kaval çaldýðý, türküler söyleyip Keldað'da yankýlandýðý günleri özlüyordu. Daðlarda eþkýya gibi gezip kýnalý keklik, tavþan, býldýrcýn, sülün avladýðý günleri anýmsadýkça gözleri dolukuyordu.

Ali, çiftliðe gelip giden aðalarýn giyimlerine çok imreniyordu. Ceketli, pantolonlu, iþlemeli yelekli, kravatlý, bellerinde köstekli saatleri, baþlarýnda fötr þapkalarý olan aðalara baktýkça içi gidiyordu. Hele fötr þapka yok mu? Bayýlýrdý Ali. Aðalarýn yüzlerine deðil de üstlerine bakardý doyumsuzca. Defalarca Reyhanlý pazarýna alýþveriþe gitmiþ, kunduralara, þalvarlara, iþlemeli yeleklere bakmýþtý gizlice. Bir keresinde karýsýný ve çocuklarýný da götürmüþ, alýþveriþten sonra Yeniþehir Gölü'nü gezdirmiþti çocuklarýna. Yýllardýr ayaklarýnda kara lastikle dolaþmaktan býkmýþtý. Yazýn sýcaðýnda ayaklarý piþer, pis pis kokardý. Ayaklarý su gibi ter olur, yürüdükçe vorç vorç sesler çýkarýrdý. Kendisine bir çift kundura alacaktý. Bir þalvar, bir de iþlemeli yelek alacaktý. Bunlarý aðalar giyiyor da yoksullar niye giyemiyordu? Yoksullar da Allah'ýn kullarý deðil miydi? Hani insanlar bir doðmuþ, eþitti? Ne olurdu bir gün de kendisi aða gibi yaþasaydý? Aðalýðýn bir soyu, sülalesi, kanunu mu vardý? Aðalýk kimden ve nasýl alýnýrdý acaba? Yoksullar dokuz ay on günlüktü de aðalar deðil miydi? Yoksa onlar, daha er doðup da bütün haklarý kendileri mi almýþlardý? Gerekirse biriktirdiði bütün paralarý verip kundura, þalvar ve iþlemeli yelek alacaktý. Fötr þapka ise hayallerinin çok üstündeydi. Kafanýn þekli bile deðiþiyordu fötr þapkayý giyince. Sanki gýrmýt ev saray oluvermiþ gibi görünürdü kafasýnda. Aðalar konuþurken duymuþtu. Hava, fötrün bir yerinden girip diðer tarafýndan serin çýkarmýþ. Amanos Daðý kadar Beylan yaylasý kadar serin olurmuþ fötrün içi. Ali, yýllardýr hayallerini bir sýr gibi saklýyor, ailesine dahi söylemiyordu. Çoluk çocuk duysalar, belki de gülerlerdi Ali'ye. Hele avradý da tam bir Bezgeliydi. Kafasý biraz kalýndý. Bunlarý ne bilirdi ki o? Emmisinin kýzýydý Ali'nin… Reyhanlý pazarýnda gördüðü o þalvarýn rengi, kesimi, duruþu gözünün önüne geldi. Hele o kundura yok muydu ya? Parýl parýl parlýyor, adamýn gözünü kamaþtýrýyordu. Ýçi gitmiþti Ali'nin.

Ali, aðanýn çiftlikte olmadýðý bir pazartesi günü, doðruca Reyhanlý'ya gitti. Pazar yerine varýp daha önce gördüðü þalvar ve kundurayý aramaya baþladý. Pazartesi pazarý çok kalabalýk olur, onun için çok geniþ bir alana kurulurdu. Sora sora þalvarcýnýn bulunduðu yöne doðru gitti… Reyhanlý'da cuma günleri de pazar kurulurdu ama o gün aþiretler meydan muharebesi yapar, deðneklerle birbirlerine girerlerdi. Yüzlerce köylü, bu kavgalara katýlmak için cuma pazarýna gelirlerdi. Ölenler, yaralananlar olur ancak kimse müdahale etmezdi. En son zaptiyeler gelir, ortalýðý toplarlardý. Arap aþiretleri, varolma savaþýnda birbirlerini kýrýp geçiriyorlardý. Aþiretleri de aðalar, bir bir yiyip baðýmlý hale getiriyor, köleleþtiriyorlardý… Öyle bir sýcak vardý ki insanýn beynini çivi gibi delip geçiyordu. Pazar yeri pek renkliydi. Zenginler, atlarýna binip gelmiþlerdi. Köylüler, ürettikleri sebze ve meyveleri, süt, yoðurt, peynir gibi ürünleri getirmiþ satýyorlardý. Doðu köylerinden getirilen yemiþler, üzümler, zeytinler pazarýn ana satýþ maddeleriydi… Ali, elbise satýlan tezgahlarýn bulunduðu yere geldi. Antakyalý satýcýyý bulup þalvarýn fiyatýný sordu. Antakyalýyla sýký bir pazarlýk yaparak þalvarý satýn aldý ve bir kaðýda sardýrdý. Antakyalý satýcýlar, pazarlýk konusunda uzmandýlar. Malýn fiyatýný iki-üç katý fazla söyler, uzun uzun pazarlýk yaptýrýrlardý adama. Müþteri de güya ucuz almýþ gibi memnuniyetle alýr giderdi malýný… Ali, bir de kundura bulacaktý kendisine. Antakyalýlarýn ürettiði kunduralar çok meþhurdu. Ta Suriye'ye, Lübnan'a gönderir satarlardý. Ali, kunduracýlarýn bulunduðu yere gelip tezgahlara bir bir baktý. Siyah bir kundura, þalvarýn altýna iyi giderdi. Bir de iþlemeli yelek alabilirse tamamdý bu iþ. Birden hayallere dalýp bütün bunlarý giydi ve “Ver elini Yayladaðý” dedi kendi kendine… Tam istediði gibi bir kundura görünce hemen tezgahýn önünde durdu ve satýcýya, giyip denemek istediðini söyledi. Kunduralarý aldý, yerdeki hasýrýn üstünde giyme ye çalýþtý. Giyemeyince satýcý, keratayý verdi. Ali, kerataya þöyle bir baktý. Bununla ne yapacaðýný bilmiyordu. Satýcý, hemen anladý ve nasýl kullanacaðýný öðretti. Kunduralar ayaðýna olmadý. Geri verip büyüðünü istedi. O sýrada terden výcýk výcýk olmuþ ve kokmuþ ayaklarýna kara sinekler üþüþtü. Satýcý, yeni bir çift kundura uzattý. Ali, bir tekini giyince: “Hah! Ýþte bu tam oldu.” dedi sevinerek. Ayaðýný kunduranýn içine iyice sokup ayak parmaklarýný oynattý. Oh be! Ne rahattý? Diðer tekini de denedi, o da oldu. Þalvarýný kaptý gidiyordu ki satýcý: “Hoop! Hemþerim!” diye uyardý. Ali, heyecandan parasýný vermeyi unutmuþtu. Utanarak: “Kusura bakma hemþerim!” dedi. Satýcý, baþýný salladý ve güldü. Ali: “Ne vereceðiz buna?” diye sordu. Antakyalý gene yüksek bir fiyat söyledi. Ali, sýký sýký pazarlýk yaparak kunduralarý da aldý ve yürüdü. Sanki ayaklarýna kanat takýlmýþtý. Yürürken ayaklarý yok gibiydi. Uçuyordu Ali… Birden, sanki herkes kendisine bakýyormuþ gibi geldi, heyecanlandý. Bir-iki yalpaladý ama sonra düzeltti. Elindeki, naylona sarýlý lastik ayakkabýlarýna baktý birden. Pazar yeri mahþer yeri gibiydi. Herkes birbirini ite kaka yürüyor, alýþveriþ yapýyorlardý. Ali, kalabalýðý yaracasýna yürüyordu pazarda. Pazardan çýkmayý hiç istemiyordu caný. Ama iþlemeli yeleði þimdi alamayacaktý. Bir tur daha atýp kunduralarýnýn keyfini çýkarmak istedi. Þalvarý da bir giyebilseydi… Tenha bir yer bulup þalvarý da üstüne geçirdi. Ellerini cebine sokup aðasý gibi yürümeye baþladý. Þimdi bunlarýn üstüne soðuk bir meyan giderdi. Hemen meyancýnýn yanýna gidip: “Hemþerim. Doldur bakalým bir bardak.” dedi. Buz gibi meyaný baþýna dikti. Meyan aktý gitti Afrin Nehri gibi taa uzaklara. Ali, öyle mutluydu ki artýk ölse de gam yemezdi. Þu fötr þapka yok mu ya? Ah bir de o olsaydý… Ali, aðanýn çiftlikte olmadýðý günlerde odasýna girer, onun fötr þapkasýný giyerdi. Aynanýn karþýsýna geçip kendisini seyreder, odanýn içinde bir o yana, bir bu yana gider gelirdi. Aðayý taklit ederek emirler yaðdýrýr, baðýrýr, söverdi. Þapkayý çýkarýp da gýrmýt evine dönünce, havasý alýnmýþ lastik gibi söner kalýrdý. Berdi yastýða sýrtýný verir, ard arda tütün sarýp derin derin çekerdi içine… Ali, kunduralarýna bakarak yürürken birkaç kez birilerine çarptý. Gelip geçenler, dikkatle Ali'ye bakýp arkasýndan da: “Cýk cýk cýk.” yapýp gidiyorlardý. Pazardan çýkýp çarþýya doðru yürüdü. Belediye binasýnýn oradan aþaðýya doðru indi. Herkes kendisine bakýyormuþ gibi havalý yürüdü. Reyhanlý caddelerini defalarca turladý. Yýllardýr giydiði yamalý iþlik ve kara lastikten kurtulmuþtu artýk. Kendisine mutlaka iþlemeli bir yelek ve yeni bir iþlik alacaktý. Reyhanlý halký, caddelerden süslü atlarla gelip geçen aðalarý, beyleri görünce, ayaða kalkýp saygý gösteriyorlardý.

Amik Ovasý, yüzyýllardýr sömürünün ve köleliðin yaþandýðý bir coðrafya olmuþtu. Köle Spartaküs bile yüzlerce yýl önce özgürlüðünü kazanmýþ ama Amik Ovasý'ndakiler, hâlâ halkasýz birer köleydiler. Aðalar, beyler, paþalar topraðý paylaþmýþlar, bu yetmezmiþ gibi bir de yoksullarý köleleþtirmek için birbirleriyle yarýþ ediyorlardý. Aðalar, aþiretlerle gizli gizli görüþüp onlarý birbirlerine karþý kýþkýrtýyor, aþiretler de aðalardan silah, para ve akýl alýyorlardý. Böylelikle aþiretlerin çoðunu borçlandýrýp tarlalarýna, köylerine el koyuyordu aðalar. Yoksul emekçiler ise bir lokma ekmek için sýnýr boylarýnda vuruluyor, mayýn tarlalarýnda sakat kalýyor veya ölüyor, doðduðu topraklara bile gömülemeden, kurda kuþa yem olup gidiyorlardý. Aðalarýn mülkleri çiftlikler, tarlalar, baðlar, bahçelerdi. Emekçilerinki ise sýrtlarýnda taþýdýklarý kaçak mallardý. Vurulduklarýnda mallarý da oracýkta kalýrdý. Huð evlerde otururlar, balýkla, otla beslenirler, yine de þükreder dururlardý. Aðýr taþlarýn altýnda ezilip yaðý çýkarýlan zeytin gibiydi Amik'in yoksullarý. Ezenler her zaman üstte, ezilenler de altlardaydý. Alttan kurtulmak için hiç çaba göstermezler, birbirlerini yemek için uðraþýrdý bu mülksüz, cýbýr emekçiler. Çoðu zaman aðalar tarafýndan kaçaða gönderilirler, sonra da jandarmaya ihbar edilirlerdi. Karýlarý, kýzlarý da çiftliklerde köle edilirdi. Aða kamçýsý ve yoksulluk ruhlarýna iþlemiþti. Böyle bir sistemde hak aramak ahmaklýktý. Çünkü Fransýzlar, her türlü yetkiyi aðalara vermiþlerdi. Aðalar da kimseyi mahkemeye göndermez, anýnda kendileri muhakeme ederlerdi. Kimilerini falakaya yatýrýr, kimilerini de çiftliklerin içindeki zindan gibi yerlere attýrýr, günlerce aç susuz býrakýp salýverirlerdi. Kimileri ise ölümü haketmiþtir, kendi kanunlarýna göre. Kendilerine karþý gelecek olaný, bir gecede yok ediverirlerdi. Kimselerin çýkmaya cesaret edemeyeceði höyüklerde, cesetler çürüyüp giderdi.

Bezgeli Ali de emekçilerden bir tanesiydi. Sadece diðerlerinden biraz daha þanslýydý. Aslýnda kaderleri ve gelecekleri hep aynýydý. Aðalýk düzeninde giyim, kuþam, aile yaþamý hatta özel yaþam bile aðalara endekslenmiþti. Onlar ne derse o olurdu. Ali, yaya yürüyerek köyün yolunu tuttu. Yoldan gelip geçenler de görsünler istedi giydiklerini. Yoldaki çýnar aðaçlarýnýn altýnda dinlendi, tütün sardý. Kuyulardan soðuk sular içti Ali. Amik'in rutubetli ve tozlu havasýný içine çekerek yürüdü. Cebindeki küçük aynayý çýkarýp þalvara ve kunduraya tuttu. Yürürken ne hoþ görünüyorlardý üstünde. Taraðýný çýkarýp saçlarýný taradý. Islýk çalýp türküler söylüyordu yürürken. Köyündekiler hep barak havasý söylerdi. Maraþ, Antep yöresinin barak havalarý ne de yanýk olurdu. Güneþ, Amik Ovasý'ný cehenneme çevirmiþti. Ali'nin bahtý gibi yüzü de kararmýþtý. “Þimdi Yayladaðý, yayla gibidir. Bir çýnarýn, bir çamýn altýna yatýp ayaklarýný þöyle bir uzatýp dinleneceksin ya…” diyerek hayallere daldý. Yayladaðý'nda, yaz mevsimi serin geçerdi. Hatta geceleri yorgan örtünüp yatardý insanlar. Ali, tütün tarlasýndaki iþleri bitince, kendi kurduðu hamaðýnda sallana sallana yatardý aðasý gibi. Aðaçlarýn tepesindeki kuþlar, sanki þarký, türkü söylerdi Ali'ye. Küfül küfül esen rüzgarda uyur kalýrdý, akþam serinliði düþünceye kadar. Yayladaðý'nýn tüm köylüleri, tütüncülükle uðraþýrdý. Katýrlarýn bile zor çýktýðý yerleri, günlerce elleriyle kazýp, düzeltip tütün ekerlerdi. Hele tütünler yeþermeye ve ardýndan da olgunlaþmaya baþladýðýnda neþelenir, keyiflenirdi köylüler. Kocaman tütün yapraklarý sabahýn erkeninde kýrýlýr, toplanýrdý. Kocaman þiþlerle ince iplere dizilir, evlerin önüne çamaþýr gibi serilerek kurumaya býrakýlýrdý. Günler sonra tütünler sararmaya baþlayýnca sevinç bir kat daha artardý. Sararan tütünler altýn rengini aldýðýnda alt-üst edilir, yerleri deðiþtirilir, çürümüþleri ayýklanýrdý. Tüm köylü, çoluk-çocuk birkaç dönümlük tütün tarlasýna umut baðlar ve sabahýn en tatlý uykusundan kalkýp tarlaya giderlerdi. Akþam da eþeklerle veya yaya olarak sýra sýra evlerine dönerlerdi. Vay be! Neydi þu köyleri? Burnunda tütmeye baþlamýþtý, üzerlik gibi. Çocukluðu, gençliði geçti aklýndan. Üzerindeki þu giysileriyle köyüne bir gitseydi, duvar diplerinde oturan köylülerinin yanýna varýp: “Selamünaleyküm aðalar. Ben geldim.” deyip de bir sarýlsaydý yok mu ya? Ah! O da olacaktý elbet. Hele biraz daha para kazanýp destelesin de…

Ali, Çatalhöyük'ü geçince adýmlarýný daha da hýzlandýrdý. Bir an önce çiftliðe gidip karýsýna ve çocuklarýna, giydiklerini göstermek istiyordu. Yürüdüðü Reyhanlý-Kýrýkhan yolu, boydan boya asýrlýk çýnar aðaçlarýyla süslenmiþti. Ýnsanýn, bu çýnar aðaçlarýnýn altýna oturup hiç kalkmayasý gelirdi. Kimi yolcular buralarda oturur, azýðýný yer, suyunu içer, yollarýna devam ederlerdi. Hele çobanlar, buralardan hiç kalkmazlardý. Çýnarlarýn üstünde tüneyen kuþlar, cývýl cývýl ötüþürlerdi. Zavallý serçeler, sýðýrcýklar, atmacalara yem olmamak için bu çýnarlara sýðýnýrlardý. Gün boyu, kýsa mesafedeki ekin tarlalarýna gider, gelir, beslenirlerdi. Bu çýnar aðaçlarý, tüm canlýlara sýðýnak olurdu. Kimisine gölge, kimisine kalkan, kimisine kale olurdu. Bir, emekçiler kendilerine yer bulamamýþtý Amik Ovasýnda; aðalardan ve zulümlerinden korunmak için… Ali, yürürken birden durdu. Aklýna, þipþakçýya gidip üstündeki giysilerle bir fotoðraf çektirmek gelmiþti. Geri dönüp birkaç adým attý ama Reyhanlý'dan epey uzaklaþmýþtý. Kim gidecekti þimdi o kadar yolu? Vazgeçti. Yoldan geçen arabalarýn çýkardýðý tozlara aldýrmadan yürümeye devam etti. Müþrüfe Köprüsünü geçti. Buralarda da saðlý sollu, aða çiftlikleri bulunuyordu. Çiftlikleri kuranlar, genelde Türkmenlerdi. Araplarýn, pek öyle çiftlik kurma hevesleri yoktu. Araplar, kendi aralarýnda kozlarýný paylaþadursunlar Türkmenler, tarlalarý ve verimli topraklarý kapmýþlardý bile.

Beþ kilometre yol yürüdükten sonra Ali, çiftliðe geldi. Çok heyecanlýydý. Çiftliðin kocaman kapýsýndan, yýlan gibi süzülüp gýrmýt evinin yolunu tuttu. Evine iyice yaklaþýnca heyecaný bir kat daha arttý. Karýsý ve çocuklarý, kendisini uzaktan görmüþler, “Acaba o mu, deðil mi?” diye dikkatli dikkatli bakýyorlardý. Ali olduðunu anlayýnca hayretle bakakaldýlar. Ali, ev halkýný gülerek selamlayýp, evin önündeki taþýn üstüne oturdu. Karýsý, gülümseyerek: “Hoþgeldin aðam.” dedi. Ali, býyýk altýndan “Aða” sözcüðüne güldü. Karýsý: “Hayýrlý olsun. Pek de yakýþmýþ.” diyerek iltifat etti. Gururu okþandý Ali'nin. Çocuklarý da birer birer yanýna geldiler. Gözlerinin içi gülerek babalarýna baktýlar ve: “Baba. Bunlarý nerden aldýn? Ne zaman aldýn? Kimden aldýn? Bize de alacak mýsýn?” diye arka arkaya sorular sordular. Ali, kiminin baþýný, kiminin yanaklarýný okþayýp biraz þakalaþtýktan sonra hepsini savuþturdu. Karýsý, hemen içeri girip bir tas ayran yaptý getirdi. Ali, kana kana içti ayraný. Çok yorulmuþtu. Yorgunýuðu yoldan deðil, heyecandandý. Ali’ye výz gelirdi bu yollar. Dað taþ demeden nice yollar yürümüþtü köyünde. Hem de ýslýklar çalýp türküler söyleyerek. Tabakasýný cebinden çýkarýp bir sigara sardý. Sararmýþ ve yarýlmýþ parmaklarýyla, muhtar çakmaðýný çakýp sigarasýný yaktý. Çakmaðý çakýnca ortalýða hafif bir benzin kokusu yayýldý. Ayak ayak üstüne atýp aða gibi oturdu taþýn üstünde. Sigaranýn dumaný, parmaklarýnýn arasýndan gýrmýt evin saçaklarýna doðru yükseliyordu. Ali, karýsýna dönüp: “Bir de iþlemeli yelekle fötr þapka alacaðým ilerde.” dedi. Karýsý, iyi olur der gibi baþýný salladý ve gülümsedi… “Karnýn aç mý?” diye sordu Ali'ye. Ali, acýkmýþtý ama farkýnda deðildi. Birden hatýrladý ve: “Reyhanlý’dan humus getirecektim ya unuttum.” dedi. Karýsý, mutfaða gidip bir tepsiye tandýr ekmeði, bir tabak firik pilavý, bir tane de soðan koyup getirdi. Ali, pilavdan bir kaþýk alýp soðaný yumruðuyla kýrdý. Cücüðünü çýkarýp yedi. Soðan da ne kadar acýydý? Köylüler, soðan acýysa: “Bunu ekerken birisi osturmuþ da ondan acý olmuþ” der, gülerlerdi. Ali de güldü çünkü en mutlu olduðu gün, bugündü. Ali, karýsýna aðanýn çiftliðe dönüp dönmediðini sordu. Henüz dönmemiþti. Bir yandan yemeðini yerken bir yandan da: “Artýk buralý olduk. Aðaya emek, hizmet verdik. Belki o da bir mal, mülk, miras býrakýr da biz de zengin oluruz.” diye düþündü. Aðadan hep birþeyler bekliyordu Ali. Ama aðalardan kalan tek mirasýn, zulüm ve kötülük olduðunu bilmiyordu… Amik Ovasý, benzin döküp de tutuþturmuþ gibi yanarken bu çiftlik ne güzel esiyordu. Çam aðaçlarý birbirine yaslanýr gibi sallanýp duruyordu. Hele o, sulfato aðaçlarý yok mu? Sallandýkça adamýn üstüne yýkýlacak gibi oluyordu. Amik Ovasý'nda, çiftliklerin dýþýnda kimse aðaç dikemezdi. Sanki, aðalara özeniyorlarmýþ gibisinden gizli bir yasak vardý. Amelyeler, ýrgatlar gün boyu tarlalarda, güneþin altýnda çalýþýrlar da dinlenecek bir aðaç gölgesi bulamazlardý. Aðalar, amelyeler aðaç gölgesinde oturup da tembellik etmesinler diye tarlalarýn baþýna bir çöp diktirmezlerdi. Kendileri ise çiftliklerinde, cins cins aðaçlarýn gölgesinde, rakýlarýný yudumlayýp butlarý indirirlerdi midelerine. Tek duldalýk (gölgelik) yer, Amanos Daðýydý. Oralara da çýkmak için eþkýya olmak gerekiyordu. Jandarma oralarý hiç boþ býrakmaz arar, tarardý gün boyu. Fransýz jandarmasýnýn muhbirleri de yine emekçilerden oluþurdu. Amanos'da eþkýya arayan jandarma, Amik'teki aðalarý görmezden gelirdi. Onlar, eþkýyanýn onurlusunu, namuslusunu arýyorlardý. Halký için silahlanýp yiðitçe daðlara çýkanlar, onurlu emekçiler için elbette onurlu ve namusluydular. Kartal yuvasý gibi olan Amanos'da kimi zaman jandarmalar vurulurdu, eþkýyalarca… Amik Gölü'nden kalkan turnalar, Reyhanlý'daki çiftliklerin üstünden geçmezlerdi. Kýrýkhan üzerinden Gölbaþýna doðru uçup giderlerdi. Hayvan olmalarýna raðmen buralarda zalim aðalarýn yaþadýklarýný bilirlerdi. Aðalarýn adamlarý, hiç acýmadan ellerindeki mavzerlerle turnalarý vurur, meze yaparlardý. Aða çiftlikleri, birer zulüm kaleleri gibiydi. Kuþlar bile onurluydu. Yoksulun diktiði söðüt dalýna konarlardý da çiftliklerdeki aðaçlarýn dalýna konmak þöyle dursun sýçmazlardý bile. Kaçakçýlýktan, kandan, zulümden zengin olan aðalar, Fransýzlarýn teveccühünü kazanýrken halkýn da nefretini kazanmýþlardý. Fransýzlarla birlik olup halkýn kanýný somuruyor, somuruyorlardý yarasa gibi. Bu aðalarýn leþlerini Asi'ye, Afrin’e atsan, nehirler kabul etmez hemen kýyýya vururlardý belki de. Nefret edenler kadar aðalara yalakalýk edenler de vardý, Amik’te. Aðalar, aðýr aðýr Kýrýkhan’a doðru yayýlmaya baþlamýþlardý…

Ali, taþýn üstünden kalkýp sedirin üstüne uzandý. Sevinçten sarhoþ olmuþ gibiydi. Ara ara dalýp tekrar ayýkýyordu. Gerçek yaþamla iletiþimi tamamen kopmuþ, hayal deryasýnda kulaç atýyordu. Hayal deryasýnýn kimi yerleri çok derindi. Boðulabilirdi de ama o, bunu bilmiyordu. Yýllardýr, onun bunun verdiði giysileri giymekten býkmýþtý. Yayladaðý'nda insanlar hâlâ camýzlarýn, öküzlerin gönünden yapýlan çarýklarý giyiyorlardý. Allah da tüm bolluðu, bereketi, serveti aðalara mý verirdi? Biraz da yoksullara, garibanlara verse olmaz mýydý? Allah, herkesin büyük Allah'ý deðil miydi?... Aðalar konaklarda, köþklerde otururlarken yoksullar ottan, çöpten, saptan yapýlmýþ evlerde otururlardý. Köylüler bu evlere, “huð” derlerdi. Kimi yoksullar, yaz kýþ Amik Gölü kýyýsýndaki haymalarda otururlardý. Yoksulluk Amik Ovasý'nda, bir it diþi gibi sýrýtýr dururdu. Aðalarýn konaklarý, çiftlikleri dýþtan çok güzel görünüyordu ama aslýnda tam bir örümcek aðýydýlar. Bu aðlara yoksullar, emekçiler düþerdi. Bu, gözle görülmeyen aðlar, çelikten de saðlamdý. Düþtükten sonra kurtuluþ olmazdý. Aðalar, emekçilerin mallarýný, mülklerini, namuslarýný, beyinlerini, düþüncelerini, herþeylerini düþürmüþlerdi aðlarýna… Amik Ovasý'nýn her bir ucu Suriye, Amanos Daðý, Antakya, Kýrýkhan ve Altýnözü'ne dayanýyordu. Uçsuz bucaksýz ova, kimi kýrmýzý, kimi boz topraklar üzerine serilmiþ kocaman bir sofra bezi gibiydi. Amik Gölü, helkeden taþmýþ bembeyaz süt gibi duruyordu ortada. Tarihe baþkentlik etmiþ höyükler de kambur birer adam gibi dururdu ovanýn ortasýnda. Amanos Daðý da bunlara aðalýk eder gibiydi. Ayak ayak üstüne atmýþ, yukarýdan olup bitenleri seyrediyordu, baþý dumanlý… Aðalar, Amik Ovasý'ný olduðu gibi Amik Gölü'nü de parsellemiþlerdi. Sandallarla attýklarý taþlarýn gösterdiði yerler, aðalarýndý. Gölün ortasýndaki Büyük Höyük, doðanýn anasý gibiydi. Geriden bakýldýðýnda suyun içinde balýðýný gagalayan bir dikkuyruk gibi görünüyordu.

Ali, yýllardýr çiftlikteydi ancak her tarafýný gezmemiþti. Yerinden kalkýp þöyle bir dolaþtý, gezdi. Her þeye alýcý gözüyle baktý. Þalvarý ve kundurayý giyince, kendini aða mý zannetti ne? Demek insanlar böyle, günebakan çiçeði gibi birden deðiþiveriyormuþ… Ýkindi vakti geçmiþ, ovaya Amanos Daðý'ndan kara bulutlar inmeye baþlamýþtý. Kara insanlarýn kara kaderleri gibi kapkaraydý bu bulutlar da. “Amik” adý da zaten “Karanlýk ve derin” demekti. Gökyüzünde gizli bir el, aðýrca siyah bir örtü kapatýyordu ovanýn üstüne. Akþamýn karanlýðý bastýðýnda ova çok korkunç olurdu. Ýnsanlar, önlerindeki taþlarý bile adam sanýr, canavar sanýr korkarlardý. Tüm zulümleri, vahþetleri, soykýrýmlarý yapan, vahþi hayvanlarýn bile tek kendilerinden korktuðu bu insanoðlu, neden bu kadar korkaktý acaba?... Ali, kendinden geçmiþçesine havalara bakarak dolaþýrken arkasýndan bakan karýsý: “Kafayý mý yedi bu adam? Harmandaki koca öküz gibi ne döner durur ki?” dedi içinden. Samandað ve Yayladaðý'ndan þavký vuran güneþin batýþý, az da olsa Amik Ovasý'na yansýmaya baþlamýþtý. Turnalar, Amik Gölü'nün üstünde “V” þeklinde dolaþýp duruyor, akþamýn keyfini çýkarýyorlardý. Turnalar, sanki çengelli iðneyle tutturulmuþ gibi ayný hizada gidiyor ve bir yarým ay çizip geri dönüyorlardý. Sesleri, adeta çýðlýk atar gibiydi. Ýnsanlara bir mesaj mý vermek istiyorlardý acaba? Özgürlüðün sembolü olan bu kuþlar, göktanrýya en yakýn kuþlar olarak bilinirdi. Gururuna düþkün, sade bir yaþam tarzýna sahip olan turnalar, gökyüzünün engin maviliklerinde uçarken vurduklarý her kanattan, sanki bir þiirin sözleri dökülürdü. Kimi zaman acýnýn, kimi zaman da mutluluðun habercisiydi turnalar. Ýnsanlar, diyar diyar gezen bu kuþlardan haber alýr, haber gönderirlerdi. Hasret çekenlerin ortak sesiydi turnalar.

“Telli turnam selam götür

Sevgilimin diyarýna

Üzülmesin aðlamasýn

Belki gelirim yanýna”

diyordu ozan. Turnalar, sanki her gittikleri diyardan bir renk getirmiþçesine bin bir renk oluþturmuþ, semah dönüyorlardý. Canlar hakla buluþmuþ, döndükçe dönüyor, dönüyordu. Turnalar, çiftlerinden ayrý yaþayamaz, ömür boyu birlikte olurdu. Eðer zalim bir avcý eþini vurursa hayatta kalan turna, sevgilisinin ölümüne dayanamaz, nefesini tutup kendisini boþluða býrakýrdý. Bu kadar onurlu ve gururlu olan bu kuþlar, sevginin ve aþkýn da sembolüydü. Amik Gölü, bir kuþ cennetiydi. Binlerce kuþ türü burada barýnýrdý. Amik Gölü'ne Suriye'den, Ürdün'den, Arabistan'dan, Avrupa'dan avcýlar, krallar gelir, aylarca av yaparlardý. Turnalar, kutsal sayýldýklarýndan kolay kolay vurulmazdý. Ancak aðalarýn adamlarý ava çýktýklarýnda, ellerindeki mavzerlerle önlerine ne çýkarsa vurur, geçerlerdi. Vurulan turna, gökyüzünden bir yaprak gibi döne döne önlerine düþerdi. Eþini yitiren diðer turna da hemen kendini boþluða býrakýp intihar ederdi. Söylenceye göre turnayý vuranlar, hiçbir zaman iflah olmazlardý. Son nefesleri turnanýn çýðlýðý gibi çýkar, çeke çeke ölürlerdi. Turnalarýn, ta Kanada'dan kalkýp Asya ülkelerine geldikleri, buralardan da baþka diyarlara gittikleri söylenirdi. Ancak Amik Ovasý, yaz kýþ sýcak olduðu için kimi turnalar, buralarý mesken tutardý. Gökyüzünde dansedip “Gurrruk! Gurrrruk!” ötüþürlerdi. Bir kavaldan çýkan naðmeler gibi yanýk olan sesleri, insanlarý mest ederdi. Turnalarýn, konakladýklarý veya otlandýklarý yerlerde býraktýklarý tüyleri, insanlar tarafýndan alýnýr ve kutsal bir kitap gibi saklanýrdý. Özellikle genç kýzlar, yakýþýklý bir delikanlý ile evlenmek için dua eder, bu tüyleri saklarlardý. Ýnsanlara uður getirir, bereket getirirdi turnalar… Aniden esen bir rüzgarla gölde dalgalanmalar olur, balýk kokusu yayýlýrdý tüm ovaya. Ta Reyhanlý'ya kadar gelirdi balýk kokusu. Boyu dört-beþ metreyi bulan kamýþlardan, gölün birçok yeri görünmez olurdu. Balýk avlayan insanlar, sönmüþ bir topak kömür gibi görünürlerdi. Gün boyu sudan çýkmaz, balýk avlarlardý. Akþam olduðunda da hafif bir titreþim ve dalgalanma baþlardý gölde. Sanki tüm balýklar söz birliði edip kuyruklarýný çýrpmýþlardý da ondan oynuyordu sular. Bu dalgalanmalar, birçok yýrtýcý ve balýkçýl kuþun iþine gelirdi. Hemen bir pike yapýp suya dalar, kocaman bir balýðý avlayýp gölden uzaklaþýrlardý…

Kýþ aylarýnda aþýrý yaðýþ olunca Amik Gölü taþar, emekçilerin köylerini siler süpürür, canlara kýyardý. Aðalarýn konaklarý ise hakim tepelere, höyüklerin üstüne yapýlmýþtý. Hem de iki katlý. Ovada sinek, sivrisinek, haþerat hiç eksik olmazdý. Sýtma, kolera, insanlarýn sürekli boðuþtuklarý hastalýklardý. Afrin'den, Asi'den, Amik Gölü'nden su içen insanlar koleraya yakalanýrdý. Birçok çocuk, savaþtaymýþ gibi kýrýlýr, dökülürdü.

Amik Ovasý'nda akþam olmasý, kimilerini korkuturken kimilerini de sevindirirdi. Bunlarýn baþýnda da kaçakçýlar gelirdi. Kaçakçýlar için gece, bayram demekti. Sabaha kadar kaç sefer yaparlarsa, onlar için o kadar kârdý. Reyhanlý'nýn köyleri olan Tiyazlý, Amada, Maðramsý, Karan, Tizin gibi birçok köylerde kaçakçýlýk yapýlýrdý. Kimi zaman karanlýkta, bir tüfekten çýkan çýlgýn bir fiþek, sýrtçýyý olduðu yere yýðar, çýðlýklar geceyi yýrtardý. Birçok yoksul, sadece bir sefer gitmek için yemin billah ediyor ancak tütüne alýþtýklarý gibi kaçaða da alýþýyorlardý. Kaçak baldan tatlý geliyor, vazgeçemiyorlardý. Sýrtçýlar, getirdikleri kaçak mallarý aðalarýn çiftliklerine yýkýyor, payýný da alýp uzaklaþýyordu karanlýkta. Aðalar, kendileri için hiçbir tehlikesi bulunmayan bu iþten bol para kazanýyorlardý. Suriye'den getirilen silahlar, ayný gece aþiretlere daðýtýlýyor ve paraya dönüþtürülüyordu. Afrin ve Asi Nehirleri ise her iki ülkenin coðrafyasýndan aldýklarý herþeyi karþýlýklý taþýyýp Akdeniz'e ulaþtýrýyordu. Çoðu zaman sýrtçýlar yakalanýp da vurulduklarýnda, cesetleri Asi'ye ve Afrin'e atýlýyordu. Nehirler, bu günahlarýn ortaðý olmak istemez, durup cesetleri kýyýya vurmak isterlerdi sanki.

Ali, çiftlikte dalgýn dalgýn gezerken karýsýnýn ünlemesiyle irkildi. Karýsý, aðanýn çiftliðe döndüðünü söyleyince Ali, olduðu yerde taþ kesildi. Ne sevineceðini bildi, ne üzüleceðini. Ýçini aniden belirsiz bir duygu kapladý. Sonra kendini toparlayýp üstünü baþýný düzeltti ve konaða doðru yürüdü. Hamit Aða, konaðýn ikinci katýndaki terasa oturmuþ, kahvesini yudumluyordu. Ali, aðayý görünce koþarak tahta merdivenlerden ikinci kata çýktý. Aðanýn karþýsýna gelince önce esas duruþa geçti, sonra eðilip selamladý. Aða, týpký bir radar gibi bir anda Ali'nin üstünü taradý. Gözleri çanaðýndan fýrladý, elleri titredi. Tuttuðu kahve fincaný birden yere düþtü. Çok sinirlenmiþti aða. Aðzýndan köpükler saçarak: “Ulan. Deyyus! Bu boktan þeyleri giyip de, nasýl karþýma çýkarsýn ulan? Yýkýl karþýmdan! Terbiyesiz!” diye kükredi. Ali, neye uðradýðýný bilemedi. “Aðam. Pazardan yeni aldým.” dedi ama duyulmadý o anda. Korkudan, koþarcasýna çýkýp ikiþer üçer basamak indi merdivenleri. Aðanýn vekili Kör Mamo'nun, yukarý çýkmasýyla inmesi bir oldu. Sesini çýkarmadý ama Ali'ye öyle bir bakýþ baktý ki adeta Azrail gibiydi. Nice adamlarý boðup boðup attýðý söyleniyordu. Ali'nin karýsý da baðýrtýya kulak vermiþ, neler olduðunu anlamaya çalýþýyordu. Aða, Ali'nin arkasýndan ýrzýna geçilen bir genç kýz gibi bas bas baðýrýyordu. Akþamýn bekareti, aðanýn baðýrtýsýyla bozulmuþtu bugün. Hiç, bir ýrgatýn böyle giyinip de aðanýn karþýsýna çýktýðý görülmüþ müydü Amik Ovasý'nda? Kimin haddine düþmüþtü, aðalara mahsus giysileri giymek? Aðalar eskisini verirse ýrgatlar da giyerdi. Ya da aða bir yer gösterir, ýrgat oradan alýr giyerdi. Bunun dýþýnda kimse aðadan habersiz ne bir þey alabilir, ne de satabilirdi. Alýrsa bu, aðayý yok saymaktý. Aðaya küfür etmekti. Ali de þimdi öyle yapmýþtý… Ali, evine geldiðinde on dakika önceki keyfi ve neþesi kalmamýþ, durgunlaþmýþ, mahsunlaþmýþtý. Karýsý, hiç sesini çýkarmadý. Çocuklarý da korkudan, hemen yatýp uyudular. Ali'nin gözüne sabaha kadar uyku girmedi. Acaba, aða kendisine ne edecekti? Kendisinden deðil de çoluk çocuðuna bir kötülük edilmesinden korkuyordu Ali. Kör Mamo'dan korkulurdu. Ama ne pahasýna olursa olsun þalvarýný da kundurasýný da giyecekti. Hamit Aða da sinirinden, sabaha kadar yataðýnda döndü durdu. Ali'ye, hak ettiði cezayý verecekti…

Hamit Aða, sabah erkenden kalkýp vekiline seslendi ve: “Çaðýr þu dürzüyü bakalým.” dedi. Kör Mamo, gýrmýt eve geldiðinde Ali, giyinmiþ kuþanmýþ, onu bekliyor gibiydi. Vekilin bir iþaretiyle konaða doðru yürümeye baþladýlar. Vekil önde, Ali arkada ikinci kata çýktýlar. Aða, elinde hezeryan sopasýyla bekliyordu. Kör Mamo, birden Ali'yi tutup yere yýktý. Ayaklarýndaki kunduralarý çýkarýp orta yere attý. Ali, baþýna geleceði henüz bilmiyordu ama aðanýn elindeki sopa da pek hayra alamet deðildi. Kör Mamo, duvarda asýlý duran mavzeri alýp Ali'ye doðrulttu ve: “Yat ulan yere! Çoraplarýný da çýkar!” dedi. Ali, itiraz edecek oldu ama aðanýn bakýþlarý karþýsýnda “gýk!” bile diyemedi. Çoraplarýný çýkarýrken falakaya yatýrýldýðýný anlamýþtý artýk. Kör Mamo, mavzerinin kayýþýný Ali'nin ayaklarýna geçirip birkaç kez döndürdükten sonra mavzeri iki ucundan sýkýca tuttu. Bir ayaðýyla Ali’nin döþüne basarak ayaklarýný iyice havaya kaldýrdý. Aða, gök gürlemiþ gibi: “Kim seni böyle giydirip de karþýma saldý lan? Kim? Söyle!” diye baðýrdý. Ali korkmuþtu. Ne deseydi acaba? Birisinin adýný söylese kurtulabilir miydi? Ya sonra çaðýrýp da kendisini yüzleþtirirlerse? Yalan söyleyemezdi. Doðruyu söylemesi gerekirdi. Hem bu giysileri çalmamýþtý ki. Çalýþýp çabalayýp alnýnýn teriyle almýþtý. Ali, bunlarý düþünürken aða, elindeki kalýn sopayla arka arkaya Ali'nin ayaklarýna vurmaya baþladý. Ali, yalvarýrcasýna: “Kimse giydirmedi aðam. Ben kendim aldým! Reyhanlý pazarýndan satýn aldým!” deyince aða, daha da hiddetlenmiþ vuruyordu, vuruyordu. Ali’nin öyle çok caný yanýyordu ki baðýrmamak için diþlerini sýkýyordu. Aða, kendini kaybetmiþti adeta. Sopayý öyle bir salladý ki neredeyse Kör Mamo'nun yüzüne deðecekti. Mamo, bir kedi çevikliðiyle anýnda yana kaydý. Aða, aralýksýz vurmaya devam ediyordu. Ali, baðýrmamak için kolunu ýsýrýyordu. Kolu mosmor olmuþtu ýsýrmaktan. Aða, kudurmuþ gibiydi. Duracaðý yoktu… Aðanýn kullandýðý hezeryan sopasý bir çeþit bambudan yapýlýyordu. Lübnan'dan, Ürdün'den özel olarak getirtilen bu sopalar, dikkatli vurulursa kanatmazdý. Vurulduðu yerde izi çýkmaz, adamýn içini parçalar ve çok acý verirdi. Aðalarýn konaklarýnda mutlaka bir mavzer, bir de hezeryan sopasý bulunurdu. Demokles’in kýlýcý gibi aðalarýn odasýnýn baþ köþesinde asýlý dururdu bunlar. Gerektiðinde hemen indirilip kullanýlýrdý ve bu sopadan yiyen adam, bir daha iflah olmazdý… Hamit Aða, sopayý kaldýrýp indirip vurmaktan yorulmuþtu. Durdu ve vekiline: “Çöz þu dürzüyü de þu boktan þeyleri bir daha giysin bakalým!” dedi. Kör Mamo, kunduralarý getirip itin önüne kemik atar gibi Ali’nin önüne attý. Ali'nin ayaklarý mosmor olmuþ, þiþmiþti. Þimdi nasýl giyecekti bunlarý? Hem giyse aða daha çok kýzmaz mýydý? Ama aða, “giysin” diyordu. Giyecekti mecburen. Doðrulup ayaða kalkmaya çalýþtý. Dengesini yitirip düþtü. Ayaklarý öyle uyuþmuþtu ki yok gibiydi. Hiçbir þey hissetmiyordu. Kalkamayacaðýný anlayýnca kunduralarý eline alýp yattýðý yerden giymeye çalýþtý. Ama kunduralar küçülmüþ, bir türlü ayaðýna olmuyordu. Ali'nin baþý dönüyor, gözünün önünde yýldýzlar uçuþuyordu. Kör Mamo: “Giy ulan þunlarý! Giy!” diye baðýrdý. Ali giyemeyince kendisi giydirmeye çalýþtý ama olmadý. Ali'nin kolunu omuzuna atýp ayaða kaldýrdý. Kunduralarý tekrar giydirmeye çalýþtý yine olmadý. Sonra aðanýn bir iþaretiyle Ali’yi yere býraktý. Aða, Ali'ye: “Kunduran hayýrlý olsun Ali aða! Sonra giyersin artýk!” dedi. Sýra þalvar sopasýna gelmiþti. Aða: “Ters çevir þunu!” dedi. Kör Mamo, Ali'yi yüz üstü yatýrdý. Aða, hezeryaný sýkýca tuttu ve bacaklarýna, dizlerine, baldýrlarýna arka arkaya vurmaya baþladý. Ali, baðýrmamak için çok diþini sýkmýþtý ama baldýrýna tersten yediði bir sopa darbesiyle öyle bir baðýrdý ki karýsý ve çocuklarý duydular, bu baðýrtýyý. Ali, baðýrmamýþ, adeta böðürmüþtü acýyla. Birden kalkýp odanýn içinde bir o yana, bir bu yana kaçmaya baþladý. Kör Mamo, Ali'yi yakalayýp yere çarptý. Ne yeryüzünde, ne gökyüzünde kendisini kurtaracak kimse yoktu. Bayýlmak üzereydi. Peþpeþe yüzlerce darbe inmiþti her yanýna. En son baþýna aldýðý bir darbeyle leþ gibi yere serildi. Aða, hâlâ vuruyordu ama Ali, bayýlmýþtý artýk. Hiçbir þey hissetmiyordu. Ali, kanlar içinde, aða da kan-ter içinde kalmýþtý. Vekiline: “At þunu dýþarý!” dedi. Kör Mamo, Ali’yi kolundan tutup omuzladý ve sürükleye sürükleye ikinci kattan aþaðýya indirdi. Kanlý hezeryan sopasý, aðanýn elinde öylece kalmýþtý. Ýt gibi aðzýndan burnundan köpükler saçýlýyor, eli ayaðý titriyordu. Hýncýný hâlâ alamamýþ, Ali'nin arkasýndan: “Ulan. Sen kim, þalvar kundura giymek kim? Ýt soyu! Bu aðalýðýn da bir haysiyeti var ulan! Nerde kaldý bizim aðalýðýmýz?!” diye sövüp sayýyordu. Sonra elindeki sopayý hýzla yere çarptý, yerdeki halýya kanlar sýçradý.

Karýsý, Ali'yi vekilin sýrtýnda görünce bir çýðlýk attý. Vekil, öyle bir baktý ki kadýn, eliyle aðzýný tuttu. Ali'yi gýrmýt eve götürüp içerdeki hasýrýn üstüne yatýrdýlar. Ali, ölmüþ gibiydi. Ses soluk yoktu. Vekil dýþarý çýkýnca Ali’nin karýsý: “Ali’yi hastaneye götürelim. Yoksa ölecek.” dedi yalvarýrcasýna. Vekil: “Olmaz!” deyince kadýn, ne yapacaðýný þaþýrdý kaldý. Hemen içeri girip Ali’nin üstündeki giysileri çýkardý ve kapýnýn önüne attý. Hemen su ýsýtýp, sýcak suyla her yerini temizledi. Ali, gözlerini açamýyor, inim inim inliyordu. Hamit Aða, arabasýna binip hýzla çiftlikten uzaklaþtý. Kör Mamo, Ali'nin kunduralarýný da getirip kapýnýn önüne attý, gitti. Ýki-üç saat sonra bir doktorla birlikte tekrar geldi. Doktor, Ali'nin yaralarýna baktýktan sonra bir iðne yaptý. Bir de merhem býrakarak, birkaç gün gelip iðne yapacaðýný söyledi ve gitti. Karýsý, Ali'nin yaralarýný tekrar temizleyip merhemledi. Böylece, birkaç gün iðneleri yapýldý, merhemleri sürüldü ve Ali, gözlerini açtý. Karýsý, Ali’ye çok iyi bakmýþtý ama gene de ölü gibiydi. Günlerdir içmediði tütünü bile caný istemiyordu. Karýsýnýn, aðzýna kaþýkla verdiði çorbalardan baþka birþey yiyip içemedi… Kanlý þalvar ve kundura, günlerdir evin önünde ceset gibi duruyordu. Ali'nin karýsý, onlarý iyice yýkayýp temizledi ve birgün olur da Bezge'de giyer diye sandýðýn dibine attý. Ali'ye de onlarý yaktýðýný söyledi.

Hamit Aða, günlerce çiftliðe uðramamýþtý. Birgün, sabahtan çýkýp geldi. Kör Mamo, anýnda arabanýn yanýnda bitti ve kapýsýný açtý. Aða, iner inmez Ali'nin durumunu sordu. Sonra da: “Ali'ye göz kulak ol! Hiçbir yere gitmeyecek. Burada kalacak. Gitmeye kalkarsa vur!” dedi. Kör Mamo: “Baþ üstüne aðam!” deyip emri kabul etti. Ali, aðalýðýn yazýlý olmayan kurallarýný geç de olsa öðrenmiþti. Bir daha ne þalvar, ne de kundura giymeyecekti. Aðanýn kurallarýna göre yaþayacaktý. Günler sonra iyice iyileþip ayaða kalktý. Aðanýn çaðýrmasý üzerine gidip kendisinden af diledi, elini öptü… Uzun yýllar çiftlikte kaldý Ali. Çocuklarý büyümüþtü. Çiftlikten ayrýlýp köyüne dönmek istediyse de aða, izin vermedi. Aða ne verdiyse onu giydiler, ne verdiyse onu yediler ve bir daha da seslerini çýkarmadýlar. Çocuklarý da ýrgat oldular, aðaya hizmet ettiler.

Onyedi yýl sonra Kör Mamo öldü. Hamit aða, Kör Mamo'nun yerine Ali'yi vekil atadý. Ali, þimdi vekil olarak aðanýn hizmetindeydi. Köyünden on dönüm tarla almýþtý ama bir türlü gidip de sarý tütünler yetiþtiremiyordu. Ali, ölünceye kadar aðanýn yanýnda köle gibi çalýþtý. Amik Ovasý'nýn, emekçilerinin yazgýsý hiçbir zaman deðiþmedi. Fransýzlar, hâlâ Hatay'da, Amik Ovasý'nda, aðalar da onlarýn emrindeydiler. Fransýz emperyalizmi, týpký Cezayir'de olduðu gibi Hatay'da da katliama, soykýrýma devam ediyordu. Ýþbirlikçileri de aðalardý.