Yeniçeri zabit/ subaylarýna da Aða denir. Yeniçeri aðasý “Akbýyýkoðlu Hasan Aða Olayý” Kayseri tarihinde önemli bir hadisedir. Aða yönetimden yüz bulup eþkýyalýða soyunmuþ; konak basýp kim varsa öldürmüþtür. Aðalarýn ve âlimlerin öldürülüp konaklarýn yakýldýðý, kadýn, çoluk-çocuklarýn periþan olduðu bu hadisenin sebepleri arasýnda itibar savaþý da vardýr.

Molla Zahid Efendi, 1714 yýlýnda Kayseri müftüsü olan Divrikli Fazýl Osman Efendi’nin torunudur. Lala Paþa Camii’nde hatiplik, Köþk Medresesi’nde müderrislik yapmýþtýr. Eþkýya Hasan Aða, 1820 Ramazan’ýnda Lala Paþa Mahallesi’ndeki konaðýna saldýrýr; pek çok kimseyi öldürür.

Kayseri’nin ileri gelenlerinden bazýlarý arasýnda Müftü Hacý Halil Efendi ve Feyzi Efendizade Fethullah Efendi, bu eþkýyanýn þerrinden korkarak, Gesi’ye çekilirler.

Akçakayalýzade Salih Aða Kayseri’nin asayiþiyle görevlidir ve emrinde en az 500 asker mevcuttur. Fethullah Efendi de kayýn biraderi olur. Fethullah Efendi, Kayseri’nin tanýnmýþ ailelerindendir, âlimdir, zamanýnda fevkalade itibara sahiptir.

O günün siyasi iradesi elinde olan Salih Aða, bu kiþiye sahip çýkmamýþtýr. Feyzi Efendizade Fethullah Efendi’nin zenginleyip iþlerini yürütmesi Hasan Aða Olayý’nýn sebepleri arasýnda gösterilir.

Müftü Halil Efendi, Feyzi Efendizade Fethullah Efendi’nin zenginleþip iþlerini yürütmesine raðmen, Fethullah Efendi tarafýný tutmaktadýr.

Gesi’ye çekilme hareketi vatandaþ tarafýndan uygun görülmez; kendilerine garanti verilerek Kayseri’ye getirilirler. Hasan Aða’nýn adamlarý çok geçmeden Fethullah Efendi’nin konaðýný kuþatýrlar. Çatýþma sürerken Fethullah Efendi bir nedimeyi, yardým talebiyle, asayiþle görevli eniþtesi Salih Aða’ya gönderir ancak o -býrak yardýmý- elçi kadýný da geri göndermez. Eþkýya konaðý basar; yakar, yýkarlar. Konakta Aða’lardan -þimdi evi Etnografya Müzesi olan- Gübgübzade Hacý Bekir Aða da vardýr. Onu ve pek çok kiþiyi öldürürler. Fethullah Efendi ve Müftü bir yolunu bulur, kaçarlar.

Müftü, þimdiki Seyfullah Türbesi yanýndaki Seyfullah Efendi Camii’ne saklanýr fakat o civarda bulunan Kürtler, müftüyü cami içinde þehid ederler.

Fethullah Efendi evinden kaçarken kapýda iki eþkýyayý öldürür. Akçakaya’ya, Salih Aða’nýn konaðýna varýr. O ise, “Atýn yorulmuþ; sana bir at verelim!” diyerek dalga geçer. Çaresiz Fethullah Efendi, daha önce beslediði Hisarcýklý Ali’nin evine gider. Ancak dost bilinen Ali, Efendi’sini eþkýyaya ihbar eder. Eþkýya Hasan Aða, 1819 Temmuz’unda Fethullah Efendi’yi bulup þehid eder.

Aslýnda “itibar sahibi olmak” taraflar arasýnda, bilinçaltýnda da olsa, bir rekabetin varlýðýný göstermektedir. Küçük Hafýz Efendi (ö:1889)ye Ýstanbul’daki imtihanda sorulan sorunun cevabý, ilim adamlarý ile sermaye sahiplerinin konumunu anlatmasý bakýmýndan, ilginçtir. Sözlü imtihanda, “Ýhlas”, “Tebbet’in altýnda mý, üstünde mi? diye sorulur. Aslýnda “Ýhlas, Tebbet’ten önce mi sonra mý?” diye sorulmasý gerekirdi. Soruda vurgulanmak istenen bir husus vardýr. Küçük Hafýz Efendi Arapça olarak söylediði bir þiirle cevap verir.

Türkçesi þöyledir:

Cahiller soylarý ve mallarýyla öne geçip saygý görmektedirler

Âlimler bilgileri ve terbiyelerine raðmen altta oturmaktadýrlar.

Yüce Allah’ýn manzumesi olan “Gul Huvallahu Ehad”in

“Tebbet Yeda Ebi Leheb” Suresi’nin altýnda olduðu gibi.

Bu Arapça þiirin Osmanlýca söyleniþine, son devir Osmanlý âlimlerine yetiþen muhterem Mustafa Çuhadar’ýn derlediði þiir demetinde rastlýyoruz:

“Tasaddur etmeyi sanma ki bir âli nesebtendir

Oturmak pây-i mecliste, hayâ ile edeptendir

Tasaddur eyledi Tebbet çýkýp mâfevki Ýhlas’a

Biri medh-i Ýlâhîdir, biri zemm-i Leheb’tendir.” 

Tarih’i “tekerrür” yani olaylarýn baþka bir zamanda tekrar yaþanmasý olarak tarif ederler. Zamanýmýzda da çekememezlik yaþanmakta, “sen ne isen öyle kal” denmeye getirilmektedir. Ýlimle saygýnlýk kazanan biri siyasi/ idari veya ticari saygýnlýk istediði zaman -eskisi gibi deðilse de- medeni bir þekilde linç edilmeye kalkýlmaktadýr. Çünkü onlara göre, gönül zengini olmak birilerinin hakkýysa, mal zengini olmak kendilerinin hakký olmaktadýr. Bir kiþinin ikisini birden elde etmesine bir þekilde izin verilmemektedir. Bu gizli savaþta baþarý saðlanýnca, kazanan taraf sevinçten dört köþe olmaktadýr.

Böyle zamanlarda “öldükten sonra dirilmeye iman” daha bir önem kazanmaktadýr.