K  Ý  R  A  C  I  L  A  R

Defakto ekonomi modeli:

Türkiye’deki ekonomik kriz, hayatýmýzýn tüm alanýnda deprem etkisi yaratmaya devam ediyor. Ýflaslar, icralar birbirini kovalarken, konkordatoya baþvuran iþletme sayýsý her geçen gün artýyor. Kapanan iþletmeler, iþsizliði ciddi þekilde tetikliyor. Gün be gün ülkemizde iþsiz sayýsýnda artýþlar gözleniyor.

Hükümetimiz, delinen bütçeyi yamayabilmek için yabancý yatýrýmcýlarý ülkemize çaðýrýyor. Gelenlerin çoðu, gerçek anlamda yatýrým yapmak amacýyla deðil, milyon dolarlarýný yüksek faizle deðerlendirmek amacýyla geliyorlar. Vade sonunda üçü beþ yapýp, çekip gidiyorlar.

Tüm bu ekonomik çalkantýlar, 2023 yýlýnýn ilk çeyreðinde kiracýlarý etkiledi. Kiralar bir anda %100, bazý il ve ilçelerde % 200-300 oranýnda artýþ gösterdi. Bu dönemlerde ücretlilere yapýlan yýllýk artýþlar, enflasyon karþýsýnda pek etkili olmadý. Enflasyon, TÜÝK’e göre % 62 i-ken, ENAG’a göre % 120.

Ev sahipleri, kendilerini enflasyona göre korumak amacýyla, açýklanan resmi enflasyona göre kiralarý artýrmaya baþladý. Bir anda kiralar inanýlmaz derecede arttý. Bir çalýþan þu anda 12,500.- lira ile 17,500 lira arasýnda maaþ almaktadýr. En mütevazý semtlerde kiralar 6.000-10.000.- liradýr. Oysa kanunda yýllýk kira artýþý % 25 iken, kira artýþlarý keyfiyete dönüþmüþ-tür. Ücretliler, yüksek oranlý kiralar karþýsýnda geçim zorluðu çekmeye baþlamýþtýr. Bu se-beple; aile içi gerilim; gerilimden kaynaklanan boþanmalar yaþanmaktadýr. Ev sahibi-kiracý kavgalarýnda ölümlü olaylar yaþanmaktadýr. Ev sahibi-kiracý kavgalarýnda bugüne kadar 11 kiþi hayatýný kaybetmiþ; 46 kiþi aðýr yaralanmýþtýr. Yüzlerce kiþi de gözaltýna alýnmýþtýr.

Kira artýþlarýný bozuk ve anlamsýz ekonomiye baðlamak istemeyenler, bu artýþlarýn asýl sebebinin sýðýnmacý-mülteciler olduðunu iddia ediyorlar. Bu iddialarýn doðru olduðuna inanalým ama asýl mesele ekonominin çökmesidir. Güçlü bir ekonomi yönetimi olsaydý bu tür  sýkýntýlar mutlaka aþýlabilirdi. Asgari ücretli kiracýlarý koruyucu tedbirler alabilir; ev sahibi-kiracý kavgalarýnýn da önü alýnmýþ olurdu. Ayný zamanda aile içi þiddeti de önleyerek ölümlü aile kavgalarý da önlenir, boþanmalarda patlamalar yaþanmazdý.

Velhasýl, ülkemiz çok sýkýntýlý bir sürece girmiþtir ve kýsa, orta ve uzun vadede bu ekonomik krizden çýkabilmesi pek mümkün görünmüyor. Krizden çýkabilmek için sürekli yeni vergiler icat ediliyor, piyasada kontrol sistemi yok! Her esnaf, her zincir market ürünlere istediði ücreti etiketleyebiliyor ve hiç kimse bu fiyat artýþlarýný kontrol etmiyor. Enflasyon her geçen gün artarken, maaþlara yapýlan zamlar mum gibi eriyip gidiyor. Piyasa denetimi yok; çünkü serbest piyasa ekonomisinde denetim zaten olmaz! Rekabet adýna! "Rekabet, kaliteyi artýrýr ve fiyatlarýn düþmesini saðlar." demiþlerdi. Mantýk olarak öyledir ama bu sistem ülkemizde ters tepiyor ve yetkililer bunu da görmezden geliyorlar. Çok tuhaf.

Defakto ekonomik zihniyet sonucunda, “saldým çayýra Mevla’m kayýra”, “bindik bir alamete gidiyoruz kýyamete.” Allah sonumuzu hayreyleye.