Türkbilig, 2006/11: 149-163.
DEDE KORKUT KİTABI VE MANGHOL-UN NİUÇA TOBÇA’AN
[İki metnin benzerlikleri üzerine bir inceleme]
F. Gülay MİRZAOĞLU-SIVACI
Özet: Bu makalede, Türk ve Moğol kavimlerinin abidevi eserleri “Dede
Korkut Kitabı” ve “Manghol-un Niuça Tobça’an (Moğolların Gizli Tarihi)”
arasındaki dikkat çekici bazı benzerlikler ele alınmakta ve böylece
Türk ve Moğol kültürü arasındaki ortak özellikler ortaya konulmaktadır.
Söz konusu iki eserde, olayların hikâye edilişi, kahramanlar,
anlatım stili, olayların tasviri, tarihi olayların bir kahramanın
hayat hikâyesi bağlamında anlatılması, kahramanın ve ona eşlik edenlerin
benzer sahnelerde benzer biçimlerde ve benzer kalıplar içinde
konuşturulması metinlerin müşterek özellikleridir.
Sözü edilen iki eserde, metinler, kurgusal ve yapısal açıdan
benzerlikler yanında, hikâyelerin icracıları, dinleyici çevreleri
ve ortaya çıkış bağlamları açısından da dikkat çekici benzerlikler taşırlar.
Oğuzların bilge kişisi Korkut Ata, hanlarhanı meclisinde Oğuz kahramanlarının hayat
hikâyelerini hanlar, alperenler dinlesin diye anlatır.
Aynı şekilde, Mangholun NiuçaTobça’an, kurultay sırasında Kağan’ın
çevresinde toplanmış hanlar, beyler dinlesin diye anlatılır.
Hikâyelerin benzer şartlar altında yaratılması/anlatılması,
aynı zamanda onların her iki toplumda da benzer toplumsal işlevleri
yerine getirdiklerini gösterir ki, bu işlevlerden başlıcası,
sonraki kuşaklara (sözel) tarih bilincini kazandırmaktır.
Sonuç olarak, iki eserde yer alan metinlerin bir çok yönden
önemli benzerlikler göstermesi olgusu, Avrasya üzerinde yaşayan
Türk ve Moğol kavimlerinin tarih boyunca müşterek bir medeniyeti ve
edebi yaratıcılık ortamını paylaşmalarından kaynaklanır.
Efsâneler, bu iki kavmin çocuklarını, aynı atadan inen amca çocukları
olarak bize tanıtır.
Filolojik açıdan birbirine yakın diller kullanırlar.
Hacettepe Üniversitesi.
Doç. Dr. F. Gülay MİRZAOĞLU-SIVACI
(
Dede Korkut Kitabı Ve Moğolların Gizli Tarihi başlıklı yazı
MüjganAKYÜZ tarafından
1/30/2025 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
