TRABZON KENT ÝÇÝ KÜLTÜR VARLIKLARI ENVANTERÝ-1

            Trabzon, Türkiye’nin en köklü kültür ve medeniyet merkezlerinden biridir. Bu kentte tarihin hemen her döneminde farklý topluluk ve medeniyetler egemenlik kurmuþtur. Onun içindir ki bu kent çok zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Trabzon Kültür ve Turizm Müdürlüðü, Müdür Ýsmail Kansýz koordinatörlüðünde bu köklü kültürel mirasýn envanterini çýkararak bunu bir kitap haline getirdi.  Söz konusu kitap Trabzon Ýl Özel Ýdaresi’nin katkýlarýyla basýldý. Proje Ekibi KTÜ Mimarlýk Bölümü öðretim üyelerinden oluþtu.  Bu bölümün hocalarý olan Yard. Doç. Dr. Hamiyet Özen, Yard. Doç. Dr. M. Reþat Sümerkan, Yard. Doç. Dr. Ö. Ýskender Tuluk, Öðretim Görevlisi Emre Engin, Araþtýrma Görevlisi Halil Ýbrahim Düzenli, Araþtýrma Görevlisi Murat Tutkun, Araþtýrma Görevlisi Fulya Üstün Demirkaya, Yüksek Lisans Öðrencisi Servet Keleþ gibi isimler yorucu bir çalýþmadan sonra “Trabzon Kent Ýçi Kültür Varlýklarý Envanteri” adýnda çok kýymetli bir eser ortaya koydular.

Þehrimizin kültürel varlýklarýnýn kayýt altýna alýndýðý “Trabzon Kent Ýçi Kültür Varlýklarý Envanteri” adlý kitap Trabzon Valisi Dr. Recep Kýzýlcýk’ýn “Sunuþ” yazýsýyla baþlýyor. Önsöz’de yararlanýlan arþivlerden ve kitaba katkýda bulunanlardan bahsediliyor. “Giriþ” yazýsýnda Trabzon’un M. Ö. 7. yy’a kadar inen tarihî geçmiþine ýþýk tutuluyor. Kitabýn “Giriþ” kýsmýnýn son paragrafýnda çalýþmayla ilgili þu açýklayýcý bilgilere yer veriliyor: “Bu çalýþma kapsamýnda kent merkezinde yer alan “Türkiye Kültür Varlýklarý Envanteri”ne kayýtlý olan anýtsal yapýlarýn tümü ele alýnmýþtýr. Ancak sit alanlarý dýþýnda bulunan ve kentin farklý bölgelerinde daðýnýk halde yer alan sýnýrlý sayýda konut, çalýþma dýþýnda tutulmuþtur. Çalýþma kapsamýnda 9’u dönüþtürülmüþ, 8’i yýkýlmýþ olmak üzere toplam 42 cami, 40 çeþme, 12 hamam, 7 han, 1 bedesten, 3 köprü, 5 kilise, 2 manastýr, 3 su kemeri, 4 sur, 4 türbe, 23 kamu binasý, 14 okul, 3 otel, 7 konak, 264 konut ve iþyeri ile 3 adet de bu gruplamaya dahil edilemeyecek toplam 437 yapý yerinde tespit edilerek envanter bilgileri oluþturulmuþtur.”

Kitabýn baþýnda Trabzon’daki camiler hakkýnda bilgilere yer veriliyor. Alfabetik sýrasýyla Ahi Evren Camii, Askerî Cami, Çarþý Camii, Deðirmendere Camii, Erdoðdu Camii, Gülbahar Hatun Camii, Hacý Kasým Camii, Hacý Salih Camii, Hacý Yahya Camii, Hamza Paþa Camii,  Hasan Aða Camii, Hýzýrbey Camii, Hoca Halil Camii, Ýçkale Camii, Ýskender Paþa Camii, Konak Camii, Musa Paþa Camii, Ortahisar Mescidi, Semerciler Camii, Þükraniye Camii, Tahtalý Camii, Tavanlý Camii, Tekke Camii, yeni cami, Zafer Mahallesi Camii tanýtýlýyor, fotoðraflara yer veriliyor. “Dönüþtürülmüþ Camiler” baþlýðý altýnda Fatih Büyük Camii, Hatuncuk Hatun Camii, Hüsnü Göktuð Paþa Camii, Kemerkaya Merkez Camii, Kudretin Camii, Küçük Fatih Camii,  Molla Siyah Camii, Sarmaþýklý Cami gibi ibadethanelere yer veriliyor. “Özgün Yapýsý Yýkýlmýþ Camiler” adlý bölümde Gözaçan Camii, Ýncirlik Camii, Mustafa Efendi Mescidi, Müftü Camii, Pazarkapý Camii, Þirin Hatun Mescidi, Tabakhane Camii, Yalý Camii kýsa bilgilerle tanýtýlýyor; fotoðraf ve planlarýna yer veriliyor.

            Trabzon’un tarihî eserlerini kayýt altýna alan bu eserde çeþmelere de yer veriliyor. Bu bölümde alfabetik sýrasýyla “Abdullah Paþa Çeþmesi, Abdülhamid Liman Çeþmesi, Arafil Boyu Çeþmesi, Askeri Çeþme 1-2, Baruthane Çeþmesi, Çarýkçý-Zade Hacý Ýsmail Çeþmesi, Derviþ Ali Kaptan Çeþmesi, Faroz Çeþmesi, Hafýz Mehmet Çeþmesi, Ýskender Paþa Çeþmesi 1-2-3, Kavak Meydaný Çeþmesi, Kaya Kilise Çeþmesi, Kethüdazade Hacý Emin Aða Çeþmesi 1-2, Kýroðlu Çeþmesi, Manastýr Çeþmesi, Seyyid Hacý Mehmed Çeþmesi, Soðuk Çeþme, Tuzlu Çeþme, Yalý Çeþmesi, Çeþme 1-2-3-4-5-6-7-8, Hazinedarzade Seyyid Osman P. Çeþmesi, Kýrzade Çeþmesi, Kürekçi Bacý Çeþmesi, Ruþen Aða Çeþmesi” hakkýnda bilgi veriliyor. Bazý çeþmelerin fotoðraf ve kitabelerine yer veriliyor.

            Trabzon’da geçmiþten bugüne gelen birçok tarihî hamam vardýr. Bunlarýn bir kýsmý hâlâ ayakta olmasýna raðmen bir kýsmýnýn yerinde yeller esmektedir. “Trabzon Kent Ýçi Kültür Varlýklarý Envanteri” adlý deðerli kitapta “Alaca Hamam, Askeri Hamam, Çifte Hamam, Çukur Hamam, Fatih Hamamý, Hacý Arif Hamamý, Ýç Kale Saray Hamamý, Ýmaret Hamamý, Ýskender Paþa Hamamý, Meydan Hamamý, Sekiz Direkli Hamam, Tophane Hamamý fotoðraf ve planlarýyla tanýtýlýyor. Bunlarla ilgili kimlik bilgilerine ve genel bilgilere yer veriliyor.