KESE KÂÐIDI ALTI

Her devirde insanlarýn bir kýsmý dürüst davrandýklarý gibi, yine her devrin sahtekârlarý da eksik olmuyor. Öyle deðiþik hileler ve aldatmalar yaþanýyor ki, aradan zaman geçse de anýlmaya anlatýlmaya devam ediyor. Þimdilerde katmerli sahtekârlýklar yapýlýyor olsa da sanki bugünkülerin miladý gibi eskiler daha çok anýlýyor.
Yaþý müsait olanlar bilirler. Eskiden kalenin içinde manavlar vardý. Sebze meyve alacaklar mecburen oraya gelip alýþ veriþ yaparlardý. Eskiden çok fazla seçenek de yoktu. Belki sokak aralarýnda satýþ yapanlar da vardý. Ancak onlar da daha az kaliteli mal satýyor kabul edilirdi. Huy ve davranýþ olarak kaledekilerden çok da farklý deðillerdi. Bugünkü pazarcýlarýn kaynaðýný kale içinde görmek de mümkün.
Sanki hepsi ayný idiler. Orada þikâyet edilenler içlerinden biri deðil, hepsi idi. Uygulanan yöntem meyve sebze satýþý için kurallaþmýþtý. Baþka türlüsü olamaz sanýlýrdý. O alanda esnaf olacaklar ayný eðitimden geçerlerdi. Para kazanmak için mutlaka ayný usuller uygulanmalýydý.
Ýyi mallar öne konulacak, bozuk olanlar arkaya ve altlara konulacaktý. Birinci sýnýf, ikinci sýnýf mallar karýþtýrýlýp, birinci sýnýf fiyatýna satýlacaktý. Asla fire verdirilmeyecekti. Kendisi nasýl bozuk malý da tartýp para vermiþse müþteri de alacaktý. Herkes iyisini seçerse o kötü malý kime satacaktý. Bu yüzden müþteri tezgâhtan uzakta duracak, asla eliyle dokunmayacaktý. Eliyle bile iþaret vererek þunlarý tart diyemeyecekti. Þayet öyle bir þey demek gafletinde bulunmuþsa, kese kâðýdý boþaltýlýp kovulurdu. Eðer sebze meyve köylüden alýnmýþ ise malýn yarýsý fire sayýlýp, parasý öyle verilirdi. Oysa kendileri hiç fire vermezlerdi.
Belki de anlayýþ buydu. Dürüst olmakla alakalý deðildi. Baþka türlü zarar edeceðini düþünüyordu. Uyanýk tüccar, iyi tezgâhtar denilince böyle yapmak anlaþýlýyordu. Müþteriye yüz vermeye gelmezdi. Köylüyü de azdýrmamak lazýmdý. Köylü para vermemiþti ya nasýl olsa baðýndan bahçesinden geliyordu. Biraz eksik sayýlsa mahzuru yoktu.
Kale içinde üzüm satan bir manavý hayal edin. Sabah erkenden tezgâhýný açtý. Küfedeki en güzel üzümleri ön tarafa dizdi. Arka tarafa koruklarý, deneleri koydu. Siz de üzüm almak istiyorsunuz. Ýki kilo üzüm istiyorsunuz. Tezgâhtar, tezgâhýn altýndaki hazýr kese kâðýdýný maharetli bir tutuþla tezgâhýn üstüne çýkardý. Bir eli kese kâðýdýnýn altýnda, diðer eliyle tezgâhýn arkasýndan üzüm salkýmlarýný koymaya baþladý. Siz gözünüzle þuradan da koy der gibi bakýyorsunuz ama o oralý deðil. Sonra büyük bir iþtahla kese kâðýdýnýn üzerine iki iyi salkým koydu. Terazinin üzerin hýzla býraktý. Aðýr geldi. Koyduðu iki iyi salkýmdan birini aldý. Kese kâðýdýnýn aðzýný büzerek kapatýp size uzattý. Eve geldiðinizde üzümleri kese kâðýdýndan çýkardýðýnýzda en altýn tamamen dene olduðunu gördünüz. Bunlarý ne zaman koyduðuna þaþtýnýz. Oysa o kese kâðýdý zulada önceden konulmuþ denelerle duruyordu. El çabukluðu ile siz üzüm denelerini en iyi üzüm fiyatýna satýn aldýnýz.
Hikâyemizi söylemeden bir þeyi açýklamamýz lazým. Kese kâðýdý nedir? Kese kâðýdý gazete kâðýdýndan yapýlmýþ, þimdinin poþeti yerinde kullanýlan aðýrca kâðýt poþet. Gelelim hikâyemize:
Kale içindeki esnaftan biri, biraz önce anlattýðýmýz gibi, tezgâhýný kuruyor. Ancak akþam olup da hesabý yapmak istediðinde bir þokla karþýlaþýyor. Bakýyor ki, akþama kadar sattýðý mallarýn karþýlýðý olan para yok olmuþ. Araþtýrýnca anlýyor ki, ördüðü çorap kendi baþýna geçmiþ. Zuladaki kese kâðýtlarýnýn yanýna koyduðu ve aldýðý paralarý içine býraktýðý kese kâðýdýný müþterilerin yoðun olduðu bir anda zula kese kâðýdý sanýp, üzerine üzüm koyup meðer bir müþteriye vermemiþ mi?
Hani meþhur bir söz vardýr:”Aldatan aldanarak aldatmýþtýr”.Bir de, böyle bir þöhret istenebilir mi? Bu hikâyeyi pazarcýlarýmýz için anlattým. Yeni kale içi esnafý siz olmayýn.