Vezir olabilirsin ama adam olamazsýn sözünü bilmeyen, duymayan kalmamýþtýr. Çok eski ve eski olduðu kadarda anlamlý bir deyimdir.  Bilmeyenler için bu anlamlý ve güzel deyimin açýklamasý, anlamý ve hikâyesi hakkýnda bilgi vereyim.

Geçmiþ zamanýn birinde bir baba, oðlunun iþ bilmez, gamsýz ve vurdumduymaz hâline bakýp; “Sen adam olmazsýn,” dermiþ. Oðlu ise babasýna; “Göreceksin baba, ileride nasýl bir adam olduðu mu sana göstereceðim?” diye cevap verirmiþ.

Aradan yýllar gelir geçer babanýn oðlu okur ve sonunda devlet yönetiminde vezir olur. Vezir olduðu gün yýllar önce babasýyla yaptýðý konuþmada söylediði sözleri hatýrlayarak uþaklarýna emir verir ve falan köyde filan isimde bir adam var onu bulup yanýma getirin der.

Koskoca vezir emir vermiþ uymamak olur mu? Uþaklar hemen söylenen adresteki yere giderek adamý bulur ve apar topar alýp getirerek vezirin huzuruna çýkarýrlar. Huzuruna getirilen babasýna bakan vezir; “Bak baba, sen bana sürekli adam olamazsýn, adam olamazsýn diyordun ya, iþte gördüðün gibi vezir oldum” demiþ.

Babasý vezir olan oðlunun sözlerini dinledikten ve üzerindeki kýyafetlerini, belindeki kýlýcý, þöyle bir süzdükten sonra; “Oðlum ben sana ‘adam olamazsýn’ dedim, ‘vezir olamazsýn’ demedim ki” demiþ. “Sen adam olsaydýn, babaný ayaðýna getirtmez, kalkar kendin gelirdin.” demiþ.

Bu güzel ve anlamlý deyimden alýnmasý gereken çok güzel mesajlar vardýr almak isteyenlere.

Okumanýn, makamýn, mevkiin, þöhretin, ya da, paranýn insaný insan yapmaya yetmeyeceðini anlatmak için kullanýlan bu anlamlý deyim hiçbir zaman geçerliliðini kaybetmeyecek, yitirmeyecek deyimlerimizden birisidir.

Bulunduðun makamýn, mevkiin, þan ve þöhretin, ya da, paranýn sarhoþluðuna kapýlýp sonradan görmeler gibi kibirli davranacak olursan insanlýktan uzaklaþýrsýn.

Makamlar, mevkiiler herkes için gelip geçicidir, kalýcý olan ise geride býrakýlan eserler ile insanlýktýr. Bulunduðun makamlarda mevkilerde öyle güzel eserler ortaya koymalýsýn ve öyle güzel fedakâr, hoþgörülü, özverili, duyarlý ve içten samimi insanlýðýný sergilemelisin ki oturduðun makamý yücelttiðin gibi kendini de yüceltmiþ olasýn.

“Makamlar insanlara deðil, insanlar makamlara þeref kazandýrýr.” Lâ-Edrî sözü ile “Mevki insana deðil, insan mevkie çok þey kazandýrabilmelidir.” Rýfat Necdet Evrimer’in sözleri bu konuda söylenmiþ en güzel sözlerden iki tanesidir.

Ancak günümüz dünyasýnda, günümüz Türkiye’sinde ve günümüz Malatya’sýnda bulunduðu makamdan, mevkiinden dolayý büyük daðlarý ben yarattým havasýnda kendini beðenmiþ, kibrinden geçilemeyen yetkili veya yetkisiz, seçilmiþ ya da atanmýþ insanlarýn sayýsý bir hayli fazladýr.

Yetkili, yetkisiz, seçilmiþ ya da atanmýþ makam, mevkii sahibi olan insanlarýn her zaman Þeyh Edebali’nin Osman Gazi için söylediði “Ey Oðul!” kelimesiyle baþlayan nasihat sözlerini okumalarý, okuduktan sonra çerçeveletip odalarýna asmalarý ve unutmamalarý gerekir diye düþünüyorum.

Ne olursan ol, ister baþbakan ol, ister bakan ol, ister milletvekili, ister vali, istersen belediye baþkaný ol makamýn mevkiin ne olursa olsun insanlara karþý alçakgönüllü ve hoþgörülü olacaksýn, insanlar arasýnda dil, ýrk, renk, cinsiyet, siyasî düþünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayýrým gözetmeyecek eþit olacaksýn, adil olacaksýn, eleþtirilere açýk olacak ve özeleþtiri yapmayý bileceksin, insanlar arasýnda ayrýþtýrýcý deðil birleþtirici olacaksýn ve kanunlarýn verdiði görevlerini eksiksiz yerine getirecek ve ayný durumdaki kiþilerden ya da kurum ve kuruluþlardan birine farklý diðerine farklý kanun uygulamasý yapmayacaksýn.

Yüzünde tebessümü ve güler yüzü eksik etmeyecek, dilinden güzel sözleri düþürmeyeceksin. Ýnsanlarýn makamý, mevkiine, þan ve þöhretine bakmaksýzýn selam verip, selam alacaksýn. Bildiðiniz gibi selâm, kelime olarak; huzur, barýþ, saðlýk ve iyi dileklerini sunma anlamlarýna gelir. Selamlaþmak; insanlarýn karþýlýklý olarak birbirlerine saðlýk, huzur, güven ve barýþ dileklerinde bulunmalarý demektir. Müslümanlar arasýnda ise bir dostluk ve iyi niyet iþareti olan selâmý vermek sünnet; almak ise farzdýr. Verilen selamý almamak ise caiz deðildir.

Makam ya da mevki olarak senden üstününe, büyüðüne gösterdiðin saygýyý senden altta olanýna, küçüðüne de göstereceksin. Unutma ki, sevgide serbestlik saygýda mecburiyet vardýr. Karþýndaki, kiþi ya da kurum ve kuruluþ kim olursa olsun sevmek gibi bir zorunluluðun yoktur, ancak saygý göstermek gibi bir mecburiyetin vardýr.   

Sözün özü olarak, makam, mevkii sahibi olalým ya da olmayalým bir insan olarak yaptýðýmýz her þey, sergilediðimiz her tutum, söylediðimiz her kelime kiþiliðimizin, karakterimizin yansýmasý olacaktýr. Ancak, makam mevkii sahibiysek her þeyden önce bulunduðumuz makamýn, mevkiin saygýnlýðýný ve itibarýný düþünerek hareket etmemiz ve ona yakýþaný yapmamýz gerekir. Çünkü makamlar, mevkiiler hiçbir kiþiye kalýcý olmadýðý gibi size de, bize de olmayacaktýr.