Osmanl� padi�ahlar�n�n 11. si, �sl�m halifelerinin 90. s� olan II. Selim, 28 May�s 1524'te �stanbul'da, Topkap� Saray�'nda do�mu�tur. O, �stanbul'da do�an ilk padi�aht�r. Babas� Osmanl�'n�n y�kselme d�nemi padi�ahlar�ndan Kanun� Sultan S�leyman, annesi ise Slav k�kenli H�rrem Han�m'd�r. �ocuklu�u �stanbul�da Eski Saray�da ge�mi�tir. 16 ya��na kadar sarayda ya�ayan II. Selim, burada �ok iyi bir e�itimden ge�irilmi�tir. Zaman�n ��hretli �limlerinden olan Cafer Efendi, Halim� Efendi ve Ataullah Efendi gibi �nemli �ahsiyetlerden ilim tahsil etmi�tir. Tarih� kaynaklara g�re Sultan II. Selim'in, ad� bilinen tek han�m� Nurbanu Sultan'd�r. Sultan II. Selim'in Nurbanu Sultan'la olan evlili�inden " Murad(Sultan III. Murad), Mehmed, Mahmud, S�leyman, Mustafa, Cihangir, Abdullah, Osman" adl� sekiz o�luyla; "Esma, Fatma, �ah Sultan, Gevher M�l�k" adlar�nda d�rt k�z� vard�r.

Evvel� cihan padi�ah� Kanun�'nin rahle-i tedrisinden ge�en II. Selim, 1542�de hen�z 16 ya��ndayken Konya sancakbeyli�ine atanm��t�r. 1544�te Manisa sancakbeyi olarak tayin edilmi� ve 1558�e kadar 14 sene boyunca bu �nemli g�revde kalm��t�r. B�ylece devlet idaresi konusundaki tecr�belerini art�rm��t�r. Bu deneyimler onun ilerideki i�ini kolayla�t�rm��t�r. �ehzade Selim'in Manisa'da on d�rt y�l� bulan idarecili�i zaman�nda b�lgenin asayi�iyle yak�ndan ilgilendi�i ve baz� imar faaliyetlerinde bulundu�u bilinmektedir. Sultan 1558�de tekrar Konya sancakbeyli�ine atanm��, 1562�ye kadar orada kalm��t�r.

�ehzade Selim orta boylu, geni� omuzlu, mavi g�zl�, �ahin bak��l�, heybetli ve yak��kl� bir padi�aht�. Kimseyi incitmeyen sevgi dolu bir insand�. Sar��n oldu�u i�in "Sar� Selim" olarak da an�lan II. Selim, K�tahya sancakbeyi iken babas� Kanun� Sultan S�leyman vefat etmi�, bunun �zerine II. Selim, K�tahya'dan payitaht merkezi olan �stanbul'a gelmi�, 30 Eyl�l 1566 tarihinde 42 ya��nda iken Osmanl� taht�na oturmu�tur. Tahta ��kt�� g�n�n ertesinde Ey�p Sultan'a giderek t�rbeyi ziyaret etmi�tir. Bu durum daha sonra adeta bir gelene�e d�n��m��, tahta ��kan padi�ahlar ilk i� olarak Ey�p Sultan'� ziyaret etmi�lerdir. Karde�leri �ehzade Bayezid ve �ehzade Mustafa daha evvel �ld�r�ld�kleri i�in taht�n tek varisi konumundaki II. Selim, tahta ge�erken herhangi bir s�k�nt� ya�amam��t�r.

Sultan II. Selim'le ilgili Bat� men�eli bir�ok menfi ve karalay�c� yak��t�rma yap�lm��t�r. Bunlardan en yayg�n�, onun s�rekli i�ki i�ti�i iddias�d�r. Bununla ilgili ne bir somut bilgi ne de somut bir belge vard�r; kanaatimizce tamamen art niyetli bir uydurmad�r. Onun hamamda sarho� h�liyle cariye kovalarken, nal�n�n�n kayd�� ve ba��n� mermere vurarak �ld�� s�ylentisi de koca bir yaland�r. Tarih�i Yavuz Bahad�ro�lu Sultan II. Selim'le ilgili olarak �unlar� s�yler: "Bizim tarih�ilerin �vasat zek�l�� dedi�i �ehzade Selim (�ehzadeler aras�nda en e�itimli olan�d�r, Enderun e�itimi 16 y�l s�rm��t�r), dengeleri g�zetmi�, her ad�m�n� dikkatle alm��, babas�n�n bir dedi�ini iki etmemi�, hangi sanca�� vermi�se itirazs�z gitmi� (�ehzade Bayezid gitmemi�ti mesel�), kendisini padi�ahl��a y�kseltecek yolu sab�r ta�lar�ndan �rm��t�r. Zaman� geldi�inde de �Sultan II. Selim� olarak atalar�n�n taht�na oturmu�tur."

D�nemin �nl� sadrazam� Sokullu Mehmed Pa�a, K�br�s ku�atmas�n�n zamanlamas�na kar�� kmas�na ra�men K�br�s II. Selim zaman�nda fethedilerek Osmanl� topraklar�na kat�lm��t�r. Sultan II. Selim, K�br�s'�n fethine vezir Lala Mustafa Pa�a ile Vezir Piyale Pa�a'y� tayin etmi�tir. Bu iki �nemli �ahsiyetin �nc�l��ndeki Osmanl� ordusu Ha�l� savunmas�n� k�rarak ada topraklar�n� s�n�rlar�m�za katm��t�r. B�ylece Kanun�'nin vasiyeti de yerine getirilmi�tir. Zira Kanun�'nin, o�lu Selim'den en b�y�k iste�i K�br�s'� d��mandan almas�yd�.

K�br�s'� kaybeden Ha�l�lar, Osmanl�'ya kar�� daha g��l� bir donanma kurma seferberli�i i�erisine girmi�lerdi. G��lenen Ha�l� donanmas� �nebaht� �n�nde demirleyen Osmanl�'ya sald�rm��t�. �iddetli sald�r�lar�n akabinde tarihler 7 Ekim 1571'i g�sterdi�inde Ha�l� donanmas� �nebaht� Deniz Sava��'nda Osmanl� donanmas�n� yendi. B�ylece Osmanl� donanmas� ilk yenilgisini alm�� oldu. Bu sava�a "Don Ki�ot" adl� klasik roman�yla tan�nan �nl� �spanyol �air ve yazar� Cervantes de kat�lm��, sava�ta bir kolunu kaybetmi�ti. T�rklere esir d��en yazar, Cezayir�de esir olarak ya�ad�� be� y�ldan sonra serbest b�rak�lm��t�r.

II. Selim, Osmanl� padi�ahlar� i�erisinde �nemli bir sima olarak kabul edilir. O, �stanbul'da do�up tahta oturan ilk Osmanl� padi�ah�d�r. Tahtta kald�� sekiz y�l boyunca �ahsen hi�bir sefere ��kmad�. Babas� Kanun� Sultan S�leyman'�n sadrazam� Sokullu Mehmed Pa�a'y� sadrazaml�kta tutarak devletin devaml�l��n� sa�lad�, i�lerin �o�unu sadrazam�na b�rakt�. Hatta baz� tarih�ilerin s�yledi�ine g�re Sokullu Mehmed Pa�a'n�n g�lgesinde kald�. Zaman�n�n �o�unu �stanbul'da sarayda ve k��n Edirne'de ge�irdi. Sanata ve edebiyata meyilli oldu�u i�in yan�na toplad�� airlerle ve musiki�inaslarla bir arada bulunmay� tercih etti.

Kelimelere h�kmeden �air padi�ah yahut Selim�'nin edeb� serencam�

Zarif ve duygulu bir insan olan II. Selim, babas� Kanun� gibi �air padi�ahlar�m�zdan biridir. Kudretli bir kalemi vard�r. Usta i�i �iirlerinde Sel�m, Sel�m� veya T�l�b� mahlaslar�n� kullanm��t�r. Divan edebiyat� naz�m �ekilleriyle birbirinden g�zel �iirler kaleme alm��t�r. Divan� olmad�� s�ylense de K�tip �elebi bu d��ncede de�ildir. Celal Bey ve Durak �elebi'nin yan� s�ra Kara Fazl�, M�n�� B�l� �elebi, Konev�, Me��m�, Ulv�, Hatem�, K�s�m�, F�r�k�, Mak�l�, Merd�m�, Nigar� gibi �air ve �limlerle; sancak beylerinden G�l�b� �elebi, h�nende Mirek �elebi, Adanal� Tanb�r� �eyhz�de Mustafa, �eyhz�de Mehmed �elebi, Memi ve Kasapz�de Na'li gibi musiki �statlar�na �ehzadelik y�llar�ndan beri itibar etmi�, �zellikle �eyh�lislam Ebussuud Efendi'ye b�y�k bir sayg� ve h�rmet g�stermi�tir.

O, �iirlerinde hak ve hakikatin s�zc�l��n� de yapm��t�r. "Y� Res�l-� m�cteb� eyle �ef�'atle reh�/'Abd-i' �ciz bir g�nehk�ram g�n�lde yok siv�//Eylemi� Allah bu taht� nas�b �mmet�ne/Ben g�nehk�ra deg�l l�y�k bu ihs�n u 'at�//'�cizem p�r-asem � zenb � p�r-ma '�s�d�r kulun/Merhamet k�lmazsan ey ��h-� r�s�l h�l�m h�l�m fen�/Lutf u ihs�n�ndan �mm�d kesmezem kim �efkat�n/Bu Sel�m� elbet eyler mevs�l-� r�h-� Hud�." m�sralar�, onun Peygamber Efendimize duydu�u kat�ks�z sevgi ve muhabbeti izhar eden s�z hazineleridir.

"D�nemin kaynaklar�nda zevk ve e�lenceye d��k�n, i�ki meclislerine m�davim, �evresinde �lim ve �airlerin bulunmas�ndan ho�lanan , bunun yan� s�ra m�zisyen, g�re��i, cambaz gibi g�steri erbab�n� yan�ndan eksik etmeyen, c�mert, kimsenin kalbini k�rmak istemeyen �licenap bir h�k�mdar olarak tan�t�l�r. Bununla beraber halk i�inde fazla g�r�nmedi�i, babas� Kanun�'nin s�k s�k cuma sel�ml��na gitmesine ve bu vesileyle halk i�ine ��kmas�na kar��l�k onun bunu ihmal etti�i ve sarayda vakit ge�irdi�i belirtilir."(1)

Gelece�e iz b�rakmak yahut Sultan II. Selim'in imar ve in�a faaliyetleri

Sultan II. Selim memleketin imar ve in�as�yla da yak�ndan ilgilenmi�tir. 1569 y�l�nda Karadeniz'le Hazar Denizi'ni bir kanalla birle�tirme �al��malar�n� ba�latsa da bu �al��ma yar�da kalm��t�r. Yine Ayasofya Camii onun zaman�nda yeniden onar�lm�� ve camiye iki minare eklenmi�tir. II. Selim, Ayasofya'n�n etraf�n� tamamen temizletmi�, buradaki evleri y�kt�rm��, payandalarla Ayasofya Camii'ni kuvvetlendirmi�tir. Bu tamirat� Mimar Sinan'a

yapt�rm��t�r. Kanun� Sultan S�leyman'�n �l�m�nden sonra birbirinden g�zel mimar� eserler vermeye devam eden Mimar Sinan'�n en b�y�k eserlerinden biri olan, ustal�k eserim dedi�i Edirne Selimiye Camii, Edirne'yi �ok seven ve zaman zaman oraya gidip kalan Sultan II. Selim i�in yap�lm��t�r. S�z konusu muhte�em mabet 30 Ekim 1574'te ibadete a��lm��t�r. Yine Sultan II. Selim d�neminde Ey�p Zal Mahmud Pa�a, Konya Selimiye Camii, L�leburgaz Sokullu Camii ve K�lliyesi, Karap�nar Sultan Selim Camii, Payas Sultan Selim Camii ve K�lliyesi, Kas�mpa�a Piyale Pa�a Camii gibi eserler de yap�lm��t�r. Bunlardan ba�ka Mekke-i M�kerreme'nin su yollar�n�n tamiri, Mescid-i Haram'�n mermer kubbeleri, Lefko�e Selimiye Camii'nin in�as�, Aziz Efendi Tekkesi, Navarin Liman�'na hakim bir mevkiye yapt�rd�� kule onun birbirinden g�zel ve �nemli hay�r �al��malar�ndan birka��d�r.

Ta�lar�n sonsuzlu�u soludu�u uhrev� bir mek�n: II. Selim T�rbesi

Her f�ni gibi II. Selim de bu �lemden g��m��t�r. Sultan II. Selim'in �l�m�yle ilgili farkl� yorum ve de�erlendirmeler yap�lm��t�r. Fakat g�venilir kaynaklar�n belirtti�ine g�re II. Selim Han hamamda iken tansiyonu d��p kaym�� ve beyin kanamas�ndan vefat etmi�tir. II. Selim'in vefat� Pe�evi tarihinde ��yle anlat�lmaktad�r: �Bu al�ak ve k�y�c� d�nya �aha da gedaya da ebed� olarak kalacak bir yer de�ildir. Tevafuk bu ya sarayda padi�aha has hamam�n kimi kubbeleri s�slenmi�, kimileri de yeniden yapt�r�lm��t�. O s�rada padi�ah hazretleri hamamda halvet yapmak istedi. Sevin� i�inde ne�eyle i�eriye girdi. Ancak bu devran cihan padi�ah�na zevkin bu kadar�n� dahi �ok g�rd�. Hamam i�erisinde gezinirken m�barek ayaklar� mermere tak�larak birdenbire bir yan� �zerine y�k�ld� ve sert mermer ta�� d��t�� taraf�n� mosmor etti. Hizmet�i ve a�alar� onu kald�r�p �zel dairesine ilettiler. Hekimba�� gelerek yak� ile tedavi edilmesini uygun buldu. Fakat tam o s�rada birdenbire ate�i y�kseldi. Sonunda bu ac� ile s�k�nt�dan mide bozuklu�una u�rad�. S�z�n k�sas� vade gelmi�, ecel de eri�mi� imi�. Ne yapt�larsa bir yarar sa�lamad�. �nsano�lu �imdiye kadar ecel derdine bir �are bulamad�� gibi onlar da bulamad�lar. Elli yedi ya��nda oldu�u h�lde �aban ay�n�n on sekizinde (31 Kas�m 1574) Pazartesi g�n� ��le vakti cennetin en y�ksek kat�na eri�ti.�

Sultan II. Selim, �stanbul'da do�an ve �stanbul'da �len ilk Osmanl� padi�ah�d�r. Sultan II. Selim'in t�rbesi Ayasofya haziresindedir. Sultan II. Selim T�rbesi, �stanbul t�rbelerinin en g�zellerinden biri olup, �nl� T�rk mimar� Mimar Sinan'�n yapt�� 18 t�rbeden biridir. Sultan hen�z hayatta iken Mimar Sinan'a kendisi i�in Ayasofya'n�n yan�nda bir t�rbe yapmas�n� emretmi�, ancak 1574'te �ld��nde t�rbe hen�z bitmemi� oldu�undan, t�rbenin in�as�na devam edilerek �� y�l sonra (1577'de) tamamlanm��t�r. Padi�ah II. Selim t�rbe hen�z tamamlanmadan vefat etti�i i�in t�rbenin yan�ndaki ota�a g�m�lm��t�r. T�rbe tamamland��nda oraya nakledilmi�tir. T�rbe bir�ok kez onar�mdan ge�irilmi�tir.

�sl�m Ansiklopedisi'nde II. Selim t�rbesiyle ilgili �u bilgiler verilir: "Mimar Sinan'�n in�a etti�i yap� d��ta k��eleri geni��e pahl� kare bir plana sahiptir ve i�te sekizgen bir galeriden meydana gelmektedir. �ift kubbe ile �rt�l� olan yap�da d�� kubbe y�ksek kasnakl� olup duvarlara oturmakta, i� kubbe s�tunlar �zerindeki sivri kemerlerle ta��nmaktad�r. D��tan etraf� silmelerle �evrelenmi� mermer kapl� yap�n�n cephelerindeki, s�rt� yaprak motifleriyle bezenmi� kaval silme iki katl� bir g�r�n�m olu�turmakta ve �stte profilli bir korni�le sonlanmaktad�r. Giri� cephesinde altl� �stl� iki�er, di�er cephelerde d�rder pencere a��lm��t�r. Dikd�rtgen s�veli olan alt s�ra pencereleri iki renkli ta�la �r�lm�� sivri hafifletme kemerine sahiptir. Kalem i�i ve ah�ap s�slemelerin kullan�ld�� yap�da duvarlar ikinci s�ra pencerelere kadar �ini kaplanm��t�r. Beyaz zemin �zerine k�rm�z�, lacivert, mavi, firuze, ye�il ve siyah renkli s�r alt� tekni�indeki �inilerde hat�y�, yaprak ve �i�ek motiflerinin yan� s�ra vazodan ��kan �i�eklerden olu�an d�zenlemeler ve s�p�rgelikte mermer taklidi bezemeler vard�r."(2)

D�� tamamen mermer kapl� olan yap� sekiz k��elidir. Giri� kap�s�n�n iki yan�na beyaz zemin �zerine mor, k�rm�z�, ye�il, mavi �i�ek desenli �ini panolar yerle�tirilmi�tir. 16. y�zy�l�n en g�zel �ini �rneklerinden olan bu panolardan, sol taraftaki �ini pano asl�n�n taklididir. �stanbul'da di� hekimli�i yapan ve Sultan II. Abd�lhamid'in de di� hekimi olan, eski eser koleksiyoncusu Albert Sorlin Dorigny taraf�ndan 1895 y�l�nda restore edilmek �zere Fransa'ya g�t�r�len bu panonun imitasyonunun yap�larak yerine tak�ld��, orijinalinin ise bug�n Louvre M�zesi'nin "Arts of Islam" b�l�m�nde 3919/2-265 envanter numaras� ile sergilendi�i bilinmektedir. T�rbenin ana giri� kap�s�, k�ndek�r� tarz�nda, sedef kakmal� ve geometrik ba�a bezemeli olup, ah�ap i��ili�i a��s�ndan se�kin bir �rnektir.

II. Selim T�rbesi'nde 42 sanduka yer almaktad�r. Giri�in kar��s�nda, Osmanl� taht�nda 8 y�l 2 ay 19 g�n saltanat s�rm�� olan Sultan II. Selim yatmaktad�r. Padi�ah�n bir yan�nda o�lu III. Murad'�n annesi olan ve 1585 y�l�nda �len Nurbanu Sultan, di�er yan�nda ise k�z� ve Piyale Pa�a'n�n e�i Hacer G�herhan Sultan, onun yan�nda, di�er k�z� Sokullu Mehmet Pa�a'n�n, daha sonra da Kalayl� Koz Ali Pa�a'n�n e�i olan �smihan Sultan yatmaktad�r. Kap�dan giri�te soldaki iki sandukadan biri, II. Selim'in k�zlar�ndan ve Siyavu� Pa�a'n�n e�i Fatma Sultan'a aittir. II. Selim'in o�ullar� S�leyman, Osman, Cihangir, Mustafa, Abdullah ve III. Murad'�n o�ullar� ve k�zlar� da bu t�rbede g�m�l�d�r . Allah c�mlesine rahmet eylesin.

Dipnot: 1. Feridun Emecan, Selim II Maddesi, Diyanet Vakf� �sl�m Ansiklopedisi

2. Zeynep Hatice Kurtbil, "Selim II T�rbesi" Maddesi, Diyanet Vakf� �sl�m Ansiklopedisi

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( �stanbulda Do�up �stanbulda �len �lk Osmanl� Padi�ah� I�. Selim ba�l�kl� yaz� M.Nihat Malko� taraf�ndan 15.04.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

�stanbulda Do�up �stanbulda �len �lk Osmanl� Padi�ah� I�. Selim

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu