Eklenme Tarihi : 18.08.2024
Okunma Say�s� : 109
Yorum Say�s� : 1

Bir Soyk�r�m�n Anatomisi

Kristof Colomb ve K�z�lderili Katliamlar�:

K�z�lderililer kimdir? Nereden gelmi�ler ve nerede ya��yorlar? K�z�lderililer neden soyk�r�ma u�rad�. K�z�lderililerin inan�lar� ve k�lt�rleri nas�ld�? T�m bu sorular�n ana kayna��, K�z�lderililerin her d�nem merak ediliyor olmas�d�r. K�z�lderililer hakk�nda �ok say�da filmler yap�lm�� ve ilgiyle izlenmi�tir. Bar�� bir kavim olan K�z�lderilileri ve kendilerine uygulanan soyk�r�m�n detaylar�n� g�rece�iz.

�imdi ana hatlar�yla K�z�lderilileri tan�yal�m:

K�z�lderili tan�mlamas� genellikle Amerika'da ya�ayan yerliler i�in kullan�l�r. Sibirya k�kenli Eskimo-Aleut halklar� d��nda kalan b�t�n Amerikan yerlileri i�in kullan�lan ortak ve birle�tirici bir add�r. Ya�ad�� lkeler; Eskimolar dahil, ABD'de 2,5 milyon K�z�lderili ya�amaktad�r. Arjantin'de 600.000, Brezilya'da 700, 000, Elsalvador'da 70.000, Frans�z Guyanas�'nda 19,000, Venezualla'da 524,000 ve �ili'de 692,000'dir.

Tesad�fi ke�ifler, yan�lg�lar ve Kristof Kolomb: D�nyaca �nl� Denizci Kristof Kolomb, t�m haz�rl��n� yapt�ktan sonra Hindistan'a deniz yolculu�una ��km��t�. Amerika'ya ayak bast��nda Hindistan'a ayak bast��n� sanm��, g�rd�� yerlileri de �Hintliler� sanarak, ��ndiana� yani Hintliler ad�n� vermi�ti. O g�nden beri K�z�lderililere Hintli deniliyor.

K�z�lderililer, Asya'dan hareketle Bering Bo�az�'n� ge�erek Amerika'ya gelmi�tir. 10-15 bin y�l �nce buraya ayak bast�klar� tahmin edilen K�z�lderililer, farkl� k�lt�rlerden olu�uyordu ve zamanla K�z�lderili toplumunu olu�turdular. Avrupal�lar k�taya ayak bast��nda yakla��k 4,2 milyon, G�ney Amerika'da 10 milyon yerli K�z�lderili ya��yordu. Bu tarihten sonra bula��c� hastal�klar ve katliamlar nedeniyle K�z�lderililer topraklar�n� kaybetti ve n�fuslar� azald�.

Kristof Kolomb'un, �spanya Krali�esi'ne yazd�� mektuba bir bakal�m ve bir insanl�k su�u olan K�z�lderili katliam�n�n nas�l ba�lat�ld��n� g�relim: �Yery�z�nde bunlardan daha iyi bir ulus bulunmad��na Majestelerin �n�nde ant i�ebilirim. Kom�ular�n� kendileri kadar seviyorlar, konu�malar� son derece tatl� ve kibar, konu�urken hep g�l�ms�yorlar. Elli adamla bu halk�n hepsini boyunduruk alt�na alabilir ve onlara her istedi�imizi yapt�rabiliriz. En �yi K�z�lderili, �l� K�z�lderilidir.�

1492 y�l�nda, Kristof Kolomb'un Amerika K�tas�'n� ke�finden sonra huzur ve bar�� i�inde ya�ayan K�z�lderililerin hayat� bir anda k�busa d�n��t�. Amerikal� General Philip Henry Sheridan; 1831-1888 y�l�nda �Yeni D�nya� dedikleri Amerika K�tas�'nda beyazlar�n sistematik soyk�r�mlar�na u�rad�. 1492 y�l�ndan itibaren Indian Genocide, Amerikan Genocide, Native Amerikan Genocide isimleri alt�nda K�z�lderililere sistemli soyk�r�mlar uyguland� ve bu soyk�r�m 500 y�l devam etti.

K�z�lderililere uygulanan sistematik soyk�r�m�n t�rlerine de bakal�m ve insan hak ve h�rriyetinden bahseden bat�l� beyazlar�n vah�i y�z�n� g�relim:

Etnik Katliam ve Etnik Temizlik: Bilin�li �ekilde K�z�lderilileri katletmek suretiyle uygulanm��t�r.

K�z�lderili Tehciri: K�z�lderililerin bulundu�u co�rafyalardan ba�ka bir co�rafyaya g�t�r�lmesi �eklinde yap�ld�.

K�z�lderili Rezervasyonu-K�z�lderili Rezervi: K�z�lderililerin belirli yerlere kapat�lmas� �eklinde uyguland�.

�i�ek Hastal��: Bilerek ve isteyerek eski d�nya hastal�klar�n�n K�z�lderililere bula�t�rmak suretiyle uyguland�.

Hristiyan Misyonerlerinin Faaliyetleri: Ailelerinden zorla al�narak Kanada ve ABD'nin yat�l� okullar�nda Hristiyan misyonerler taraf�ndan e�itildiler. Bu e�itimin amac�, K�z�lderili �ocuklara kendi ana dillerini ve k�lt�rlerini unutturup onlar� asimile etmekti.

Zorla K�s�rla�t�rma: K�z�lderililerin say�s�n� azaltmak ve �o�almas�n� engellemek maksad�yla uyguland�.

S�m�rgecilik: K�z�lderililerin ya�ad�� k�tan�n yeralt� ve yer �st� kaynaklar�n� s�m�rmek suretiyle uyguland�. �zellikle Brezilya ve Arjantin K�z�lderililerine uygulanmaya devam etmektedir.

K�z�lderililerden �z�r dilemek zorunda kald�lar: Burada; Vicdanlara s��mayan bu kitlesel katliamlar nas�l oluyor da Amerika'da �Kolomb G�n�� ilan edilebiliyor? Sosyal d�zeni bozulan, bar�� ve huzur i�inde ya�ayan ve hi� kimseye zarar� olmayan K�z�lderililer, bu g�n� 12 Ekim �B�y�k Yas� g�n� ilan etti. Bir soyk�r�m asla �Kolomb G�n�� say�lamayaca��n� s�yleyen yakla��k 350 ki�ilik bir gurup, Ekvator'un ba�kenti Quito'ya giderek ilk toplant�s�n� yapt�. Bu utan� g�n� 12 Ekim 1992 y�l�nda Uluslararas� Yerli Halklar Dayan��ma G�n� olarak de�i�tirildi. Bu geli�meler d�nya �ap�nda b�y�k infiallere neden oldu�u i�in ve ABD y�netimi �� gibi b�y�yen bu tepkileri bast�rmak i�in Amerika'n�n K�z�lderili ��leri B�rosu Ba�kan�, Avrupa'n�n uygulad�� bu soyk�r�mdan dolay� 8 Eyl�l 2000 y�l�nda �ge�mi� olsun beyaz �rk, g�stermelik bu �z�rler ile vah�i y�z�n�z� gizleyemeyeceksiz" diyorum

Tarihe ge�en �at��malar: Yaral� Diz Katliam�, Lakota Siular� ile Amerikan askerleri aras�ndaki son b�y�k �at��ma olarak tarihe ge�mi�tir.

Lakota Siyular�nda ��lg�n Ay�: 29 Aral�k 1890, Amerika Birle�ik Devletleri be� y�z ki�ilik bir s�vari alay�n� Minikonju Lakotalar�n�n kamp yerlerini �evirmesi ve hayalet dans� yapan K�z�lderililerin tutuklanmas�n� emretti. Hayalet dans�, her ne kadar K�z�lderilerin k�lt�rel bir dans� olsa da ABD, bu dans� bir sald�r� tehdidi olarak g�rd� ve taarruza ge�ti. �at��ma s�ras�nda yirmi be� s�variye kar��l�k, aralar�nda altm�� iki kad�n ve �ocu�un yer ald�� en az 153 Siyu �ld�r�ld�. Ancak �at��ma s�ras�ndaki karga�ada tam olarak ka� ki�inin �ld�� bilinmiyor. Katliam� ya�ayanlardan biri olan Gelincik Louise, katliam� �u s�zleriyle anlat�yor: "Ka�maya �al��t�k. Ama yaban s��r� gibi bir bir vurdular bizi. Beyazlar�n i�inde de iyi insanlar bulundu�unu biliyorum ama kad�nlar� ve �ocuklar� da vurduklar�na bak�l�rsa askerler �ok k�t� insanlar olmal�. K�z�lderili askerler beyaz �ocuklara asla b�yle yapmazlard�." Katliam� ya�ayan �aman Kara Geyik, katliam� �u s�zleriyle �zetliyor. "O zaman ka� ki�inin �ld��n� anlayamam��t�m. �imdi kocam��l��m�n �u y�ksek tepesinden gerilere bakt��mda, yerde bir birleri �zerinde y��l� duran bo�azlanm�� kad�nlar� ve �ocuklar� h�l� o gen� g�zlerimle g�rebiliyorum. Ve orada o �amurun i�inde bir �eyin daha �ld��n� ve o kar f�rt�nas�na g�m�ld��n� g�rebiliyorum. Evet, bir halk�n d�� ld� orada...� Kristof Kolomb, �lkeyi ke�fetti�inde d�nya n�fusunun %5'ini olu�turan K�z�lderili kabileleri n�fusu �imdi yok denilecek kadar azalm��t�r.

K�z�lderililerin �nan�lar� ve Ya�ay��lar�: Her K�z�lderili toplulu�unun az �ok ayr� bir dili varsa da, genel olarak hepsi, bir �ey anlatmak i�in kelime, ya da c�mle de�il, tek tek kelimelerin birle�tirilmesiyle t�retilen bile�ik kelimeler kullan�rlar. Mesela; �o kad�n �izgili bir elbise giyiyordu.� c�mlesi yerine, �kad�n-�izgi-elbise� derlerdi.

K�z�lderililer; Tanr�‟ya, cennete ve cehenneme inanmazlar. Tabiat�n kuvvetine inan�rlar. K�z�lderililere g�re bu kuvvet, t�m canl� t�rleri �zerinde kendini g�sterir. Bu kuvvet iyi kullan�ld��nda iyilik, k�t� kullan�ld��nda k�t�l�k do�urur. �nsanlar�n iyilik i�inde ya�ayabilmesi ve bu kuvvete ula�mas� i�in Tabiat�n kuvvetine yaranmas� gerekir. K�z�lderililer kesinlikle kitap ve yaz� kullanmaz; bilgiler, s�zl� olarak anlat�l�r.

K�z�lderililerin kurdu�u medeniyetler: K�z�lderililer; Maya, inka, Aztek devletleri gibi geli�mi� devletler kurmu�lar, kendilerine �z medeniyetler yaratm��lard�r. Mesel� XV. y�zy�l�n son y�llar�nda �imdiki Meksika'daki Aztek �mparatorlu�unun n�fusu o zamanki �ngiltere'nin n�fusundan, ba�kentleri olan bug�nk� Mexico'nun n�fusu Londra'dan fazlayd�. K�z�lderililer, �spanyollar ve Anglo-Saksonlar taraf�ndan Kuzey ve G�ney Amerika'da sistemli �ekilde hayvan avlan�r gibi imha edilmi�tir. Koman�i ve Siyu gibi �nl� �rklar bunlar�n aras�ndad�r. Melez K�z�lderililer, tamamen �spanyolla�m��t�r; �spanyolca konu�urlar, Katolik'tirler. Safkan olanlar aras�nda da Hristiyanl�k ve bat� dilleri yay�lmaktad�r. �u anda k�z�lderililerden 210 kabile, Brezilya'n�n Ya�mur Ormanlar�'nda ya�amaktad�r.

K�z�lderililerin bur�lar��n� da yak�ndan tan�yal�m:

1-) Yabankaz�: 22 Aral�k-19 Ocak

2-) Susamuru: 20 Ocak-18 �ubat

3-) Puna: 19 �ubat-20 Mart

4-) Alado�an: 21 Mart-19 Nisan

5-) Kunduz: 20 Nisan-20 May�s

6-) Geyik: 21 May�s-20 Haziran

7-) A�a�kakan: 21 Haziran-22 Temmuz

8-) Mersinbal��: 23 Temmuz-22 A�ustos

9-) Bozay�: 23 A�ustos-22 Eyl�l

10-) Karga: 23 Eyl�l-23 Ekim

11-) Y�lan: 24 Ekim-21 Kas�m

12-) Wapiti: 22 Kas�m-21 Aral�k

K�z�lderililer Asl�nda Kimdir?

K�z�lderililerin T�rk olup olmad�� nemli bir tart��ma konusudur. Bu sebeple; K�z�lderililerin T�rk olup olmad�� akademik �evrelerce incelenmi� ve bir sonuca var�lm��t�r. ��te o akademik �al��malar�n sonu�lar�: 2-4 Temmuz 1999 tarihleri aras�nda Denizli'de yap�lan Yedinci T�rk D�nyas� Dostluk Karde�lik ve ��birli�i Kurultay�'na kat�lan Onayda K�z�lderili Kabilesi Reisi ve Amerika Yerlileri Sosyal ��ler Daire Ba�kan� M. Franklin Keel'in konu�mas� kurultaya kat�lan delegeler �zerinde derin tesirler b�rakt�. K�z�lderililer hakk�nda geni� bilgi veren Keel, K�z�lderililerin (atalar�n�n) Baykal G�l� ve Yenisey-Tuva b�lgelerinden Amerika K�tas�'na Alaska �zerinden g�� ettiklerini ifade etti.

K�z�lderililer ile T�rklerin DNA testlerinin ayn� oldu�unu ve ayr�ca �Y� kromozomunun T�rkler ile K�z�lderililerde ayn� dizilimde oldu�unu s�yledi. K�z�lderililerin konu�tuklar� dillerdeki kelime benzerlikleri oldu�u gibi, hal�, kilim ve el i�lerindeki desenlerin ayn� oldu�unu, �rf, adet ve geleneklerde �ok b�y�k benzerlikler bulundu�unu ifade etmi�tir. Buzul �a��'n�n en �iddetli d�neminde, M.� 34.000�M.� 30.000 y�llar�nda, d�nyadaki suyun �nemli bir b�l�m� b�y�k k�tasal buz katmanlar� halindeydi. Bunun sonucunda, Bering Denizi bug�nk� d�zeyinden y�zlerce metre daha a�a��dayd� ve Asya ile Kuzey Amerika aras�nda, ad�na Beringia denilen bir kara k�pr�s� olu�tu. ��te ilk K�z�lderililerin, Asya'dan Amerika K�tas'na g��leri bu kara k�pr�s� sayesinde olmu�tur. K�z�lderililerin asl�n�n nereden geldi�ine dair 40 y�l ara�t�rma yapan Ethel Steawert, belgelerle K�z�lderililerin T�rk soyundan geldi�ini ispatlam��t�r. K�z�lderililerin b�y�k bir �o�unlu�u ise Uygur ve Nayman T�rkleri ile di�er T�rk kabileleridir. Franklin Keel, kurultayda yapt�� konu�mada; "DNA testlerinde K�z�lderililerin T�rk as�ll� olduklar�n�n anla��ld��n�, ben T�rk kurultay�na kat�larak ve T�rkiye'de bulunmak suretiyle daha iyi hissettim. Biz K�z�lderililer T�rk olmaktan �ok mutluyuz. Amerika'da bir�ok b�lgede yer isimleri T�rk�e oldu�una dair baz� bilgiler vard�r. Ama bu konu derinlemesine ara�t�r�lmad�. T�rk D�nyas� kurultay�na kat�lmaktan �ok mutluyum. D�nyan�n �e�itli b�lgelerinde ya�ayan T�rkler, bu kurultayda toplanm��lard�r. Kurultay� �ok g�zel buldum. Burada �ok de�i�ik topluluklar temsil ediliyor. K�lt�r al��-veri�inde bulunuyorlar.� K�lt�r �ok �nemli bir fakt�r: �T�rk insan�nda tespit etti�im en b�y�k hazinenin kalplerinin zenginli�i oldu�unu g�rd�m. Dostluklar�n samimiyeti ve derinli�i, bu samimiyet ve derinlik biz K�z�lderililerde de aynen b�yledir. Yakut T�rkleri ile tan��ma f�rsat�m oldu. �ok nazik ve kibar insanlard�. T�pk� benim kuzenlerim gibi g�z�k�yorlard�. Benzerlikler �ok fazla. Bozkurt, biz K�z�lderililerde de sembold�r. Hatta K�z�lderililerde Bozkurt isimli kabile vard�r. E�er buraya Amerika'daki K�z�lderililerden daha �ok getirmek k�smet olsayd�, onlar da sizinle g�r��mekten �ok �ok mutlu olacaklard�, t�pk� benim gibi. Gidince T�rk as�ll� insanlarda g�rd��m, bizimle ayn� olan �zellikleri kabileme anlataca��m�

ABD'de son durum ne?

Amerika'n�n i�gali ve soyk�r�mlar� sonras�nda beyazlar bu k�taya yerle�tiler. Ge�en s�re� i�inde K�z�lderililerin hayatlar�nda nispi bir d�zelme olmu�tur. Kuzey Amerika'da ya�ayan K�z�lderililere bir tak�m haklar verilmi�; bu haklar�n ba��nda da vatanda�l�k hakk� vard�r. Amerikan y�netimi, K�z�lderililer i�in �zel okullar a�m��t�r. K�z�lderililerin �al��malar�na ve sosyal faaliyetlerine imkan verilmi�tir.

K�z�lderililerin ba�l�ca ge�im kaynaklar�; �ift�ilik, hayvanc�l�k, fabrika ve maden i��ili�idir. Pek �ok K�z�lderili, Amerika'da devlet kurumlar�nda da �al��abilmektedir. Amerika'n�n ke�fi ve sonras�nda beyazlar�n buraya yerle�meleri s�ras�nda K�z�lderililerin bir�o�u �lm��t�r. Yaln�z, hayat �artlar� gittik�e d�zeldi�inden say�lar� gene de artmaktad�r. Kuzey Amerika'daki K�z�lderililer, Amerika h�kumetleri taraf�ndan Amerikan vatanda�� olarak kabul edildiler. K�z�lderililer, kendileri i�in a��lm�� okullarda okuyabiliyor, h�k�mletin topraklar�nda �al��arak ya�ayabiliyorlar.

Kaynak: tarihiolaylar.com

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Bir Soyk�r�m�n Anatomisi ba�l�kl� yaz� Halit Durucan taraf�ndan 18.08.2024 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Bir Soyk�r�m�n Anatomisi

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu