Ne Zormuþ Kavanoz Kapaðýný Açmak!

Elime verdi o kavanozu, açmamý istedi haným. Gözlerindeki o beklenti ve hafif sabýrsýzlýk, açýlmayan kapaðýn stresi küçük ama etkili fýrtýnanýn habercisiydi belki de. Kavanoz basit bir nesne gibi görünse de, o an benim için öyle deðildi. Sýkýca kapalý kapaðý elimle, gücüm yetmeyen ellerimle çevirmeye çalýþtýkça, içinde bir yerlerde bastýrýlmýþ bir eziklik hissettim. Kapaðý açamamak sadece bir iþ deðil, küçük bir baþarýsýzlýktý. Hanýmýn sabrýyla karýþýk onun fýrçasýný yemek, sanki o küçük ‘açamadýðýn’ kavanoz kapaðý yüzünden hayatla da mücadelede geri düþtüðümü hissettirdi bana. Çünkü küçüklüðümden beri her zorluðu aþmam gerektiðini düþündüm, her þeye çözüm bulabilmeliyim sandým.

Ama iþte, bazen hayatýn küçük kapaklarý vardýr, açýlmayan, dirençli, seni durduran. Ve bazen açamadýðýn her kavanoz kapaðý, sende bir hýnç deðil de, hüzün býrakýr. O hüzün, baþkalarýnýn beklentileriyle çatýþan güçsüzlüðün ta kendisidir. Fakat arkasýnda mizahi bir yan da vardýr: insanýn bazen en sert kapaklarý bile açamamasý, kendini çok da ciddiye almamasý gerektiðini hatýrlatýr. Belki de kavanozu açamamanýn verdiði o anlýk eziklik, kendimizle ilgili gerçek bir sýnavdýr; nasýl direnç gösterdiðimizin, nasýl vazgeçtiðimizin küçük bir göstergesi. O kapak açýlmayabilir ama bu, baþarýsýzlýk deðil, sadece insan olmanýn baþka bir hali. Sonunda, kavanoz kapaðý açýlmayabilir. Ama insanýn içindeki anlayýþ kapaðý açýldýðý an, gerçek güç baþlar.

Elime kavanozu aldýðýmda, o an çekingenliðin soðuk eli farkýnda olmadan belirmeye baþladý. Açmak mý? Ya beceremezsem? Ya o güvensizlik, o küçük tereddüt, yüzeye fýrlayan bir buz parçasý gibi kalbime saplanýrsa? Elimi uzattým ama durdum; sanki bu basit hareketin ardýnda büyük bir sýnav gizliydi. Bir taraftan açma isteði, diðer taraftan açamama korkusu vardý. Bu küçük kavanoz kapaðý sadece bir nesne deðil, ayný zamanda kendi sýnýrlarýmý görmeye açýlýþýmý bekleyen bir kapýydý. Döndürdüm kapaðý bir kez, sonra iki, güçle bastýrdým ama hareket yoktu. Ellerim titriyordu, o an duyulan çaresizlik, küçük pýrýltýlar gibi yükseldi. “Yapamam belki de” dedi bir ses içimde. Bu kaçýnma hissi, hem kendime olan güvenimin zayýflýðýný hem de hanýmýn gözündeki yargýyý düþündürdü bana. Çünkü onun gözlerinde, açamayan adam “eksik”, “yetersiz” olabilir...

Ýkincilik, eziklik an meselesiydi. Bu kavanoz kapaðýný açamamak, küçük bir anlýk baþarýsýzlýk gibi görünse de, içimde büyük bir yük oluþturdu. Çünkü aslýnda açamadýðým þey sadece kapak deðildi, kendi güçlü ve yeterli olduðuma dair inançlarýmýn sýnanmasýydý. Her denememde ellerimden kayýp gidiyordu o inanç, hissettiðim aðýr yük ise, açamadýðýmý görmek üzere bekleyen baþkalarýnýn sessiz yargýsýydý. Sonra bir fýrça yedim, o keskin sözlerin arasýnda küçülen ben, bu sefer daha da derin bir içsel sorguya daldým. Neden bu kadar önemlidir ki açmak? Neden bazen basit þeylerde bile baþarýsýz olduðumda kendimi parçalýyorum? Acaba büyüklük, baþarý veya deðer sadece bir kapaðý açabilmekle mi ölçülüyor?

Ýþte o an, kocaman bir evrenin içinde küçücük, kýrýlgan bir nokta gibi hissedip, ayný zamanda insan olmanýn karmaþýklýðýný derinden anladým. Vazgeçmek, denemek, baþarýsýz olmak... Hepsi bu küçük anýn içinde anlam buldu. Baþkasýnýn fýrçasý, aslýnda beni yalnýzca daha sert kapaklarý açmaya hazýrlayan bir sarsýntýydý. Bu kavanoz, açýlmasa da kapandý. Ama ben biliyorum ki, her kilitli kapak bizi bir sonraki açýlýþa, hayatýn daha büyük sýrlarýna hazýrlýyor. Ve belki de asýl güç, açamadýðýmýz þeylerin gölgesinde büyür. Elime kavanozu aldýðýmda, içimde beliren o çekingenlik fark ediliyordu hemen. Hanýmýn gözleri üzerimdeydi, o an durakladým, elimdeki kavanoza dokundum ama açma cesaretini bir türlü bulamadým.

“Ne oldu Bey? Bu kadar zor mu sanki?” dedi hafifçe þaþýrmýþ, sabrý ufak ufak eriyen bir tonda.

“Görüyorsun deniyorum ama... Kapak çok sýký ya,” diye cevap verdim, sesimdeki çekingenlik kulaðýma bile tuhaf geldi.

“Sen mi açacaksýn, yoksa o kapak mý seni oynatacak?” dedi hafif alaycý bir tonla.

Ben ellerimi sýktým, kavanozu yeniden tutmaya çalýþtým. “Sen biraz aðýr vurmuyor musun acaba?” dedim, yarý þaka yarý iç çekerek.

Haným gözlerini devirdi. “Hayýr, sadece iþini yapmasýný bekliyorum. Kavanoz açýlacak, sen de… Sen de elinden geleni yapacaksýn.”

Bu konuþmalar arasýnda, içimde büyüyen o eziklik dalgasý fark ettim. Ellerim terlemeye, suratým kýzarmaya baþladý. Baþarýsýzlýðýn küçük bir yankýsýdýr bu diyaloglar; týpký her kývranýþta büyüyen küçük bir fýrtýna.

“Bir dakika,” dedim. “Belki de yanlýþ yoldayým. Hadi yardým et, birlikte açalým,” diye önerdim.

Haným biraz yumuþadý, “Tamam, ama sen baþla bakalým. Göreyim ne yapýyorsun.”

Birlikte kavanozu tutup, gücümüzü birleþtirdik. Kapak bir anlýk gevþedi. “Bak, birlikte daha kolay,” dedi memnun bir sesle. Ama içimdeki küçük direniþ, açamadýðým kapaðýn ötesinde bir dünyaydý. Bir an durduk, haným ciddi bir ifadeyle baktý bana: “Bazen küçük þeyleri bile halledemeyince, daha büyüklerinden korkmaya baþlýyorsun demek ki.”

“Söylediðinde haklýsýn,” dedim. “Belki de korktuðum, sadece açýlmayan bir kavanoz deðil, baþkalarýnýn beklentileriyle yüzleþmek.” Bu kýsa sohbet, kapak açabildiðimizden daha anlamlýydý benim için. Çünkü o an, güçlük sadece fiziksel deðildi. Ýçimde, hem açmadýðým kapaklar hem de üzerimdeki sinsi yargýlar vardý.

“Bir gün açacaðýz,” dedi haným umutla. “Hem kavanozu, hem de… Seni.”

Gülümsedim, “Belki de bu, en zor kapak.”

Kapaðý açmak için son bir kez daha denemeye karar verdim. Ellerim terli, kalbim hýzlý atýyordu; sanki bu küçük kavanoz, benim bütün baþarýmý ölçüyordu. Derin bir nefes aldým, kendime güvenimi toplamaya çalýþtým. Haným gözlerini bana dikmiþ, bekliyordu; o karýþýk sabýr ve ciddiyetle.

“Hazýr mýsýn? Son kez dene bakalým,” dedi.

Baþýmý salladým, dudaklarým hafifçe titrediydi ama azmim kararlýydý artýk. Ellerimi kavanoza sýktým, bedenimi öne doðru eðdim. Tüm gücümü topladým, adeta bir savaþçý gibi ýkýndým; parmaklarýmda bilenmiþ bir enerjiyle kapaðý döndürmeye baþladým. Ýlk baþta kýrýlmayan direniþ, yavaþ yavaþ gevþedi. Bir çýtýrtý, o küçük müjdeyi getirdi: kapak biraz oynadý.

“Oldu, oldu!” dedim, sesi heyecanlý, biraz da rahatlamýþ.

Haným yüzünde o karmaþýk ifadeyle, tebessümü belli belirsiz: “Gördün mü, yapamamak o kadar da kalýcý deðilmiþ.”

Son bir sefer daha ýkýndým, bütün bedenimi kaptýrarak, sabýrla; kapak sonunda açýldý. O küçük kýrmýzý kapaðýn sýyrýlmasý, içerideki yazýn ve çabanýn sembolüydü artýk. Ýlk baþta o kabýn içinden yayýlan koku deðil,(benim ýkýnmamla arkamdan çýkan ýkýnmanýn zorluðuyla hava alan baðýrsaklarýmýn ,anlayýn artýk…) kendi içimde yayýlan rahatlama büyüktü. Sanki kapakla birlikte beni kuþatan o eziklik de bir anda açýlmýþ, serbest kalmýþtý. Haným, hafif gülümseyerek yanýmdan geçti. “Bak iþte, bazen gerçekten yapamadýðýmýzý sanýrýz. Ama yeter ki denemeyi býrakmayalým.” O an anladým ki; hayatýn kapaklarý, ne kadar sýký kapanýrlarsa kapansýn, bazen sadece biraz daha ýkýnmak, biraz daha sabretmek gerekir. Ve önemli olan o ýkýnmayý yaparken pes etmemekmiþ.

Mehmet Aluç

Not: Ahmet kardeþim, sonrasýnda Nuri kardeþimin sonunda Adaþým Mehmet Fikret’in yazdýklarýna karþýlýk yazýlmýþtýr.