Aðaç Topraða Küskün Olur mu?*

Aðaç topraða küskün olur mu? Belki de bu sorunun cevabý, insanýn insana küskünlüðünde saklýdýr. Çünkü aðaç, köklerini topraða salmadan yaþayamaz; týpký insanýn, kendi geçmiþine ve aidiyetine tutunmadan var olamayacaðý gibi. Küskünlük, bir ayrýlýk duygusudur; ama ayrýldýðýmýz þeye en çok ihtiyaç duyduðumuzda ortaya çýkar.

Köklerin Sessizliði

Kökler, topraðýn derinliklerinde görünmez bir hayat sürer. Ýnsan gözünün görmediði yerde, sabýrla suyu arar, taþlara çarpar, bazen incinir ama yine de yoluna devam eder. Küskünlük burada baþlar: görünmeyen emeðin unutulmasý. Ýnsan da böyledir; görünmeyen çabalarý, sessiz fedakârlýklarý fark edilmediðinde içten içe küser.

Gövdenin Gururu

Aðaç gövdesi dimdik durur, rüzgâra meydan okur. Ýnsanlarýn gözünde hep o görünür: saðlamlýk, dirayet, göðe yükseliþ. Oysa gövdeyi ayakta tutan köklerdir. Ýnsan da çoðu zaman baþarýlarýyla övünür, ama onu ayakta tutan geçmiþin sessiz ellerini unutur. Küskünlük iþte burada derinleþir: “Beni taþýyaný neden görmezden geldim?” sorusu.

 Yapraklarýn Özlemi

Yapraklar göðe açýlýr, güneþi kucaklar. Ama her akþam topraðýn kokusunu özler. Çünkü bilir ki, topraðýn beslediði damarlar olmasa güneþin ýþýðýna ulaþamaz. Ýnsan da hayallerine koþarken, özünde hep bir dönüþ arzusu taþýr: çocukluðun sokaðýna, annesinin sesine, dostunun tebessümüne. Küskünlük aslýnda bu özlemin baþka bir adýdýr.

Toprak Aðaçsýz Olmaz, Aðaç da Topraksýz Yeþermez

Toprak aðaçsýz olmaz, aðaç da topraksýz yeþermez. Bu cümle, yalnýzca doðanýn kanununu deðil, insanýn insana olan ihtiyacýný da anlatýr. Çünkü toprak, aðacýn beþiði; aðaç ise topraðýn nefesi, göðe yükselen duasýdýr. Birbirinden ayrý düþünülemezler. Ayrýldýklarýnda ikisi de eksilir, ikisi de yetim kalýr.

 Toprak ve Aðaç Arasýndaki Bað

Toprak, sessiz bir ana gibidir. Ýçinde nice sýrlar saklar: suyu, minerali, hayatý. Aðaç ise bu sýrlarý kökleriyle çözer, gövdesine taþýr, yapraklarýna daðýtýr. Toprak aðaçsýz olursa, kendi bereketini gösteremez; boþ bir kabuk gibi kalýr. Aðaç ise topraksýz olursa, göðe uzansa da köksüz bir hayal olur, ilk rüzgârda devrilir.

 Ýnsanî Yansýma

Ýnsan iliþkilerinde de böyledir. Bir dost, bir aile, bir toplum… Biri olmadan diðeri eksik kalýr. Ýnsan, kendi köklerinden koparsa, baþarýlarý ne kadar büyük görünse de içten içe boþluk hisseder. Týpký topraðýný kaybeden bir aðacýn kurumasý gibi. Ve insan, sevdiklerinden uzak kalýrsa, týpký aðaçsýz kalan topraðýn çoraklaþmasý gibi, ruhu verimsizleþir.

Küskünlük ve Barýþ

Küskünlük, bu baðýn zayýflamasýdýr. Aðaç bazen topraða küser gibi görünür; köklerini derine salar, dallarýný göðe savurur. Toprak da bazen aðaçsýz kalýr, sessizleþir. Ama bu küskünlük kalýcý deðildir. Çünkü ikisi de birbirine yazgýlýdýr. Ýnsan da sevdiklerine küser, darýlýr; ama özünde bilir ki onsuz yaþayamaz. Barýþ, bu yazgýnýn hatýrlanmasýdýr. Toprak, aðacýn hem beþiði hem mezarýdýr. Onu besler, taþýr, düþse bile yeniden kaldýrýr. Aðaç ise bazen rüzgâra kapýlýr, bazen göðe öykünür; dallarýný yýldýzlara uzatýrken köklerini unutur. Ýþte o an, küskünlük baþlar: “Beni besleyen topraðý neden görmezden geldim?” diye sorar kendi kendine. Ýnsan da böyledir. Hayatýn telaþýnda, kendisini büyüten elleri, kendisine yol açan kalpleri unutur. Sonra bir gün, sessiz bir akþamda, içindeki boþlukla yüzleþir.

Hayatýn en güzel tarafý, hakikati süsleyerek deðil, derinleþtirerek anlatmasýdýr. Aðaç ile toprak arasýndaki iliþki, insan ile vicdan arasýndaki iliþkiye benzer. Vicdan, insanýn topraðýdýr. Onu besler, ayakta tutar. Ýnsan vicdanýna küserse, köksüz bir aðaca döner; dallarý ne kadar gür olsa da ilk fýrtýnada devrilir. Küskünlük bazen bir imtihandýr. Aðaç, topraða küsmez aslýnda; sadece kökleriyle baðýný zayýflatýr. Ýnsan da sevdiklerine küsmez, sadece kalbinin ipini gevþetir. Ama bað zayýfladýðýnda, hayatýn rüzgârý sert eser. O zaman anlarýz: Küskünlük, aslýnda özlemin baþka bir adýdýr. Ve belki de en insanca olan þudur: Aðaç, topraða küsmez; çünkü bilir ki onsuz var olamaz. Ýnsan da küskünlüklerini aþmalý, çünkü onsuz kalacaðý þey, kendi köküdür. Kökünü kaybeden, göðe uzansa da boþlukta sallanýr.

Cami Avlusu Çýnarýn Gölgesi… Bir cami avlusunda, yüzyýllýk bir çýnar göðe yükselmiþ. Dallarý dualara karýþýyor, kökleri taþlarýn altýna gizlenmiþ. Ýnsanlar gölgesinde soluklanýyor, çocuklar oyun oynuyor. Çýnar, topraða küskün olabilir mi? Hayýr. Çünkü her ezan vakti, köklerinden aldýðý suyu dallarýna taþýrken, aslýnda topraða teþekkür ediyor. Ýnsan da öyle: geçmiþine, annesinin duasýna, babasýnýn emeðine küskün olamaz. Küskünlük, ancak unutkanlýðýn maskesidir. Çýnar bize hatýrlatýr: “Kökünü unutma, yoksa gölgen bile kaybolur.”

Hastane Koridoru Saksý Çiçeði… Bir hastane koridorunda, pencere kenarýnda küçük bir saksý çiçeði... Yapraklarý solgun ama hâlâ direniyor. Topraðý az, suyu eksik. Çiçek, topraða küskün mü? Belki öyle görünür. Ama aslýnda küskünlük deðil, özlem. Daha derin bir toprak, daha geniþ bir kök ister. Ýnsan da hastane koridorlarýnda beklerken, kendi köklerini özler: saðlýðýný, sevdiklerinin sesini, evinin sýcaklýðýný. Küskünlük, özlemin baþka bir yüzüdür. Çiçek bize fýsýldar: “Beni besleyen topraðý küçümseme, çünkü ben onunla varým.”

 Aile Sofrasý Ekmek Kýrýntýsý… Bir aile sofrasýnda, yere düþmüþ bir ekmek kýrýntýsý. Çocuk onu alýp öper, baþýna koyar. Çünkü bilir ki ekmek, topraðýn ve emeðin hediyesidir. Ekmek kýrýntýsý topraða küskün olur mu? Olmaz. Çünkü her kýrýntý, bir bütünün hatýrasýdýr. Ýnsan da sofrada bazen küser, bazen darýlýr. Ama sofranýn kendisine küskün olamaz. Çünkü sofrada hem geçmiþin emeði hem geleceðin umudu vardýr. Ekmek kýrýntýsý bize der ki: “Küskünlük, nimeti unutmaktýr. Hatýrlarsan, barýþ gelir.”

Son söz: Aðaç topraða küskün olmaz; çýnar, çiçek, ekmek kýrýntýsý bize bunu anlatýr. Küskünlük, aslýnda özlemin ve unutkanlýðýn maskesidir. Ýnsan, kökünü hatýrladýðýnda küskünlük çözülür, barýþ gelir. Çünkü insanca olan, baðlarý koparmak deðil; baðlarý yeniden hatýrlamaktýr. Aðaç topraða küskün olmaz; olsa da bu küskünlük, barýþmaya yazgýlýdýr. Çünkü insanýn insana, aðacýn topraða ihtiyacý hiç bitmez, vesselam.

Mehmet Aluç