Eklenme Tarihi : 3.11.2012
Okunma Say�s� : 1682
Yorum Say�s� : 0

Sebep Ve Sonu� Aras�ndaki �lahi �simler

Hayatta her �eyin bir ba�ka ’�ey’ sebebiyle olu�tu�u mant��, �evremize al��kanl�k g�z�yle bakmam�za yol a��yor. Bu bak�� a��s�yla olu�an �lfet, bir�ok insan�n gaflet i�inde ya�amas�n�n �nemli sebeplerinden biri.

Sebepler, Allah’�n sonsuz g�c�n� kavramam�z y�n�yle �ok �nemli. Rabbimiz hem yaratt�� olaylar�, hem de sebepleri her an kontrol� alt�nda tutuyor. Kur’�n’da, g�lgeyi yaratt��n� ve ard�ndan g�ne�i ona sebep k�ld��n� bildiriyor:

’Rabbini g�rmedin mi, g�lgeyi nas�l uzat�vermi�tir? E�er dilemi� olsayd� onu durgun k�lard�. Sonra biz g�ne�i ona bir delil k�lm��zd�r. ’(Furkan Suresi, 45)

Yukar�daki �yet ger�ekte b�y�k bir s�rr� i�eriyor ve insan�n hayata bak��n� de�i�tiriyor. Bu �yetteki hak�kati kavramak, hayat� kavramakt�r. Benzer �ekilde Enfal S�resi’ndeki bir �yette de Allah, olacak olan� ger�ekle�tirmek i�in bir ba�ka olay� delil k�ld��n� haber veriyor:

Hani siz vadinin yak�n kenar�nda, onlar uzak yamac�ndayd�lar, kervan ise sizden daha a�a��dayd�. E�er s�zle�seydiniz, ka��n�lmaz olarak s�zle�me yeri (veya konusu) hakk�nda anla�mazl��a d��erdiniz; ancak Allah, olaca�� olan i�i ger�ekle�tirmek i�in (b�yle yapt�). B�ylece, helak olacak ki�i apa��k bir delilden sonra helak olsun, diri kalacak ki�i apa��k bir delilden sonra hayatta kals�n. ��phesiz Allah, ger�ekten i�itendir, bilendir. (Enfal Suresi, 42)

Ger�ekle�en bir olay kar��s�nda sebep sistemi gere�i, "bu sebepler bu sonucu yaratt�" diye d��n�r�z. Oysa �yetteki ifadeden a��kt�r ki, asl�nda bu sonu� i�in bu sebepler yarat�lm��t�r. Sonucun, sebeplerin eseri oldu�unu iddia etmek, bilerek ya da bilmeyerek Allah’a �irk ko�makt�r. ��nk� hi�bir sebep yapamaz, yaratamaz, g�kten su indirip �l� topra�� diriltemez, r�z�k veremez.

T�m bunlar� yapan; g�kleri ve yeri zeval bulurlar diye her an kudreti alt�nda bulunduran, g��n bo�lu�unda boyun e�dirilmi� ku�lar� bo�lukta, devasa gemileri suda batmadan tutan sonsuz g�� sahibi Rabbimizdir. Ancak yer�ekimi, suyun kald�rma kuvveti gibi tabiat kanunlar�n�, bu durumlara sebep k�lm��t�r.

Bedi�zzaman, sebeple�rin sadece �l�hi kudretin tecellisine bir perde olarak yarat�ld�klar�n�, bir sonucu yapabilecek hakik� etkileri bulunmad��n�, hakik� tesirin yaln�zca V�hid ve Ehad olan Allah’a ait oldu�unu s�kl�kla ifade ediyor. ��yle ki;

"...b�t�n z�hir� sebepler, yaln�z birer perdedirler; �cadda da hi� tesirleri yoktur; emir ve iradesi olmazsa, hi�bir �ey, hatta hi�bir zerre hareket edemez." (15. �ua)

Her �eyin sebeplere ba�l� gibi yarat�lmas�ndaki hikmetlerden biri s�rekli imtihan olmam�z. Hem Allah’�n yaratt�� olaylarla hem sebeplerle hem de g�sterdi�imiz ahl�k ile s�nan�yoruz. Olaylar sebepsiz olarak yarat�lsayd�, imtihan ortadan kalkard�. Allah, olu�an her mucizeyi akl�m�z�n kabul edece�i �ekliyle yarat�yor. Bedi�zzaman, ya�anan her olayda iki sebep oldu�unu ifade ediyor. Biri z�hir�, di�eri hakik� sebep. Hakik� sebep, olacak olan sonu�tur; kader-i �l�h�nin tecell�sidir.

Z�hir� sebepleri ise Bedi�zzaman ��yle tefekk�r ediyor: "Ey sebepler dairesinde meydana gelen i�leri, hadiseleri sebeplere isnat eden gafil, cahil! Mal sahibi zannetti�in esbab, mal sahibi de�illerdir. As�l mal sahibi, onlar�n arkas�nda i� g�ren kudret-i ezeliyedir. Onlar ancak o kudretten gelen hakiki tesirleri ilan ve ne�retmekle muvazzaft�rlar... Yaln�z gafil ve cahil olanlar hadiselerde ve vukuattaki hikmetleri, g�zellikleri g�remediklerinden, Cenab-� Hak’tan �ekv� ve �ik�yetlere ba�larlar. ��te o �ekv� ve �ik�yetlerin hedefini de�i�tirmek i�in esbab(sebepler) vaz’edilmi�tir."

Allah dileseydi her �eyi sebepsiz olarak da yaratabilirdi. Ancak sebepler yarat�r ki, bizlerin akl�m�za uygun olsun. Biliriz ki imtihan d�nyas�nda sebepler bizim i�indir. Biz O’nun yaratt�� sebeplere sar�l�r, fiil� dua mahiyetinde Rabbimizin kap�s�n� �alar�z.

Kur’�n’�n yukar�daki ve benzer �yetleri, sonucu sebebin meydana getirdi�i yan�lg�s�ndan bizi kurtar�yor. Her �eyi, Rabbimizin benzersiz sanat� ve sebebe ba�l� olmadan yaratt�� mucizesi olarak g��rebilmek bizi �irkten al�koyuyor.

“Sebep ile sonucun birbirlerini etkileyemedikleri anla��l�nca aralar�nda �yle bir manev� me�safe a��l�r ki, bu uzun mesafede Rabbimizin �l�hi isimleri bir y�ld�z gibi tul�’ eder(do�ar)" diyor Bedi�zzaman ve bu muhte�em ’g�r�nt�n�n’ nas�l ger�ekle�ti�ini de ��yle a��kl�yor:
‘Size ve hayvanlar�n�za r�zk� yeti�tirmek i�in su, semadan geli�yor. O suda, size ve hayvanat�n�za ac�y�p �efkat edip r�z�k yeti�tirmek kabiliyeti olmad��ndan; su gelmiyor, g�nderiliyor demektir. Hem toprak, nebatatiyle a��l�p, r�zk�n�z oradan geliyor. Hissiz, �uursuz toprak, sizin r�zk�n�z� d��n�p �efkat etmek kabiliyetinden pek uzak oldu�undan, toprak kendi kendine a��lm�yor, birisi o kap�y� a��yor, nimetleri ellerinize veriyor… Hem otlar, a�a�lar sizin r�zk�n�z� d��n�p merhameten size meyveleri, hububat� yeti�tirmekten pek �ok uzak oldu�undan, �yet g�steriyor ki, onlar bir Hak�m-i Rah�m’in perde arkas�ndan uzatt�� ipler ve �eritlerdir ki, nimetlerini on�lara takm��, z�hayatlara(canl�lara) uzat�yor.’ ��te �u beyanattan Rah�m, Rezzak, M�n’im, Ker�m gibi �ok esm�n�n matla’lar�(do�u� yerleri) g�r�n�yor."(25. S�z)

Her olay i�in sebepleri en ince ayr�nt�larla olu�turup, akl�m�z�n kabul edece�i kurallar zinciri i�inde ve hikmetle yaratan Rabbimiz, diledi�i her �eyi, diledi�i anda ve diledi�i gibi yaratmaya g�c� yetendir. O, yaratand�r, bilendir!

“G�kleri ve yeri yaratan, onlar�n bir benzerini yaratma�a kadir de�il mi? Elbette (�yledir); O, yaratand�r, bilendir.” (Yasin Suresi, 81)

Fuat T�rker

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Sebep Ve Sonu� Aras�ndaki �lahi �simler ba�l�kl� yaz� fuatturker taraf�ndan 3.11.2012 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.