Pamuksu saçlarý, zayýf suratý ve küçülen bedeniyle zorda olsa Alýþveriþ Merkezi’nin en alt katýna yürüyen merdivenle inen yaþlý kadýnýn yanýnda tanýdýk kimsesi yoktu. Arkasýndaki genç kýz, tedirgin ve bir gözü de yaþlý kadýndaydý. Ýçinden “onun kolundan ben tutacaðým” diyordu. Öyle de yaptý. Kadýn cýlýz ayaklarýný Alýþveriþ Merkezi’nin parlak ve kýrçýllý karo taþlarýna býraktýðýnda yaný baþýndaki kalabalýða meraklanmýþtý.

            Sürüyen ayaklarýný kalabalýða yönlendirdi. Gençlerin uzun boylu bedenleri arasýnda kaybolmuþtu. Önündeki kývýrcýk saçlý gence “ Burada neler oluyor, bana da anlatýr mýsýn evladým?” dediðinde genç, önündeki arkadaþlarýný ellerini kullanarak kenara çekip kadýna yol verdiðinde, yaþlý kadýn gözlerine inanamadý. Birbirinden ilginç eski radyolarla baþ baþaydý.

            Kadýn kalabalýðý yarýp heyecanla eski radyolarýn bulunduðu serginin ortasýna geldiðinde 1950 yapýmý koyu kahverengi ahþap ‘Saba’ marka radyonun baþýnda uzun süre durdu. Týpký vitrinlerdeki cansýz mankenler gibi donuktu. Serginin sahibi yaþlý kadýný gördüðünde onun rahatsýz olduðunu düþünüp sordu:

            “Teyzem inþallah bir þeyiniz yoktur…”

            “Yok, evladým yok… Ben nerelere gittim biliyor musun? Bunca eski radyolarýn sahibi siz misiniz?”

            “Evet”

            “Peki, nasýl biriktirdin?”

            “ Anacýðým ben Bursa’da uzun yýllar radyo tamirciliði yaptým. Nesim ustam o dönemin en iyi ustalarýndandý. Tamire býrakýlan radyolarý geri alýnmayanlarý evinin çatýsýnda biriktirmiþ. Týpký Sibel Can’ýn seslendirdiði “Lale Devri”  þarkýsýndaki eski radyolar gibi. Ustam ölünce oðlundan radyolarý tamir etmek üzere istediðimde sað olsun hepsini bana verdi.”  Kadýn iç çekerek konuþmasýna devam etti.

            “Adýn neydi senin evladým?”

            “Ahmet teyzeciðim”

            “Bak Ahmet evladým þu karþýda gördüðün dolap görünümlü deðerli radyo var ya…” dediðinde Serginin sahibi “1933 yýlý Amerikan yapýmý bir radyo, çok deðerli bir radyo...” diye ilave ettiðinde, yaþlý kadýn: “Sene 1950 yýllarýydý. Ýnönü hükümeti Menderese býraktýðý yýllardý. Ýþte bu radyodan Menderesin tiz sesiyle konuþmalarýný ve 1960 yýllarýnda da rahmetlinin mahkeme sürecini dinlemiþtim.  Nasýl dinledim biliyor musun? O yýllarda büyük annem vefat etmiþti. Mal paylaþýmýnda amcam köyden bir tarla aldýðýnda,  babam da bu radyonun aynýsýný ve bir de gramofonu tercih etmiþti. Mirasýmýz yalnýzca iþte bu radyoydu. O zamanlar kendimizi amcamýzdan çok þanslý hissetmiþtik. Bu radyo beni iþte o güzel yýllarýma götürdü.” Dediðinde serginin sahibi yaþlý kadýnýn yanýndan uzaklaþýp genç kýzýn istediði plaðý sandýðýn içinden seçiyordu. Kadýnýn yanýna elinde cep telefonu ile radyolarý görüntüleyen genç bir adam yaklaþtý. Kadýna, “merhaba teyzem” dediðinde kadýn kulaðýnýn aðýr iþitmesiyle öylece radyonun karþýsýnda dalgýndý. Genç adam da ‘kadýna bir þey mi oldu’ diye tedirgindi. Radyolardan daha çok kadýna bakýyordu. Eliyle kadýnýn omzuna dokunduðunda yaþlý kadýn yavaþça kafasýný çevirdi. Feri sönmüþ gözlerinin arasýndan süzülen belli belirsiz gözyaþlarý kuruyan bedeninin büzüþen mor damarlarý arasýnda yine de yol buluyordu. Yaþlý kadýn gözyaþlarýný çantasýndan çýkardýðý beyaz mendiline silip, adama:

            “Ah siz bilmezsiniz, þu gördüðün radyonun baþýnda ne þarkýlar dinledim. Babamda o yýllarda müzikle uðraþýrdý. Allah var udu konuþtururdu.  Annemin sesi de çok güzeldi. Ýþte bu radyoda Minur Nurettin Selçuk’un… Sahi siz bilir misiniz bu deðerli sanatçýyý? Adam durdu, düþündü… “Yýllar önce TRT’nin bir kanalýnda dinlemiþtim. Çok tiz ve yanýk bir sesi vardý. Sanýrým eski plaklar o dönemlerde bu tiz sesi veriyormuþ” dediðinde, kadýn kaþlarýný çatýp sinirlice çýkýþtý. “Orada bir dakika dur bakalým! Minur Nurettin Selçuk’un sesiyle yarýþacak o dönemde pek sanatçý yoktu. Hele onun bir þarkýsý vardý. Hay Allah, adýný þimdi anýmsayamadým. Yaþlýlýk hafýzayý alýp götürüyor.” diyerek birkaç dakika düþündükten sonra “Ha þimdi hatýrladým! ‘Dönülmez Akþamýn Ufkundayýz’ þarkýsýný bir seslendirirdi. Âþýk olmayan insaný âþýk ederdi. Nasýldý… Hah hatýrladým.” Dediðinde adam eski radyolardan ziyade gözünü kadýna çevirmiþti. Kadýn tiz sesiyle;          “…Ahhh… Dönülmez akþamýn ufkundayýz vakit çok geç/ Bu son fasýldýr ey ömrüm nasýl geçersen geç…” diye mýrýldandýðýnda,  Adam ; “Teyzem bende eskilerden en çok Müzeyyen Senar’ý çok severim. Þimdilerde onun ekolünü de Bülent Ersoy devam ettiriyor.” Dediðinde kadýn “Benzemez kimse sana, tavrýna hayran olayým/ Bakýþýndan süzülen iþvene kurban olayým…” diye þarkýyý belli belirsiz seslendirdiðinde, iç geçirip diðer radyolara göz atmaya devam etti.

            Kadýn yanýna gelen genç kýza; “Sen Orhan Boran’ý” bilir misin?” dediðinde, genç kýz: “Yok teyzeciðim ben Orhan Gencebay’ý biliyorum. O da þimdi Televizyonda müzik yarýþmasýnda jüri üyeliði yapýyor. Birkaç kez parçalarýný dinledim. Sesi güzel ve duyguluydu. Teyzeciðim, sizin zamanýnýzda aþkýn güzel olduðunu söylüyorlar doðru mu? Biraz anlatýr mýsýn?” dediðinde kadýn buruþuk yüzündeki dudaklarýný gererek gülümsedi. Gülümsemesiyle gözleri ýþýldadý. “… Ahhh! Kýzým, bizim dönemin delikanlýlarýnda cesaret nerdeeee!  Birçoðu utangaç ve kibardý… Genç kýzlarý uzaktan severlerdi. Hem onlar bize hiçbir zaman ‘sen’ demezdi ki. Hep ‘siz’ diye hitap ederdi. Sevgilide olsanýz, uzaktan sevmek ve sevilmek aþklarýn en güzeliydi. Ah o çeþme baþlarý, su testisini doldurmak için saatlerce beklettiðimiz, eve geç kalýnca da büyüklerimizden azar iþittiðimiz yýllar, ne de güzeldi. O delikanlýlarýn bakýþlarý ve gözlerinin derinliklerinde sevgi ve sevecenlikle koruma içgüdüsü vardý.” Kýz duraksadý. Kendi aþklarýný yargýladý. Erkeklerin bir konuþmayla ve bilgisayar ardýnda hemen cinselliðe yönelmelerine takýldý. Düþündü, yargýladý ve sonunda kýzdý… “Hýmmm..!” diyerek adýmlarýný baþka radyolarýn yanýnda buldu.  Yaþlý kadýn,  genç kýza Orhan Boran’ý anlatamamýþtý ama yanýna yaklaþan genç delikanlýya anlatmayý istedi. Radyolarý inceleyen delikanlýya:

            “Evladým sen bilir misin Orhan Boran’ý?”

            “Teyzeciðim bir ara bir belgeselde izlemiþtim. Türkiye’nin ünlü radyocularýndanmýþ.” Kadýn:

            “Ýþte bilen bir genç çýktý. Aferin sana. Her þeyi unuturum ama Orhan Boran’ýn 1959 yýlýnýn Nisan ayýnýn bir pazar sabahý dinleyicilerine “Yuki” lakabýyla þirin bir o kadar da garip sesli bir hayali yaratýðý bize tanýttýðýný hiç unutmam.  Meðerim o ilginç ses hýzla dönen bir bant kaydýndan geliyormuþ. Zira sesi ne çocuk sesi ne de yetiþkin insan sesine benziyordu. Bununla bizi öylesine eðlendirirdi ki, herkesi gülmekten kýrar geçirirdi.” Delikanlý:

            “Teyze bir de Halit Kývanç diye ünlü bir maç spikeri varmýþ! Dedem anlatýrdý onun nasýl usta bir spiker olduðunu. Tatlý ve yumuþak sesiyle maçý, adeta radyonun içinde yaþatýrmýþ, öyle mi?”

            “Evet evladým. Babam onu son dönemlerinde çok dinledi.  Hele dünya kupalarýný bir anlatýþý vardý, babacýðým heyecandan hop oturup hop kalkardý. Ýnanýn Dünya Kupalarýnda Brezilya’yý Ýtalya’yý, Uruguay ve kupalarýn yapýldýðý birçok ülkeyi Türkiye’ye getirirdi. O sýralar Pele diye Brezilyalý bir futbolcu vardý. Babam onun nasýl kývrak bir oyuncu olduðunu söylediðinde ben maçtan anlamadýðým halde yine de konuþmalarýna ortak olurdum. Anlayacaðýnýz  erkek kardeþim olmadýðý için bu görevi ben yapardým. Rahmetli babacýðým ile birlikte özellikle Galatasaray-Fenerbahçe maçlarýný hiç kaçýrmazdýk.  O zamanlar iki takým oyuncularý ve taraftarlarý birbirlerine rakip de olsalar,  temelinde dostluk vardý. Þimdiler gibi bir birine düþman gözüyle bakmazlardý. Her iki takýmýn oyuncularý maçtan sonra birlikte yemek yemeðe ve eðlenmeye gittiklerini,  babam söylerdi. Babam da hani sýký Galatasaraylýydý… Her Cumartesi veya Pazar günü iþte þu gördüðün radyomuzun baþýndan ayrýlmazdý. Rahmetli babacýðýmýn özel bir köþesi vardý. Kuþlarýna yem verdiði ve o zamanlar Vita yaðýnýn tenekelerine diktiðimiz birbirinden güzel çiçeklerimizin bulunduðu penceremizin önünde oturur, beyaz atleti arasýndan fýþkýran pamuksu kýllarýyla divana uzanýp Halit Kývanç’ýn sesinden maçlarý dinlerdi. Hele Galatasaray gol attýðýnda divandan bir fýrlayýþý vardý, babama bir þey olacak diye çok korkardýk!  Ahhh! Güzel günlerdi be evladým,  güzel günlerdi…” diyerek yanýna baktýðýnda genç delikanlýda uzaklaþmýþtý.

            Kadýn radyolarýn üzerindeki tanýtým yazýlarýný pek seçemiyordu. Çantasýndan gözlüðünü çýkarýp baktýðýnda birçoðunun üzerinde “ 1930 Grundig Alman Yapýmý” “1940 Ýtalyan Yapýmý” , “ 1958 yýlý yapýmý Philips marka” yazýlarý çoðunluktaydý. 1957 Yýlý yapýmý Alman marka uzun ve ýþýklý radyo hala çalýþýyordu. Onun önünde durdu. Yanýnda dikilen genç kadýna; “Ýþte bu da halamlarýn radyosuydu. Bu Radyo’da 1960 darbesini dinlemiþtik. O sýralar Ankara radyosu darbecilerce birkaç kez el deðiþtirmiþti. Menderes’in asýlmasýný da o dönemlerde ‘ajans’ dediðimiz haberlerden dinlemiþtik. Halamlara gittiðimde en hoþuma gidende rahmetli halacýðým ile Radyo Tiyatrosu’nu dinlemekti. Aman Allah’ým o efektler týpký canlý gibiydi. Kapý çarpmalarý, silah sesleri, sanki gerçekti. O dönemlerde elektriklerimiz de sýk-sýk kesilirdi. Tiyatronun öyle güzel yerinde kesilirdi ki, halamla sinir olurduk. Lüks lambasýný yakýp tiyatro oyunu hakkýnda bir güzel yorum yapardýk.  Allah’tan ertesi günü özeti olurdu da konuyu kavrardýk.”  Genç kadýn ilgiyle dinliyordu. Yaþlý kadýn:

            “ Kýzým Türkiye Radyolarýnýn ilk spikerinin Tamburi Cemal Beyin oðlu Mesut Cemil olduðunu biliyor muydun? Ýlk radyo yayýný da Eþref Þefik’in “..Alo Alo Muhterem dinleyiciler, burasý Ýstanbul telsiz telefonu…” anonsuyla 6 Mayýs 1927 yýlýnda Sirkeci Büyük Postanede baþlamýþtý. Bu yýllarda henüz kimse de radyo bulunmuyordu.” Dediðinde genç kadýn elindeki cep telefonu ile eski ve anýlarla yüklü radyolarý görüntülerken, bir taraftan da yaþlý kadýný dinliyordu. Yaþlý kadýn: “Evladým eskiden radyolar için postaneye bandrol ücretini yatýrýrdýk. O yýllarda ücreti de o günkü paraya göre yüklüydü. Bazý aileler bu ücreti ödeyemezdi. Bandrolünü ödeyemeyenlerin radyolarýnýn ne yapýldýðýný biliyor muydun?” dediðinde genç kadýn “nerden bileyim” anlamýnda dudaklarýný büktüðünde yaþlý kadýn; “O yýllarda bandrolünü ödeyemeyenlerin radyolarý ellerinden alýnýp, PTT’ce mühürlenirdi.  Sahibi eðer parayý bulup öderse,  radyosu geri verilirdi.”  Yaþlý kadýn ses kaydý yapan sarmalý teybin yanýnda durdu. Babasýný tekrar anýmsadý. Yaz günü bahçede kurulan sofrada dayýlarýnýn kadeh kaldýrmalarý arasýnda babasýnýn “Yeþil Ördek Gibi…” adlý þarkýsýný söylemesi, kulaklarýný týrmaladý… Ýç geçirerek gülümsedi… Gözlerinin fersizliði ile tüm radyo ve pikaplarý tekrar süzdü… Adýmlarýný sergiden yavaþça uzaklaþtýrdýðýnda derinlerden gelen eski radyodaki Sevim Tuna’nýn “Aðla gözlerim, aðla” yanýk þarkýsý da kulaklarýnda gittikçe sonsuzlaþýrken, Amerikan yapýmý eski radyodan spikeri de;  “Þu anda Mýsýr’da Ordu yönetime el koydu…” diyordu…

Ertuðrul Erdoðan

Aðustos 2013/Bursa

www.erdoganlaedebiyat.com