Bizim ülkemizde neden iþler genelde iyi gitmez? Bunun sorumlusu siyasiler mi, yoksa kendini yetiþtirememiþ halkýmýz mý? Sabah uyandýðýmýzda birçoðumuzun içini karalar baðlar. Radyo ve televizyondan iþiteceðimiz "Son Dakika!" haberlerine irkilir. Kendi kendimize, "Yine mi patlama!" “Yine mi ölüm!” veya “Hiç mi iyi bir haber olmaz” diye hayýflanýrýz.

            Tarih kitaplarýný birçoðumuz okuldayken okumuþuz ve sýnavlarýna da girmiþizdir. Nice krallar,  padiþahlar ve generallerin hayatlarýný, savaþlarýný, elde ettikleri topraklarý, savaþlarda ölen insanlarýn sayýsýný, yine onlarýn saraylardaki þatafatlý yaþamlarýný, aile entrikalarýyla tahta geliþ biçimlerini, iktidarlarýna karþý gelenleri ise nasýl ilginç yöntemlerle iþkence ile öldürdüklerini iðrenerek öðrenmiþizdir. Ya halklar ne durumdaydý? Bunlarý da öðrenmiþ miydiniz?

            Günümüz dünyasýnda cahil sayýsýnýn milyara dayandýðý söylenmekte ve gün geçtikçe de artýþ göstermektedir. Neden cahil insan yetiþtiririz? Veya cahil kalmayý, sonucunda da kalitesiz ve fakir yaþamý tercih ederiz veya ettirmek zorunda býraktýrýrlar? Örneðin, Hindistan denildiðinde aklýmýza önce kutsal inekleri, sonra da fakirleri gelir. 'Alman' denildiðinde, disiplinli sonra da çalýþkan olduklarýný biliriz. Japon denildiðinde ise, çalýþkan, bilgili ve en ufak haksýzlýkta bile kendisini harakiriyle öldürebilen ‘onurlu insan’ olarak biliriz. Sonuçta her ülke kendi özellikleriyle tanýnýrlar...

            Peki, biz nasýl bir toplumuz? Atatürk’ün iþaret ettiði ileri medeniyetler seviyesine yolculuk yaparken neden hep patinaj yaparýz? Neden hep birbirimizi kandýrýrýz? Kitap okumada neden gerilerdeyiz? Üstümüzdeki bu ölgünlüðü neden bir türlü atamýyoruz? Bunun sebebi kimlerdir? Siyasilerde bunun suçu nedir? Neden hep birbirimizi çekiþtiririz?  Kimi iktidarlar aydýnlýðý ve uygarlýðý kendilerine hedef gösterirken, kimileri de neden din eksenli bir yaþam tarzýný dayatmaya giderler?

            Aslýnda yaz-boz ikilemi arasýnda, iki adým ileri, bir adým geri gidiyoruz. Birilerinin yaptýðýný, diðerleri bozuyor. Þöyle düþünün ki, Cumhuriyetin kurulduðu yýllarda oluþan Milli Eðitim Politikamýz þimdi yerle bir oldu. Ne dört artý dördü kaldý, ne de deðiþik sistemleri! Yalnýz eðitimde mi?  Tarým politikamýz da keza öyle... Üç tarafý denizle çevrili ülkemizde, balýkçýlýk iflas!  Hollanda bile Konya Ovasý kadar bir bölgede bizden beþ misli tarým ihracatýný yapabiliyorsa, biz neden topraklarýmýzý verimli kullanýp bunu gerçekleþtiremiyoruz? Neden insanlarýmýza kaliteli ve ucuz ürünler sunamýyoruz? Ve çiftçilerimizi neden zenginleþtiremiyoruz?

            Terör belasý mý? Evet, dört bir tarafýmýzý terör sardý. Yýllardýr PKK ile þimdi de Ortadoðu'daki terör odaklarýyla uðraþmaktan önümüzü göremiyoruz. Verdiðimiz þehitler yanýnda harcanýn paralarla insanlýk adýna neler yapýlmazdý? Etle týrnak dediðimiz halklar artýk birbirine yan gözle bakmaya baþladý. Siyasi uzantýlar bile ellerini uzatmýyor. Kutuplaþmalar had safhada...

            Þu günlerde dördüncü kitap çalýþmasý içindeyim. Konusu þimdilik gizli kalsýn... Umarým çýktýðýnda keyif alýrsýnýz. Kitap dedim de, çalýþmalarýmdan arta kalan zamanlarda da bol bol kitap okumaktayým. Üyesi olduðum kütüphanemden iki kitap aldým. Atamýzýn da okuyup sevdiði kitaplar arasýnda gösterdi, Ecevit'inde okuyup, uygulamalarýnda örnek aldýðý Grigory Petrov'un yazdýðý  "Beyaz Zambaklar Ülkesinde" adlý kitabý belki bilmeyeniniz yoktur. Hatta bir kaç kez okuyanýnýzda olmuþtur. Yýllar önce okuduðum bu önemli kitabý, yeniden okudum. Aslýnda bu kitabý yeni vekil olanlarýn hepsinin okumasýný, ayrýca Ýmamlarýn, bürokratlarýn, öðretmenlerin, iþçilerin, memurlarýn,  gençlerin, öðrencilerin, ev kadýnlarýnýn, eþlerin, daha doðrusu toplumca okunmasýnýn  gerekliliðini düþünüyorum.

            Finlandiya denilince aklýnýza ne gelir? Ýskandinav’ýn soðuk ülkesi mi? Finlandiya'yý gençlik dönemimde ‘Pen-Friend’ dediðimiz mektup arkadaþýmdan öðrenmiþtim. Ve o yýllarda da bu ülkeye hayran kalmýþtým. Hep ülkemle mukayese etmiþtim. Arkadaþým anlattýkça oraya yerleþmeyi bile düþünmüþtüm. Sevdiðim ve takdir ettiðim ülkelerin baþýnda geliyor. Ýsterseniz bir inceleyin, bakýn o zaman bu ülkenin dünyadaki geliþmiþlikte, ülkesinde yaþayanlarýn mutlu olmasýnda, basýn özgürlüðünde nerelerde olduðunu, kiþi baþý refah düzeylerini, özellikle de eðitimde nasýl dünyanýn birinci ülkesi olduðunu göreceksiniz.

            Finlandiya'nýn diðer bir adý da "Suomi" yani "Bataklýk Arazi" anlamýnda. Yalnýz o bataklýk eskidendi. Önceleri Ýsveç güdümündeki ülke daha sonra Rusya'ya baðlanmýþ. Ülke de fakirlik, hastalýk, geri kalmýþlýkla birlikte bataklýk içindeki bir ülkeymiþ. Ta ki, 1806 yýlýnda Stockholm’de doðan Yohan Vilhelm Snellman'ýn fikirleri hayata geçirilinceye kadar. Bu bilgin, filozof þimdiki Fin kültürünü ortaya çýkaran halk öðretmeni, þu gün bile Finlandiya'da özel bir günle anýlýyor.

            Neler mi yapmýþ?

            Önce, “Ne zaman bizim küçük milletimiz kendi komþularýndan daha yüksek bir medeniyete sahip olursa, o zaman tehlike ortadan kalkmýþtýr" felsefesiyle yola çýkarak, yeni Fin aydýnlarýyla birlikte, bir kaç genç öðretmen, papaz, avukat ve memurla birlikte halk kitleleri arasýnda eðitim ve öðretimin yayýlmasý amacýyla adeta büyük bir mücadele baþlatmýþ.

•      Aydýn olmak, modaya uygun elbise, þapka ve kolalý gömlek giymek deðildir, Aydýn, milletin beynidir. Millet sizi iyi bir öðrenim gördükten sonra bir maaþa konasýnýz, akþamlarý kahvelerde iskambil veya domino masasýnýn baþýna geçesiniz diye okutmamýþtýr. Bunu böyle yapanlar küflenmiþ olan aydýnlardýr.

•      Okumuþlarýn hepsi, ulusal zekâyý geliþtirmek, ulusal vicdaný uyandýrmak, ulusal iradeyi güçlendirmek zorundadýr. Köylülere, iþçilere ve kasaba halkýnýn alt tabakasýna daha iyi yaþayabileceklerini öðretin!

•      Millete nasýl çalýþmalarý gerektiðini öðretin. Ucuz ve gösteriþsiz olmakla beraber; daha iyi yerleþim yerlerinin nasýl yapýlacaðýný gösterin.

•      Kendilerinin ve çocuklarýnýn saðlýklarýný nasýl koruyacaklarýný bildirin,

•      Mutlu bir aile yaþamýnýn nasýl kurulabileceðini, erkeðin kadýna, kadýnýn da erkeðe nasýl davranacaðýný, çocuklarýn nasýl eðitileceðini öðretin.

•      Kendisinin ve baþkalarýnýn kiþilik haklarýna saygýlý olmayý öðretin,

•      Milleti, her iþi zamanýnda yapmaya, disiplinli ve düzen içinde çalýþtýrmaya alýþtýrýn.

•      Bütün bu iþlerde, millete örnek olun. Kendi aranýzda ve halk ile iliþkilerinizde halkýn eðiticisi olun. Bütün Fin halkýný bir aile sayýn.

Finlileri Uyandýran Bu Bilgin, Eðitimde Neler Yapmýþ?

            Yaz tatillerinde çevredeki öðretmenleri bir yere toplayarak 2-3 haftalýk seminerler tertip ederek, öðretmenlerden fedakârlýk isteyerek halký özenle eðitmelerini istemiþ. Öðretmenler arasýnda da mesleðine yabancý çok kimselerin olduðunu, onlarýn zanaatçý bile olamayacaklarýný söylerken þu öðüdü verirdi,  “Öðretmenliði býraksýnlar, kendilerine baþka iþ arasýnlar. Gitsinler ticaretle uðraþsýnlar. Sekreter olsunlar. Ruh ve gönül iþi yapacak insanlarýn görev yapmasý gereken yerlere onlar deðil baþkalarý gelsin"

Shellman, Din Adamlarýna Ne Dedi?

            Halkýn gerçek din adamlarý olun. Din adamlýðýnýn memurluk olmadýðýný bilin. Papazlar memur deðildir. Ödeviniz genel ve özel dini törenleri öylesine yerine getirmekten ibaret deðil. Halka, her þeyden önce,  temiz olmayý, iyi, doðru hayatý, vicdanlarýný uyarmayý, birbirlerini sevmeyi ve iyilik yapmalarýný istemiþ. Dinleyenleri uyutan kitap diliyle konuþmayýn. Açýk, diri, hayatýn içinden bir din anlayýþý verin halka. Kutsal kitaptaki yaþama ihtiyacýný hem gençlerde, hem de ihtiyarlarda uygulayýn.

Finlilerin eðitim uzmaný Shellman’ýn,  memurlara, askerlere, ebeveynlere, köylülere, iþçilere, sanatçýlara da ilginç söylemleri vardý. Þimdi uzun uzadýya burada yazmadan en iyisi siz bu kitabý edinip, biran önce okumaya çalýþýn. Hatta geleceðimiz dediðimiz çocuklarýnýza da okutabilirsiniz. Arkadaþlarýnýza hediye alýrken bile bu kitabý verebilirsiniz. 

Shellman’ýn futbol konusundaki görüþleri de çok ilginçti.  Þöyle diyor bilgin, “Futboldan zevk alanlar, onu bir sanat ve bilim haline getirdiler. Sokaktaki halkýn heyecanýný canlý tutmak için uðraþan bilgisiz bazý gazeteciler de gençliðin futbol düþkünlüðünü sömürmeye, futboldan uzun süre söz etmeye baþladýlar. Geri kalmýþ ülkelerdeki yaþamý düzenlemek ve halký ekonomik, kültürel ve sosyal yönlerden geliþtirmek için ciddi çareler düþünmek gerekir.  Bir ülkede kültür emekçileri, halkýn düþüncelerini uyandýrmakla görevli olanlar nelerle meþguldü?

Gençliðin sporla uðraþtýðýný görerek seviniyorum. Akla uygun hareketler çok önemlidir. Felsefeyi çok ileri götürmüþ olan eski Yunanlýlar, jimnastiði, güreþi, yarýþlarý çok önemli yerlere çýkarmýþlardýr. Vücut çalýþmalarý, vücudun çeviklik ve gücünü artýrýr. Bunlar sayesinde, boy düzgünleþir, yürüyüþ hafifler ve hareketler güzelleþir. Þehirlerdeki evlerde çoðunlukla oturarak geçirilen bir yaþam, saðlýðý bozar, kaslarý gevþetir. Kaný zehirler, insanlarý tembelleþtirir.

Ben futbolda ülkeleri yenmekten övgü deðil, Finlandiya’da;

·         Güçlü düþünce,

·         Büyük Ýþler ve büyük iþlere giriþme,

·         Sütlü inek,

·         En iyi yumurta,

·         En iyi tohumluk buðday,

·         Kar gibi beyaz bez,

·         Yeni düþünceler,

·         Endüstrileþme,

·         Tok millet, gibi isimleri taþýyan dernekler ortaya çýksýn…

Yalnýz futbolda deðil, bilim, sanatlar, ticaret, sanayi, hukuk ve ülkenin imarý konusunda da yenmeliyiz. Bu büyük savaþta sadece futbolcularýn kol ve bacak güçlerine dayanmak isterseniz çok ileri gidemezsiniz. Karþýdan gelen topa yön vermek için saðlam bir kafa gerekir…

Ve Gençlere Tavsiyesi:

“Ey Fin Gençleri! Sizin göreviniz, ayak vuruþu ile topu yüksekten göndermek deðil; Fin milletinin þerefini yükseltmek, sevgili vatanýmýzý her konuda ilerletmek, her tarafta mutluluðu arttýrmaya gayret etmektir.

Shellman’ýn aþýsý bize tutar mý?  Ne diyelim, yine de darýsý ülkemizin baþýna…

Ertuðrul Erdoðan

23 Temmuz 2015/Bursa

www.erdoganlaedebiyat.com