14 MART N��N TIP BAYRAMIDIR? � TIBBIYEL� H�KMET K�MD�R?

Yukar�daki iki soruyu her kime sorarsam soray�m mutlaka bir fikri oldu�una inan�yorum. Ben bu yaz�mda sadece o fikirleri biraz daha doldurmaya yani gerek 14 Mart T�p Bayram�n�n hikayesini gerekse T�bbiyeli Hikmet�i sizlere eksiksiz olarak tan�tmaya �al��aca��m.

Evet �lkemizde ilk modern anlamda T�p Fak�ltesi 14 Mart 1827 de Padi�ah II. Mahmut Zaman�nda T�bbiye-i �ahane ad�yla a��lm�� olan askeri t�p fak�ltesidir. Pek vatanda��m�z T�p Bayram�n�n 14 Mart�ta kutlanmas�n� da buna ba�larlar ama i�in do�rusu �lkemizde T�p Bayram� ilk kez 12 May�s 1929 da kutlanm��t�r ve T�bbiye-i �ahanenin a��l��yla 12 May�s�n bir ilgisi yoktur.

12 May�s�n �nemi ne peki?

12 May�s 1929 da Bursa�daki Y�ld�r�m Dar��ifas�nda ilk kez T�rk�e T�p dersleri verilmeye ba�lanm��. Demek ki 1929 a kadar t�p dersleri yabanc� dil ( Frans�zca) olarak veriliyordu.

��te bu t�p derslerinin T�rk�e olarak verilmeye ba�land�� 12 May�s� 1937 Y�l�na kadar T�p Bayram� olarak kutlam��z ama sonra vazge�mi�iz. Uzun y�llar sonra da 14 Mart daha a��r basmaya ba�lam��.

Peki 14 Mart ni�in daha a��r basmaya ba�lam��? ��te konumuzun omurgas�n� bu sorunun cevab� olu�turuyor.

14 Mart 1919 da bilindi�i gibi �stanbul i�gal alt�ndad�r. ��gal alt�ndaki �stanbul�da 14 Mart 1919 da yani T�bbiye-i �ahanenin Kurulu� y�l d�n�m�nde ��renciler s�zde okullar�n�n kurulu� y�l d�n�m�n� kutlamak amac�yla bir araya geldiler ( ��gal kuvvetlerinin devaml� g�zetimi alt�nda olduklar� i�in b�yle bir yola ba� vurmu�lard�. ) ama as�l yapt�klar� �ey i�gale kar�� protesto bildirileri haz�rlamakt�. Bu bildirileri haz�rlay�p �stanbul�a ula�abildikleri her yere ast�lar ya da da��tt�lar daha sonra.

Ancak yapt�klar� i�leri yeterli g�rm�yorlard�. Mustafa Kemal Atat�rk �nce Samsun�a, oradan Erzurum�a ve nihayet Sivas�a vas�l olup Sivas�ta bir milli kongre yapaca��n� duyurunca T�bbiyelilerden 25 ki�i, hocalar� Dr. Talat Bey�in ( Parmaks�z Talat) te�vikiyle okul hamam�n�n g�bek ta��nda toplanarak Sivas�a iki temsilci g�nderme karar� ald�lar.

Son s�n�f ��rencileri mezuniyete haz�rland�klar� i�in ara s�n�flardan iki ��rencinin gitmesi daha uygun g�r�ld� ve sonu�ta Yusuf ve Hikmet adl� iki ��nc� s�n�f ��rencisinde karar k�l�nd�. Ancak bu ��rencileri Sivas'a g�nderebilmek, masraflar�n� kar��layabilmek i�in paraya ihtiya� vard� oysa ��rencilerin aralar�nda toplad�� para sadece 950 Kuru�tu. Bu para iki ki�inin g�nderilmesine yetmezdi. Bu durumda Kara Hikmet�in tek ba��na g�nderilmesi gerekiyordu.

T�bbiyeli Hikmet ile birlikte Sivas Kongresine iki �stanbul temsilcisi daha kat�lm��t�: �smail Faz�l Pa�a ( Ali Fuat Cebesoy Pa�a�n�n babas� ) ve �smail Hami Bey ( Dani�ment )

4 Eyl�l 1919 da ba�layan Kongre Milli bir kongre olacakt� lakin Mustafa Kemal�in beklentilerinin �ok �ok alt�nda temsilci kat�lm��t�. Mustafa Kemal 120 Delegenin kat�lmas�n� beklerken sadece 31 Delege vard� Sivas�ta.

Kongrenin ilk g�nlerinde Anadolu ve Rumeli�deki M�dafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin tek �at� alt�nda toplanmas� ile ilgili g�r��meler yap�ld�. Ana mevzuya ise 8 Eyl�l g�n� ge�ildi.

8 Eyl�l g�n� �smail Faz�l Pa�a Bekir Sami Bey ve �smail Hami Dani�ment�in sunduklar� ve 25 delegenin imzas� olan �nergede Amerikan mandas� isteniyordu.

Mustafa Kemal, yapt�� konu�mada Amerikal� gazeteci Brown ile konu�tu�unu ve Amerika�n�n manda istemedi�ini anlat��yordu.

Daha sonra manda tart��malar� devam etti. Bekir Sami, �smail Faz�l Pa�a ve �s�mail Hami Dani�ment yapt�klar� konu�mada Amerikan mandas�n� savundular.

Erzurum delegesi Hoca Raif Efendi �Hedef ve gayemiz tam ba��ms�zl�kt�r� dedi.

Refet Pa�a ise yine manday� savundu.

Bursa delegesi Ahmet Nuri Bey �Ya �l�r�z ya tam istiklal sahibi oluruz� diye ba��rm��t�.

Vakit ge�ti�i i�in Mustafa Kemal oturumu ertesi g�n a�mak �ze�re kapatt�. O gece manda tart��malar� yap�lmaya devam etti.

Sivas�ta Temsil Kurulu�nun kald�� lise binas�nda, 9 Eyl�l 1919 gecesi manda konusu tart��l�rken odada bulunan T�bbiyeli Hikmet Mustafa Kemal�e manday� reddetti�ini heyecanl� bir �ekilde s�yle s�yledi:

��Pa�am, murahhas� bulundu�um T�bbiyeliler beni buraya istiklal davam�z� ba�armak yolundaki mesaiye kat�lmak �zere g�nderdiler. Manday� kabul edemem. E�er kabul edecek olanlar varsa, bunlar her kim olursa olsun �iddetle red ve takbih ederiz. Farz� muhal, man�da fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal�i �vatan kurtar�c�s�� de�il, �vatan bat�r�c�s�� olarak adland�r�r ve tel�in ederiz,(lanetleriz.)�

Mustafa Kemal Pa�a Heyecanl� bir sesle �Arkada�lar gen�li�e bak�n, T�rk milli b�nyesindeki asil kan�n ifadesine dikkat edin,� dedi. Sonra da Hikmet Bey�e d�nerek �Evlat, m�sterih ol. Gen�likle iftihar ediyorum ve gen�li�e g�veniyorum. Biz, ekaliyette kalsak dahi( Az�nl�kta kalsak da ) manday� kabul etmeyece�iz. Parolam�z tektir ve de�i�mez: Ya istiklal ya �l�m!�

T�bbiyeli gen�, hemen yerinden f�rlad�: �Var ol Pa�am�� diyerek Mustafa Kemal�in elini �pt�.

31 Delegeden yirmi be�inin manda ve himaye taraftar� olmas�na ra�men sonu�ta hepsi ikna edilmi� ve kongreden �� Manda ve Himaye kabul olunamaz�� Karar� ��km��t�.

T�bbiyeli Hikmet Sivas�ta on be� g�n kald�ktan sonra �stanbul�a d�nd� ama bro��r da��tmakla, yaz� yaz�p protesto etmekle vatan�n kurtar�lamayaca��n� Sivas�ta �ok iyi anlam��t�. Bu sebeple pek �ok arkada�� ile Milli M�cadelenin i�inde fiilen bulunmak �zere okulu b�rak�p Ankara�ya, sava�lar ba�lay�nca da cepheden cepheye ko�tu.

Kurtulu� Sava�� kazan�ld�ktan sonra tekrar okuluna d�n�p tahsilini tamamlad� ve doktor olarak yurdun �e�itli yerlerinde g�rev ald�.

1901 Bal�kesir- Sava�tepe do�umludur. Sava�tepe o zamanlar Giresun olarak an�ld��ndan da olduk�a ilgin� bir olay ya�am��t�r.

Mustafa Kemal 1936 da T�bbiyeli Hikmet�i hat�rlar ve �� Bir T�bbiyeli Hikmet vard�. Onu bulun da Bal�kesir�den Milletvekili yapal�m.�� Der. Ancak Hikmet�in Giresunlu ( Giresun ilimizden ) oldu�unu d��nenler �� Giresunlular buna �ok k�zar. D��ncesiyle Mustafa Kemal�e Hikmet�in �ld��n� s�ylerler. Oysa T�bbiyeli Hikmet 1936 y�l�nda hayattad�r.

1945 Y�l�nda, yakaland�� ve bir t�rl� atlatamad�� Verem hastal�� sebebiyle hayata g�zlerini yumar.

T�rkiye Cumhuriyeti H�kumeti, 1937 Y�l�na kadar 12 May�sta kutlanan, 1937 den sonra art�k kutlanmayan ve �nemini de yitiren T�p Bayram�n� 1976 Y�l�nda tekrar hat�rlar ama yeni bir kararla T�bbiyeli Hikmet�in, 1919 da arkada�lar�na �nder olarak ve dahi okullar� olan T�bb�ye-i �ahanenin kurulu� y�ld�n�m�nde ba�latt�� stanbul�un ��galini protesto olay�n� yani 14 Mart�� T�p bayram� olarak kutlar.

Evet 14 Mart T�p Bayram�, bu hafta T�p haftas�d�r.

�zellikle bu pandemi g�nlerinde hayatlar�n� ortaya koyarak canla, ba�la bir insan�n daha hayat�n� kurtarabilir miyim diye gayret g�steren t�p t�p mensuplar�na sevgi sayg� ve ��kranlar�m� arz ediyorum. T�m sa�l�k personeliyle birlikte hepsinin ya�lar� ne olursa olsun ellerinden �p�yorum. �yi ki vars�n�z. Allah sizleri ba��m�zdan eksik etmesin.

Orhan Boran��n resminin bu yaz�da ne i�i oldu�unu merak ediyorsunuz de�il mi?

Hemen a��klayay�m.

60 l� y�llar� bilen bizim ku�a��n �ok iyi hat�rlayaca�� Orhan Boran, Rahmetli T�bb�yeli Hikmet�in yani Hikmet Boran��n o�ludur ki o da rahmetli olmu�tur 2012 y�l�nda.

Evet yine bu pandemi d�neminde bizler i�in hayatlar�ndan olan t�m �ehit doktor ve sa�l�k personelimize de Allah�tan rahmet diliyorum. Makamlar� cennet olsun.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( 14 Mart Ni�in T�p Bayram�d�r? � T�bb�yeli Hikmet Kimdir? ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 15.03.2021 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.