Kendi evinizde bir odada yaln�z ya��yorsan�z; adalet anlay��n�z� ve beklentilerinizi, ili�kilerinizi, yak�n �evreniz, kom�ular�n�z �ekillendirecektir ve yeterli olacakt�r. Robinson Crusoe gibi bir adada ya��yorsan�z; toplumsal ili�kileriniz biraz daha geni�leyerek, toprak, do�a ve hayvanlar� da dikkate alarak bir adalet duygusu/ruhu geli�tirmek zorundas�n�z. Bir ailede, bir apartmanda, kentte, i�yerinde, �lke plan�nda ve d�nya �l�e�indeki sosyal ili�kilerimiz, eylemlerimiz, talep ve ileti�imimiz geni�ledik�e, sorumluluklar�m�z, hak ve �devlerimiz yeniden �ekillenmekte ve �e�itlenmektedir.

Ma�arada ya�ar gibi davranamay�z art�k, �zg�rl��m�z� kulland��m�z� zannederken, �evremizdekilerin ya�am�na kastediyor ve hareket alan�n� daralt�yorsak, i�te o zaman adalet duygusu, kurallar� ve yapt�r�m� devreye girmesi gerekiyor.

Her �eyden �nce, adaletin ruhu; sosyal bar��, hakkaniyet, do�ru ve ger�e�e ula�ma, gelece�e g�ven, toplumsal tedavi sa�layabiliyorsa, �z�yle bar��k hareket ediyor demektir.

�Adalet m�lk�n temelidir� c�mlesi do�rudur fakat yeterli de�ildir.

�Adalet devletin temelidir� c�mlesi de do�rudur ama bu mant�k �nermesi de noksan kalm��t�r.

Adalet; sadece m�lk ve devlete, ruh ve karakter, nitelik kazand�rmak i�in mi vard�r?

Adalet, sadece devleti ve m�lk� ya�atmak ve korumak i�in mi vard�r?

Adalet; h�credir, gendir, kand�r, cand�r, mayad�r, elektir, filtredir, terazidir.

M�lk�n sahibi ve devleti y�neten �zne de; zaten insand�r.

�nsan� d�zeltirsek, her �ey d�zelir. Adalet duygusunun ilk yerle�ece�i yer, insan kalbi ve beynidir.

O zaman daha geni� bir genelleme yapmam�z gerekiyor:

�adalet, insanl��n ve evrenin temeli ve mayas�d�r�

Irmaklar temiz akt��nda, denizler kirlenecek diye korkmaya gerek kalmayacakt�r.

G�n�m�zde hukuk kurallar�; bilimsel geli�meler, evrensel deneyimler, ihtiya�lar, sosyolojik ve psikolojik hareketlilikler, yeni mant�k ve felsefe ak�l y�r�tmeleriyle yeniden �ekillenebilmektedir.

Su� ve ceza kavramlar�n genel tan�m� de�i�mese de, her y�zy�lda yeniden detayland�rmak gerekebiliyor.

T�m insanlar, melek gibi masum ya�ayabilseler, belki de kural, k�s�tlama, hak arama, cezaland�rmaya pek gerek kalmayacak. Herkes �eytanca ya�am�� olsa, zaten adaletin bir h�km� kalmayacak. Bu varsay�mlar�n hi� birisi olmayacak elbette.

Biz adalete ihtiya� hissetmeli, g�venmeli ve teslim olmal� ve onu hakk�yla ya�atmak zorunday�z.

Adaletin g�c�n�, kayna��n� nereden almamas� gerekti�ine a��kl�k getirirsek, nerelerden beslenmesi gerekti�i de ortaya ��kacakt�r.

Adalet, kural ve �l��lerini bir dini ��retiden ald��nda; uygulanaca�� toplumda, farkl� inan�lara sahip bireyleri kapsamayacak, e�itlik ilkesiyle ters d��ecektir. �nan� ki�isel ve h�r iradeyle belirlenen bir tercihtir. Birey inan� tercihini de�i�tirdi�inde, adaletten mahrum mu kalacakt�r?

Adalet, kural, hak ve yapt�r�mlar�n�, h�k�mleri, bir milliyetin beklenti, �rf ve geleneklerine g�re belirledi�inde, yine kal�c� ve kapsay�c� olamayacakt�r. Farkl� milliyetten iki bireyin, evlenerek aile olu�turduklar�n� d��n�n. Bir aileye iki farkl� adalet anlay�� m� uygulayaca��z?

Adalet mekanizmalar�, kurul, kural ve h�k�mleri; bir felsefi inan�, mezhep, din, tarikat, cemaat, siyasi ideoloji ekseninde, y�r�ngesinde, atmosferinde �ekillendi�ini/ �ekillenmesi gerekti�ini �ng�rmek/kabullenmek, insanl��a ve gelece�ine yap�labilecek en b�y�k ihanet olur.

B�ylesi durumlarda, y�netim erki, siyasal g��, ekonomik g��, askeri g��, inan� birliktelikleri,

bask�n lobi faaliyetleri ve dayatmalarla, adaletin ruhunu lekelediklerinde; her d�nemde adaletin rengi de farkl� olacakt�r. Tart�, terazi, su� tan�m�, ceza anlay��n�n i�eri�i de de�i�ecektir.

Adalet; ellerde oyuncak, korkutmak i�in sopa, susturmak i�in aparat, menfaate alet edilen bir sistem haline gelebilecektir.

Bu nedenle, toplumdaki bireylerin y�ksek sosyal bilinci, birikimi, felsefi dolgunlu�u, mant�k �ng�r�s�, ya�am� ve evreni anlamland�rma yetisi, toplumsal fayda �ng�r�s�, bilimsel yeterlili�i �ok �nemlidir. Bu birikimler toplumda yayg�nla�t��nda, adalet duygusu da peynir ekmek gibi her aileye

misafir olacakt�r. Di�er t�rl� adalete ihtiya� ve g�ven; bireylerin, zihinsel g�ndeminde yer alamayacakt�r.

Adaletin kapsam� ve kurallar�; mevcut g��lere ve konjonkt�re g�re de�i�ti�inde, bug�n takdirname al�p alk��land��n�z bir eylemden, yar�n idamla yarg�lanmayaca��n�z�n garantisi yoktur.

Farkl� zamanlarda, adalet ve hukukla ilgili yazd��m �zdeyi�lerimi payla�ay�m:

Hukuk herkese ayn� i�lemezse, huzur duvara toslar. 09.02.2006

Adalet yok ise; Merhamet, dilencidir. 22.09.2018

�nce Ahlak, adalet, mant�k ve kaliteye, kutsal inan� hassasiyetiyle inanal�m, teferruatta anla�mam�z kolayla��r. 05.11.2018

Felsefe, mant�k ve sa�duyu; ilke ve �l�� olarak aktif de�ilse, adalet ve ahl�k�n da pek de�eri kalm�yor.

25.10.2018

Mant�k, sa�duyu, hukuk ve zarafetle uyu�mayan hi�bir �eyle yol arkada�� olamam. 06.08.2018

Mant��, sa�duyuyu t�ketti�imiz zaman;

demokrasi, hukuk, adalet, hakkaniyet ve zarafetin, tutunacak dal� kalmaz. 03.07.2018

Hak ve adalet kavramlar�, insanl�k terazisinin iki kefesinde dengeli olmal�d�r. Hak ettiklerimizi adaletle tartmal�, ba�kalar�n�n hakk�n�, hukukunu g�zetirken de �l��m�z adalet olmal�d�r.

Adaletsizlik en basit anlat�mla; bir fidan� g�ne�ten mahrum etmektir. 18.03.2018

Bilim, felsefe ve mant�ktan s�n�fta kalan�n; adalet ve ahlak anlay�� da yar�md�r.04.06.2018

�nce ahl�k ve adalet aya�a kalkabilirse; Demokrasi, �zg�rl�k, e�itim, kalk�nma, insana sayg� haz�rola ge�er.06.05.2018

Ahl�k�n ve adaletin; "fakat, ama, �ayet, l�kin"i olmaz. B�yle bir �art ile �ekillenen d��nce ve eylem; zan, kin, korku ve evham ile hareket ediyor demektir. Bu bir u�urumdur, �ukurdur, ��kmaz veya dar bir sokakt�r.Kimseye kal�c� ve kaliteli bir ya�am sunamaz. 05.05.2018

D�nya tarihi g�zlemlerimden �u kan�ya vard�m:

Bilim, etik, sa�duyu, adalet, estetik ve felsefeden beslenemeyen siyasi ve din merkezli iradeler; insanl��n ba� belas�d�r. 04.05.2018

Tarafgirlik toplumun her alan�nda h�k�mran olursa; adalet, ahl�k, ak�l, asayi� ve anlay�� devre d�� kal�r. 16.01.2018

Hukuki vicdan�n ilk �art� safi bir ahl�kt�r.

�yle i�ten bir bak�� a��s�d�r ki o, kendi cebini bo�altsa da, kendi yolunu daraltsa da adaletin gere�ini yapar. 28.12.2017

Hukuk, adalet da��tam�yorsa, zul�m h�k�mdar olur. 10.09.2014

Kendi aya��na �ivi bat�nca hat�rlanan de�il, bir ucu sana dokunsa bile ger�e�i hayk�rabilmenin ad�d�r hukuk. 27/02/2012

Adalet, ahlak ve mant�k, toplumda gerekti�ince yer edinmi�se, a� kalmaya raz�y�m.

13.11.2018

Ali R�za Malko�

#armozdeyis

www.arm.web.tr

Samsun

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Adalet Kavram�n�n Kayna�� Ve Dayanaklar� ba�l�kl� yaz� Ali R.MALKO� taraf�ndan 13.11.2018 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Adalet Kavram�n�n Kayna�� Ve Dayanaklar�

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu