Bir Þiir ”Aþka Þiir” Gülümsememle Tahlil Ve Analiz.

Gönle ilham diye ey yâr geliþin baþka þiir

Baðrý mýzrak gibi her dem deliþin baþka þiir

Daðýtýr hüznümü hülyan ötelerden uzanýp

Dudaðýn aþký dökerken, gülüþün aþka þiir…

Mustafa Sade

Bugün severek okuduðum Mustafa Sade kardeþimin þiirinden bir kýta alarak içine bir þeyler katmak için klavyenin baþýna geçtim.

“ Þiir yazdýran þey acý çekmesidir. Bu acýyý da þiir yazýp dýþa vurarak saðaltabilmektedir. Burada kabul etmek gerekir ki acý da varlýðýn yaþantýlarýndan yani görüngülerinden biridir; beri yandan unutmamak gerekir ki bu fenomenlerden sadece biridir. Burada þöyle denebilir: þair zaten sadece acýsýný dýþa vurmaz, mutluluðunu, coþkusunu hatta hissizliðini de þiirinde dýþa vurabilir. Sonuç olarak þiirin ana güdüsünün þairin duygusal boþalýmý olduðunu ileri sürenlere göre genelde acý olmak üzere þair duygularýný veya tavrýný dýþa vurarak rahatlamaktadýr. Belki böylece týpký arabesk bir þarkýcý gibi alýmlayýcýnýn duygudaþlýk kurabileceði bir figür olmaktadýr. Bu görüþte þiir alýmlayýcý onun þiirlerinde kendi ruh halini bulabiliyorsa deðer kazanabilecektir. Yani þiirin temelinde varlýðýn yaþantýsý olup olmamasý bu þiir anlayýþýný pek ilgilendirmez; þiir basit bir özdeþim kurma aracýna ve kitlesel bir günah çýkarma; hep beraber meydanlarda aðlama ya da coþma etkinliðinin bir vesilesine dönüþüverir. Burada þairden beklenen varlýðýn hakikati olarak güzelliði ortaya koyabilmesi deðildir. Bu þiir anlayýþýnda buna ihtiyaç da yoktur. Þairden beklenen herkesin yaþadýðý ama dile dökemediði duygularý þiirsel dili araç olarak kullanarak dýþa vurmasýdýr. Þiir yazma sebebi olarak psikolojik rahatlamayý koyan anlayýþta þair alýmlayýcýnýn duyabildiði kadar þiir yazabilir. Alýntýdýr ”

Gönle ilham diye ey yâr geliþin baþka þiir

Aþk nedir diye baþlarsak aþk bir mutluluk deryasýna düþerek mutlu olmak, karþýsýnda gördüðü yâri candan canýndan öte severek onun mutluluðunu saðlamaktýr. Kýsacasý kendinden geçerek sevdiði yâri için yaþamasýdýr, onu sarmasý mutluluðu için çabalamasýdýr. Gönle ilham diye ey yar geliþin baþka þiir. Gönlüme ilham gibi gelene ye yar geliþinle yazýlýr þiir, þiirsiz sensiz dünya olmaz olmasý da mümkün deðildir, geliþinde þiir gibi, bakýþlarýnda geliþinde bana þiir yazdýrýr.

Baðrý mýzrak gibi her dem deliþin baþka þiir

Baðrýmý mýzrak gibi bakýþýnla hep deliþin baþak bir þiir gibi, yine þiir yazdýrýr. Bakýþýn aþkla baðrýma saplanan bir mýzrak gibi acýyý hisseder gibi geliþin bir þiir gibi. Þiir nedir dersek kýsaca…

“Ama yine de aþk konusunda Türkçenin þiir birikimi içerisinde Karacaoðlan’ýn yeri baþkadýr. O ayný zamanda modern Türkçe þiirdeki aþk temasýnýn belli baþlý kaynaklarýndan biridir. Aþk ve þiir söz konusu olduðunda Karacaoðlan’a deðinmeden geçmek mümkün deðil. Çünkü o, zamanýný da dikkate alarak söyleyecek olursak, Türkçenin en büyük aþk þairlerinden biridir. Hatta hâlâ bile öyledir diyebiliriz. Aþk ayný zamanda cesarettir. Platonik yaþanýrken bile cesaret gerektirir. Her þeyden önce bu, aþký aþkla söyleme, dile getirme cesaretidir. Ve o cesaret toplumsal, kültürel koþullar da düþünülerek bakýlýrsa görülür ki Karacaoðlan’ýn þiirlerinde cesaret fazlasýyla yer almaktadýr. Yunus Emre’de “âlemlerin yüce efendisine sevgi”, Pir Sultan’da “dava”, Köroðlu’nda “kavga”, Dadaloðlu’nda “isyan” vardýr. Ancak Karacaoðlan’ýn aþký da, aþkýný söyleme biçemi de, dolayýsýyla þiirleri de andýðýmýz bu þairlerin hiçbirine benzemez. Onun þiirlerinde aþk da, sevgi de her boyutuyla, gerçekliðin ve hakikatin diliyle karþýlýk bulmuþtur. O aþký, insanoðlunun en temel, en vazgeçilmez yaný olan cinsellikle birlikte yansýtmýþ, çoðaltmýþ, yaþatmýþ bir þair olarak aktarýlmýþtýr kuþaklardan kuþaklara… Onun önemli özelliklerinden biri de “halk þiiri”nin “din dýþý” þairi oluþudur. Bu yönüyle dahi bir baþka önemlidir. Öyleyse artýk Karacaoðlan’dan bir dörtlük okuyalým:

Ala gözlerini sevdiðim dilber

Göster cemalini görmeye geldim

Þeftalini derde derman dediler

Gerçek mi sevdiðim sormaya geldim

Ayrýca modern zamanda da aþk þiirlerinin arka planýnda Karacaoðlan’ýn, yüzyýllarýn ötesinden gelen sesi duyulur. Cemal Süreyya’nýn þiirlerinde de duyarýz o sesi. Cemal Süreya ve aþk denilince hangi þiirini okursanýz illa ki aþkla karþýlaþýrsýnýz. Sözü dönüp dolaþtýrýp aþka getirmek konusunda ondan daha marifetlisi yoktur modern Türkçe þiirde… Ýþte “Elma” baþlýklý þiirden bir bölüm:

Kuþlar uçuyor üstümde bunlar senin elmanýn kuþlarý

Gökyüzü var üstümde bu senin elmandaki gökyüzü

Hatýrlanacak olursa seninle beraber soyunmuþtum

Bir kilisenin üstünde

Bir yandan çan çalýyorum büyük yaþamaklara

Bir yandan yoldan insanlar geçiyor çoðul olarak

Türkçenin þiir birikiminde aþk temasý o kadar büyük bir yer tutuyor ki modern dönemde bu konuda yeni bir þey yazmak, ancak þiirin yeni olmasý þartýný yerine getirmesiyle mümkün olmuþtur. Hatta bu da yeterli olmamýþ bakýþ açýsýnýn da özgün olmasýnýn saðlanmasý gerekmiþtir. Her daim þiirin uçlarýnda dolaþmýþ, dilin varmadýðý yerlere dilini sokmuþ bir þair olarak Ýlhan Berk’te de aþk, erotik bir boyut kazanýr. “Ne Böyle Sevdalar Gördüm Ne Böyle Ayrýlýklar” baþlýklý þiirinden bir bölüm okuyalým:

Seni düþündükçe

Gül dikiyorum elimin deðdiði yere

Atlara su veriyorum

Daha bir seviyorum daðlarý.”

Daðýtýr hüznümü hülyan ötelerden uzanýp

Daðýtýr hüznümü hülyan ötelerden uzanýp. Þair benim hüznümü senin istediðin olmasý için hayal kurduðun ne ise onu gerçekleþtirmek aþký hüznümü daðýtýr ötelerden bana uzanarak elimden tutarak, hülyanýn gerçek olmasýnýn rüyasýný ötelerde görürüm elime uzanan umuduyla, bana uzanýr. Dediðim gibi aþk sevdiðini mutlu etmektir onun mutlu olmasýný saðlamaktadýr.

Dudaðýn aþký dökerken, gülüþün aþka þiir…

Ey yar söz söylerken aþký söyler dudaðýn aþký anlatýrsýn gülüþünle bana, iþte o gülüþün aþka olur þiir, beni þair yapar aþkla aþka þiir yazdýrtýr.

“Aþk ve þiir deyince dikkat çeken bir hususun da altýný çizmek gerekir. Aþk þiiri denildiðinde akla çoðunlukla þair olarak erkekler ve onlarýn yazdýðý þiirler gelir. Þair erkeklerin þiirleri paylaþýlýr. Dolaþýmda olan onlarýn þiirleridir. Aþk anlatýsýnýn dile getirildiði þiirlerde büyük ölçüde eril bir dil ve erkek merkezli bir bakýþ içkindir. Ama artýk modern Türkçe þiirde þair kadýnlarýn da hatýrý sayýlýr bir katkýsý söz konusu. Öyleyse dedik, egemen tavrý terk ederek aþkýn izini þair kadýnlarýn yapýtlarýnda sürelim. Bu amaçla yaptýðýmýz deðerlendirmede ne kadar çabalasak da bakýþ açýmýzýn öznelliðinden kurtulamamýþ olabiliriz. Ayrýca imkânlarýmýz gereði sayýyý sýnýrlý tutmak zorunda kaldýk. Öte yandan tarihsel birikimi eskiden yeniye doðru bir sýralamayla yansýtmaya özen gösterdik. Bu doðrultuda þair kadýnlarýn yapýtlarýndan aþkýn þiir halini dile getiren birer örnek seçtik. Hiçbir þey olmazsa tarihe not düþmüþ oluruz. Ýlk þiirimiz Gülten Akýn’dan “Seni Sevdim”:

Seni sevdim, seni birdenbire deðil usul usul sevdim

“Uyandým bir sabah” gibi deðil, öyle deðil

Nasýl yürür öz su dal uçlarýna

Ve gün ýþýðý sislerden düþsel ovalara

Susuzdu, suya deðdi dudaklarým seni sevdim

Mevsim kirazlardan eriklerden geçti yaza döndü

Yitik ceren arayý arayý anasýný buldu

Adýn ölmezlendi bir aðýz da benden geçerek

Soludum, üfledim, yaprak pýrpýrlandý Aðustos dindi

Seni sevdim, sevgilerim senden geçerek bütünlendi

Seni sevdim, küçük yuvarlak adamlar

Ve onlarýn yoðun boyunlu kadýnlarý

Düz gitmeden önce ülkeyi bir baþtan bir baþa

Yalana yaslanmýþ bir çeþit erk kurulmadan önce

Köprüler ve yollar tahviller senetler hükmünde

Dýþa açýlmadan önce içe açýlmadan önce kapanmadan önce

Nehirlerimiz ve daðlarýmýz ve baþka baþka nelerimiz

Senet senet satýlmadan önce

Þirketler vakýflar ocaklar kutsal kýlýnýp

Tanrý parsellenip kapatýlmadan önce

Seni sevdim. Artýk tek mümkünüm sensin

'ÞÝÝRLER AÞK VE SEVGÝNÝN DÖNÜÞÜMÜNÜ YANSITIR'

Þiirlerin, gözlemlenen önemli bir özelliði de aþk ve sevgi anlayýþýnýn zaman içinde ve kuþaktan kuþaða geçirdiði deðiþim ve dönüþümü yansýtmasý…

Nilgün Marmara’nýn “Kuþ Koysunlar Yoluna” baþlýklý þiiri birçok açýdan, ama belki de en çok psikanalitik okumaya ve yorumlamaya açýk olmasý bakýmýndan dikkat çekici… Þiiri birlikte okuyalým:

Bir karga bir kediyi öldüresiye bir oyuna davet ediyordu.

Hep böyle mi bu?

Bir þeyden kaçýyorum bir þeyden, kendimi bulamýyorum dönüp gelip kendime yerleþemiyorum, kendimi bir yer edinemiyorum, kendime bir yer...

Kafatasýmýn içini, bir küçük huzur adýna

Aynalarla kaplattým, ölü Ben’im kendini izlesin her yandan, o tuhaf sýr içinden!

Paniðini kukla yapmýþ hasta bir çocuðum ben.

Oyuncaðý panik olan sayýn yalnýzlýk kendi kendine nasýl da eðlenir.

Niye izin vermiyorsun yoluna kuþ konmasýna

Niye izin vermiyorum yoluma kuþ konmasýna

Niye kimseler izin vermez yollarýma kuþ konmasýna?

"Öyle güzelsin ki kuþ koysunlar yoluna" bir çocuk demiþ.

Marmara’yla ayný kuþaktan bir baþka isim Lale Müldür. Onun “Destina” adlý þiiri, yalnýzca kuþaðýnýn aþk algýsýný deðil, genel olarak bir duyarlýlýðý, bir baðlanma biçimini de dile getirmesi bakýmýndan önemlidir, Müldür’ ün Yeni Türkü tarafýndan bestelenen “Destine” adlý þiirini hatýrlayalým:

Dün gece sen uyurken

Ýsmini fýsýldadým

Ve hayvanlarýn korkunç

Öykülerini anlattým

Dün gece sen uyurken

Çiçeklere su verdim

Ve insanlarýn korkunç

Öykülerini anlattým onlara

Dün gece sen uyurken

Yüreðim bir yýldýz gibi baðlandý sana

Ýþte bu yüzden, sýrf bu yüzden

Yeni bir isim verdim sana

Destina

Sen öyle umarsýz uyusan da bir köþede

Ýþte bu yüzden, sýrf bu yüzden iþte

Yaþamdan çok ölüme yakýn olduðun için

Seni bu denli yýktýklarý için

Yaþamýmýn gizini vereceðim sana

Þair kadýnlar arasýnda þiirde aþkla ilgili en açýk ve cesaretle konuþaný kanýmca Birhan Keskin’dir. Onun aþk konusundaki açýk ve cesur söyleyiþi için “Aþk” baþlýklý þiiri yeteri kadar örnekleyicidir. Ama çok daha fazlasýný bulabileceðimiz þiirleri de vardýr. Aþk dünyayý algýlama, yorumlama, deneyimleme, yaþama pratiðini içeren hayat anlayýþý olarak da yansýr onun þiirlerine… Alýntýdýr”

Yaþama biçimiyle, dünyaya bakýþýyla aþkýn yârin bakýþýný bakarken gülümseyiþini þair mýsralarla yazmýþ, bakýþý þiir olmuþ, bakan aþýðý þair yapmýþ þiir yazdýrmýþ, aþk böyledir yârin gülüþüne baktýrarak þiirler yazdýrtýr, aþkýn dokunuþuyla yâri yazar anlatýr herkes þiir sanýr aslýnda aþk bir þiirdir yâri bir þiirdir bakar ve mýsralara döker bizde okuruz. Biraz kendim yazdým birazda yazanlardan alýntý yaparak bir þeyler katmak istedim umarým yararlý olmuþtur emeði geçenlere teþekkürler ederim vesselam.

Mehmet Aluç

Alýntýlarýn kaynaðý: Gazete Duvar