_Doktorum benim saðlýðým için bana "kahve" içmeyi yasakladý, ben böbrek hastasý bir insaným. Ýki kere ameliyat oldum, artý beyaz kanýmda alerji var, "bal" yemem kesinlikle yasak. "Tuzlu" yiyecekler de yasak, zaten yýlardýr o yasak bu yasak, mesela "asitli" içeceklerin tümü bana yasak.

Bense günde (6) fincan "kahve" tüketen birisiyim kýsacasý “tiryakiyim” nasýl olacak þimdi bu iþ?..

Aman Allah’ým Doktorumdan bunu duyunca ne yapacaðýmý þaþýrdým kaldým.

Elim ayaðým bir birine karýþý. Düþünmekten eve gelene kadar yolda stresten tansiyonum bir indi ,bir fýrladý, baþým döndü durdu.

Sanki dünya yýkýldý da ,ben altýnda kaldým.

Halbuki ne dertler var ,ne sorunlar var deðil mi?..  

Eve gelince caným bide "kahve" çekmez mi?

Zor bir dönemden geçiyorum yani sizin anlayacaðýnýz. Panik atak oldum resmen:)

Kolay mý yahu (30) senedir içiyorum ben bu kahveyi.

Yýllarýn vermiþ olduðu bir alýþkanlýk var tabi ki...

Çalýþýrken, özellikle gece nöbetlerinde ,ya da iþte ne bileyim yirmi dörde kaldýðým zamanlarda, sürekli kahveyle ayakta durmaya çalýþýrdým...

Neyse; Sözü fazla uzatmayayým, insanýn baþýna kahve -sizlik vurur mu?.

Vallahi bana vurdu ,asabi biri oldum çýktým.

Kahveyi öyle bir anda tamamen býrakamadým ama, en azýndan günde sadece teke düþürebildim nihayet.

Doktorum "o teki de býrakacaksýn" ,demez mi:)

Hiç böyle bir þey yaþayacaðým ,aklýmýn ucuna bile gelmezdi.

Þimdi ise, kahve saatimi sabýrsýzlýkla bekliyorum o saat gelse de kahvemi içsem diye. Ne zormuþ insanýn alýþkanlýklarýný býrakmasý.

Kahve saatim geldiðinde ,kahvemin hiç bitmesini istemiyorum ,ama maalesef içince bitiyor.

Kahveyi tamamen býrakabilir miyim!.. iþte onu hiç bilmiyorum. Kafamda kocaman bir soru iþaretiyle geziyorum:)

Gelelim þimdi konumuza:

_Mesela sabah uyandýnýz ve adeta otomatik bir þekilde banyoya yönelerek diþ fýrçasýný elinize aldýnýz?..

Sabah kalkar kalkmaz diþinizi fýrçalamak ,yýllar içinde otomatikleþmiþ bir davranýþ biçimi olmuþtu sizin için ve artýk bunu düþünmeniz de gerekmiyordu.

Alýþkanlýk týpký bir suyun akarak kendi yataðýný oymasý gibi zaman içinde tekrarlanarak beynimizde kendi yollarýný oluþturan bir davranýþ örüntüsüdür.

Örüntü sözcüðünü bir birini takip eden olay durum ve davranýþlarý tanýmlamak için kullanýyoruz.

Sözgelimi pek çoðumuz günde üç öðün yemek yeriz ve bu durum hepimiz için beslenme ritüelidir.

"Bütün hayatýmýz bir yýðýn alýþkanlýktan baþka bir þey deðildir" demiþti William James.

Beynimiz enerjiden tasarruf etmek için durmaksýzýn yeni yollar arar.

Kendi haline býrakýldýðý zaman rutinleri alýþkanlýða çevirmek ister; zira böylece daha az çaba harcamasý mümkündür.

Alýþkanlýk önce bir iþaretle baþlar.

Bir tetikleyici belirleyerek tekrar otomatikleþir.

Sonra fiziksel zihinsel ve duygusal mahiyette olabilecek bir rutin oluþur ve en nihayetinde bu döngüyü hatýrlayýp hatýrlamamamýza sebep olacak bir ödül ortaya çýkar.

Ýþaret ile ödül iç içe geçtiðinde güçlü bir aþerme dönemi baþlar.

Alýþkanlýklarýn Gücü yazarý  Charles Duhingg’ in de söylediði gibi: "Alýþkanlýklar kader deðildir ", deðiþtirilebilirler.

Alýþkanlýk düzenli bir temelde yapýlan rutin davranýþlar örüntüsüdür.

Yineleyici ve çoðu zaman bilinçdýþý davranýþlardýr.

Daha önce de ifade ettiðimiz gibi düþünmeden yaptýðýmýz davranýþlar biçimidir.

Önce bir tetikleyici ve iþaret (yer, zaman, düþünce, inanç)  vardýr.

Sonra bu bir rutini tetikler ardýndan istediðimiz ödülü alýrýz.

Alýþkanlýk oluþumu davranýþýn tekrar yoluyla da otomatik hale gelmesidir.

Her tekrarla hücreler arasý baðlantý kuvvetlenir ve beyin yapýnýz o etkinlik için daha uygun ve etkin hale gelir.

Ýyi bir alýþkanlýk yaratmak için onu daha görünür kýlmalý, daha çekici ve kolay hale getirmeliyiz.  

Bir alýþkanlýðý yeni bir davranýþa dönüþtürmek yeni alýþkanlýk oluþturmak demektir.

Tiryakiliðin tanýmý ise “afyon, tütün, kahve, çay vb. keyif veren maddelere alýþmýþ olan kimse” þeklindedir.

Tiryakilik alýþkanlýk anlamýnda kullanýlmakta; toplum arasýnda yukarýda sayýlan maddelere olan düþkünlük, baðýmlýlýða nazaran daha hafifletilmiþ bir kelimeyle ifade edilmektedir.

Baðýmlýlýk dendiðinde ise bir hastalýktan söz edilmektedir.

Baðýmlýlýk; Pek çok etkenin bir araya gelerek oluþturduðu bir tablodur. Kiþi doðduðu andan itibaren öðrenmeye ve dýþ dünyanýn etkilerine açýk bir hale gelmeye baþlar. Tüm bu süreçte, maruz kaldýðý durumlar karþýsýnda kendini koruyabilmek adýna bir baþ etme yöntemi geliþtirmek durumundadýr. Geliþtirdiði bu baþ etme yönteminin saðlýklý ya da saðlýksýz oluþunu; yaþadýðý ortam, ebeveyn tutumlarý, sosyokültürel çevresi yakýndan etkilemektedir.

Ebeveynlerin çocuklarýna karþý saðlýksýz tutumlar sergilemesi, aile üyelerinin herhangi birinde baðýmlýlýk öyküsü olmasý, tehlikeli arkadaþ seçimleri, baþarýsýz geçen bir eðitim hayatý ve yaþadýðý toplumun baðýmlýlýða bakýþ açýsý risk oluþturabilecek etkenler arasýndadýr.

Bu sebeple baðýmlýlýðýn oluþum sürecinden bahsederken, bireyi çocukluk hatta bebeklik çaðýndan itibaren incelemeli; aile, toplum ve kültür özelliklerini dikkate alarak, süreci bütüncül bir yaklaþýmla deðerlendirmelidir.

Alýþkanlýklar insanlarýn hayatlarý boyunca var olacak, düzenli ve sürekli bir biçimde kendini gösterecek, doðumla birlikte deðil, öðrenilerek elde edilecek davranýþ türleridir.

Bir davranýþýn alýþkanlýk olmasý için kendini düzenli ve sürekli olarak göstermesi gerekmektedir. En temel örnekten yola çýkacak olursak bir iþe baþlamadan önce ya da sabah uyanabilmek için (ya da uyandýðýný hissedebilmek için) güne kahve ile baþlamak. Ýþ yerinize gidip masanýza oturduðunuzda ilk iþ e-mailleri ile ilgilenmeniz.

Bunlar bile birer alýþkanlýk örneðidir. Alýþkanlýklar, genellikle günlük hayatta sýk sýk ve düzenli olarak tekrar edilen davranýþlar olarak bilinir. Psikolojide ise belli bir durum karþýsýnda otomatik olarak yani düþünmeksizin ortaya çýkan eylemler. 

Baðýmlýlýk, alýþkanlýðýn bir sonraki safhasýdýr. Baðýmlýlýðýn tam olarak oluþmasý, baðýmlýlýk davranýþýnýn rutin ve aþýrý ölçüde yapýlmasýyla deðerlendirilir. Yapmadan duramama, kiþi zarar görse de alýþkanlýðýndan vazgeçememe, istese de býrakamama, onsuz yapamayacaðýný düþünme gibi duygular ve düþünceler baskýndýr. Gün içerisinde düþünmeden ve bir patern içerisinde yaptýðýnýz hareketlerinizdir. Kahvaltýda iki þekerli çay içmektir. Televizyon izlerken çekirdek çýtlamak. Sandalyenizde oturma biçiminizdir. Asansörü kullanmak. Yatmadan diþ fýrçalamaktýr. Yüksek ihtimalle þu anda bu satýrlarý okuyor olma sebebinizdir:)

Davranýþlarýnýzýn %50’sini alýþkanlýklarýnýz oluþturur. 

Bugün bir þeyi yapýyorsanýz ,yüksek ihtimalle dün de yaptýnýz. Daha önce de yaptýnýz ve bundan sonra yapmaya da devam edeceksiniz. Belki duymuþsunuzdur yeni bir alýþkanlýk oluþturmak için 30 gün gerekiyor diye (20 gün ya da 40 gün diyenler de var).

Bu yanlýþ bir bilgi. Eðer kahvaltýdan sonra bir bardak su içmek istiyorsanýz 20 gün bu alýþkanlýðý oturtmak için yeterli, þanslýsýnýz. Eðer su deðil de meyve yemek istiyorsanýz 40 gün gerekli. Ama eðer ben kahvaltýdan sonra yürüyüþe çýkayým diyorsanýz 50 gün gerekli ortalama.

Yani gördüðünüz gibi edinmek istediðiniz alýþkanlýk güçleþtikçe oturtmak için gereken gün miktarý da artýyor. 

Bu yüzden de aklýnýzda tutmanýzda fayda var, þekersiz çaya alýþmanýz 3 hafta sürmüþ olabilir, ama spor salonuna gitmeye 1 ay oldu hala alýþamadýysanýz bu çok normal. Ne kadar zor ise alýþmak o kadar zaman alýyor.

Yeni bir alýþkanlýk geliþtirmek için ortalama  66 gün.

Ortalama 66 günde alýþmak bütün bilgiyi vermiyor.

Bir alýþkanlýk oturtmanýn aralýðý 18 ile 254 gün arasýnda deðiþiyor.

Ve çok güzel bir haberim var, arada bir kaç gün kaçýrmak hiç sorun deðil. 

Bu yüzden bir gün diyetinize uyamadýðýnýzda, ya da kendinize söz verdiðiniz saatte

çalýþmaya baþlayamadýðýnýzda, o hafta spora gitmediðinizde hiç sorun deðil, bir

dahakine kaldýðýnýz yerden devam.

Yeter ki ipin ucunu býrakmayalým. Alýþacaðým :)Alýþacaksýnýz:)