Evrende her þey düzenden düzensizliðe doðru hareket eder. Sanýrým bu sözü ünlü fizikçi Albert Einstein söylemiþ. Esasýnda bu söz her ne kadar Einstein’a atfedilse de esasýnda termodinamiðin ikinci yasasýnýn kýsa bir özeti gibidir (entropi). Kýsa bir internet araþtýrmasýndan sonra bunu gönül rahatlýðýyla yazabiliyorum. Her ne kadar fizik hususunda herhangi bir uzmanlýðým bulunmuyor olsa da þahsen ben bu sözün doðruluðuna bireysel olarak þahitlik edebilirim. Her canlý ve her canlý sistemi içinde bulunduðu evrenin izlerini taþýr ve eðer evrende makro boyutta bir kanun var ise bu evrenin öðeleri için mikro boyutta da genel geçerdir. Bende bu evrenin zerre kadar da olsa bir öðesi olduðuma göre evrenin tüm kanunlarý benim içinde geçerlidir. Bu noktadan hareketle bireysel hayatýmda her þey her geçen gün daha kötüye gittiðine göre bende evrende her þeyin düzenden düzensizliðe doðru hareket ettiðine þahitlik edebilirim.

Semavi dinlerin yaratýlýþ anlatýsýnda da aslýnda her þey düzenden düzensizliðe doðru hareket eder. Þöyle ki yaratýcý ilk insaný yaratmýþ ve içinde hiçbir düzensizliðin olmadýðý cennet bahçesine yerleþtirmiþtir. Ancak zaman içinde bu düzen bozulmuþ ve insan yeryüzüne gönderilmiþtir. Yeryüzünde yorgunluk, uykusuzluk, açlýk, hastalýk ile karþýlamýþtýr. Cennet bahçesinde ölümsüz olan insan yeryüzünde ölüm ile karþýlaþmýþtýr. Ýlk insan cennette sýnýrlý bir ömrünün olduðunu ve günün birinde öleceðini biliyor muydu? Yoksa bu bilgiyle yeryüzünde mi tanýþtý?  Kuran-ý Kerim’de bir ayette þeytanýn Hz. Adem’e cennette þöyle söylediðinden bahsedilir; ““sana ebedî bir saltanat ve ölümsüzlük aðacýný göstereyim mi?” (Tâhâ 120). Buradan anlaþýlýyor ki ilk insan Hz. Âdem ölümü biliyordu ancak cennette herhangi bir ölüm yaþanmamýþtý. Peki, bu durumda saltanat ve ölümsüzlük aðacý (ya da yolu) Hz. Adem’e neden cazip geldi? Zaten cennette deðil miydi? Ancak henüz Hz. Âdem yaratýlmadan önce Kuran-ý Kerim’de baþka bir ayette Allah meleklere; “Ben yeryüzünde bir halife yaratacaðým” (Bakara 30) dediðine göre esasýnda Hz. Adem’in içinde bulunduðu cennet bahçesi aslýnda geçici bir durak mýydý ve Hz. Âdem içinde bulunduðu cennet bahçesinin geçici bir durak olduðunu biliyor muydu? Bu cennet bahçesi içinde bulunduðumuz güneþ sisteminin ve evrenin dýþýnda bir mekân mýydý? Zaman dediðimiz þey dünya gezegeninin, güneþin, yerçekiminin ve yörüngelerin marifetiyle ölçülebiliyorsa cennet bahçesinde Hz. Âdem dünya zamanýyla ne kadar süre kaldý? Cennet bahçesinde kaldýðý sürede zihinsel olarak büyümesi ve geliþmesi mi gerekiyordu? O yüzden mi cennet bahçesi geçici bir duraktý?

Ýnsan bu dünyaya bir bebek olarak gelir ve ardýndan çocukluk dönemine geçer. Çocukluktan sonra ise gençlik ve yetiþkinlik dönemleri gelir. Bu süreç ayný insanýn zihinsel olarak geliþmesinin, kiþiliðinin oluþmasýnýn, kavramlarý anlamasýnýn, doðru-yanlýþ dengesinin oluþmasýnýn da bir sürecidir. Ancak Hz. Âdem bir anneden bir bebek olarak doðmamýþtýr. Bizzat Allah tarafýndan yetiþkin olarak yaratýlmýþtýr. Bu durumda Hz. Âdem bu süreci hiç yaþamamýþtýr Hz. Adem’in anne ve babasý yoktur ve hiç olmamýþtýr. Annesinin ve babasýnýn þefkatini hiç tatmamýþtýr. Anne ve babasýnýn etik kurallarýný, deðerlendirmelerini hiç yaþamamýþtýr. Kiþiliðinin ve karakterinin oluþmasýnda normal insanlarda olduðu gibi ebeveynlerinin, doðduðu coðrafyanýn, toplumsal kültürün etkisi hiç olmamýþtýr. Bebekken ya da çocukken hiç hastalanmamýþtýr örneðin; açlýk, yoksulluk hiç çekmemiþtir. Bir toplum içinde büyüyüp geliþmediði için herhangi bir toplumun geleneklerini, kültürünü, bakýþ açýsýný ve inançlarýný kendi kiþiliðinin oluþumunda kullanamamýþtýr. Ýþte Hz. Âdem bebeklik, çocukluk ve gençlik süreçlerini yaþamadýðý, ebeveynlerinin olmadýðý, herhangi bir toplum içinde yaþamadýðý için belki de cennet bahçesinde bir süre beklemesi gerekmekteydi. Allah Hz. Adem’e eþyanýn isimlerini öðretmiþti ve belki de kiþiliðinin oluþmasý için doðru ve yanlýþ arasýndaki, iyi ve kötü arasýndaki ayrýmlarý da öðretmiþti. Belki de öðretmemiþ ve deneyimlerle öðrenmesini saðlamýþtý. Hz. Âdem için iyi ve kötü, doðru ve yanlýþ neydi? Muhtemelen Allah’a iman ve itaat edenler iyi ve doðru, Allah’a iman ve itaat etmeyenler kötü ve yanlýþtý. Þeytan Allah’ýn varlýðýna iman ediyordu ama Allah’ýn emrine itaat etmiyordu. Allah’ýn emrine itaat etmemesi þeytaný kötü yapmýþtý. Peki, bir varlýk esasýnda kötü ve ahlaksýz olsa ama Allah’a iman edip emirlerine itaat etse iyi ve doðru sayýlabilir miydi? Allah’ýn emirlerinin itaat edenleri kötülüðe, yanlýþ yapmaya ve hayasýzlýða yönlendirmeyeceðini biliyoruz. Emre itaat edenler belki de özlerindeki kötülükten ve yanlýþlýktan arýnacaklar.

Allah insaný iyi, doðru ve temiz olarak yarattý ve amacý en baþýndan beri insaný yeryüzüne halife olarak atamaktý. Bu Kuran-ý Kerim’deki ayetlerden anlýyoruz. Ardýndan insaný cennet bahçesine yerleþtirdi. Ýnsana bir eþ yarattý ve insan hata yaparak yeryüzüne sýnav, emek, acý, eksiklik, ölümlülük olan bir yere gönderdi. Eðer insan cennet bahçesinde þeytanýn oyununa kanmasaydý ve hata yapmasaydý cennet bahçesinde kalmaya devam edecek miydi? Yoksa hata yapmasa da yeryüzüne yine de gönderilecek miydi? Belki de yeryüzüne baþka bir biçimde gönderilecekti; yeryüzü o zaman insan için bir sýnav yeri deðil de yönetebileceði bir yer olacaktý. Ama yine de kutsal metinlerde insan her ne kadar cennet bahçesinde hata yapmýþ ve yeryüzüne cezalandýrýlmak için gönderilmiþ olsa da yine de “halifelik” statüsü kendisinden alýnmýþ deðildi. Bu durumda insan en baþýnda tasarlandýðý gibi cennet bahçesinde hata yapmadan yeryüzüne gönderilseydi mevcut durumundan farklý olan þeyler neler olurdu? Tüm bu sorular elbette semavi dinlerin yaratýlýþ anlatýlarýnýn düðümlendiði sorular. Bende yeryüzündeki bir insan olarak bu sorularý soruyorum ama bir cevap bulabilmiþ deðilim. Belki de sorularýmýn cevaplarýyla öldükten sonra karþýlaþacaðým. Ama yaþarken bu sorularýn cevaplarý ile karþýlaþýrsam söz veriyorum bunlarý yazacaðým.

Gelelim termodinamiðin ikinci yasasý olan düzenden düzensizliðe kanununa. Bireysel yaþamýmda her yaþadýðým gün bir önceki günü aratýyor ve tam düzen kurdum derken aslýnda var olan düzenin bozulduðunu anlýyorum. Ýnsan yapýsý gereði düzensizliði, belirsizliði deðil düzeni ve belirli þeyleri tercih ediyor, hayatýný düzene sokmak istiyor, hatta bir adým ötesinde kontrol etmek istiyor. Ama günün sonunda bakýyor ki ne bir þeyler belirli, ne istediði düzeni kurabilmiþ ne de bir þeyleri kontrol edebilmiþ. En azýndan ben kendi kiþisel yaþamýmda bu bahsettiklerimi saðlayabilmiþ deðilim, saðlayabilecek gibi de görmüyorum kendimi. Bu denklemde çok bilinmez var ve ben bu denklemi çözemiyorum.