‘’Ýdamýn  da  komiði  mi  olurmuþ’’  Demeyin.  Evet  idamýn  da  komiði  var  bizim  tarihimizde.

Bu  komik  idamlardan  birincisi  Nef’i nin  idamýdýr.

Nef’i  bilindiði  gibi  Erzurumludur  ve  Erzurumlularýn  ifadesiyle  Kor  Gala’lýdýr.  Yani  Hasankale,  diðer  adýyla  Pasinler…

Asýl  adý  Ömer  olan  Nef’i ,  I.  Ahmet  zamanýnda  Ýstanbul’a  gelmiþ  ve  oldukça  eðitimli  bir  insan  olduðu  için  çeþitli  katiplik  ve  devlet  memurluklarýnda  bulunmuþtur.  II.  Osman  ve  IV  Murat  Döneminde de  çeþitli  devlet  hizmetlerinde  bulunan Nef’i bir  taraftan  da özellikle  hiciv  türünde  þiirler  yazmýþ  ve  bu  þiirleriyle  padiþah  IV.  Murat’ýn  iltifatýna  mazhar  olmuþtur. Ancak  hicivleri  oldukça  sert  ve  dili  oldukça  sivri  olduðundan zaman  zaman  zindana  atýlmýþ,  her  seferinde  padiþahýn  affý  ile  zindandan  çýksa  da  dilini  tutmayý,  kalemini  susturmayý  asla  düþünmemiþtir.  Öyle  ki  onun  hicivlerinden  zamanýnýn  müftüsü  bile  nasibini  almýþtýr.

‘’ Müftü efendi bize kâfir demiþ
Tutalým ben O’na diyem müselman(müslüman)
Lâkin varýldýktan ruz-ý mahþere
Ýkimiz de çýkarýz orda yalan.’’

Yine bir baþka hiciv örneðine bakacak olursak; kendisine köpek diyen biri için söylediði hiciv örneði edebiyatýmýzýn  en  bilinen  dörtlüklerindendir:

Tahir Efendi bana kelp demiþ
Ýltifadý bu sözde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
Ýtikadýmca kelp tahirdir. (  Tahir  ayný  zamanda  temiz  anlamýna geldiðinden  Nef’i  bu  þiirinde  tevriye sanatýný  kullanarak  köpeðin  hem  Tahir hem  de  temiz  olduðunu  ifade  etmiþtir.)

Nef’inin  Padiþah  dýþýnda  neredeyse  herkesi  taþlamasý  üzerine  IV.  Murat  ona  þiir yazmayý yasaklamýþtýr.  Bu  yasak  üzerine  uzun  süre  þiir  yazmayan ( daha  doðrusu yazdýklarýný  kimselere  duyurmayan )   Nef’iye  bir  gün  yine  padiþah  IV  Murat  ‘’ Yeni  hicivler  yok  mu?’’  Diye  sorar.  Nef’i  de  ‘’ Olmaz  mý  padiþahým?’’ Diyerek  Sadrazam  Bayram paþa aleyhinde  yazdýðý  þiiri  okur:

Gürci hýnzýrý a samsun-ý muazzam a köpek 
Kande sen kande nigehbani-i alem a köpek 

Vay ol devlete kim ola mürebbisi anun 
Bir senin gibideni cehl-i mücessem a köpek 

Ne gune kaldi meded devlet-i Al-i Osman 
Hey yazuk hey ne musibet bu ne matem aköpek 

Ne ihanetdür o sadra bu zamanda ki anun 
Olmaya sahibi bir Asaf-ý kerem a köpek 

Hidmet-i devlete sair vüzeradan göreler 
Bir fürumaye koca ayuyý akdem a köpek 

Bu mahlallerde ki Bagdadý ala þah-ý Acem 
Arz-ý rumu ede teshir Abaza hem a köpek 

Sattýnýz iki soysuz bir olup hanlýðý 
Kimseyietmedünüz bu iþe mahrem a köpek 

Paymal eylediniz saltanatýn ýrzýný hem 
Yok yere oldý telef ol kadar adem a köpek 

Hiç hanlýk satýlýr mý hey edebsiz hain 
Tutalým olmamýþ ol fitne muazzam a köpek 

Sen kadar düþmen-i devlet mi olur a hýnzýr 
Ne turur saltanatun sahibi bilsem a köpek 

Ehl-i dil düþmeni din yoksulu bir melunsun 
Öldürürlerse eðer can-be-cehennem a köpek 

Böyle kalur mu soysuzlar elinde devlet 
Noldu ya gayret-i þahenþeh-i azam a köpek 

Hak götürdü arabý gitti hele dünyadan 
Kim götürse akabince seni bilmem a köpek 

File nacar meger yükledeler tabutunu 
Çekemez cife-i murdarunu adem a köpek 

Filler de çekemezse ne acep laþeni kim 
Var mý bir sencileyin div-i mülahhem a köpek 

Sen soysuz eþek ol kirli orospu yaraþur 
Bindürüp sýrtýna teþhir edersem a köpek.

Bu  þiir  aslýnda  padiþahýn  hoþuna  gider.  Lakin Siham-ý  Kaza  adlý  eserinde yer  yer  alan  bu  þiir  okunurken  sarayýn  çatýsýna  yýldýrým düþer.  Bunun  üzerine  padiþah:  ‘’Be uðursuz adam! Al kitabýný uzaklaþ buradan ki kaza oklarýndan ( Siham-ý Kaza’dan ) emin olalým’’ Der  ve  Nef’iyi  huzurundan  kovar.  Ancak  bu  þiir  sadrazam  Bayram  Paþanýn  da  kulaðýna  gider  ve  ne  de  olsa  padiþahtan  sonraki  ikinci  adam  konumunda  olduðundan  sonunda  padiþahtan  Nef’inin  idamýna  dair  fermaný  alýr.

. Hüküm verilmiþ, mühür basýlmýþtýr. Nef’i idam edilecektir. Darüssaade Aðasý, affý için aracýlýk yapýp sadrazama mektup yazýyor… Nef’î baþýnda durmuþ, zenci aðayý seyrediyor… Az sonra bembeyaz kâðýda simsiyah mürekkep damlayýnca, Nef’î kendini tutamýyor ve zenci aðaya dönerek ölümüne sebep olan latifesini yapýyor:

-Efendim, teriniz damladý.

Aða, öfkelenip mektubu yýrtarken, Nef’i cellâdýn yaðlý kemendine teslim edilir. Ýdam edilirken bile cellâdýna:

-Yürü bre nabekar! Diyecek kadar cesurdur Nef’i.

‘’Darýsý  baþýna  Sami  Hoca !’’  Diyen  mi  oldu  yoksa  kulaklarým  mý  çýnladý? 

Neyse  herhalde  kulaklarým  çýnladý.  Ben  ikinci  komik  idam  olayýna  geçeyim:

Efendim  sizlere  dün  (  14.11.2016 )  ‘’Deyyus-u  Ekber’’  lakaplý  Ýbþir  Paþa’dan  bahsetmiþtim.

Ýbþir  Paþa,  Varvarî Ali  Paþayý  öldürdükten sonra  Halep  valiliðine  atandý.  Ancak  Halep  Valisi  iken  o  da  ayaklandý  ve  adý  Celali  isyancýlarýyla  birlikte  anýlmaya  baþlandý.  Fakat  yine  de  IV  Mehmet  zamanýnda  saray  kadýnlarýnýn  be  babüssaade  aðalarýnýn  etkileriyle  sadrazamlýða getirildi.  Hatta  I.  Ahmet’in  kýzý  Ayþe  Sultan  ile  evlendirilerek  sarayýn  damadý  bile  oldu.  Ancak  bu  sadrazamlýk  dönemi  uzun  sürmedi.

Girit  savaþýndaki  baþarýsýzlýklarý,  kapý kullarýna  ayarý  düþük  altýndan  para ( maaþ)  vermesi  gibi  olumsuzluklarý  neticesinde kara  Murat  Paþa’nýn  organize  ettiði  bir  yeniçeri  isyaný  neticesinde  ancak  altý  ay  sürdürebildiði  sadrazamlýktan  azledildiði  gibi Padiþah IV Mehmet,  öldürülmesini  emretti. Ancak  padiþah  sadece  Ýbþir  Paþa’nýn  deðil  Þeyhülislam Esat Efendizade Ebu Sait Mehmet Efendi’nin idamýna da karar  vermiþti.

 Araya giren devlet adamlarý, þeyhülislâmýn affedilmesine muvaffak oldularsa da Ýbþir Paþa’nýn idamýna mani olamadýlar. Sadrazam ve þeyhülislâm zindanda idamlarýný beklerken bostancý baþý geldi ve þeyhülislâm,- affedildiði müjdesiyle-  zindandan çýkarýldý. Bu arada sadrazamýn idamýndan önce, Mahmut Efendi isminde bir molla, dini telkin için zindana, sadrazamýn yanýna gönderildi.Lâkin cellâtlara, þeyhülislâmýn affedildiði bildirilmediði için zindana gelen cellâtlar, karþýlarýnda iki kiþi görünce birini þeyhülislâm, diðerini sadrazam zannederek, kýzýlcýk þerbetlerini ikram edip boðmak üzere üzerlerine atýldýlar.

Evvelâ cellâtlarýn kemendine teslim olan Ýpþir Paþa boðulduktan sonra sýra þeyhülislâm zannedilen Molla  Mahmut  Efendi’ye gelmiþti. Lâkin Molla Mahmut Efendi bir türlü teslim olmuyor, baðýrýp çaðýrýyordu. Cellatlar  bu duruma þaþýrdý:

‘’Sen bir din adamýsýn Efendi! Kadere rýza göster, metîn ol ki ölümün asan ola.’’  Dediler

Mahmut Efendi de:

‘’Ben telkine geldiydim. Ýdamýma mucip ne?’’

Dediyse de cellâtlarý inandýramadý. ‘Padiþah fermanýdýr’ deyip kemendi boynuna geçirdiler. Nihayet seslere koþan muhafýzlar, hakikati cellâtlara anlatýnca Mahmut Efendi son anda boðulmaktan kurtuldu. Hani  biraz  diþli  çýkmasaydý,  cellatlarla  diþe diþ  bir  mücadeleye  giriþmeseydi  muhafýzlar  geldiðinde  moku  mokuna  çoktan  boðulmuþ  olacaktý.  Nitekim  muhafýzlar  gelip  de  durumu  anlattýklarýnda  dili  ve  gözleri  dýþarý  fýrlamýþ,  rengi  morarmaya  baþlamýþtý  bile.  Yani  ölümden  kelimenin  tam  anlamýyla  kýl  payý  kurtulmuþtu.

Kan-ter içinde mücadele eden ve ölümlerden dönen Mahmut Efendi, Ýbþir Paþa için söylene söylene gitti:

-Fesuphanallah! Ne muzýr adammýþ bu Ýbþir Paþa. Böyle herifin dirisinden de ölüsünden de uzak durmalý ki muzýrratý dokunmaya…

Evet..Bu  günlük  de  bu  kadar.