MÝLLET-Ý SADIKA DEDÝÐÝMÝZ ERMENÝLER TÜRKLERE SADIK DEÐÝLLERMÝÞ KÝ—5. BÖLÜM--

YEDÝ KOCALI HÜRMÜZ

1853 de baþlayan ve 1856 yýlý baþlarýna kadar devam eden Kýrým Savaþýnda Osmanlý Devleti, müttefiki olan Ýngiltere, Fransa ve Ýtalya’nýn yardýmýyla zafere doðru ilerlediðini görünce 18 Þubat 1856 da Islahat Fermaný adýný  verdiði Fermaný ilan etti.

Islahat Fermaný da Padiþah Abdulmecit zamanýnda ilan edilmiþti ama artýk baþrolde Tanzimat Fermanýnýn mimarý Mustafa Reþit Paþa deðil, Mustafa Reþit Paþa’nýn yetiþtirdiði Sadrazam Âli Paþa( Mehmet Emin Âli Paþa) ve Hariciye vekili Fuad Paþa( Keçecizâde Fuad Paþa)  vardý ve iþin ilginci Tanzimat Fermanýný hazýrlayan Mustafa Reþit Paþa, öðrencilerinin hazýrladýðý Islahat Fermanýný yerden yere vuruyor, dahasý ihanet olarak görüyordu. Özetle söylediði þuydu: ''Hristiyan takýmýna akýllara sýðmayacak ayrýcalýklar verilip þýmartýlmamasý devlet aklýnýn gereði iken, buna dikkat edilmemiþ oluþu acayiptir. Bu, Devlet-i Aliyye'nin 600 senelik rengini tersine çevirecek ve ehl-i Ýslam ile Hristiyan arasýnda maazallah katliamlara sebep olacak bir þeydir.’’

Peki neler vardý bu Islahat fermanýnda.

Kabaca þunlar vardý:

- Gayrimüslimlere devlet görevine girme, askerlik yapma, askeri okullara girme konularýnda Müslümanlarla ayný haklar tanýnacaktýr.

 - Vergi konusunda eþitlik saðlanacak, iltizam yönetimi ve cizye vergisi kaldýrýlacaktýr.

 - Tüm dini gruplara din ve ibadet özgürlüðü saðlanacaktýr.

 - Gayrimüslimlerin ibadethane, okul, mezarlýk gibi yapýlarý tamir etmelerine, yenilerini inþa etmelerine izin verilecektir.

 - Halka açýk ve adil yargýlanma saðlanacaktýr.

 - Ýþkence, kötü muamele yasaklanacak, hapishane ve ceza þartlarý iyileþtirilecektir.

 - Gayrimüslimler, eyalet meclislerine seçilebilecektir. Ayrýca gayrimüslimlerin kendi iþlerini görebilmeleri için cemaat meclisleri oluþturulacaktýr.

Bu maddelere baktýðýmýzda masum tamamen demokratik bir Osmanlý Devleti ve toplumu olma yolunda atýlmýþ çok önemli adýmlardý. Nitekim hâla okullarýmýzda Islahat Fermanýnýn önemi iþlenirken ‘’ Bu fermanla Osmanlý Devleti topraklarýnda yaþayan her din, dil, ýrktan insanlar kanun karþýsýnda eþit hale getirilmiþtir.’’ Diye anlatýlýr. Oysa tarafsýz yabancý diplomatlarýn gözünde bile Islahat Fermaný, Hýristiyan azýnlýðý birinci sýnýf vatandaþ durumuna getirirken Müslüman Türk vatandaþlarý ikinci sýnýf vatandaþ durumuna düþmüþlerdir. ( Az sonra bu konuyu örneklerle açýklayacaðým.)

Bu ferman ilan edildikten kýsa süre sonra Osmanlý Devleti, Paris’te 30 Mart 1856 da Ýngiltere, Fransa, Rusya, Prusya, ( Almanya) Sardunya ( Ýtalya ) ve Avusturya’nýn katýldýðý Paris Antlaþmasýný imzaladý.

Bu antlaþma 31 maddelik bir antlaþmaydý. Maddeleri tek tek yazmayacaðým ama konumuzla ilgili olanlarý þunlardý:

1- Osmanlý padiþahýnýn ilan ettiði Islahat Fermaný ilgili devletler tarafýndan kabul edilecektir. Bu Ferman, ilgili Devletlere Osmanlý Devletinin iç iþlerine karýþma hakký vermez

2- Osmanlý Devleti artýk bir Avrupalý devlettir, dolayýsýyla toprak bütünlüðü Avrupalý büyük devletlerin garantisi altýndadýr.

Evet, Osmanlý Devleti Avrupa Birliðine girdi mi? Girdi, hem de 1856 Yýlýnda.

Bu olay okullarda ‘’ Osmanlý Devleti kendisini garantiye aldý’’ olarak anlatýlýr. Ben hiç böyle anlatmadým.  Osmanlý Devleti  bu madde ile en kötü þekilde aþaðýlanmýþtýr. Artýk kendi ayaklarý üzerinde duramayan,  baþka devletlerin yardým ve himayesine muhtaç bir devlet olduðunu kabul etmiþtir.’’ Diye anlatmýþýmdýr hep.

Bir diðer husus, antlaþma metnine göre hiç bir devlet Osmanlý Devletinin iç iþlerine karýþmayacaktý ama uygulamada bunun tam tersi oldu.

Bu noktada yine bir  Türk deðil doðrudan doðruya Ýngiltere Dýþiþleri Bakaný Lord J.Russel’e býrakalým sözü. Bakýn ne diyor:

‘’ 1774 Küçük Kaynarca Antlaþmasý’ndan 1856 Paris Antlaþmasýna kadar Türk Ýmparatorluðunda yaþayan Hýristiyanlar, Osmanlý tebaasý olduklarý kadar Rus Çarýnýn de tebaasý durumuna getirilmiþlerdi. Paris Antlaþmasý hükümleri, Osmanlý Hýristiyanlarý üzerindeki Rusya’nýn tekelci koruyuculuðunu daha geniþ kapsamlý bir yükümlülüðe dönüþtürmüþtür. Paris Antlaþmasý, Babýâli’nin( Osmanlý Hükumeti) Hýristiyan tebaasý üzerinde bir tek devletin koruyuculuðu yerine beþ devletin ortak koruyuculuðunu (collective protectorate) getirmeyi öngörmüþtür."

Evet, antlaþma maddesinde yazan bambaþka bir þey olsa da Ýngiliz Dýþiþleri Bakaný, olayýn aslýný gayet net ve gayet açýk özetliyordu: Bundan böyle Osmanlý Devletindeki Hýristiyanlarýn koruyucusu yalnýzca Rusya deðildir. Rusya’nýn yanýnda beþ devlet daha koruyucudur. Bu devletler de Ýngiltere, Fransa, Avusturya, Prusya(Almanya) ve Sardunya( Ýtalya)dýr.

Böylece Osmanlý Devletinde yaþayan Hýristiyanlarýn, dolayýsýyla da Ermenilerin 1856 Paris Antlaþmasýndan sonra koruyucu sayýsý bir anda birden altýya çýktý mý? Çýktý.  Hani bir tane daha olsaydý ( Ki sonralarý ABD nin de katýlýmýyla oldu.) al sana Yedi Kocalý Hürmüz...

Þimdi de gelin yine bir Türk Tarihçi veya yazar deðil yine doðrudan doðruya Ýzmir Ýngiliz Konsolosu Charles Blunt’u konuþturalaým ve Islahat Fermanýndan sonra Ülkenin çoðunluðu olan Türklerin nasýl ikinci sýnýf vatandaþ durumuma düþtüklerini görelim.( Dikkat edecek olursanýz yazýmda þu ana kadar Türk tarihçilerinin yazdýðý herhangi bir þeye yer vermedim.)

Evet, Ýngiliz Konsolos Charles Blunt, 28 Temmuz 1860 da yani Islahat Fermanýndan sadece 4 sene sonra Ýzmir’in durumu ile ilgili Ýngiltere’ye verdiði raporda aynen þöyle diyor:

 ‘’Vilâyetin genel durumu günden güne iyiye gitmektedir. Ancak bu iyileþme, genellikle Hýristiyanlarýn yararýna oluyor. Hýristiyanlar, Türklerin varýný yoðunu satýn alýyorlar. Elden çýkarýlan Türk topraklarýnýn alýcýlarý her zaman ya Ermenilerdir, ya da Rumlar."

Çok fazla açýklayýcý olmadý sanýrým Ýngiliz Konsolusun bu raporu. O zaman az sabredin gelecek bölümde Trabzon’daki Ýngiliz Konsolosu Palgrave, Erzurum’daki Ýngiliz Konsolosu Taylor anlatsýn Türklerin Islahat Fermanýndan sonra nasýl ikinci sýnýf vatandaþ durumuna düþerken özellikle Ermenilerin kýçlarýnýn nasýl kaldýrýldýðýný...

Evet 1856 Tarihli Paris Antlaþmasý, ders kitaplarýmýzda hep demokrasi hareketi olarak anlatýlýr, Osmanlý’nýn bir yerde Avrupa Birliðine de girmesidir ama iþin aslýnda Osmanlý Devleti mi Avrupa Birliðine girmiþtir yoksa Avrupa Birliði mi Osmanlý’ya girmiþtir tartýþýlýr...

Ufak bir anektodla noktalayayým:  Islahat Fermanýnýn mimarý Mehmet Emin Âli Paþa 1871 de vefat ettiðinde cenazesinde ‘’Nasýl Bilirdiniz?’’ Sorusuna bir tek Allah’ýn kulu ‘’ Ýyi bilirdik.’’ Dememiþtir. Ýmamýn bu sorusuna olumlu ya da olumsuz cevap veren olmamýþtýr.  Oysa Ayný Mehmet Emin Âli Paþa için bir Ýngiliz Elçisi ‘’ Osmanlý Devlet adamlarýndan rüþvet veremeyeceðiniz tek kiþi Mehmet Emin Âli Paþaydý.’’ demektedir.