Misyoner Bayan ��retmenlere verilen �� g�n ev hapsi ve �� lira para cezas� asl�nda sembolik bir cezayd� ama misyonerlik a��s�ndan b�y�k bir tehlikeyi de i�ermekteydi E�er bu cezalar onaylan�rsa Bursa Amerikan K�z Koleji bir daha a��lamaz, dahas� di�er misyon okullar� da tehlikeye girerdi.

Beklenildi�i gibi Bursa Sulh Ceza mahkemesinin verdi�i karar temyize g�nderildi.

San�klar�n Avukat� Ali Haydar Bey ile Bord Misyonerlerinden Edward Perry aras�nda ge�en konu�mada Perry, Ali Haydar Bey�e ak�l verdi: �� Savunmada bizim amac�m�z�n insanlar� H�ristiyan yapmak de�il �ncil�i tan�tmak oldu�unu vurgula.�� Ali haydar Bey�in verdi�i cevap ise daha ilgin�ti: �� ncil propagandas� yerine Anglosakson k�lt�r�n�n geni� kitlelere tan�t�m� ve a��lanmas� suretiyle insanlara �sa sevgisini �ok daha rahat ve kolay kazand�rabilirsiniz.��

Evet, bir M�sl�man(!) T�rk, bir H�ristiyana, H�ristiyanl�� daha rahat ve kolay �ekilde yayman�n yollar�n� ��retiyordu. Dahas� Temyiz Mahkemesinin iki �yesi, okul m�d�r� Jillson�a �� Okulunuzun tekrar a��laca��n� umuyoruz. E�er a��l�rsa bizim k�zlar�m�z� okulunuza alma hususunda yard�mc� olman�z� dileriz.�� Diyorlard�.

Ama olmad�. Eski�ehir�deki Temyiz Mahkemesi, Bursa�da verilen karar� do�ru buldu ve onaylad�.

Evet, Bursa Amerikan K�z Koleji kapat�lm��, ��retmenleri de sembolik bir cezaya �arpt�r�lm��t� dolay�s�yla da g�r�nt�de Bord Misyonerleri �ok k�t� bir yenilgi alm��lard�.

Bu arada 8 May�s 1929�da B�b-� �l�de Matbuat Cemiyetinde toplanan T�rk gazetecileri ��Misyonerleri Kovma �� Cemiyeti ad� alt�nda bir cemiyet kurdular. Cemiyetin amac� �lkede H�ristiyanl�k propagandas� yapan misyonerlerin kovulmas�, �rg�tlerinin kapat�lmas�yd�.

Bu �rg�t ne kadar ba�ar�l� oldu bilemem ama bu kadar olumsuzluklara ra�men Bord Misyonerleri hi� de �� ld�k, bittik, mahvolduk, T�rkiye�de ba�ar�s�z olduk.�� Havalar�nda de�illerdi Tam tersine Bursa Amerikan K�z Kolejinin kapat�lmas� ve �� retmenin -sembolik de olsa � bir ceza alm�� olmas�n� bir zafer olarak kutluyorlard�.

Zaferdi ��nk� bu olay T�rklere �unu g�stermi�ti ABD B�y�kel�isi Grew�e g�re: �� T�rkiye�nin gelecekteki b�y�me ve k�lt�r�ne temel te�kil edecek kendine has bir medeniyeti yok. T�rkiye�nin �u anda yapabilece�i tek �ey Bat�y� taklit etmek��

Dindar bir insan olan Fevzi [ �akmak] Pa�a gibi bir ka� ki�i hari�, Ankara�n�n �u anki liderlerinden baz�lar� k�lt�rs�z, baz�lar� medeniyetsiz ve d�r�stl�kten yoksun idiler.

Yine Grew!e g�re Bursa�daki olayda din ikinci plandayd�. As�l mesele rejimin liderlerinin, s�radan bir H�ristiyanl�k tart��mas�n� bile ��abuk etkilenen T�rk gen�li�ini� temelleri �ok zay�f olan T�rk devletine ba�l�l�ktan vazge�irecek bir tehdit olarak alg�lamas�yd�!

Evet, ABD B�y�kel�isi Grew�e Bursa�daki tanassur olay�, T�rkiye Cumhuriyetinin temellerinin ne kadar zay�f oldu�u ger�e�ini ortaya ��karm��t�. O sebeple �ok basit bir olay�n bile T�rkiye Cumhuriyetini y�kaca��ndan korkuluyordu.

�te taraftan Bord Misyonerlerinin kendi aralar�ndaki yaz��malardan ve ABD yetkililerine g�nderdikleri raporlardan anla��ld��na g�re bu Tanassur olay�, okulun kapat�lmas�, ��retmenlerin tutuklanmas� misyonerlerin y�z y�ldan fazla bir zamand�r u�ra��p da ba�ar� sa�layamad�klar� bir hususta ba�ar�y� zirveye ta��m��t�.

Evet, bu olay sayesinde T�rkiye�de herkes �ncil�i merak eder olmu�tu. �ncil nas�l bir kitapt� ki devlet, b�yle bir kitab�n bir okulda okunmas�n� rejim i�in bir tehlike olarak g�r�yordu?

��te bu merak sebebiyle daha �nce hayatlar�nda �ncil denen kitab� hi� g�rmemi� olan insanlar �ncil aramaya ba�lad�lar ve s�ylemeye hacet yok, bulmakta hi� de zorlanmad�lar g�n�m�zde oldu�u gibi. ( G�n�m�zde girin �nternette herhangi bir H�ristiyan sitesine, isteyin, size bedava olarak g�nderiyorlar daha bir s�r� H�ristiyanl�� a��layan kitap ve dok�manla birlikte. )

Nas�l ki g�n�m�zde �� Muhte�em Y�zy�l �� Dizisiyle birlikte tarihe merak artt� ve art�k her k��e ba��nda bir tarih�i t�rediyse Bursa Tanassur Olay� da ayn� etkiyi yapm��t�.

Bord Misyonerlerine g�re T�rkiye Cumhuriyetinin laikle�meye ba�lamas� T�rk Milletini Protestanla�t�rmak ve �sa sevgisini a��lamak hususunda misyonerlerin ekme�ine ya� s�rmekteydi. Nitekim Cornelius H. Patton, Brewer Eddy ve Carolyn D. Smiley adl� misyonerler May�s ay�nda Boston�daki Bord merkezine g�nderdikleri rapora, Muadelet�in g�nl��n� de ili�tirmi�ler ve misyon dostlar�n�n, M�sl�man bir k�z ��rencinin kazanm�� oldu�u �sa sevgisine, g�nl��n sat�rlar�nda �ahit olmalar�n� istemi� ve ard�ndan eklemi�lerdi: H�ristiyanl��n resmi m�fredat �er�evesinde ��retilmesine engel olunabilir ancak H�ristiyan ��retmenin ��renciler �zerindeki ki�isel n�fuzuna kar�� konulamaz. Misyon sahalar�nda H�ristiyanl�k, anlat�lmaktan ziyade temsili suretle a��lan�r.
��

1928�de kapat�lan Bursa Amerikan K�z Koleji 1931 Y�l�nda Bursa Atat�rk K�z Lisesi olarak tekrar ��retime a��ld�.
*****

Bu yaz� dizimizi Bursa Amerikan K�z Koleji Mezunlar�ndan ve T�rkiye�nin ilk kad�n jinekolo�u, �stanbul bo�az�n� y�zerek ge�en ilk kad�n olan Pakize Han�m��n ( Pakize Tarzi ) olaylarla ilgi y�llar sonra 2001 Y�l�nda verdi�i bir r�portajda s�yledikleri ile kapatal�m. ( 1912 Dopumlu Pakize Tarzi 2004 Y�l�nda 92 Ya��ndayken vefat etmi�tir. )

�� Miss Jillson( Okul M�d�r� )Gayet sert bir kad�nd�. Sonra Miss Sanderson�iyi bir kad�nd�. Biraz talebeyle me�gul olurdu. Miss Day vard�, onu �ok severdik. ��nk� mikroskobu vard�, bay�l�rd�k o mikroskoptan bakmaya. O biyoloji hocas�yd�� Ama H�ristiyan olun diye ille sizi al�p da kiliseye g�t�ren yoktu. Pazar g�n� isteyen kiliseye giderdi. �Gideyim bakay�m ne var!� diye gidenler de vard� i�imizde. Ermenilere belki, ama T�rklere bask� yoktu.

�Severdim okulumu, ama uzun zaman kalmay� d��nmezdim. ��nk� evim vard� benim. Ermenilerin evleri yoktu�.Onlar galiba Amerikal�lar taraf�ndan giydiriliyordu. ��nk� aileleri gayet fakir ailelerdi. Onlar kiliseye birlikte giderlerdi. Biz kiliseye gitmedik mi? Gittik. Ama ne zaman? Bir adam geliyordu, konferans veriyordu. O zaman gidiyorduk, o kadar.

M�sl�manl�� da bilirdik, H�ristiyanl�� da bilirdik. Lisan ��rendim, kilisenin ne oldu�unu ��rendim, caminin ne oldu�unu ��rendim. ��renmek isterseniz, her �eyi ��renirsiniz. Ama ��renmek istemezseniz: �Beni kiliseye g�t�rd�, bana diz ��kt�rd�!� diye k�yameti kopar�rs�n�z��

Velhas�l�kelam Pakize Han�m�a g�re Bursa tanassur olay�, okumak, ��renmek istemeyenlerin basit bir yaygaras�yd�. En az�ndan bir bask� s�z konusu de�ildi.

****

Evet, e�risiyle do�rusuyla Bursa Tanassur Hadisesini anlatmaya �al��t�m.

Her ne kadar s�r�-� lisan eyledimse affola.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Tanassur Hadisesi Ve �� G�n Hapis �� Lira Para Cezas� � 4.b�l�m- ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 8.11.2025 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Tanassur Hadisesi Ve �� G�n Hapis �� Lira Para Cezas� � 4.b�l�m-

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu