FAÝZ VE ALIÞ VERÝÞ ÝLE ÝLGÝLÝ KONULAR

Mukaddime: 

Rahmân ve Rahîm olan Allâh’u Teâlâ’nýn Adýyla…

Hamd, Allâh’a mahsustur. O’na hamd eder, O’ndan yardým ve maðfiret dileriz. Nefislerimizin þerrinden ve amellerimizin kötülüðünden O’na sýðýnýrýz. O’nun hidâyete erdirdiðini hiç kimse saptýramaz, saptýrdýðýný ise hiç kimse hidâyete erdiremez. Þehâdet ederim ki, Allâh’tan baþka ibâdete lâyýk hiçbir ilâh yoktur. Ve yine þehâdet ederim ki, Muhammed aleyhisselâm O’nun kulu ve Rasûlü’dür…

Bundan sonra:

Faiz Yemek Haramdýr!

Allah (Azze ve Celle) kitabýnda faiz yiyenlere savaþ ilan etmiþtir!

(1) Allâh Subhânehu ve Teâlâ, þöyle buyurmaktadýr: 

يَآ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَذَرُوا مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِنْ كُنْتُم مُّؤْمِنِينَ فَإِنْ لَّمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِّنَ اللهِ وَرَسُولِهِ  وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ

“Ey iman edenler! Allah’tan korkun! Eðer mü’min iseniz (ana paradan) geri kalan faizi terk edin! Eðer böyle yapmazsanýz, Allah ve Rasulü tarafýndan size savaþ açýldýðýný bilin! Eðer tevbe edip vazgeçerseniz, ana sermayeniz sizindir. Ne haksýzlýk etmiþ ne de haksýzlýða uðramýþ olursunuz.” (Bakara: 2 / 278, 279)

Bu suçun Allah (Azze ve Celle) katýndaki kötülüðünü açýklamaya bu kadarý yeter. Devletlerin ve fertlerin yaþam seviyelerine bakan; faizle alýþ-veriþ yapmanýn yol açtýðý iflasý, çöküntü ve yýkýmý görür. Ýþlerin kesat gittiðini ve piyasa durgunluðunu görür.

Borçlarýn ödenemediðini, iktisadi hayatýn felç olduðunu, iþsizlik oranýnýn yükseldiðini, birçok þirket ve müessesenin battýðýný; günlük kazanç ve alýn terinin, tefecilerin bitmek-tükenmek bilmeyen faizini ödeme yolunda akýtýldýðýný; büyük miktardaki sermayenin birkaç insanýn tekelinde toplanmasý sebebiyle toplumda ortaya çýkan tabakalaþmayý görür. Ve belki de bu; Allah’ýn, faizle muamelede bulunanlarý tehdit ettiði savaþýn açýkça bir görüntüsüdür.

Faize karýþan asýl taraflarýn, aracýlarýn ve yardýmcý olanlarýn hepsi, Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’in diliyle lanetlenmiþlerdir!

(2) Cabir bin Abdullah (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), faiz yiyene ve yedirene, faizi yazana ve þahid olanlara da lanet etti ve þöyle buyurdu:

“Onlar (günahta) eþittirler!” (Müslim 1598/106)

Dolayýsýyla; faizin yazýlmasý, miktarýnýn belirlenmesi ve kaydedilmesi, teslim edilmesi ve alýnmasý, emanet býrakýlmasý ve korunmasý iþlerinde çalýþmak caiz deðildir. Genel anlamýyla, hangi surette olursa olsun faize karýþmak ve yardým etmek haramdýr.

(3) Bera bin Azib (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Faiz, yetmiþ iki þubedir. Faizin en küçüðü, kiþinin annesiyle zina etmesi gibidir! Þüphesiz ki, faizin en þiddetlisi ise gýybet ederek kardeþinin namusuna dil uzatmasý gibidir!” (Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 1871, Albânî Sahihu’l-Cami’ 3537)

(4) Abdullah ibni Mes’ud (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Faiz yetmiþ üç kýsýmdýr! Faizin en basiti kiþinin annesiyle nikâhlanmasý (yani zina etmesi) gibidir! Þüphesiz ki, faizin en kötüsü ise, Müslüman bir kimsenin ýrzýna/namusuna dil uzatmak gibidir!” (Hâkim Müstedrek 2/37, Ebu Nuaym, Albânî Sahihu’l-Cami’ 3538, Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 1871)

(5) Abdullah bin Hanzala (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Kiþinin bilerek yediði bir dirhem faiz otuz üç defa zinadan daha kötüdür!” (Ahmed bin Hanbel Müsned 5/225, Albânî Sahihu’l-Cami’ 3375)

Faizin haramlýðý geneldir. Bazýlarýnýn zannettiði gibi “zenginle fakir arasýnda olursa” þeklinde bir kayýt yoktur. Tersine, her durumu ve her kiþiyi kapsar. Birçok zengin insan ve büyük tüccar faiz sebebiyle iflas etmiþtir. Yaþanýlanlar buna þahittir. Miktar olarak artsa bile en azýndan malýn bereketi kaybolur.

(6) Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Faiz çokluk getirse bile þüphesiz ki, sonunda bir azlýk olacaktýr!” (Hâkim Müstedrek 2/37, Albânî Sahihu’l-Cami’ 3542)

Faizin haramlýðý; yüzdesinin yüksekliðiyle, kýymetsizliði, azlýðý ve çokluðuyla da kayýtlý deðildir. Hepsi haramdýr. Faiz yiyen; Kýyamet günü, þeytan çarpmýþ kimselerin cinnet nöbetinden ve saradan kalktýðý gibi mezarýndan kalkar. Allah, bu suçun çirkinliðine raðmen ondan tevbe edilebileceðini ve nasýl tevbe edilmesi gerektiðini bildirir.

(7) Allah (Azze ve Celle) þöyle buyuruyor:

فَإِنْ لَّمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِّنَ اللهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ

“Eðer tevbe edip vazgeçerseniz, ana sermayeniz sizindir. Ne haksýzlýk etmiþ ne de haksýzlýða uðramýþ olursunuz.” (Bakara: 2 / 279)

Ýþte bu adaletin ta kendisidir!

Ýnanan insan bu büyük günahtan nefret etmeli ve çirkinliðini kalbinde hissetmelidir. Paralarýný, kaybolmasýndan ya da çalýnmasýndan korktuklarý için mecburen faizli bankalara koyanlarýn da zaruret hissini duymalarý gerekir. Onlarýn durumu leþ yemek gibi veya daha kötü bir durumdur.

Bununla birlikte Allah'u Teâlâ’dan baðýþlanma dilemeli ve mümkün olduðunca baþka bir çare bulmak için uðraþmalýdýrlar. Bankalardan paralarýnýn faizini talep etmeleri caiz deðildir. Hatta parasýnýn faizi hesabýna iþlense bile caiz olan bir þekilde bu faizden kurtulmasý gerekir. Sadaka olarak veremez. Çünkü Allah, temizdir; ancak temiz þeyleri kabul eder.

Herhangi bir þekilde faizinden yararlanmak caiz deðildir! Ne yeme de ne içmede ne giyinmede ne ev almada; ne eþine, çocuðuna, babasýna ve annesine yapmasý gereken harcamada; ne zekât olarak vermede, ne de bir haksýzlýðý gidermede kullanýlabilir. Sadece Allah'u Teâlâ’nýn darbesinden korkarak ondan bir þekilde kurtulur.

Helal Kazanç Elde Etmek Ýle Ýlgili Konular

(1) Helal Yollardan Rýzýk Elde Etmek Vaciptir

(1) Ebu Humeyd es-Saidi (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Dünyadaki (rýzýk) talebinizi güzel yapýnýz! Þüphesiz ki, herkes kendisi için yaratýlan þeyi kolay elde edecektir!” (Ýbni Mace 2142, Hakim 2/33, Beyhaki 10403, Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 898)

(2) Cabir bin Abdullah (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Ey insanlar! Allah’dan korkun ve dünyadaki rýzýk talebinizi güzel yapýnýz! Biraz gecikse de hiçbir nefis rýzkýný noksansýz tamam olarak elde etmeden ölmeyecektir! Allah’dan korkun ve rýzýk talebinizi güzel yapýnýz! Rýzkýn helal olanýný alýnýz, onun haram olanýný býrakýnýz!” (Ýbni Mace 2144, Ýbnu’l-Carud 556, Ýbni Hibban 3239, Ýbni Hibban Mevarid 1084, 1085, Hâkim 2134, Beyhaki 10404, Ebu Nuaym Hilye3/156, 157, Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 2607)

(2) Helal Kazanç Elde Etmenin Fazileti

(3) el-Mikdâm (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Hiç kimse elinin çalýþmasýný yemekten daha hayýrlý bir yemek yememiþtir! Allah’ýn Nebisi Davud Aleyhisselam elinin çalýþmasýndan yerdi.” (Buhari 1917, Beyhaki 11691, Begavi 2026, Ahmed bin Hanbel Müsned 17181)

(3) Helal Kazanç Elde Etmeye Dikkat Etmek!

(4) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Þüphesiz ki insanlar üzerine bir zaman gelecek ki, o zamanda kiþi malý helalden mi haramdan mý elde etti dikkat etmeyecek, önemsemeyecektir!” (Buhari 1926, Nesei 4466, 4467, Darimi 2/246/2539, Ahmed bin Hanbel Müsned 9626, 9845, Albânî Sahîhu’l-Cami’ 5344)

(4) Þüpheli Þeylerden Kaçýnmak Vaciptir

(5) Nu’man bin Beþir (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Helal bellidir, haram bellidir. Bu ikisi arasýnda þüpheli þeyler vardýr. Ýnsanlardan çoðu onu bilemez! Herkim þüpheli þeylerden sakýnýrsa dinini ve ýrzýný þüpheden beri etmiþtir! Herkim de þüpheli þeyleri iþlerse (etrafý çevrili) koruluk etrafýnda davarlarýný otlatan çoban gibi oraya girebilir! Dikkat! Her kralýn bir koruluðu vardýr. Dikkat! Allah’ýn yeryüzündeki koruluðu onun haramlarýdýr! Dikkat! Cesette bir parça et vardýr o salih olduðu zaman bütün ceset salih olur; eðer o fasit olursa bütün cesette fasit olur! Dikkat edin ki, o kalptir!” (Buhari 206, Müslim 1599/107, Ebu Davud 3329, Nesei 4465, Tirmizi 1219, Darimi 2/245, Ýbni Mace 3984, Ýbni Hibban 721, Ýbnu’l-Carud 555, Begavi 2031, Ahmed bin Hanbel Müsned 4/269, 271, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 2075)

(5) Alýþ Veriþte Doðru Söylemek Bereketi Artýrýr!

(6) Hâkim bin Hizam (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Satan ve alan kiþiler bunlardan her biri doðru söyler ve malýn ayýbýný beyan ederse, alýþ veriþlerinde kendilerine bereket ihsan olunur. Eðer gizler ve yalan söylerlerse alýþ veriþlerinde bir kar elde etmeleri ve onun bereketinin gitmesi umulur!” (Buhari 1923, Müslim 1532/47, Ebu Davud 3459, Nesei 4469, Tirmizi 1246, Darimi 2/250, Ýbni Hibban 4904, Tabarani Mucemu’l-Kebir 3115, Tayalisi 1316, Begavi 2051, Ahmed bin Hanbel Müsned 3/403, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1281)

(7) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Bir kiþi, baþka bir kiþiden ona ait bir arazi satýn aldý. Araziyi satýn alan kimse arazide, içinde altýn bulunan bir çömlek buldu.

Araziyi satýn alan, satana:

−Altýnlarýný al! Ben senden sadece araziyi satýn aldým, altýnlarý satýn almadým! dedi.

Arazinin sahibi kimse:

−Ben sana araziyi ve içindeki þeyleri sattým! dedi. Bir adama varýp muhakeme oldular.

Kendisine varýp muhakeme olduklarý kimse:

−Sizin çocuðunuz var mý? dedi.

Onlardan biri:

−Benim bir oðlum var, dedi.

Diðeri ise:

−Benim de bir kýzým vardýr, dedi.

Hakem:

−Kýzý oðlana nikâhlayýn! O maldan onlara infak edin ve tasadduk edin, dedi.”

(Buhari 3286, Müslim 1721, Ýbni Mace 2511, Ýbni Hibban 720, Begavi 2412, Ahmed bin Hanbel Müsned 2/316)

(6) Pazar Yerleri Allah’ýn Sevmediði Yerlerdir!

(8) Ebu Hureyre (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Beldelerin Allah’a en sevgili yerleri, oralarýn mescidleridir. Beldelerin Allah’a en sevimsiz yerleri, oralarýn pazarlarýdýr!” (Müslim 671/288, Ebu Avane 1/390, Ýbni Hibban 1600, Bezzar 408, Hâkim1/89, 90, Begavi 460)

(7) Pazara Giren Kimsenin Dua Etmesi

(9) Salim dedesi Ömer bin Hattab (Radiyallahu Anh)’dan þöyle tahdis etti:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Herkim çarþýya girdiði zaman;

لاَ إِلَهِ إِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي، وَيُمِيتُ، وَهُوَحَيٌّ لاَ يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ كُلُّهُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

La Ýlahe Ýllallahu Vahdehu La Þerike leh. Lehu’l-Mûlku Velehu’l-Hamdu Yuhyi Ve Yumitu Ve Huve Hayyun La Yemutu Bi Yedihi’l-Hayru Kulluhu Ve Huve Ala Kûlli Þeyin Kadîr, derse Allah onun için bir milyon hasene yazar, bir milyon kötülük yok eder ve onun için cennette ev inþa eder.”

Duanýn Manasý: Allah’tan baþka hakký ile ibadet olunan hiçbir ilah yoktur! O tekdir ve ortaðý yoktur. Mûlk O’nundur hamd da O’na mahsusdur. O, yaþatýr ve öldürür. O, diridir, ölmez! Her türlü hayýr/iyilik, O’nun elindedir ve O, her þeye gücü yetendir.

(Ýbni Mace 2235, Tirmizi 3650, 3651, Ýbnu’s-Sünni 182, Hâkim 1/538)

(8) Bir Þey Satýn Alan Kimsenin Dua Etmesi

(10) Amr bin Þuayb babasý ve dedesi tarikiyle þöyle tahdis etti:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Sizden biri bir cariye satýn aldýðýnda;“Allahumme Ýnni Eseluke Hayraha Ve Hayra Ma Cebelteha Aleyhi. Ve Eûzu Bike Min Þerriha Ve Þerri Ma Cebelteha Aleyhi,” desin bereketli olmasý için dua etsin. Biriniz bir deve satýn aldýðý zaman ise, onun hörgücünün yüksek yerinden tutup bereketli olmasý için dua ederek yukarda ki sözlerin benzerini söylesin.” (Ýbni Mace 2252, Buhari Efâlu’l-Ýbâd 199, Ebu Davud 2757, Beyhaki 7/137, Abdurrezzak 6610)

Alýþveriþte Helal Olan Muameleler Ýle Ýlgili Konular

(9) Alýþveriþte Müsamaha Yapmak

(11) Cabir bin Abdullah (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Satarken, satýn alýrken, alacaðýný talep ederken ve borcunu öderken müsamahalý davranan kimseye Allah rahmet etsin.” (Buhari 1919, Tirmizi 1320, Ýbni Mace 2203, Ýbni Hibban 4903, Tabarani Mucemu’s-Sagir 1/240, Beyhaki 5/357, Begavi 2044, Ahmed bin Hanbel Müsned 3/340)

(12) Osman bin Affan (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Sattýðý zaman müsamaha gösteren, satýn aldýðý zaman müsamaha gösteren ve hakkýný isterken müsamaha gösteren kimseye Allah rahmet etsin!” (Ýbni Mace 2202, Buhari Tarihu’l-Kebir 6/467, Nesei 4710, Ahmed bin Hanbel Müsned 410, Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 1181)

(10) Malý Satýn Aldýktan Sonra Ýade Etmek Ýsteyen Kimseye Müsamaha Göstermek Fazilettir

(13) Ebu Hureyre(Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Herkim bir Müslümanýn satýþtan vazgeçmesini müsamaha ile kabul ederse, Allah da onun kýyamet günü tökezlemelerini müsamaha ile kabul eder.” (Ýbni Mace 2199, Ebu Davud 3460, Ýbni Hibban Mevarid 1103, 1104, Hâkim 2/45, Beyhaki 11128, Ahmed bin Hanbel Müsned 2/152, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1334, Albânî Silsiletu’l-Ehâdîsi’s-Sahîha 2614)

(11) Sabah Erken Saatlerdeki Ticarette Bereket Vardýr

(14) Sahr el-Gamidî (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Ey Allah’ým! Ümmetime gündüzün ilk vaktinde bereket ihsan et.”

Sahr el-Gamidî þöyle (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

−Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir seriyye veya ordu gönderdiðinde gündüzün ilk vaktinde gönderirdi.

Ravi dedi ki:

−Sahr el-Gamidî (Radiyallahu Anh), ticaret yapan bir adamdý ticaret mallarýný günün ilk vaktinde gönderirdi. Bu sebeple serveti ve mallarý çoðaldý.

(Ebu Davud 2606, Ýbni Mace 2236)

(15) Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Ey Allahým! Ümmetime gündüzün ilk vaktinde bereket ihsan et.” (Ýbni Mace 2238, Ebu Davud 2606, Tirmizi 1212, Darimi 2/214, Tayalisi 1246, Ýbni Ca’d el-Ca’diyât 2557, Ýbni Hibban 8475, Tabarani Mucemu’l-Kebir 7275, 7276, Beyhaki 9/151, 152, Begavi 2673)

(12) Satýn Alýrken ve Satarken Tartmanýn Gerekliliði

(16) Said bin Müseyyeb þöyle dedi:

Ben, Osman (Radiyallahu Anh)’ý minberin üzerinde hutbe okurken iþittim þöyle diyordu:

−Ben, Beni Kaynuka denilen Yahudilerden bir soydan hurma satýn alýyor ve onu karla satýyordum. Bu fiilim Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)’e ulaþtý. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

−“Ey Osman! Satýn aldýðýn zaman tartarak al! Sattýðýn zaman da tartarak sat!” (Ahmed bin Hanbel Müsned 1/62/444, Darekutni 3/8, Beyhaki 10696, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1330)

(13) Alýþveriþte Tartmanýn Bereketi Saðlayacaðý

(17) Mikdam bin Ma’di Kerib (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Erzakýnýzý tartýn ki, size bereketlensin!” (Buhari 1965, Müslim 1528/39, Ýbni Hibban 4918, Tabarani Mucemu’l-Kebir 20/643, Ebu Nuaym Hilye 5/217, Beyhaki 6/32, Begavi 3000, Ahmed bin Hanbel Müsned 4/131)

(14) Tartarken Biraz Aðýr Tartmanýn Gerekliliði

(18) Cabir bin Abdullah (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Bir þeyi sattýðýnýzda tartacaðýnýz zaman tartýnýzý aðýr yapýnýz!” (Ýbni Mace 2222, Albânî Sahîhu’l-Cami’ 825)

(19) Suveyd bin Kays þöyle dedi:

Ben ve Mahrefe el-Abdi, Hecer þehrinden bez getirttik. Müteakiben Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bize geldi ve bizimle þalvarda pazarlýk etti. Yanýmýzda ücretle (bezleri) tartan bir tartýcý vardý.

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ona þöyle buyurdu:

−“Ey tartýcý! Ýyi tart ve biraz fazla ver!”

Hecer Þehri: Arap yarýmadasýnýn doðusunda bir yerdir.

(Ýbni Mace 3579)

(15) Alýþveriþ Karþýlýklý Rýza Ýle Yapýlýr

(20) Ebu Said el-Hudri (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Alýþveriþ ancak karþýlýklý hoþnutlukla olur.” (Ýbni Mace 2185, Beyhaki 6/17, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1283)

(21) Ebu Hureyre(Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Alýþveriþte iki kiþi, birbirinden razý olmanýn dýþýnda bir þeyle ayrýlmasýn!” (Ebu Davud 3458, Tirmizi 1248, Ahmed bin Hanbel Müsned 2/536, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1283)

(22) Ebu Hurretur-Rukaþî amcasýndan þöyle tahdis etti:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Müslüman bir kimsenin malý, gönülden razýlýðý olmadan baþkasýna helal olmaz!” (Darekutni 3/26/92, Ebu Yaðla 1570, Beyhaki 6/100, Ahmed bin Hanbel Müsned 20720, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1459)

(23) Abdullah ibni Mes’ud (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Mü’min kimsenin malýnýn haramlýðý, kanýnýn haramlýðý gibidir!” (Darekutni 3/26/94, Ebu Nuaym Hilye 7/336, Albânî Gayetu’l-Meram 345, Albânî Sahîhu’l-Cami’ 3140)

(16) Peþin Fiyatla Elden Ele Alýþveriþ Caizdir

(24) Aiþe (Radiyallahu Anha) þöyle dedi:

“Berire kendi hürriyetini satýn alma yazýþmasý yapmýþ olduðu halde yanýma geldi ve:

−Ben sahiplerimle her yýlda bir ukýyye vererek dokuz ukýyye üzerine hürriyetimi satýn alma yazýþmasý yaptým, bana yardým et beni satýn al ve hürriyetime kavuþtur, dedi.

Aiþe (Radiyallahu Anha), Berire’ye:

−Eðer sahiplerin vela hakký benim olmak üzere, benim bu bedeli kendilerine peþin olarak vermemi ve seni hürriyetine kavuþturmamý isterlerse öyle yaparým dedi...”

Ukiyye: On iki dirhemdir.

(Buhari 2362, Müslim 1504/8, Malik 2/780/17, Ebu Davud 3929, 3930, Nesei 3451, Tirmizi 21249, Ýbni Mace 2521, Ýbnu’l-Carud 981, Ýbni Hibban 4272, Ahmed bin Hanbel Müsned 6/206, 213, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1308)

(17) Peþin Fiyatýna Veresiye Alýþveriþ Caizdir

(25) Aiþe (Radiyallahu Anha) þöyle dedi:

“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir Yahudiden veresiye taam satýn aldý ve ona mukabil Yahudiye zýrhýný rehin býraktý.”

(Buhari 1938, Nesei 4623, 4664, Tirmizi 1215, Ýbni Mace 2437, Ýbni Hibban 5938, Ýbnu’l-Carud 664, Beyhaki 6/36, Ahmed bin Hanbel Müsned 6/42, 160, 230)

(18) Ganimet ve Mirasta Mezat Alýþveriþinin Caizliði

(26) Âta bin Ebi Rebah þöyle dedi:

“Ben, ganimetleri mezat usûlü alýp satmakta beis görmeyen insanlara eriþtim.” (Buhari 1975)

(27) Zeyd bin Eslem þöyle dedi:

“Ben, kendisine Þehr denilen bir þahsý Abdullah ibni Ömer(Radiyallahu Anhuma)’ya müzayede alýþveriþini sorarken iþittim.

Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma):

−Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ganimetler ve miraslar müstesna, sizden birinin o alýþveriþi terk edene kadar kardeþinin alýþveriþi üzerine alýþveriþ yapmasýný yasakladý! dedi.”

(Ýbnu’l-Carud 570, Darekutni 3/11, Ýbni Hacer Fethu’l-Bari 5/25)

(19) Gayri Müslimlerle Alýþveriþ Caizdir

(28) Aiþe (Radiyallahu Anha) þöyle dedi:

“Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bir Yahudiden yiyecek satýn aldý. Bu yiyeceðe karþýlýk demirden bir zýrhý ona rehin verdi.”

(Müslim 1603/125, Buhari 2323, Nesei 4664, Ýbni Mace 2436, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1393)

(20) Kadýnlarýn Alýþveriþ Yapmasý Caizdir

(29) Aiþe (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

“Berire kendi hürriyetini satýn alma yazýþmasý yapmýþ olduðu halde yanýma geldi ve:

−Ben sahiplerimle her yýlda bir ukýyye vererek dokuz ukýyye üzerine hürriyetimi satýn alma yazýþmasý yaptým, bana yardým et beni satýn al ve hürriyetime kavuþtur dedi.

Aiþe(Radiyallahu Anha), Berire’ye:

−Eðer sahiplerin vela hakký benim olmak üzere, benim bu bedeli kendilerine peþin olarak vermemi ve seni hürriyetine kavuþturmamý isterlerse öyle yaparým dedi...”

(Buhari 2362, Müslim 1504/8, Malik 2/780/17, Ebu Davud 3929, 3930, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1308)

(21) Alýþveriþte Muhayyerlik

(30) Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Ýki kiþi alýþveriþ yaptýklarý zaman, satýcý ve alýcýdan her biribirbirlerinden ayrýlmadýklarý müddetçe onlardan her biri arkadaþýna karþý muhayyerlik içindedir. Eðer ikisi birden yahut onlardan biri diðerini muhayyer býrakarak alýþveriþ yaparlarsa satýþ vacip olmuþtur. Birbiriyle alýþveriþ yaptýktan sonra birbirinden ayrýlýr ve onlardan hiç biri satýþý terk etmezse satýþ vacip olmuþtur. Ancak muhayyerlik (þartý) ile satýþ olmasý müstesnadýr!” (Buhari 1951, Müslim 1531/44, Nesei 4484, Ýbni Mace 2181, Ýbnu’l-Carud 618, Ýbni Hibban 4917, Darekutni 3/5, Beyhaki 5/269, Begavi 2049)

(31) Amr bin Þuayb babasý ve dedesi tarikiyle þöyle tahdis etti:

Rasulullah(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Satan ve alan kiþiler birbirlerinden ayrýlmadýklarý müddetçe muhayyerlik içindedir! Ancak muhayyerlik satýþý müstesnadýr! Taraflardan birinin, vazgeçmek ister endiþesi ile arkadaþýndan ayrýlmasý kendisine helal olmaz!” (Ebu Davud 3456, Nesei 4495, Tirmizi 1247, Ýbnu’l-Carud 620, Ahmed bin Hanbel Müsned 2/183, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 1311)

(32) Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Her satýcý ve alýcý birbirlerinden ayrýlýncaya kadar aralarýnda kesinleþmiþ bir satýþ yoktur! Muhayyerli alýþveriþ bundan müstesnadýr!” (Buhari 1951, Müslim 1531/43, Malik 2/671/79, Þafii er-Risale 863, Ebu Davud 3454, Nesei 4477, Darekutni 3/6, Beyhaki 5/268, Begavi 2047, Ahmed bin Hanbel Müsned 1/56, Albânî Ýrvau’l-Ðalil Fi Tahrici Ehadisi Menari’s-Sebil 5/154)

(33) Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) þöyle dedi:

“Mü’minlerin emiri Osman(Radiyallahu Anh)’a kendisine ait Hayber’deki bir malýna bedel benim bir vadideki malýmý sattým. Alýþveriþi kesinleþtirdiðimizde ben, topuðumun üzerine geri döndüm. Satýþý aleyhime geri çevirir endiþesiyle onun evinin dýþýna kadar çýktým. Alan ve satan birbirlerinden ayrýlýncaya kadar muhayyerlik içinde olmalarý, alýþveriþte sünnetti.

Abdullah ibni Ömer (Radiyallahu Anhuma) dedi ki:

−Benimle onun bu satýþ muamelesi kesinleþince, onu üç gecelik mesafedeki Semûd arazisine sevk etmem sebebiyle onu kandýrdýðýmý gördüm. O ise beni üç gecelik mesafedeki Medine arazisine sevk etmiþti.” (Buhari 1954)

(22) Satýþ Gerçekleþtikten Sonra Müþteriyi Muhayyer Býrakmak Caizdir

(34) Cabir(Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

“Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) satýþ olduktan sonra, bir bedeviyi muhayyer yaptý.”

(Tirmizi 1265, Ýbni Mace 2194, Darekutni 3/21/73)

(35) Hâkim bin Hizam (Radiyallahu Anh) þöyle dedi:

Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) þöyle buyurdu:

“Satan ve alan kiþiler birbirlerinden ayrýlmadýklarý müddetçe muhayyerlik içindedir!” (Buhari 1951, Müslim 1532/47, Ebu Davud 3459, Nesei 4469, Darimi 2/250, Ýbni Hibban 4904, Tabarani Mucemu’l-Kebir 3115, 3119, Tayalisi 1316, Beyhaki 5/269, Begavi 2051, Ahmed bin Hanbel Müsned 3/402)

NOT: KONUNUN DEVAMI VAR

Hâtime:

Hamd âlemlerin rabbi olan Allâh’a mahsustur. Salât ve selâm yaratýlmýþlarýn en hayýrlýsý Muhammed sallallâhu aleyhi ve sellem’in, âlinin ve ashabýnýn üzerine olsun.

Yardým ve baþarý, izzet ve þeref Allâh’tandýr.

O, her þeyin en iyisini bilendir.

Muvahhid Kullara Selâm Olsun.

Polat Akyol.

KAYNAK:

KUR’AN VE SAHÝH SÜNNET