3 Aral�k 1447'de, bug�n Yunanistan s�n�rlar� i�erisinde bulunan, Bat� Trakya b�lgesinde yer alan Evros�un s�n�rlar� i�inde kalan Dimetoka'da do�an II. Bayezid, �stanbul'u T�rk-�sl�m yurdu yapan, �a� a��p �a� kapayan Fatih Sultan Mehmed'in Sitti M�krime Hatun'dan olan o�ludur. 1454 ile 1481y�llar� aras�nda Amasya�da 27 y�l boyunca sehz�de vali olarak bulunmu�tur. Din� hassasiyetleri �st d�zeyde oldu�u i�in kendisine "Bayezid-i Veli" de denilmi�tir. Sekizinci Osmanl� padi�ah� olan II. Bayezid, babas�n�n �l�m�nden sonra s�k�nt�l� bir s�recin ard�ndan tahta ��km��t�r. Bayezid'in babas� II. Mehmed �l�nce d�nemin ileri gelenleri bir toplant� yaparak tahta oturacak olan padi�ah�n kim olaca��n� konu�urlar. Ek�birin �o�unlu�u Bayezid dese de Cem Sultan'�n tahta oturmas� gerekti�ini savunanlar da vard�.

Fatih Sultan Mehmed �ld��nde II. Bayezid, bir �ehzadeler �ehri olan Amasya'da vali olarak bulunuyordu. Sadrazam Karaman� Mehmed Pa�a, Cem Sultan'�n yeni padi�ah olmas�ndan yanayd�. Fakat bu g�r��yle az�nl�kta kal�yordu. Fakat yine de d��ncesinden vazge�meyerek, o zaman Cem Sultan'�n valilik yapt�� Karaman'a haberci yollad�. �te yandan Amasya'daki II. Bayezid'e de haberciler gitti. Fakat Cem Sultan'a giden haberci Konya'da Anadolu Beylerbeyi Sinan Pa�a taraf�ndan yakaland�. Bayezid'in habercisi yerine ula�t�. Haberi alan II. Bayezid, �stanbul'a gelerek 21 May�s 1481 tarihinde tahta ��kt�. Sultan II. Bayezid 1481 ile 1512 y�llar� aras�nda 31 y�l Osmanl� Devleti�nin ba��nda bulundu.

Sultan II. Bayezid'in, �vey karde�i(babalar� bir anneleri ayr�) Cem Sultan'la olan taht kavgalar� Cem'in �l�m�ne dek hi� bitmedi. II. Bayezid anla�ma yollar� arasa da Cem Sultan buna yana�mad�. Abisi padi�ah olunca Cem Sultan, Bursa'da padi�ahl��n� ilan etti. Ad�na hutbe okuttu, para bast�rd�. O d�nemde II. Bayezid 34, Cem Sultan ise 22 ya��ndayd�.

D�nemin kaynaklar� II. Bayezid'in sakin, kendi h�linde, halim selim ve dindar bir padi�ah portresi �izdi�ini yazarlar. Bunun yan�nda onun zaman�nda ciddi anlamda asker� geli�melerin olmad��n�, fetih faaliyetlerinin sekteye u�rad��n� da il�ve ederler. Fakat o d�nemde imar faaliyetlerinin hissedilir d�zeyde artt��na da dikkat �ekerler. Bunun zengin k�lt�rel etkinliklerle ve ilm� �al��malarla ta�land��n� da �zellikle belirtirler.

Sultan II. Bayezid'in camileri ve k�lliyeleri

Dini b�t�n bir insan olan Sultan II. Bayezid'in yapt�rd�� veya kendi ad�na yap�lan �� nemli cami ve k�lliye vard�r. Bunlardan biri Edirne'de, biri Amasya'da, biri de �stanbul'dad�r.

Osmanl� klasik d�nem mimarisinin erken d�nem eserlerinden biri olan �stanbul'daki Bayezid Camii, Sultan II. Bayezid taraf�ndan yapt�r�lm��t�r. Mimar�n�n kim oldu�u kesin olarak bilinmemektedir. Baz�lar� taraf�ndan Mimar Hayreddin, baz�lar�nca Mimar Kemaleddin, baz�lar�nca da Yakup�ah bin Sultan�ah taraf�ndan in�a edildi�i s�ylenir. Bu eser �stanbul'un fethinden sonra bu tarih� �ehre yap�lan ikinci selatin cami(ilki Fatih Camii) olarak bilinir. C�mle kap�s�ndaki kitabeye g�re 1501-1506 y�llar� aras�nda yapt�r�lm��t�r.

�stanbul'daki Bayezit Camii II. Bayezid taraf�ndan, Bizans devrindeki en b�y�k meydan olan Forum Theodosiacum veya Forum Tauri diye an�lan yerde in�a edilmi�tir. Bayezid Camii'nin i�erisinden bir kesit d�rt ayak �st�ne oturulmu� 16,78 m. �ap�nda bir ana kubbesi kuzey ve g�neyde iki yar�m kubbe ile desteklenir. Ana kubbesinde yirmi, yar�m kubbelerde yedi�er pencere bulunur. Caminin 24 kubbeli revaklarla �evrilmi� kare bi�iminde bir son cemaat avlusu bulunmaktad�r. Avlu zemini mermer d��elidir ve ortas�nda �ad�rvan bulunur. Asl�nda �st� a��k olan �ad�rvan, IV. Murat zaman�nda etraf�na dikilen sekiz s�tun �zerine oturtulmu� bir kubbe ile �rt�lm��t�r. Avlu d��emesi ve �ad�rvan�n s�tunlar� Bizans`tan kalma malzemenin yeniden i�lenmesiyle elde edilmi�tir.

�stanbul'un en �nemli tarih� eserlerinden biri olan bu caminin do�usunda ve bat�s�nda be�er kubbe ile �rt�l� iki tabhane (kanat) vard�r. Tabhaneli yap�lar�n son �rne�i kabul edilir. Ba�tan tabhane olarak tasarlanm�� bu b�l�mler ile cami aras�ndaki duvar sonradan kald�r�lm��; b�ylece tabhaneler namaz alan�na dahil edilmi�tir. Birer �erefeli iki ta� minaresi olan caminin minareleri camiye de�il; caminin iki yan�ndaki tabhanelere biti�iktir. Bu nedenle arada 79 metre mesafe vard�r. Renkli ta�lar ve kufi yaz�larla bezeli minarelerden sa� tarafta olan� �zg�n s�slemelerini b�y�k �l��de korur; ancak di�eri birka� kez onar�m ge�irmi�, bezemelerini yitirerek daha sade kalm��t�r. Bu nedenle sa�daki minare, Sel�ukludan Osmanl�ya ge�i�in �stanbul'daki tek numunesi kabul edilir. Harimin sa� k��esinde h�nkar mahfili yer al�r. 10 s�tun �zerinde duran mahfile, d��ar�dan bir merdiven ve kap� ile girilir.

Amasya II. Bayezid K�lliyesi

Amasya'daki II. Bayezid K�lliyesi 1481-1486 y�llar� aras�nda, Amasya Valisi �ehzade Ahmet taraf�ndan babas� Sultan II. Bayezid ad�na yapt�r�lm��t�r. Cami, medrese, imaret ve �ad�rvandan olu�an bir k�lliye olarak yapt�r�lan yap�n�n mimar� �emseddin Ahmet�tir. Caminin g�neydo�u k��esinde bulunan, �ehzade Ahmet�in k��k ya�ta �len o�lu �ehzade Osman�a ait t�rbe yap�ya sonradan eklenmi�tir. Yan mek�nl� ya da zaviyeli cami mimarisinin en g�zel �rneklerinden biri olan cami, ortada b�y�k bir kemerle ayr�lan iki kare mek�nla, do�u ve bat� yanlarda ��er kubbeli yan mek�nlardan olu�ur. Orta mek�n�, sekizgen kasnaklar�nda 16��ar pencere bulunan iki b�y�k kubbe �rter. Kubbe i�i ve pencere kemerlerinin �zeri zengin kalem i�leri ile s�slenmi�tir. Ah�ap pencere kanatlar�, 15. yy. ah�ap k�ndekari tekni�inin en g�zel �rneklerindendir. Kuzeydeki son cemaat yeri, alt� yuvarlak mermer s�tun �zerine oturan be� sivri kemerin ta��d�� be� kubbe ile �rt�l�d�r.

Caminin son cemaat yerindeki pencere �stleri mavi beyaz �ini panolarla s�slenmi�tir. Buran�n iki ucunda y�kselen tek �erefeli iki minareden soldakinin g�vdesi dikine yivli, sa�dakinin g�vdesi ise zikzak ta� dekorludur. Caminin mukarnas s�slemeli, ihti�aml� ta� kap�s� �zerindeki �� sat�rl�k mermer kitabesini Hattat �eyh Hamdullah yazm��t�r. Avlu ortas�nda yer alan 12 kenarl� �ad�rvan, 12 s�tunun ta��d��, 12 y�zl� sivri piramit bir �at�yla �rt�l�d�r. Caminin bat� y�n�nde �U� planl� medrese bulunur. K�lliyeyi �evreleyen avlunun bat� duvar�na biti�ik olarak in�a edilmi� olan medrese, ortada geni��e bir avlu, avlunun etraf�nda kubbeli revaklar ve bunlar�n arkas�ndaki ��renci h�crelerinden olu�ur.

Osmanl� �mparatorlu�u�nun ikinci ba�kenti Edirne�de, Tunca Nehri k�y�s�nda 1484-1488 y�llar�nda in�a edilen Sultan II. Beyaz�d Han K�lliyesi; t�p medresesi, imaret, dar��ifa, cami, hamam, mutfak ve erzak depolar�ndan olu�an b�l�mleri ile b�y�k bir yerle�ke i�inde, toplumun t�m sosyal ihtiya�lar�na cevap verecek bir sa�l�k merkezi olarak tasarlanm��t�r.
Toplumun t�m kesimlerinden hastalar�n ila�la tedavinin yan� s�ra su sesi ve musiki gibi Orta�a� Avrupa�s�n�n tedavi y�ntemleriyle kar��la�t�r�ld��nda olduk�a modern tedavi y�ntemlerinin uyguland�� bilinen Dar��ifa binas�; hastalar�n takibini kolayla�t�ran merkezi planl� mimarisi ve akusti�i ile �ne ��kmaktad�r. K�lliyenin mimari Hayreddin'dir.

Edirne'deki Sultan II. Bayezid Camii, mevcut k�lliye b�t�nl��nde ortada planlanm��t�r. Yakla��k 500 m2�lik bir alan� kapsayan cami, revakl� �ad�rvanl� avlusuyla da Edirne�de ilk �rnek olarak kabul edilir. Ortas�nda mermer bir �ad�rvan bulunan revakl� avluya �� ayr� kap�dan girilir. Revaklar�n �zeri kubbeler ile �rt�l�d�r. Son cemaat yeri revakl� avlunun devam� niteli�inde bir g�r�n�me sahiptir. Harime giri�i sa�layan ta� kap�s� kendisine d�n�p d�n�p bakt�racak zarafettedir. �ki kanatl� ah�ap kap�s� ise bu zarafeti zirveye ta��rken, �st k�s�mda binan�n yap�m kitabesi g�ze �arpar. Hamdullah'�n tezhibiyle yaz�lm�� olan kitabenin beyitleri d�nemin �eyh�lislam� Zembilli Ali Efendi�ye aittir.

Sonsuzlu�un soluklan�ld�� mek�n: Sultan II. Bayezid T�rbesi

Osmanl�'n�n sekizinci padi�ah�na ait olan Sultan II. Bayezid T�rbesi; �stanbul Suri�i'nde Beyaz�t Meydan��nda 1514 y�l�nda Sultan II. Bayezid K�lliyesi'nin haziresine in�a edilmi�tir. T�rbeyi Sultan II. Bayezid'in (1481-1512) o�lu ilk Osmanl� halifesi Yavuz Sultan Selim (1512�1520) caminin k�ble y�n�ndeki hazireye yapt�rm��t�r. T�rbenin mimar�n�n, kesinlik kazanamamakla birlikte, Mimar Hayrettin oldu�u san�lmaktad�r.

31 y�l Osmanl� taht�nda kalan II. Bayezid saltanat� o�lu Yavuz Sultan Selim�e b�rakt�ktan sonra Dimetoka�ya g�nderilmi�, ancak 1512'de �orlu yak�nlar�nda �lm��t�r. Daha sonra �stanbul�a getirilerek kendi ad�na yapt�rd�� caminin yan�ndaki t�rbeye g�m�lm��t�r.

II. Bayezid T�rbesi klasik Osmanl� t�rbe mimarisi formunda, k�feki ta��ndan sekizgen planl� olup, her kenar� 5.35 metredir. �zeri sa��r sekizgen kasnakl� bir kubbe ile �rt�lm��t�r. Bu t�rbe Mimar Sinan �ncesi Osmanl� devri mimarisi ile klasik Osmanl� mimarisi aras�nda bir ge�it te�kil etmektedir. T�rbenin her kenar�nda altl� �stl� iki�er penceresi vard�r. T�rbeyi son derece g�zel ayd�nlatan bu pencerelerin alt s�radakileriyle giri� k�sm�ndaki geni� sa�akl� hol�n orijinali g�n�m�ze gelememi�, buras� XVIII. y�zy�l�n sonlar�na do�ru yenilenmi�tir. �ki renkli ta�lardan yap�lm�� kap� kemerinin �zerinde besmele yaz�l�d�r. Kap� kanatlar� k�ndekari tekni�indedir. Ayr�ca alt�n yald�zl� madeni kabaralarla s�slenmi�se de bunlar�n hemen hemen hepsi yerlerinden s�k�lerek �al�nm��t�r. Kap� kanatlar�n�n �st k�sm�ndaki kitabelerde �D�nya ahiretin tarlas�d�r� anlam�nda bir hadis-i �erife yer verilmi�tir.

Sultan II. Bayezid T�rbesi'nin d�� cephesinde ye�il ve somaki mermerlere de yer verilmi�; b�ylece Osmanl� t�rbe mimarisindeki sadelikten k�smen uzakla��lm��t�r. T�rbe i�erisindeki kalem i�leri barok �slupta 19. y�zy�lda yap�lm��t�r. Bu kalem i�lerinin Tanzimat d�neminde yap�ld�� ve 1940�l� y�llardan sonra caminin onar�m� s�ras�nda yenilendi�i bilinmektedir. Ayr�ca alt pencerelerin �zerlerine madalyonlar i�erisinde manzara resimleri yap�lm��, yine madalyonlar i�erisinde Esma-�l H�sna�ya yer verilmi�tir. Sultan II. Bayezid 'in sandukas� t�rbenin ortas�na tek olarak yerle�tirilmi�tir. Sanduka sedef kaplamal� bir �ebeke ile �evrilmi�tir. Bu sandukan�n �zerinde sar� simlerle Mara� i�i tekni�inde Sultan II. Bayezid'in do�um, c�lus, saltanat s�resi ve �l�m tarihini i�eren bir kitabe i�lenmi�, bunun �zerine de celi-s�l�s yaz� ile kelime-i �ahadet ve Kuran�dan al�nma di�er b�l�mler i�lenmi�tir.

S�zlerin ve g�n�llerin sultan� II. Bayezid Han nam-� di�er Adl�

Bir cihan devleti olan Osmanl�'da bir�ok padi�ah ayn� zamanda �airdi. Onlar onca yo�un ve zahmetli i�lerine ra�men s�zle yap�lan sanatlar�n en g�zeli olan �iire de zaman ay�rmay� ihmal etmemi�lerdir. Onlar hem �lkeleri hem de g�n�lleri fethediyorlard�.

�� k�taya h�kmeden padi�ahlar�m�zdan II. Murad "Murad�", Sultan II. Mehmed(Fatih) "Avn�", Sultan I. Selim "Selim�", Sultan I. S�leyman(Kanun�) "Muhibb�", II. Mustafa "�kbal�", II. Osman(Gen� Osman) Faris�", III. Ahmed "Necip", III. Mehmed "Adn�", I. Ahmed "Baht�", III. Mustafa "Cihangir", III. Selim "�lham�", �ehz�de Korkut �Har�m� mahlas�yla divan �iirine gazel, kaside, �ark�, tuyu�, rubai ve murabba t�rlerinde k�ymetli �iirler arma�an etmi�lerdir. Onlar bu �zellikleriyle sanata verdikleri �nemi de g�stermi�lerdir.

Osmanl� padi�ahlar� i�erisinde �iire g�n�l veren, sanat de�eri bak�m�ndan birbirinden k�ymetli usta i�i �iirler yazan �air padi�ahlardan birisi de Sultan II. Bayezid'dir. Osmanl�'n�n kudretli padi�ahlar�ndan ve s�z ehlinden biri olan Fatih Sultan Mehmed'in o�lu ve tahttaki varisi II. Bayezid �Adl� mahlas�yla bir divan tertip edecek kadar �iir yazm��t�r. Osmanl� padi�ahlar� taraf�ndan tertip edilen ilk m�rettep divan II. Bayezid��n Adl� Divan��d�r. Bu k�ymetli divandan bir a�k �iirini payla�mak istiyorum: "Senin zenc�r-i z�lf�nden dil-i d�vane bend ister/Usand� hicr ile c�ndan as�lma�a kemend ister//Mey-i la'lin i�ip v�iz har�b-� �e�m-i y�r olduk/Ana de va'z � tefs�ri ki senden nush u pend ister//Lebin d�r�'�-�if�s�ndan umar dil derdine derm�n/Tab�b-i hasta dillersin dev�s�n derdmend ister//G�n�l g�nc-i kan�atte otur giy h�rka-i h�zn�/��n ol �eh kullar�n d�im fak�r � m�stemend ister/Hay�l-i s�m � zer etmen ana benzer senin Adl�/Ged� h�k �zre yatarken g�m��ten tahtabend ister"

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Sultan I�. Bayezid Nam-� Di�er Bayezid-i Veli ba�l�kl� yaz� M.Nihat Malko� taraf�ndan 10.04.2023 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Sultan I�. Bayezid Nam-� Di�er Bayezid-i Veli

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu