Montaigne’in meþhur Denemeler isimli eserinde çok hoþ bir benzetme vardýr, der ki; “Bazý insanlar sineklere benzer, sinekle nasýl pürüzsüz yüzeylerde tutunamazlarsa bu insanlarda hüzün olmadan yaþayamazlar.” Pürüzsüz yüzeylerde tutunamayan sinekler gibi, bu insanlar da mutlulukta barýnamaz, sürekli bir melankoliye ihtiyaç duyarlar. Bu tespit, hayatýn içinde sayýsýz kez doðruluðunu kanýtlamýþtýr. O kadar doðru bir tespit ve o kadar doðru bir benzetme ki bu hayatta her defasýnda doðruluðuna þahit oluyorum. 1580 tarihinde ilk kez yayýmlanan bu eseri ben yayýmlandýktan yaklaþýk dört yüz yirmi sene sonra okuyabildim, lise yýllarýmdý. Yaklaþýk yirmi sekiz sene öncesi. O günlerden bugüne bu benzetme, zihnimde derin izler býraktý. Zira hüzün, sadece bireysel bir mesele deðil, toplumsal bir yapýnýn da harcýdýr.

Bu meþhur benzetme esasýnda ülkemizde de 1960’lý yýllarda ortaya çýkan arabesk müziði ve arabesk kültürünü de özetlemektedir. Bir zamanlar müzik otoriteleri tarafýndan kabul görmeyen arabesk kitleler tarafýndan benimsendi ve bir kültür haline dönüþtürüldü. Yaþadýðýmýz dönemde ise bu kültür kabul gören ve toplum içinde desteklenen bir kültür haline geldi. Genel olarak tüm Ortadoðu Ülkelerinde; üçüncü dünya ülkelerinde mevcut bulunan toplumsal sorunlar arabesk kültür için verimli bir toprak oldu. Geliþmemiþliðin, geliþememiþliðin ve cahilliðin topraðýnda arabesk kültürü köklendi ve dev bir çýnara dönüþtü. Ancak bu dev aðaç maalesef meyve vermeyen bir aðaç ve topraðýna da hiçbir faydasý olmayan bir aðaç. Büyümek için topraðýný sömüren fakat doðanýn kadim döngününün dýþýnda topraða hiçbir katkýsý olmayan bir aðaç. Bu kültür bir meyve aðacý deðil; aksine, topraðý sömüren ama hiçbir fayda saðlamayan, kökleri derinlere inen bir gölge aðacýdýr.

Arabesk kültürde de esasýnda sevgi, aþk, neþe ve mutluluk vardýr. Ancak tüm bu iyi þeyler de hastalýklýdýr, çürüktür, zehirlidir. Hepsinin temel amacý mutsuzluða, hüzne ve acýya hizmet etmektir. Örneðin arabesk kültürde bir genç adam bir genç kadýný sever ve acý çeker. Neden acý çeker? Çünkü acý çekmezse sevgisinin gerçek sevgi olduðuna kimse inanmaz. Bu bir saçmalýktýr. Ýnsanlar acý, çile, sýkýntý çekmeden de sevebilirler, aþýk olabilirler, mutu olabilirler. Ama arabesk kültür bunu kabul etmez. Kaderci bir umutsuzlukla hayattaki her þeyi hüznün rengine boyar. Arabesk kültürde herkes vefasýzdýr, hayat çilelidir, sevgiler karþýlýksýzdýr, tüm dünya kötüdür. Oysa bunun gerçeklerle ilgisi yoktur. Ezilenlerin müziði ve ezilenlerin kültürü olarak kabul görmüþ bu müzik ve bu kültür esasýnda ezenlere hizmet etmektedir. Elbette insanlar bu yazdýklarýmý anlamlandýramayacaklar ve hatta bu kültüre eleþtiride bulunduðum için bana öfkeleneceklerdir. Zaten sorun da tam olarak budur. Esasýnda yazýnýn konusu da arabesk müziði ve arabesk kültürü deðildir. Topluma umutsuzluk ve kabullenilmiþ çaresizlik aþýlayan bu kültür kimlerin iþine gelmektedir? Asýl mevzu budur.  Yazýmýn konusu ise tamamen kiþiseldir elbette.

Bu topraklarda doðmuþ, bu topraklarda büyümüþ ve bu topraklarda yaþayan birisi olarak bende bu topraklarda yetiþen tüm aðaçlardan ve bitkilerden etkilendim elbette. Gittikçe gürleþen ve büyüdükçe baþka hiçbir bitkiye güneþ yüzü göstermeyen bu arabesk aðacýnýn altýnda bende gölgelendim. Ancak günlerden bir gün ortada hiçbir sebep yokken hüzünlendiðimi gördüðümde bu koca aðacýn aslýnda beni yolumdan alýkoyan bir zehirli sarmaþýk olduðunun farkýna vardým. Ýlerlememi engelliyordu. Ýnsan ömrünün tamamýnda sebepsiz bir hüzün, sebepsiz bir maðduriyet, sebepsiz bir mutsuzluk hissederse yaþamýný devam ettirebilir mi? Kaderci bir yaklaþým biçimi içinde mücadele etmeden, uðraþmadan, çalýþmadan, üretmeden yalnýzca acý çekmek ve hayýflanmak. Bu durum bir tür hastalýk deðil midir? Ýnsan hayatý her zaman güllük gülistanlýk deðildir. Bunu açýk yüreklilikle kabul edebilirim. Biz insanlar hayatta kaybederiz, baþarýsýz oluruz, terk ediliriz, ihanete uðrarýz. Ancak biz insanlar hayatta mutlu da oluruz, baþarýrýz da ve seviliriz de. Hayat sadece karanlýklardan oluþmaz. Hayatta aydýnlýklar da vardýr. Ancak hayatýn yalnýzca karanlýklardan oluþtuðunu farz edersek bu hastalýklý bir bakýþ açýsý olur. Böyle bir bakýþ açýsý hem bireyi hem de toplumu acý ile beslenen bir bilincini kaybetmiþ bir enkaz haline dönüþtürür. Çocukluktan itibaren bu kültür içinde yaþayan insanlar ise pusulasýný yitirmiþ gemiler misali amaçsýzca bir oyana bir bu yana savrulur dururlar. Bir hedefleri ve amaçlarý olmaz. Ancak bir baþka kimsenin hedef ve amaçlarýna hizmet edebilecek kölelere dönüþebilirler.

Benzer þekilde toplumda konumlanan bir diðer sistem de inanç sistemidir. Ahiret inancýndan; öldükten sonra sonsuz yaþam, cennet ve cehennem, ödül ve ceza olgularýnýn varlýðýndan bahseden inanç kültürlerinin yanlýþ yorumlamalarý da ayný arabesk kültür gibi bireyleri ve toplumlarý yanlýþ yönlendirmektedir. Þöyle ki bu yanlýþ bakýþ açýsý içerisinde bu dünyanýn geçici olduðu ve dolayýsýyla deðersiz olduðu; asýl deðerli ve önemli yerin öldükten sonraki sonsuz yaþam olduðu insanlara anlatýlýr ve öðütlenir. O yüzden bu deðersiz dünya için çalýþmak insan için beyhude bir çabadan ibaret olduðu algýsý insanlara kabul ettirilmek istedir. Öyle ya bu dünya sonsuz bir yaþamýn yalnýzca bekleme odasýysa, bu bekleme odasý için çalýþmaya ne gerek var ki? Bu inancý ve görüþü benimseyen insanlar ise içinde bulunduklarý bu dünya için, kendileri için, toplumlarý için çalýþmayý beyhude bir çaba olarak deðerlendirirler. Sonuç ise elbette hüsrandan baþka bir þey deðildir. Böyle toplumlarýn geliþmesi ve ilerlemesi düþünülemez. Çaðýmýzda tüm Ortadoðu ülkeleri bu yanlýþ inancýn esiri ve kurbanýdýr. Çünkü bu düþünce sistemi içinde insan ve içinde bulunduðu toplum; olsa olsa sömürülen bir köle olabilir o kadar. Çünkü içinde bulunduðumuz dünya çalýþmayý, düþünmeyi ve üretmeyi gerektirir. Elbette insanlarýn dini inançlarý, düþünceleri ve fikirleri olmalýdýr. Ancak insan bu inanç, düþünce ve fikirlerin kendisine neyi emrettiðine bakmalýdýr.  Maalesef özellikle ahiret inancýnýn olduðu semavi dinler bir takým sömürü odaklarý tarafýndan bu þekilde bir anlayýþla insanlarý sömürmek için kullanýlmaktadýr. Okurlarýn burada þu ayrýmý yapabilmelerini özellikle ümit ediyorum; eleþtirdiðim inanç sistemlerinin, dinlerin kendileri deðil; yorumlanýþ biçimleridir. Zira bu ayrýmýn yapýlamamasý durumunda yine arabesk kültür hususundaki eleþtirilerim gibi öfke ile karþýlanacaðým. Esasýnda bu benim için o kadar da mühim deðil. Þahsým için asýl mühim olan yanlýþ anlaþýlmamak yani doðru anlaþýlmak. Çünkü birazda o yüzden yazma iþine bu kadar emek harcýyorum.

Yazmak da konuþmak gibi bir kendini ifade biçimidir. Ýnsan konuþarak ne elde etmeyi düþünüyorsa aslýnda yazarak da ayný þeyleri elde etmeyi ister. Konuþmanýn, iletiþim kurmanýn amacý nedir peki? Elbette birden fazla amaçtan bahsedilebilir. Ancak temel amaç insanýn kendisini anlatma çabasýdýr. Kimileri çok iyi konuþur; hatiptir. Kimileri ise çok iyi yazar; yazardýr. Herkes çok iyi konuþamaz ya da herkes çok iyi yazamaz. Her insanýn yeteneði ayrý ayrýdýr. Neticede insan anlaþýlmak ister. Hatta bu anlaþýlmak isteði tüm isteklerinden bir adým öndedir desem sanýrým yanlýþ yazmýþ olmam. Dolayýsýyla bende anlaþýlmak isterim ve istemekteyim.

Velhasýl-ý kelam bireyleri ve toplumlarý yönlendiren ehemmiyetli unsurlar inançlarý ve kültürleridir. Bu inanç ve kültürlerin ise birey ve toplumun geleceði için sorgulanmaya ve deðerlendirilmeye ihtiyacý vardýr. Aksi halde karþýlaþýlan sonuç hüsrandan baþka bir þey olmayacaktýr.