28 KANUNİSÂNİ 1921'DEN 8 MART 1921'E TÜRKİYE'DE İLK DÜNYA EMEKÇİ KADINLAR GÜNÜ KUTLAMASI-2. BÖLÜM-
Türk erkekleri Komünizme ilgi duydu da Türk Kadınları duymadı mı? Türk kadınları da duydu. Özellikle üç Türk kadını herkesten fazla ilgi duydu.
Bu Kadınlar Rahime Hanım, Cemile Hanım ve Naciye Hanımdı.
Bu üç hanım hakkında çok fazla bilgi olmasa da Türkiye'de ilk Dünya Emekçi Kadınlar Günü kutlaması bu üç kadının öncülüğü ile gerçekleşti.
Şimdi önce az da olsa bu hanımları tanıyalım:
Naciye Hanım ( Naciye Suman ) Türkiye'de Kurulan ilk Komünist Partinin kurucularından İsmail Hakkı'nın kız kardeşiydi [ İsmail Hakkı Bey, 28 Kanunisâni 1921'de Trabzon açıklarında bir motorda öldürülen on beş öncü komünistten biriydi.] Ayrıca ilk Müslüman- Türk, kadın fotoğraf sanatçısıydı. 1881'de Üsküp'te doğmuş, 1973'de İstanbul'da ölmüştü.
Rahime Hanım ve Cemile Hanım, İzmirliydiler ve kardeştiler.
Bu kardeşlerden Cemile Hanım, Bezm-i Alem Sultanisinde öğretmen iken Ziynetullah Nuşirvanov adlı bir Azeri Komünisti ile evlendi.
Mustafa Suphi ve yoldaşlarının öldürülmesi olayından sonra Ziynetullah Nuşirvanov, eşi Cemile ve Baldızı Rahime'yi yanına alarak Rusya güdümündeki Azerbaycan'a yerleştiler.Rahime Hanım Bakü'de Yine Azeri bir komünist olan Süleyman Selimova ile evlendi ve Rahime Selimova oldu.
Her ne ise...
İşte bu üç kadın 8 Mart 1921'de Türkiye'de ilk kez Dünya Emekçi Kadınlar Gününün kutlanmasını sağladılar.
Ha unutmadan...
8 Mart 1921'de henüz Türk Milletinin Makus Talihi değişmemişti. Yani İkinci İnönü Savaşı bile başlamamıştı ( İkinci İnönü Muharebesi 23 Mart-1 Nisan 1921 Tarihleri arasında gerçekleşti.)
Neyse... Ben sözü fazla uzatmadan direkt Cemile Nuşirvanova'ya bırakıyorum.
İlk kadın komünistlerden Cemile Nuşirvanova 8 Mart 1921'de Türkiye'de ilk kez kutlanan Dünya Emekçi Kadınlar Günü ile ilgili anılarını şöyle anlatıyor:
"1921 yılının şubat ayıydı. 1919'dan beri çalışmakta olan Ankara Türk Komünist Partisi güçlenmiş ve Moskova'da Komünist Enternasyonal ile ilişki kurmuştu.
Anadolu içlerinde birçok illerde hücreler oluşturmuştu. Şubat ayının sonlarında, Komitern Kadınlar Sektöründen Clara Zetkin Yoldaşın imzası ile, 8 Mart Kadınlar bayramını nasıl kutlamak gerektiğini gösteren bir talimatname almıştık.
Buna göre, kapitalist ülkelerde kadınların öz insan haklarını istemeleri şiar edinilecekti. Ankara'daysa işsiz kadınların sayısı gittikçe artmaktaydı. Yıllardan beri erlerini, oğullarını savaşta yitirmiş olan Türk kadınlarının yaşam koşulları çok ağırdı. İş bulmak olanaksızdı.
Uzun yıllar süren savaşlardan sonra Antanta devletleri (İngiltere, Fransa, Rusya) Türkiye'yi tam mahvetmek için İstanbul'u ve Anadolu'nun batı ve güney bölgelerini işgal etmişlerdi.
İstiklal mücadelesi içinde Ankara'da kurulan Büyük Millet Meclisi Hükümeti de, Büyük Lenin'in yardımıyla dış düşmanlara karşı savaşı sürdürüyordu. Bu sıralarda Sovyet ülkesinden gelen yardımın Karadeniz sahilinden Ankara'ya kadar getirilmesini, kucaklarında silah ve askeri malzeme taşıyan Türk kadınları gerçekleştiriyorlardı.
Bu kadınlar, erleri, oğulları, kardeşleriyle birlikte düşmana karşı çıkıyorlardı. Ama bu dönemde kendilerinin hiçbir toplumsal hakları yoktu; yine de vicdanlarının sesine uyarak vatan müdafaasına katılıyorlardı.
Türk kadınlarının insani ve toplumsal haklarını tanıyan tek örgüt, Komünist Partisiydi. 1921 yılının başlarında, Mustafa Suphi ve 14 arkadaşı, Türk Burjuvazisinin eliyle, Karadeniz'de boğularak feci bir biçimde yok edilmişlerdi. Bu olay derin bir nefretle karşılanmıştı. Bundan başka, Ankara'daki merkezi Komünist örgütünün 18 üyesi hapse atılmıştı. Bu gibi feci olaylar biz komünist kadınları çok üzüyordu.
Bir yandan burjuva cellatlarını protesto etmek, bir yandan da işsiz kadınların ağır durumlarının hafifletilmesini talep etmek amacıyla, Komünist Süleyman Selim Yoldaşın Ankara dolaylarındaki bağında kadınların genel toplantısı yapıldı.
8 Mart Uluslararası Kadınlar Bayramının önemini açıklayan, Şerif Manatov Yoldaşın bildirisi oldu. İkinci sorun olarak, kadınların durumunu düzeltmek, onlara iş sağlamak için bir kadınlar örgütü seçildi. Önceden hazırlanmış olan tüzük onaylandı. Sonra Büyük Millet Meclisine Türk Kadınları adına bir bildiri gönderilerek, Komünistlere, Mustafa Suphi ve arkadaşlarına gösterilen vahşet protesto edildi. Kadınlar örgütünün Ankara'daki ilk 8 Mart bayramı, Türk Komünist hareketi tarihinde şerefli bir yer tutmaktadır".
1921'den 1977'e kadar bir açık hava gösterisi şeklinde kutlanamayan 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü, bu tarihte İlerici Kadınlar Derneğinin öncülüğüyle açık havada kutlanmaya başladı.
12 Eylül Döneminde 1980-1984 Yılları arasında herhangi bir kutlama yapılmadı. 1984 Yılından sonra ise yurdun her yerinde kutlanmaktadır.
(
28 Kanunisâni 1921'den 8 Mart 1921'e Türkiye'de İlk Dünya Emekçi Kadınlar Günü Kutlaması-2. Bölüm- başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
9.03.2025 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
