Hz. Ebubekir (r.a.)

 Peygamber (s.a.s.) Efendimiz’in en yakýn dostu ve kayýnpederi,  ilk iman eden erkek, Hulefa-i Raþidin’in birincisi, Halife-i Rasulullah ünvanýnýn tek sahibi.

Efendimiz (sav) den iki yaþ küçük olan Hz. Ebûbekir (ra) ýn temiz nesebi altýncý batýnda Rasullullah(sav) ile birleþir. Müslüman olmadan öncede temiz ve nezih hayatýyla bilinen Hz. Ebu Bekir (ra) Müslüman olan ilk erkektir. Ýslamý kabul ettikten sonra canýný, malýný velhasýl her türlü varlýðýný Peygamber Efendimiz ve Ýslam dini için vakfetti. Hz. Ebûbekir (ra) Hicret sýrasýnda yanýnda bulunduðu için, Allah-ü Tealanýn (cc) Tevbe Suresinde ikinin ikincisi veya iki kiþiden biri olarak zikrettiði kiþidir. (…Eðer siz ona (Peygamber'e) yardým etmezseniz, (biliyorsunuz ki) inkar edenler onu iki kiþiden biri olarak (Mekke'den) çýkardýklarý zaman, ona bizzat Allah yardým etmiþti… Tevbe 40)

Hz. Ebûbekir radýyallahu anh dîni idrâk etme hususunda son derece firâsetli, sýr ve hikmetlere vukufiyette yüksek anlayýþ sahibi, nerede, ne zaman ve nasýl konuþacaðýný gâyet iyi bilen, yumuþak huylu ve çok cömert bir zât idi. Az konuþur; halîfeliði sýrasýnda da kumandan ve vâlilerine az konuþmalarýný tavsiye ederdi. Her daim Peygamber Efendimizin(sav) yanýnda bulunduðu için ayet ve hadisleri en iyi anlayan oydu. Bir rivayete göre Peygamber Efendimiz(sav) tarafýndan Ümmet-i Muhammed’den cennete ilk girecek kiþi olarak taltif edilmiþtir. (Ebû Dâvûd, Sünnet, 8/4652)

Hz. Ebûbekir radýyallahu anh fýtraten halim-selim olup, engin bir þefkat ve merhamete sahipti. Bununla birlikte vazife ve mes’ûliyet hususunda zerre kadar müsâmaha göstermezdi. Fikirlerindeki isâbeti, muâmelâtýndaki doðruluk ve nezâketi, tecrübesinin geniþliði, nefsine hâkimiyeti, hayýrseverlik ve samimiyetiyle herkes tarafýndan çok sevilirdi. Sevimli, güler yüzlü, hoþ-sohbet, muâmelesi ve ahlâký güzel bir Allah ve Resûlullah dostu idi. Ýnsanlar onunla kolayca ülfet eder ve kendisine olan muhabbetleri gittikçe artardý. Câhiliye döneminde bile mütevâzý bir hâli vardý. Gâyet vakur, cömert ve âlicenap bir þahsiyet ve karaktere sahipti.

Hayatýnda muazzam bir denge olan Hz. Ebu Bekir (ra) acziyet göstermeden tevazulu kibir göstermeden vakarlý olmasýný bilen birisi olarak her haliyle büyük bir muvâzene ve îtidâl numûnesiydi.

            Nakþi geleneðine göre Hz. Ebu Bekir (ra) gizli zikri Rasulullah (sav) Efendimizden öðrenmiþ ve öðretmiþtir. Hz. Ebu Bekir (ra) ýn ümmeti kendisine hayran býrakan en büyük özelliði sadakati ve fedakarlýðý idi. Efendimiz(sav) in tebliði ettiði her þeyi itirazsýz kabul ve tasdik etti. Rivayete göre Peygamber Efendimiz (sav) lütfu ilahi ile kendisine verilen isra ve miraç mucizesini Kureyþ müþriklerine haber vereceði zaman : “Ey Cebrâîl! Kavmim beni tasdîk etmez!” dedi. Cebrâîl (a.s.): “–Ebûbekir Sen’i tasdîk eder. O sýddîktýr.” buyurdu. (Ýbn-i Sa‘d, I, 215) Hem Peygamberimizin(cc) hem de Cebrailin (as) dediði oldu. Müþrikler Efendimizi (sav) tasdik etmediler Hemen Hz. Ebu Bekir’in yanýný koþarak haber verdiler:  “Arkadaþýn, bir gece içinde Mescid-i Aksâ’ya gittiðini, oradan da göklere çýkýp sabah olmadan tekrar Mekke’ye geldiðini söylüyor. Bakalým buna ne diyeceksin?” Hazret-i Ebûbekir: “–O ne söylüyorsa doðrudur! Çünkü O’nun yalan söylemesine imkân ve ihtimâl yoktur! Ben, O’nun her getirdiðine peþinen inanýrým...” dedi. Þüphe etmeden tasdit etmesinden dolayý o (ra) na Peygamberimiz (sav) tarafýndan Sýddik lakabý verildi. Ýman ettikten peygamberimizin (sav) dar- ý beka’ya irtihaline kadar imanýndaki kuvvetini her halde sergileyen Hz. Ebu Bekir (ra) hakkýnda, Hz. Ali (kv) “Sen, þiddetli kasýrgalarýn hareket ettiremediði ve þiddetli sarsýntýlarýn yerinden oynatamadýðý ulu bir dað gibiydin!” demiþtir.

Hz. Ebu Bekir (ra) Peygamberimiz(sav) tarafýndan kendisine hicret arkadaþlýðý teklif edilince hiç tereddüt etmedi. Ýkinin Ýkincisi veya Üçüncüleri Allah olan iki kiþiden birisi olma þerefine ulaþtý. Hz. Ebu Bekir (ra) in Allah Rusulüne olan sadakati hayatý boyunca devam etti. Allah Resulü Ýnsanlarýn inanmakta zorlandýklarý bâzý hârikulâde hâdiselerden bahsedince; “Buna ben inanýrým, Ebûbekir ve Ömer de inanýr.” derdi.

            O (ra) hiç þüphesiz yaþayan Ýslami ahlak abidelerinin en birincisiydi. Halife seçildiðinde verdiði ilk hutbede sahabelere: “Ey insanlar! En sâlihiniz olmadýðým hâlde sizin baþýnýza halîfe seçilmiþ bulunuyorum. Þayet vazifemi hakkýyla yaparsam bana yardým ediniz! Yanlýþ hareket edersem beni îkâz ediniz! Doðruluk, emin bir þahsiyet olmanýn göstergesidir. Yalan ise hýyânettir. Zayýf olanýnýz hakkýný alýncaya kadar benim yanýmda en güçlünüzdür. Güçlü olanýnýz da kendisinden hak sahibinin hakkýný alýncaya kadar benim nazarýmda en zayýfýnýzdýr. Bir millet Allah yolunda cihâdý terk ederse zillete dûçâr olur. Ýnsanlar arasýnda kötülük yayýlýrsa Allah o millete umûmî bir belâ verir. Allâh’a ve Rasûlü’ne itaat ettiðim müddetçe bana itaat ediniz! Þayet Allâh’a ve Resûlü’nün emirlerine riâyette kusur gösterirsem bana itaat etmeniz söz konusu olamaz. Haydi, namazýmýzý kýlalým, Allâh’ýn rahmeti üzerinize olsun.” buyurmuþtu.

Ashâbýn en zenginlerinden olan Hz. Ebûbekir (ra), Allah Resûlü’nde (sav) fânî olunca, canýný ve malýný cömertçe O’ (sav) nun yolunda fedâ etti. Fahr-i Kâinât Efendimiz’e peygamberlik geldiðinde, Hz. Ebûbekir’in 40 bin dirhemlik bir serveti vardý. Malýnýn büyük bir kýsmýný Ýslâm uðrunda infâk etti. Müslüman olan köleleri âzâd ediyor, mü’minlere her türlü desteði saðlýyordu. En son kalan 5 bin dirhemi de hicret esnâsýnda yanýna alarak yola çýktý ve Medîne-i Münevvere’de Allah için infâk etmeye devam etti.

Allah Resûlü (sav) ashâbýndan hiçbirinin malýný tamamýyla infâk etmesine izin vermezdi. Bu hususta yalnýzca Hz. Ebûbekir’i (ra) istisnâ tutar, bir tek ona müsâade buyururdu.

Hz. Ebu Bekir (ra) in temayüz ettiði özellikleri sebebiyle, bir gün Resûlullah (sav): “ Allah yolunda çift sadaka veren kimse, Cennet’in muhtelif kapýlarýndan; «Ey Allâh’ýn sevgili kulu! Buraya gel, burada hayýr ve bereket vardýr.» diye çaðrýlýr. Sürekli namaz kýlanlar namaz kapýsýndan, mücâhidler cihad kapýsýndan, oruçlular Reyyân kapýsýndan, sadaka vermeyi sevenler de sadaka kapýsýndan Cennet’e dâvet edilirler.” buyurmuþlardý. Ebûbekir (ra): “ Anam-babam Sana fedâ olsun ey Allâh’ýn Resûlü! Gerçi bu kapýlarýn birinden çaðrýlan kimsenin diðer kapýlardan çaðrýlmaya ihtiyacý yoktur; lâkin bu kapýlarýn hepsinden birden çaðrýlacak kimseler de var mýdýr?” diye sordu. Resûlullah: “Evet, vardýr. Senin de o bahtiyarlardan olacaðýný ümid ederim.” buyurdular. (Buhârî, Savm 4, Ashâbu’n-Nebî 5; Müslim, Zekât 85, 86)

Onun (ra) sadece 2 sene 3 ay süren hilâfeti, bütün bir Ýslâm tarihi için, vakti kýsa, fakat gölgesi uzun ikindi zamaný gibi feyizli ve bereketli bir dönem oldu. Her þeyden çok sevdiði Resûlullah (sav) Efendimiz gibi 63 yaþýnda vefât ettiðinde son sözleri "Rabbim! Gerçekten bana mülk verdin ve bana sözlerin yorumunu öðrettin. Ey gökleri ve yeri yaratan! Dünyada ve ahirette sen benim velimsin. Benim canýmý müslüman olarak al ve beni iyilere kat." Yusuf 101)niyazýyla oldu. Osman Nuri Topbaþ, Altýn Silsile, Erkam Yayýnlarý

Ebû Bekir es-Sýddîk (ra) Þam taraflarýna gönderdiði ordu komutaný Yezid bin Ebî Süfyan’a verdiði talimatla Ýslam savaþ hukukunu belirledi; “ Sen kendilerini Allah’a adadýklarýný iddia eden bir takým ruhbanlar göreceksin, onlarý bu îtikâdlarýyla baþ baþa býrak! Baþlarýnýn ortalarýný týraþ etmiþ baþka bir grup (keþiþler) daha göreceksin, onlarýn o týraþ ettikleri kafalarýný kýlýçtan geçir. Sana on þey tavsiye ediyorum: Kadýnlarý, çocuklarý ve çok yaþlý ihtiyarlarý öldürme! Meyveli aðaçlarý kesme, mamur yerleri tahrip etme! Koyun ve develeri sadece yemek için kes! Arýlarý yakma ve onlarý daðýtma! Ganimete ihanet etme! Korkaklýk gösterme!” (Muvatta’, Cihâd, 10)

Ebû Bekir (r.a), baþka bir defâsýnda yine sefere çýkmaya hazýrlanan ordusuna þöyle hitâb etmiþtir: “Hâinlik yapmayýnýz, ganimet malýna ihanet etmeyiniz, zulmetmeyiniz, müsle yapmayýnýz (kulak, burun gibi âzâlarý keserek iþkence etmeyiniz); çocuklarý, yaþlýlarý ve kadýnlarý öldürmeyiniz! Hurma aðaçlarýný kökünden kesmeyiniz ve yakmayýnýz, meyveli aðaçlarý kesmeyiniz; koyun, sýðýr ve develeri -yiyeceðiniz hâriç- kesmeyiniz! Manastýrlara kapanýp kendilerini ibadete vermiþ kimselerle karþýlaþacaksýnýz, onlarý ibadetleriyle baþ baþa býrakýnýz.

Ýmanveihsan.com. 23 Aðustos 2022 Kaynak: Osman Nuri Topbaþ, Altýn Silsile, Erkam Yayýnlarý

Hz. Ebu Bekir (r.a)’den 111 Hayat Ölçüsü Dr. Murat KAYA

Hz. ÖMER (ra)

Hulefâ-i Râþidîn’in ikincisi, Aþere-i Mübeþþere’den, Peygamber Efendimizin (sav) kayýnpederi, adaletiyle asýrlarý aydýnlatan sahabe. Resûl-i Ekrem’in (sav), “Yâ rabbi! Ýslâmiyet’i Ömer b. Hattâb veya Amr b. Hiþâm (Ebû Cehil) ile teyit et” þeklindeki duasýnýn tezahürü ile Müslüman olan Hz. Ömer öncesinde Müslümanlara iþkence yapan gaddar birisiydi. O’nun (ra) Ýslam’ý kabul etmesiyle Müslümanlar ilk defa Kâbe’de toplu olarak namaz kýldýlar.

Kaynaklarda uzun boylu, gür sesli ve heybetli bir kiþi olarak tasvir edilen Hz. Ömer (ra) Aþere-i mübeþþereden olup ayný zamanda vahiy katipliði yapan efendimiz’e (sav) en yakýn sahabelerden birisidir. Onun bazý görüþlerinin nâzil olan âyetlerle teyit edildiði görülmektedir. “Muvâfakāt-ý Ömer” denilen bu âyetler arasýnda þarabýn kesin biçimde haram kýlýnmasý (Bakara 219), Hz. Peygamber’in evine gelen kimselerle hanýmlarýnýn perde arkasýndan konuþmasýnýn daha uygun olacaðý (Ahzâb 53), Kâbe’deki Makām-ý Ýbrâhim’in namazgâh ittihaz edilmesi (Bakara 125) ve münafýklarýn reisi Abdullah b. Übey b. Selûl’ün cenaze namazýnýn kýlýnmamasý gerektiði (Tevbe 84)) Resûl-i Ekrem onun hakkýnda, “Allah, gerçeði Ömer’in lisaný ve kalbi üzere yarattý” (Tirmizî, “Menâḳýb”, 18); “Allah’ýn emirleri konusunda ümmetimin en kuvvetlisi Ömer’dir”, “Muhakkak ki þeytan senden korkar, yâ Ömer!” demiþ, “Ey Allahým! Ömer’in kalbinden haset ve hastalýklarý çýkar ve onu imana tebdil et” þeklinde dua etmiþtir (Müsned, IV, 336)

Hz. Ömer (ra) “Sana vâiz olarak ölüm yeter ey Ömer!” ifadesini mührüne kazýtmýþ, kendisini malýyla ve canýyla Hz. Peygamber’in yoluna adamýþtýr.

Hz. Ömer’in en meþhur lakabý hak ile batýlý birbirinden ayýran manasýnda “Fârûk”tur.  Sünnî ulemâsý, onun Hz. Ebû Bekir’den sonra müslümanlarýn en faziletlisi ve hilâfet makamýna en uygun sahâbî olduðunda ittifak etmiþtir. Hz. Ali, Ebû Bekir’in Ömer’i halife olarak býrakmasýna karþý çýkmamýþ, ona ilk gün biat edenler arasýnda yer almýþ, onu desteklemiþ ve onun yardýmcýsý olmuþtur. Hz. Ömer de, “Ali olmasaydý Ömer helâk olurdu” diyerek bir gerçeði ifade etmiþtir.

Hz. Ömer sert mizaçlýydý. Onun bu özelliðini Resûl-i Ekrem, “Ümmetimin içinde ümmetime en merhametlisi Ebû Bekir, Allah’ýn emri konusunda en þiddetlisi Ömer’dir” sözüyle dile getirmiþtir (Abdülhay el-Kettânî, II, 295). Hz. Ömer kadýnlara karþý da çok sertti. Hz. Ebû Bekir döneminde Medine’deki kazâ iþlerinin baþýnda bulunarak tecrübe kazanmýþ, adalet sahasýnda gerçekleþtirdiði icraatýyla insanlýk tarihine geçmiþtir. Onun hakkýnda Hz. Âiþe’nin, “Ömer anýlýnca adalet anýlmýþ olur, adalet anýlýnca Allah anýlmýþ olur, Allah anýlýnca da rahmet iner” dediði nakledilir. Halifeliði süresince beytülmâlden ihtiyacý dýþýnda hiçbir þey almamaya dikkat etmiþ, sýradan bir Kureyþli gibi yaþamýþ ve Hz. Ali’nin bu konudaki tavsiyelerine uymuþtur. Resûlullah onun hakkýnda, “Sizden önceki toplumlarda Allah’ýn kalplerine ilham verdiði kimseler vardý. Eðer benim ümmetimde de böyle kimseler varsa -ki þüphesiz vardýr- muhakkak Ömer de onlardandýr” demiþtir.

Kur’ân-ý Kerîm’in mushaf haline getirilmesi hususunda Hz. Ebû Bekir’i ikna eden Hz. Ömer, bütün Ýslâm beldelerinde valilere cami ve mekteplerde eðitim ve öðretime Kur’an’la baþlanmasýný emretmiþ, bu maksatla çeþitli vilâyetlere Medine’den bazý sahâbîleri göndermiþ, onlara maaþ baðlamýþtýr. Kur’an’ýn inanç esaslarýna ait âyetlerinin doðru anlaþýlmasý için çaba göstermiþ, müteþâbih âyetlerle ilgilenenleri bundan menetmiþ, kazâ ve kader konusundaki yanlýþ yorumlarý engellemiþtir. Teravih namazý o’nun(ra) zamanýnda cemaatle kýlýnmaya baþlandý.

Fýkhýn geliþme çaðý olan sahâbe devrinde en çok fetva vermekle meþhur yedi sahâbînin baþýnda bulunduðu, Hz. Ebû Bekir’in hilâfet makamýna gelince yargý iþlerini yürütmekle onu görevlendirildi.

Said b. Müseyyeb Radýyallahu anh’dan: Hazret-i Ömer (ra), hepsi de hikmet dolu on sekiz tavsiyede bulundu:

• Ýlk defâ Emîrü’l-Mü’minîn (Mü’minlerin Emîri) diye isimlendirilen odur.
• Terâvîh Namazý cemaatle kýlýnmaya ilk defâ onun zamanýnda baþladý.
• Kur’an’ýn iki kapak arasýna toplanýp yazýlmasýný ilk dafâ o teklif etti ve bu tahakkuk edinceye kadar ýsrarla üzerinde durdu.
• Zimmîlere ilk defa alâmet taktýran odur.
• Ýlk defa yazýlý kararlar alan odur.
• Kumandan ve vâlilerle ilk defa toplantý yapan odur.
• Ýlk defâ Ýslâm devletine âit para bastýran odur…
• Bunun gibi daha pek çok “ilk”e imzâ atmýþtýr.
• Ömer (r.a.), köleliðe karþý þiddetli bir mücâdele verdi. Beytü’l-mâl’in gelirleri düzelince, devlet içindeki bütün Müslüman kölelerin hürriyete kavuþturulmasýný vasiyet etti.
• Ömer (r.a.), memurlarýnýn, hastalanan köleleri ziyaret etmediklerini anladýðýnda onlarý

vazifeden azlederdi. Kendisi de her cumartesi Medîne’nin kenar semtlerine gider, herhangi bir köleyi gücü yetmeyeceði bir iþte çalýþýrken görürse, bu iþi ondan alýrdý.

Ýlk defâ Emîrü’l-Mü’minîn (Mü’minlerin Emîri) diye isimlendirilen, Zimmîlere ilk defa alâmet taktýran, ilk defa yazýlý kararlar alan, kumandan ve vâlilerle ilk defa toplantý yapan, Ýlk defâ Ýslâm devletine âit para bastýran odur.

Ömer (r.a.), uzun boylu, iri yapýlý, buðday tenli idi. Alný geniþ, bilekleri uzun, saçlarý dökük ve gözlerinde hafif kýrmýzýlýk vardý. Yüksek sesle konuþur, yürüdüðünde hýzlý yürürdü. Allah’tan hakkýyla korkmak, doðruluk, ibâdete düþkünlük, dünyaya karþý zâhid olma ve mes’ûliyet þuuru gibi fazîletlerde en önde idi. Dînî hususlarda kýnayanýn kýnamasýna aldýr-maz, hatýr için adâletten ayrýlmazdý. Kat’iyyen taraf tutmazdý.

Ömer (r.a) sert tabiatlý olmasýna raðmen pek mütevâzý idi. Yamalý elbise giyer, dul kadýnlarýn evine sýrtýnda su taþýr, toprak üzerine yatýp uyur, develeri kendi eliyle kaþaðýlayýp temizlerdi. Geniþ topraklarý, güçlü ordularý olan bir devletin baþkaný olmasý onu diðer insanlar gibi mütevâzý ve sade bir hayat yaþamaktan alýkoymamýþtý. Pahalý, lüks elbiseler giymekten kaçýnýr, diðer insanlar gibi gerektiðinde alelade iþlerle uðraþmaktan çekinmezdi. Tanýmayan kimse onun müslümanlarýn halifesi olduðunu asla anlayamazdý.

Allah Rasûlü (s.a.v) Efendimiz’in ehl-i beytine çok ihtimam gösterirdi. Yanýnda dokuz adet tabak vardý. Meyve, çerez her ne eline geçerse bu tabaklara koyup Peygamber (s.a.v) Efendimiz’in zevcelerine gönderirdi. Allah Rasûlü’nün hanýmlarýndan olan kýzý Hafsa’ya ise en son gönderirdi. Eðer bunda bir eksiklik olursa, kendi hissesinden tamamlardý.

Ömer (r.a), mert ve doðru sözlü olanlarý severdi. Hata ve kusurlarýnýn açýkça söylenmesini isterdi. Huzeyfe (r.a) þöyle anlatýr: Bir gün Hz. Ömer’in yanýna gitmiþtim. Evindeki bir kütüðün üzerine oturmuþ sýkýntý içinde kendi kendine söyleniyordu. Yaklaþtým ve:

“–Seni üzen nedir ey Mü’minlerin Emîri?” dedim.

“–Ýþte þudur!” diyerek eline iþaret etti ve idareci iken yanlýþ iþler yapmaktan korktuðunu anlatmak istedi.

“–Bu mu seni üzen þey, vallahi yanlýþ bir iþ yaptýðýný gördüðümüzde seni düzeltiriz!” dedim. Bunun üzerine sevinerek:

“–Kendisinden baþka ilâh olmayan Allah hakký için, benden yanlýþ bir hareket zuhûr ettiðinde hakikaten beni düzeltir misiniz?” diye sordu.

“–Kendisinden baþka ilâh olmayan Allah hakký için, senden yanlýþ bir hareket gördüðümüzde seni mutlaka düzeltiriz!” cevabýný verdim.

Buna çok sevindi ve:

“–Allah’a hamd olsun ki sizin içinizde, Muhammed (s.a.v)’in ashâbýndan, yanlýþýmý gördüðünde beni düzeltecek kimseler vâr etti!” dedi.

Onun dindarlýðý, Allah korkusu ve kul hakkýna riâyeti, daha sonra gelenler-le kýyâs edilemeyecek derecede üstündü. Adâlet timsâli idi. Üzerine aldýðý idârecilik vazîfesinin mes’ûliyetinden çok korkardý. Geçimini ticaretle temin ederdi. Bunun yanýnda Medine’de ganimetten kendisine bazý arazilerin düþtüðü de bilinmektedir. Hayber’de hissesine düþen çok kýymetli arazisini Allah için vakfetmiþtir.

 Musa Topbaþ, Ýslam Kahramanlarý 1, Erkam Yayýnlarý Ýslam ve Ýhsan 21 Mayýs 2022 

Mustafa FAYDA DÝA

Muhsin KOÇAK DÝA