EDÝRNE

            Edirne 1360 yýlýnda Sultan I. Murad-ý Hüdavendigar tarafýndan fethedildikten sonra 1366 yýlýnda ikinci baþþehir olarak ilan edildi. Ýkinci baþþehir olmasýnýn ardýndan hýzla geliþen Edirne 1466 yýlýnda Ýstanbul’un baþþehir olmasýna kadar ticari ve kültürel geliþimini devam ettirdi. Bursa ve Edirne medreseleri her zaman gözde medreseler oldu. Rumeli’deki fetihler sebebiyle sultanlarýn tercih etmesi, Rumeli Beylerbeyiliðinin ilk merkezi olmasý, Osmanlý’nýn batýya açýlan kapýsý olmasý gibi sebeplerle vakýflaþma bakýmýndan en gözde Osmanlý þehirlerinden birisi oldu.    

            Tereke kayýtlarýnda mahalle avarýzlarýnýn geçiyor olmasý Edirne’de de bu uygulamanýn varlýðýný gösterir niteliktedir. Mahalle avarýzlarý ve bunlarýn iþleyiþi ile ilgili belgelerde bilgi bulunmamaktadýr. Fakat bazý terekelerde ölen kiþilerin mahalle avarýzlarýna olan borçlarýnýn taksimde ayrýlmasý, þahýslarýn bu sandýklara para vakfetmeleri veya vasiyet etmeleri sistemin varlýðýnýn delilleridir. Zilhicce 985 (Þubat 1578) tarihinde hangi mahalleden olduðu belirtilmemiþ olan Hasan Halife bin Hayrullah’ýn mahalle avarýzýna olan 515 akçe borcu ayrýlmýþtýr. Yine Edirne’nin mahalleleri arasýnda Aya Tohti Mahallesi’nde ölen Arhondi binti Dimitri’nin mahalle avarýzýna 760 akçe borcu bulunmaktaydý. Kerime Hatun binti Ýskender muhallefatýnýn üçte biri olan 1.000 akçeyi mahalle avarýzýna fukara için vakfetmiþ ve bundan baþka bir de mahalle avarýzýna 1.000 akçe daha vasiyet etmiþtir.

          Mahallelerden toplanan avarýzlarla oluþturulan avarýz sandýklarýndan esnafa ve halka yardýmlar yapýlmaktaydý. Bunun haricinde vakýflarýn oluþturduðu avarýz sandýklarýndan faizle para verilmektedir. Bu belgelerde faiz karþýlýðý olarak muamele geçmektedir. Muameleye verilen paralarýn oraný belirtilmeyip “þer’i muamele” kaydý düþülmektedir.  Rebiülevvel 990 (27 Mart 1582) tarihinde Sinan Bey Vakfý mütevellisi Behram bin Abdullah, Medrese-i Ali Bey Mahallesi avarýzý için, ölen Hasan’ýn muhallefatýndan 3.000 akçe, kadý rayici ile de 600 akçe ödenmesini istemektedir. Baba Timurtaþ Mahallesi’nde vefat eden Fatma binti Abdullah’ýn muhallefatýnda “vakf-ý sabit beray-ý avarýz-ý mezbure beþyüz” þeklinde geçmektedir. Kara Bulut Mahallesi’nde ölen Raziye Hatun vakf-ý avarýz-ý mahalleden 1.000 dirhem muamele ile akçe almýþ olup buna 100 dirhem ödemesi kefillerle kararlaþtýrýlmýþtýr.

CAMÝLER

Camiler, Ýslam toplumlarýnýn en önemli müessesesidir.  Peygamber Efendimiz (sav) hayattayken Ýslam devletinin henüz devlet teþkilatý yoktu. Peygamberimiz (sav) in tüm istiþarelerini, heyet kabullerini Mescidi Nebevi’de yaptýðýný biliyoruz.

            Ýlerleyen zamanlarda camide yapýlan iþler için kurumlar tesis edilmeye baþlasa da Müslüman toplumunda cami sosyal ve dini hayatýn her zaman merkezi olmaya devam etti. Osmanlý toplumunda kurulan yeni þehirler her zaman cami/mescid merkezli geliþti. Fethedilen beldelerde kýlýç hakký/egemenlik niþanesi olarak bölgenin en büyük kilisesi Cuma camisine çevrildi. Ardýndan Ýslam mimarisine göre külliye þeklinde (hamam, imaret, zaviye) bir cami inþa edildi. Fethedilen beldelerde Müslüman Mahallesi genellikle yerli halktan ayrý olarak cami merkezli kurulurdu. Pek çok þehirde yerli halk kale içinde oturmaya devam ederken Müslüman halk için kale dýþýnda yeni bir mahalle kurulurdu.

            Osmanlý devleti geleneðinde beledi hizmetler vb. Tüm toplumsal ihtiyaçlar halkýn kendi karþýlamasý gereken ihtiyaçlar olarak görülürdü, bu yüzden bu hizmetler için her hangi bir mali ödenek vs. bulunmadýðý baþta camiler olmak üzere toplumsal ve beledi tüm ihtiyaçlarýn inþasý halk tarafýndan yapýlýrken vakýflar tarafýndan devam ettirildi. Demek istediðim Anadolu ve Rumeli’deki bütün camiler kiþiler tarafýndan yaptýrýldý, vakýflar tarafýndan iþletildi.

            Tamamen vakýflara baðlý olan camiler, hem ibadetin yapýldýðý hem de cemaatin toplanýp ortak sorunlarýný görüþtüðü ve karara baðladýðý yerler olmasý sebebiyle ayrýca önemlidir. Her semtin camiine gelen hükümet tebligatý burada halka açýklanýrdý. Mimari olarak mükemmelliðe ulaþan Osmanlý camileri, hemen her þehirde, hükümdar, hükümdar ailesi, yüksek devlet adamlarý ve hayýrsever halk tarafýndan yaptýrýlmýþlardýr. Osmanlýlarda, genellikle zengin vakýflarla yapýlan camilerin yanýnda medrese, imaret ve mektepler de bulunurdu. Bunlar külliye þeklinde olup bu yapýlarýn yanýna hastane de eklenirdi. Camilerde ve mescitlerde eðitim ve öðretim de verilirdi. Bazý camilerde, medrese adý verilen ve ders için ayrýlan bölümler mevcut olup, bazen ayný duvar ve pencere müþtereken kullanýlýrdý.

            Edirne fethedildikten sonra Osmanlý sanatý þehirde geliþmiþ ve þehir Osmanlý sanatýnýn en yüksek devrini temsil edecek düzeye ulaþmýþtýr. Edirne’deki ilk cami þehri fetheden Sultan I. Murad tarafýndan yaptýrýlmýþtýr.

 Cami-i Kebir (Eski Cami): 805 senesinde Emir Süleyman Çelebi temelleri atýlan bu cami inþaatý I. Mehmed tarafýndan 1414 yýlýnda tamamlanmýþtýr. Eski bedesten I. Mehmed tarafýndan Eski Camiye vakýf olarak yapýlmýþtýr. Eski bedestenin dükkân, hücre ile bedesten etrafýnda bulunan dükkânlardan toplamda 81.921 akçe gelir elde ediliyordu.

Cami-i Cedid (Üç Þerefeli Cami) : 1437–1447 yýllarý arasýnda II. Murad tarafýndan yapýlmýþ ve inþasý dokuz yýl sürmüþtür. Caminin vakýf gelirleri toplamda 58.436 akçeyi bulmaktadýr.

Darü’l-Hadis Camii: II. Murad tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Kitabesinden 838/1435 yýlýnda inþa edildiði ve Tahte’l-kala Hamamýnýn II. Murad tarafýndan bu cami ve medreseye vakfedildiði anlaþýlmaktadýr.

Kilisa Camii: Edirne’nin fethinden sonra I. Murad Kale içindeki bir kiliseyi camiye çevirmiþ ve ilk Cuma namazý burada kýlýnmýþtýr. Bu camiye daha sonra Kilisa Camii adý verilmiþtir II. Mehmed zamanýnda tamamen yýktýrýlýp iki paye üzerine altý kubbeli bir minaresi ve dýþýnda da beþ kubbesi olan cami yaptýrýlmýþtýr.

Çelebi Camii: Bu cami Hisar içinde bulunup I. Murad’ýn emri ile kiliseden camiye çevrilmiþtir. II. Murad tarafýndan yanýna bir medrese ilave edilmiþtir.

Süleymaniye Camii: II. Bayezid'in vezirlerinden Süleyman Paþa tarafýndan yaptýrýlmýþtýr.

Muradiye Camii: Cami II. Murad tarafýndan, Muradiye Mahallesi’nde sarayiçini gören bir tepe üzerinde 1436 yýlýnda yaptýrýlmýþtýr. II. Murad bu caminin sol tarafýna büyük bir imaret, bir Mevlevi tekkesi ve semahane yaptýrmýþtýr. Ýmarette Mevlevi derviþleri, talebe, gelip giden misafirler,camide hizmet edenler yiyip içtikleri gibi, civardaki evlerde oturanlara da ekmek ve yiyecek verilirdi.

Hekim Lâri Camii: II. Mehmed ve II. Bayezid devrinin sultan hekimi Abdülhamid-i Lari tarafýndan Bitpazarýnda yaptýrýlmýþtýr. Ali Paþa Camii: Karaman Beylerbeyiliðinde, Semendire ve Ýþkodra kumandanlýklarýnda ve Memluklarla olan muharebede bulunan ve takdir kazanarak Rumeli Beyliðine ve ardýndan vezir-i azamlýða getirilen Saray Bosnalý bir devþirme olan Ali Paþa tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Bundan baþka Ali Paþa'nýn Edirne'de bir de hankahý vardýr.

Þahmelek Paþa Camii: Kitabesi 1429 tarihlidir.

Noktacýzade Camii: Kýyýk yolu üzerinde olan cami Noktacýzade olarak anýlan Þeyh Mehmed bin Yusuf tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Mescidin evkafý ve masraflarý 1070 numaralý tahrir defterinde cami olarak kaydedilmiþtir.

II. Bayezid Camii: II. Bayezid, Edirne’de Osmanlý devrinin en büyük dini ve içtimai hayýr eserleri arasýnda yer alan Bayezid Camii ve külliyesinin Mimar Hayreddin’e196 yaptýrýlan caminin yapým tarihi Enis-ül Müsamirin’de 1399 olarak bildirilmektedir.

Selimiye Camii: Caminin yapýmýna II. Selim’in emri ile 1569 tarihinde baþlanmýþ ve 1575’te tamamlanmýþtýr. Caminin mimarý ise meþhur Mimar Sinan’dýr. Mimar, Ýstanbul’da çeþitli denemelerle cami için kendisine ideal görünen bir plan þeklini ve yapý þemasýný iyice hazýrlayýp geliþtirdikten sonra eserin inþasýna baþlamýþtýr. Cami 1575 metrekare bir alana oturmuþtur. Büyük ve yüksek olan kubbesi sekiz adet geniþ örme sütunlara dayanýr. Caminin dört köþesinde üçer þerefeli minaresi vardýr. Caminin doðu ve batý taraflarýnda dört kapýsý vardýr. Caminin kýble tarafýnda medrese ve darülkurrasý olup ayrýca, üç bin cildi aþkýn eserleri ile birde kütüphanesi mevcuttur.

            Bunlardan baþka daha tarihi kiþiliklerin yaptýrdýklarý birçok cami vardý ki, bunlarýn birçoðu bugün yýkýlmýþ, kalabilenlerin de yine çoðu harap ve kapalýdýr. Edirne'de tespit edilen ve haklarýnda fazla bir bilgi olmayan camiler ise þunlardýr:

Alemdar Camii; Alemdar Hasan Baba’nýn kendi adýný taþýyan mahallede inþa edilmiþtir.

Ýbrahim Paþa Cami; II. Mehmed'in vezirlerinden olan Ýbrahim Paþa tarafýndan Kýyýk Öyüðü denilen Çokalcý Mahallesi'nde yaptýrýlmýþtýr.

Taþlýk Cami; Mahmud Paþa tarafýndan yaptýrýlmýþtýr.

Zaðnos Paþa Cami; Edirne'de subaþýlýk yapmýþ olan Zaðanos Paþa tarafýndan yaptýrýlan cami Kýzýl Minare adý ile de bilinmektedir.

Gülbahar Hatun Cami; Gülbahar Hatun Fatih Sultan Mehmed’in zevcesi ve Bayezid'in annesidir.

Hacý Nasuh Camii, Zen'i Firuz Camii.

Mescidler

            Kelime anlamý baþ eðmek, alnýný yere koymak olan mescid, Osmanlý Devleti’nde ise genellikle; mahalle arasýnda, ahþaptan yapýlmýþ küçük ibadet yeri olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Edirne’de mescit sayýsý Müslüman mahalle sayýsýna eþittir. Edirne’de yüz kýrk beþ mescid bulunmaktadýr bu sayý ile Müslüman mahalle sayýsýnýn eþit olmasý her Müslüman mahallesinde bir mescid olduðu ihtimalini kuvvetlendirir niteliktedir. Bu rakam ayný zamanda Edirne’deki Sýbyan (mahalle mektebleri hakkýnda da bize bilgi verebilir. Sýbyan mektebleri konu baþlýðýmýzda sýbyan mekteblerinin genellikle cami ve mescid bitiþiðinde yapýldýðýný öðrenmiþtik.

 Edirne Zaviyeleri

            Zaviye Arapça bir kelime olup anlamý ise toplamak, men etmek, köþe, bucak, evin bir odasý ve geometride “açý” demektir. Zaviyelerin Ýslam aleminde doðuþu, VIII. yüzyýlýn sonlarý ile IX. yüzyýlýn baþlarýnda tasavvuf akýmýnýn doðmasýyla beraber olmuþtur. Zaviyeler Osmanlý ülkesinde, herhangi bir tarikata baðlý derviþlerin bir þeyhin idaresinde yaþadýklarý ve gelip geçen yolculara karþýlýksýz yiyecek, içecek ve konaklayacak yer saðladýklarý, yerleþim merkezinde ya da yol üzerindeki bina veya binalar topluluðunun adýdýr.

            Zaviyeler devletin kurulmasýnda yararý görülmüþ, hürmete layýk bazý ahilere, babalara ve alperenlere vakýf olarak verilmiþ olup, þehir veya kasaba kenarlarýnda, köy civarlarýnda, yol uðraklarýnda bulunurlardý. Zaviyedar adý verilen zaviye sahibi, kendine vakýf olarak verilen yeri ekip biçer ve buranýn gelirini zaviyesine harcardý. Zaviyeye uðrayan kimse burada yeme içme ve barýnma imkânýný bulurdu. Osmanlý Padiþahlarý birçok yerde zaviye yaptýrmýþlardýr. Yapýlan bu zaviyelerde halkýn dirlik ve düzeni saðlanmýþ bunun yanýnda iskân meselesi de büyük ölçüde çözüm bulmuþtur.

            Edirne’de vakýflar tarafýndan iþletilen 62 adet zaviye bulunmaktaydý. Bu zaviyelerin sekizinde Cuma namazý kýlýnmaktadýr.

Edirne Ýmaretleri

Ýmarethaneler özgün bir Osmanlý yardýmlaþma kurumudur. Halk mutfaklarý da denilen bu kurum biçim olarak Osmanlý egemenliðindeki Anadolu, Balkanlar, Arap topraklarý ve Osmanlý öncesi dönemde görülmemiþtir. Evliya Çelebi “Ben (Evliya), zavallý biri olarak 51 yýldýr seyahat etmekteyim fakat 18 hükümdarýn yönetimindeki bölgelerde bizimki kadar imrenilecek bir kurum görmedim” demektedir.

            Ýslam þehirlerindeki sosyal kurumlarýn arasýnda önemli yere sahip olan imaret genellikle bir cami etrafýnda kümelenirdi. Ýmaret, Osmanlý Devleti’nde, mektep çocuklarý ve medrese öðrencilerinin ekmek ve sýcak etli sebze yemekleri yiyebildikleri ve ayrýca barýndýklarý müesseselerdir.  Verilen yemeðin yanýnda günlük olarak adam baþýna 3–5 akçe verilirdi. Günde iki defa piþirilen yemek ilk olarak imarete mensup tüm görevlilere, ikinci olarak medresedeki öðrencilere, üçüncü olarak dýþarýdan müracaat eden fakirlere, dördüncü olarak da gelen misafirlere verilirdi. Bir külliye içindeki imaretler böyle geniþ bir kitleye hizmet verirken daha dar fonksiyonu olan, örneðin sadece fakir kimselere yemek çýkaran imaretler de vardýr. Ýmaretin tabhane kýsmý parasýz otel, misafirhane demekti.

            Yolcular uzun ve zorlu yolculuklarý sýrasýnda þehir ve kasabalara geldikleri zaman buralarda üç gün boyunca hiçbir ücret ödemeden yiyip yatabilirlerdi. Bu imaretlerin gelir kaynaðýný vakýflar oluþturmakta idi. Edirne’deki Ýmaretlerin isimleri ise aþaðýdaki gibidir.

 Hüdavendigar Ýmareti: Edirne’nin en eski cami olarak Hacý Bektaþi Veli’nin izni sonucu 300 derviþi ile Edirne’ye gelip Hýzýrlýk denilen mevkide yaptýrdýðý mesciddir. Bu imaret Tunca Nehri kýyýsýna yapýlmýþ ve nehirden gelebilecek sel tehlikelerine karþý taþ duvarla korunmuþtur. Fakat 973/1565–1566 yýlýnda meydana gelen selde taþ set yýkýlmýþ ve zaviye zarar görmüþtür.

 Yýldýrým Beyazýd Han Ýmareti: Yýldýrým Bayezid tarafýndan 1400 tarihinde Aina Kasabasý’nda yani Yýldýrým Mahallesi’ndedir ve Tunca Nehrine yakýn olarak inþa edilmiþtir. Bu imarete Yýldýrým Bayezid tarafýndan Edirne’de Kale içindeki Hristiyan mahallelerinden elde edilen cizye gelirleri ile köyler ve þehir içinden deðiþik gelir kaynaklarý vakfedilmiþtir.

            Edirne þehrinde kale içinde bulunan Hristiyan mahallelerinden Yýldýrým Ýmareti için elde edilen cizye geliri toplam 19662 akçedir.

            978 tarihinde Yýldýrým Bayezid Han Ýmaretinin þehir içinden elde ettiði gelirlerin toplamý 62.585 akçedir. Yýldýrým Beyazýd Ýmareti evkafý toplam mahsulatý 62.585 akçe etmektedir. Gelirler tek tek toplandýðýnda ise elde edilen miktar 67.505 akçedir. Ýmaretin toplam geliri 182.393 akçedir. Medresenin gelirleri ile beraber ise, 203.740 akçedir. Yýldýrým Han Ýmaretine baðlý olup gemicilik hizmeti yaptýklarýndan ellerinde berat olan Sofular ve Sülemiþ köyleri ahalisi vergiden muaftýrlar. Yýldýrým Beyazid Ýmareti evkafýna Paþa Livasý ve Kýrk Kilisa ve Silistre ve diðer yerlerden toplam 219.708 akçe gelir elde edilmektedir.

 Muradiye Ýmareti: II. Murad tarafýndan Muradiye mahallesinde Sarayiçi’ne nazýr bir tepe üzerine sanatkarane bir þekilde cami, Mevlevihane ve hamamý ile 896/1436 yýlýnda yapýlmýþtýr. Muradiye Cami’nin çok zengin vakýflarý vardýr.

            965 yýlýnda yapýlan tahrire göre Muradiye vakfýnýn Babaeski’de üç köyden 18.196 akçe geliri vardý. Cami ve imarete ait olmak üzere II. Murad tarafýndan 9 köyün gelirleri olan 37265 akçe vakfa aktarýlmýþtýr. Caminin ayrýca mahalle vakýflarý da vardýr.

 Sultan Beyazid Han Ýmareti: II. Bâyezid Nevruz 889/Mart 1484’te Kili ve Akkerman’ýn fetihleri sonucunda elde edilen ganimetler ile Tunca Nehri kýyýsýnda cami, medrese, darüþþifa, hamam ve imaretten meydana gelen külliyesini inþa ettirmiþtir. Bu medrese 893/1487–88 tarihinde tamamlanmýþtýr. Tunca Nehri’ne bitiþik olan yerde bir deðirmeni ve su dolabý bulunmaktadýr. Bu imarete Edirne ve Rumeli’den köyler vakfedilmiþ ve bu imaret oldukça zengin bir hal almýþtýr.

 Sultan Selim Han Ýmareti: Bu imaret sultan II. Selim tarafýndan Mimar Sinan’a yaptýrýlan devrinin ve günümüzün þaheserlerindendir. Selimiye imareti ayný isimli cami etrafýnda toplanmýþtýr.

 Mihal Bey Ýmareti: II. Murad devri ümerasýndan olup Köse Mihal'in de torunu olan Mihal Bey Edirne’de Tunca Nehri kýyýsýnda baþlangýçta zaviye olan bir imaret, cami ve buranýn yakýnýnda bir köprü yaptýrmýþtýr. Camide kütüphane bulunmaktaydý. Bu imaretin ihtiyaçlarýný karþýlamak için Mihal Bey tarafýndan Havaroþ Köyü vakfedilmiþtir. Mihal Bey Ýmaretine ayný adla anýlan mahalleden de vakýflar yapýlmýþtýr.

 Fazlullah Paþa Ýmareti: Fazlullah Paþa Edirne’de Darü’s-siyade imareti sahibidir. Gebze’de kadýlýk yapmýþ II. Murad devrinde de vezirlik makamýna ulaþmýþtýr.

Beylerbeyi Sinan Bey Ýmareti: Bu imaretin camii II. Murad devrinde beylerbeyi olan Sinanüddin Yusuf Paþa tarafýndan bir kubbeli ve yanýnda medresesi ile beraber 832 tarihinde yaptýrýlmýþtýr. Sinan Paþa’nýn imarete vakfettiði köylerden geliri 129691 akçedir.

 Mezid Bey Ýmareti: Kiriþhane’de Yeþilce veya Mezid Bey camii avlusundadýr. Caminin iki yanýnda tabhanesi vardýr. Mezid Bey imareti için Çöke Nahiyesine baðlý Helvacý Fakih ile Edirne merkeze baðlý olan Burnu Banbuklu köylerinin gelirlerini vakfetmiþtir.

 Balaban Paþa Ýmareti: Tunca Köprüsü civarýnda mescidi olan ve kendi de orada gömülü olan II. Murad devri devlet adamlarýndan olan Balaban Paþa...Bunlar için Edirne’nin Üsküdar nahiyesine baðlý 29.313 akçe geliri olan Akpýnar köyünü vakfetmiþtir.

 Þehabeddin Paþa Ýmareti: Þahabeddin Paþa 1438–39 yýlýnda Rumeli Beylerbeyiliðine ve ayný zamanda da vezirlik görevine getirilmiþtir.978 (1570) yýlýnda yapýlan tahrirde bu imaretin masraflarýný karþýlamak üzere Þahabeddin Paþa tarafýndan Edirne’ye baðlý üç köy vakfedilmiþtir. 13626 akçe geliri vardýr.

 Ýbrahim Paþa Ýmareti: Çandarlý Halil Paþa’nýn küçük oðlu.  II. Mehmed ve II. Bâyezid devrinde veziriazamlýk yapan Çandarlý zade Ýbrahim Paþa’nýn 978/1570–71 yýlýnda imaret vakfýnýn 4757 akçe geliri bulunmaktadýr. Ayrýca imaretin camisi için zengin mahalle vakýflarý vardýr. Ýbrahim paþa medresesine gelir saðlamasý için birçok dükkân vakfetmiþ ve vakfiyesinde Edirne kadýsý olarak kendisinin adý bulunmaktadýr.

 Evliya Kasým Paþa Ýmareti: Evliya lakabýyla da anýlan Kasým Paþa II.Murad ve II. Mehmed devrinde vezirlik yapmýþtýr. Bir ara Ýshak Paþa’nýn yerine veziriazam da olmuþtur. Evliya Kasým Paþa’nýn imaretinde bulunan cami Tunca Nehri kenarýna bir kubbeli ve bir minareli olarak mimar Hayrettin tarafýndan inþa ettirilen caminin kitabesi 883/ 1479 tarihlidir.

 EDÝRNE MEDRESELERÝ

Çelebi Mehmed (Eski Camii) Medresesi: Bu medresenin imar tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber Musa Çelebi’nin Edirne hakimiyeti zamanýnda, Eski Caminin yapýldýðý tarih olan 1413 yýlýnda temeli atýlmýþ olunmalýdýr. Medresenin tamamlanmasý ise Çelebi Mehmed ve II. Murad zamanýna denk gelmiþ olmalýdýr.

 Dârü’l-hadis Medresesi: Ýlk devir Osmanlý darülhadislerinin en meþhurudur. Sultan II. Murad tarafýndan 1435 yýlýnda yaptýrýlmýþ olan medresenin ilk i Fahreddin-i Acemi’dir. Bugün  tek kubbeli bir minaresi ile cami olarak kullanýlmaktadýr.

 Þah Melek Medresesi: Yýldýrým Bâyezid, Musa Çelebi, Mehmed Çelebi ve II. Murad devrinde yaþamýþ olan Amasyalý Þah Melek Paþa tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Kitabesine göre cami II. Murad devrinde 1429 tarihinde yapýlmýþtýr.

 Bevvab Sinan Medresesi: II. Murad devri vezirlerinden Sinaneddin Yusuf Paþa tarafýndan yaptýrýlmýþtýr.

Saruca Paþa Medresesi: Enderun’da yetiþen Saruca Paþa  II. Murad zamanýnda Beylerbeyi ve 1429’da vezir olmuþtur.

 Þeyh Þüca’uddin Medresesi: Þeyh Þüca’uddin II. Murad devrinde yaþayan  Þüca’uddin namýna Medresesini II. Murad yaptýrmýþtýr. Debbaðhane’si vardý.

 Beylerbeyi Medresesi: Sultan II. Murad’ýn Rumeli Beylerbeyi olan Sinan Bey’in eseridir. Sinan Bey Edirne’de bir cami, bir imaret kurmuþ olup türbesi de bu þehirdedir.

 Molla Fahreddin Acemi Medresesi: II. Murad ve Fatih Devri alimlerindendir.

 Halebîye Medresesi: I. Murad tarafýndan kiliseden camiye çevrilen ve Kale içinde eski Kemerli Havuz Mahallesi’nde Halebîye cami yanýnda II. Murad tarafýndan yaptýrýlan medresenin vakýflarý yoktur.

 Anbar Kadý Medresesi: Kurucusu ve inþa tarihi belli deðildir. Eserlerde sadece medresenin adýna rastlanýr.

 Ahi Çelebi Medresesi: Kurucusu Kemaleddin Tebrizi’inin oðludur, Fatih Sultan Mehmed tarafýndan kendi darüþþifasýna hekimbaþý tayin edilen, II. Bâyezid, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman devirlerinde tabib-i Sultani hizmet veren Ahi Mehmed Çelebidir. Ahi Mehmed Çelebi’nin bundan baþka Edirne’de bir mektebi ve hamamý vardýr.

 Ýbrahim Paþa Medresesi: Kurucusu Fatih Sultan Mehmed ve II. Bâyezid zamaný vezirlerinden Çandarlý-zade Ýbrahim Paþa’dýr. Medrese için,Edirne’de Hisariçi’nde Kuruçeþme’de senelik geliri 4000 akçe olan bir hamam,Debbaðlar Köprüsü yakýnýnda Köse Musa dolabý denilen dolap ve bahçe, hamama bitiþik evler, Gazi Hoca Mahallesinde evler ve odalar, Tahtakale’de kervansaray ve Kavaklý Mescidi yakýnýnda evler ve Yeni cami yakýnýnda dükkân, Kepeciler sokaðýnda iki dükkân, Darü'l-Hadis vakfý üzerinde bir ev, Kuruçeþme Mahallesi’nde hamam yakýnýnda bazý yerler, Kavaklý Mescidi karþýsýnda fevkani ve tahtani evler ile Gelibolu’da bir mahzen ve dört dükkân vakfedilmiþtir.

 II. Bâyezid Medresesi: Sultan Bâyezid tarafýndan kurulan medrese Edirne’de Tunca Nehri kenarýnda bulunan cami, darüþþifa, hamam, imaretten oluþan külliyenin içerisinde yer almaktadýr... 18 hücre, dersane-mescidden meydana gelmiþtir.

 Selimiye Medresesi: II. Selim’in kurucusu olduðu medrese 1572–73 yýllarýnda tamamlanmýþtýr.

 Ali Paþa Medresesi: Kurucusu Atik Ali Paþa’dýr. Bunlardan baþka Edirne’de Hacý Alamüddin Medresesi, Hüsamüddin Medresesi, Yakut Paþa Medresesi, Çuhacý Medresesi, Eminiye Medresesi, Kadý Mahmud Medresesi, Þeyhi Çelebi Medresesi, Taþlýk Medresesi, Çakýrcý Paþa Hasan Paþa Medresesi, Gülçiçek Hatun Medresesi, Hacý Kemaleddin Medresesi’dir.

Edirne Vakýf Eserleriyle ilgili bilgiler (XVI. YÜZ YILIN SON ÇEYREÐÝNDE EDÝRNE’DE SOSYAL HAYAT Hazýrlayan: Arzu DÝKTAÞ,Danýþman: Doç. Dr. Ýbrahim SEZGÝN,Lisansüstü Eðitim, Öðretin ve Sýnav Yönetmeliðinin Tarih Anabilim Dalý,Yakýnçað Tarihi Bilim Dalý Ýçin öngördüðü YÜKSEK LÝSANS TEZÝ olarak hazýrlanmýþtýr. Edirne-Trakya Üniversitesi,Sosyal Bilimler Enstitüsü Aralýk, 2008)isimli çalýþmadan özetlenmiþtir.