Eklenme Tarihi : 3.12.2025
G�ncelleme Tarihi : 3.12.2025
Okunma Say�s� : 43
Yorum Say�s� : 0

Dar�l Merda Hastanesi Vakfiyesi

KARAHANLILAR D�NEM� D�RU'L-MERD� HASTANES�, VAKF�YES�

Karahanl�lar d�neminde Eb� Reyy�n Muhammed b. Ahmed el-B�r�n� (�. 1061), Eb� Ali el-H�seyin b. Abdillah b. Ali b. �bni S�n� (�.1037), Ebu'l-Mecid b. Ebi'l-Hakem, Ubeydullah b. El- Muzaffer b. Abdullah el-Bah�l� (�.1106) gibi me�hur hekimler yeti�tirmi�lerdir. �bni S�n�, Kur'�n-� Kerim'den ve Peygamberimizin Hadis-i �eriflerinden ald�klar� ilh�mla, ilk defa mikrobu tespit etmi�tir. Ayr�ca T�rk h�k�mdarlar�n ilme ve t�p ilim adamlar�na �ok b�y�k de�er ve �nem vermeleri nedeniyle de, T�rk ilim adamlar�, t�p sahas�ndaki �al��malar�n� daha �ok yo�unla�t�rarak devam etmi�lerdir. Bundan ba�ka T�rklerin bulundu�u b�lgenin, co�raf� bak�ndan �ok ya�� alan bir b�lge olmas� nedeni ile, t�pta kullan�lan �e�itli t�bb� bitkilerin �ok olmas�n�n etkisi de �ok olmu�tur. Bu nedenle de T�rkler, sevab� sonsuza kadar devam edecek olan "Sadaka-i C�riye" olarak, hay�r kurumlar� olan hastahaneler in�a etmi�lerdir.

�sl�miyet'in t�p ilmine ve insan sa�l��na verdi�i �ok b�y�k �nem sonucunda, M�sl�man T�rkler, t�p ilmi sahas�nda �ok ileriye gitmi�lerdir. Karluk Devleti de�i�iklik ge�irerek ayn� zamanda ilk T�rk �sl�m devleti olan Karahanl�lara d�n��t�.

M�sl�man T�rkler, Karahanl�lar d�neminde m�sik�'nin insan sa�l�� zerindeki etkisi konusunda ba�ar�l� �al��malar yapm��lard�. Me�hur T�rk Hekim Eb� Nasr Muhammed b.Tahran b.Uzlu� el-F�r�b� (�.950) gibi T�rk dehalar�, musik�de hangi makam�n hangi hastal��a iyi geldi�ini tespit etmi�lerdir.

Me�hur hekimlerden Ebu'l-Mecid b. Ebi'l-Hakem, Ubeydullah b. El-Muzaffer b. Abdullah el-Bah�l� (�.1106), Musik� ilmini bilir ve ud �alard�. T�rk H�k�mdar Melik�'l-�dil Nureddin Mahmud b. Zengi Atabeg taraf�ndan 1154 y�l�nda �am ve Halep'de yapt�r�lan B�m�rist�n-� Kebir isimli Hastahanesi'nde, musik� ile tedavi konusunda ders vermi�ti.

Karahanl�lar Devleti 10. y�zy�l�n ortalar�nda Abdulkerim Bu�ra Han'�n (1055) �slamiyeti kabul edi�i ile birlikte, �sl�miyet bu devletin resm� din� olmu�tur. Karahanl� �ehirleri: M�ver�unnehir, Karahocu, Be�bal�k, Uyguristan, Hoten, Ka�gar, Almal�k, Kayahk, Semerkant, Ceyhun ve Buhara'd�r. Karahanl� Devleti Do�u Karahanl�lar ve Bat� Karahanl�lar Devleti olmak �zere ikiye ayr�lm��t�r.

Aynuddevle Muhammed b. Nasr, Bat� Karahanl�larm b�y�k Ka�an� oldu ve �zkent'te otururdu. Yard�mc� ka�an� olan karde�i Tamga� Han �brahim ise Semerkant' ta oturup M�veraunnehir'i idare ediyordu. Ayn�ddevle'nin (�.1052) y�l�nda �l�m�nden sonra, Ayn�ddevle Muhammed b. Nasr'�n o�ullar� Ahmed ile Abbas'�n �ocuklar� olmad�� i�in, Tamga� Han �brahim b. Nasr'�n soyu ile devam etti. B�y�kTamga� Han �brahim b. Nasr (1052-1068), �sl�m Tarihi kaynaklar�nda �dil ve dindar bir h�k�mdar olarak tan�nmaktad�r. Devlete ait kararlar� bizzat kaleme ald��, fukah�dan izin almadan yeni vergiler ihdas etmedi�i kaydedilmektedir. Tamga� Han �brahim Semerkant' ta medrese ve hastahane yapt�rm�� ve bir de bu hastahane i�in vakfiye d�zenlettirmi�tir.

Karahanl� T�rk h�k�mdar Tamga� Bu�ra Karahan b. �shak �brahim b. Nasr taraf�ndan, 07 Haziran 1066 tarihinde, Semerkant' �n Su�ut �ar��s�'�nda D�ru'l-Merd� ad� da verilen bir hastahane in�a ettirmi�tir. Tamga� Bu�r� Karahan'm g�n�m�ze kadar gelebilen, bu Arap�a Hastahane Vakfiyesi 1066 tarihlidir.

Semerkantl� Kad� �smail o�lu Eb� Mansur�un kaleme ald�� vakfiyeye g�re Tamga� Bu�r� Hakan Yusuf o�lu Eb� �shak �brahim�in 7 Haziran 1066�da Semerkant'ta yapt�rd�� hastahane �u b�l�mlerden te�ekk�l etmi�ti: l. D�ru'l-Merd� Hastahanesi, 2.T�p Fak�ltesi Medresesi, 3. Hastahane C�mii, 4. Kur'�n-� Kerim ��renimi ve ilm� ara�t�rmalar yap�lmak i�in k�t�phane, 5.Kurr�'n�n, Kur�n-� Kerim okumas� ve halk�n Kur'�n-� Kerim okumalar� i�in edeb ��retmenine (e�itim uzman�na) mahsus birderslik.

Hastahane, kimsesiz, yard�ma muhta�, garip, �mitsiz hastalar, peri�anlar, yoksullar ve �cizlerin, hi�bir din ve mezhep fark� g�zetmeksizin ted�vi olmas� i�in vakfedilmi�ti.

HASTAHANE B�T�ES�

Karahanl� H�k�mdar� Tamga� Bu�ra Karahan taraf�ndan kurulan bu hastahane, isl�m Vak�f Hukuku esas�na dayan�yor ve hastahane giderleri de hastahaneye yap�lan geni� vak�f gelirlerinden kar��lan�yordu. Hastahane i�in ayr�lan bu vak�f gelirleri 100 (y�z) hisseye b�l�nm��t�.

15 hissesi, hastahane'nin bak�m� i�in,

15 hissesi, hastahaneye yat�r�lan hastalar�n yiyece�i i�in,

8 hissesi, hastalara verilecek �orbalar�n eti i�in,

10 hissesi, hastalar� s�rekli ve geciktirmeksizin tedavi etmekle g�revliye y�ll�k �cret i�in,

2 hissesi, hastalardan kan almakla g�revli Hem�ire (K�b�le) i�in,

5 Hissesi, k�� ve yaz sabah ve ak�am ihtiyaca g�re yakacak ve mutfa��n odunu i�in,

3 Hissesi, namaz vakitleri ve din� g�revlilere imam ve m�ezzin i�in,

3 Hissesi; hastahanede �lenlerin defin i�lemi i�in,

5 Hissesi, hastahanenin temizlik bak�m�, hastahane c�mii'nin temizli�i ve orada olan toplant�lar�n d�zeni ve us�le uygun bi�imde ihmal edilmeksizin kandilleri yakacak hizmetli i�in,

3 hissesi, tuz, so�an, geli�i g�zel koku verecek baharat i�in vak�f pay� olarak tahsis edilmi�ti.

Kimsesizler, Yard�ma Muhta�lar, Garipler, �mitsiz Hastalar, Peri�anlar (Acil Hastalar) Yoksullar, Aciz ve Ya�l�lar i�in vakfedilen hastahane�de Doktorlar, Kan almak i�in kad�n hem�ire, Hizmet�iler (Hem�ireler) A��lar, Us (ak�l hastalar� i�in) Kurr� ve haf�zlar, cami g�revlileri say�lar� belirlenmi�ti. (Hastahanenin bak�m�, hastahanede kalanlar�n gereksinmelerinin giderilmesi, bilim adamlar� (doktor) taraf�ndan uygulanan ila�lar, hastahanede g�revlendirilmi� kimselerin bak�m�, doktorlar, kan alanlar, hizmet�iler, a��lar, us i�in, hastalar�n yiyecek ve i�ecek masraflar� i�in, hastahanede kald�klar�, nekahatlar� s�resince gereken her �ey i�in (ba�� yapan h�k�mdar), kendi m�lkiyeti ve tasarrufunda olan Semerkant'�n �u�ud (Semerkant'�n eski bir yerle�im yeri) �ar��s�ndaki a�a��da belirtilen mallar�n� vak�f haline getirdi. Vakfiye terc�mesi)

900 Y�ll�k Bir T�rk ��retim Kurumu Bu�ra Han Tamga� Medresesi Vak�f Belgesi, A.U.E�itim Bilimleri Fak�ltesi Yay�nlar�, E�itim Bilimleri Fak�ltesi Dergisi, 1982 K�mil �AH�N Sel�uk Tarih�isi

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Dar�l Merda Hastanesi Vakfiyesi ba�l�kl� yaz� Mustafa ESER taraf�ndan 3.12.2025 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Dar�l Merda Hastanesi Vakfiyesi

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu