�slam�la muhatap olarak ya�anan sevgi ve a�k b�t�n mutasavv�flar gibi Yunus� un kar��s�na da Allah�tan sonra Hz. Peygambar sevgisini ��kart�r. Zira, �slam inanc� bir g�r��e g�re, insan�n varl�k ve yarat�l�� nedenini peygamberin varl�k ve yarat�l�� nedenine ba�lar. Bu nedenle Allah sevgisi ve a�k�ndan sonra Yunus�un da en �ok hasretlisi ve sevdal�s� oldu�u Hz. Peygamberdir.

�Yaratt� Hak d�nyay� pegamber dostlu�una
D�nyaya gelen gider, baki kalas� de�il.�

Yine �slam inanc�na g�re, Yunus imanla ili�ki kurma ve varl��a uzanma yolunun Allah��n dostum dedi�i Peygamber�in sevgisinden ge�ti�ini bilir..

�Dervi� Yunus� un can� alem �efaat k�ni
�ki cihan sultan� sensin ya Resulallah�

Di�er tasavvuf erbab� gibi Yunus�ta Hz. Peygamberi yarat�l��ta ilk nur, fakat son Peygamber olarak tasdik eder. Yine, bu inanc�n�n da ana espirisinin �slam��n inan� anlay��nda oldu�unu bilir.

�Yetmi�bin y�l �ndinden yaratt� Muhammed�i
Hak kendi a��k oldu bahane bir y�ld�zdan�

Demek ki Yunus�un sevgisini odakla�t�rd�� ikinci ana durak, Hz. Peygamber�e olan sevgi dura��d�r. Yunus� un eserleri Peygamber�e olan Sevgi, co�kunluk ve ��l�klar�yla doludur. Bu sevgi ve muhabbetini Yunus kendine �zg� riyas�z ve temiz t�rk�esiyle ne g�zel terenn�m eder:

�Can�m kurban olsun senin yoluna
Ad� g�zel kendi g�zel Muhammed�
..
�Aray� aray� bulsam izini
�zinin tozuna s�rsem y�z�m�
Hak nasip eylese g�rsem y�z�n�
Ya muhammed can�ma arzular seni�

�z olarak Yunus� un eserlerini tarad��m�zda g�rd�k ki, Yunus�un Allah�tan Sonra muhabbet sevgi ve a�k�n� y�neltti�i Hz. Peygamberdir.

Yunus, Allah ve Peygamber�den sonra sevgisini insanda odakla�t�r�r. Art�k davas� kendisiyle birlikte insand�r . �nsan, yani bizler. Yine bilir ki Allah yaratt��ndan habersiz de�ildir. Allah insan� en g�zel surette ( Ahsen-i Takv�m ) olarak yaratt�m dememi� miydi? Bunu bilen yunus, Kendisinin de i�inden ��kt��, aras�ndan geldi�i insana nas�l habersiz ve ilgisiz kalabilir di? Allah insan� varl��n ba��na alarak �erflendirmi�ti, varl��n tac� yapm��t�. Yunus bu inceli�in �ok iyi fark�ndad�r. O� da bu anlay��la imsan� ba� meselesi yapar. Bilir ki kendisi de insand�r ve dilinden de ancak insanlar anlayacakt�r. Bu anlay��la insanl��n �n�ne at�l�r, onlara bayrak ve �mit olur .

�nsanla temas kurarken ilk �nce insanl��n ezeli derdi olan �l�me el atar. Yine bilir ki, insan�n bu ezeli derdine ila� olmad�k�a insanl�k onu yetesiye dinleyip, anlamayacakt�r. Onun i�in �nce insan�n bu ezeli korkusunu yenmesi i�in hayk�r�r, �l�m� g�ndeminizden ��kar�n! Diye feryat eder. Yunus� un bu tavr� muhte�emdir;

��l�mden ne korkars�n
Korkma ebedi vars�n�

�nsan�n bu �l�m korkusunu yenmesindeki tavr� o denli isabetlidir ki, kanatimce �stakl�l Mar�� airimiz Mehmet Akif�i etkilemi�tir. Mehmet Akif� in �stiklal Mar��n�n giri�inde kulland�� inceli�i bence Yunus�un bu tavr�ndan esinlenmi�tir, �Korkma s�nmez bu �afaklarda y�zen al sancak� derken yapt�� Yunus�un yapt��ndan farkl� de�ildir. Demek ki, Yunus bu tavr�yla g�n�m�z� dahi etkilemi�tir. Mehmet Akif Yunuslay�n s�yledi ama, biz Akif�e anlad�k.

Yunus, Allah, insan ve varl�ktan olu�an muvazeneler b�t�n� olarark kainat� idrak etti�i gibi, insan� da varl�k olu�u i�ersinde bir b�t�n olarak g�r�r. �nsan i�inse k�ymet h�km� , insan�n Allah�� g�nl�nde ta��d��ndand�r.

�Yunus hak tecellisin
Senin y�z�nde g�rd�
�are yok ayr�lma�a
��n sende g�r�nd� hak�

Yunus �un burada hedefledi�i insan�n ta kendisidir. �nsan, yani Allah�� g�nl�nde ta��yan insan. Yunus, insana uzak kalmaz, kalamaz. �nsana olabildi�ince yakla��r. Bir m�min g�z�yle b�t�n insanl��n g�nl�n� yoklar. �nsanl��n tamam�n� �nsanca muhatap al�r, meselesine ilgili k�lar. B�t�n bunlar� yaparken de en fazla sevgi ve ba�l�l�� slama muhatap g�n�llerden bekler. Onlar�n yapaca�� hatayada g�z yummaz.

�Bir kez g�n�l y�kt�n ise
Bu k�ld��n namaz de�il
Yetmi�iki millet dahi
Elin y�z�n yumaz de�il�

Yunus�un �a��, insanl�� d�rt kitab�n ( Kur�an, �ncil, Tevrat, Zabur ) ba�l�s� olarak g�r�r. O devirler ateist, yani inan�s�z insan� tan�mayan devirlerdir. O devirler �nan�s�zl�ktan �ok, farkl� din ve kitaplara inanma s�zkonusudur. Bu anlay��la d�rt kitab�n ba�l�lar�na hitab ederken insanl��n tamakam�n� muhatap al�r.

�Sen sana ne sanursan
Ayru�ada onu san
D�rt klitab�n manas�
Budur e�er var ise�

Yunus, ilk �iirlerini insanl��n tamam�na y�neltirken yava� yava� objektifinin boyutlar�n� daralt�r, yak�n �ekime ge�er, i�inde ya�ad�� topluma y�nelir. Zaman�n�n �ok ge�erli sosyal mevkilerine uzan�r. Bilir ki insanlar kulland�klar� sosyal mevkilerde, mevkinin verece�i g��le adil olmayabilirler., insanlar� aldatabilirler, korku�tabilirler, ihtiraslara kap�labilirler. Yunus, bu hal ve tav�rlara girecek stat� sahibi insanlar� frenlemek, onlar�n h�rslar�na gem vurmak i�in gerekli ikaz�n� yapar, bunlar� yaparken de zaman�n en ge�erli sosyal mevkisi olan hocal�k m�esseasini i�gal eddenlere oklar�n� y�neltir.

�Yunus Emre der hoca
Gerekse git bin hacca
Hepisinden iyice
Bir g�n�le girmektir�

Yunus �evresinin insana y�kleyece�i mana ve sorumlulu�un da fark�ndad�r. �nsanl�� muhasebeye tabi tutarken bu ince noktadan hareklet eder. �nsanlar aras�nda din, dil, �rk ayr�m� g�zetmez . Ancak, her insan�n da hesab�n� kendi sosyal �evresinden ald�� ve y�klendi�i mana de�eriyle verece�ini bilir. �nsanlar�n y�klendi�i sosyal misyonlar� dolay�s�yla birbirleriyle aralar�n da bir fark�n olca��n�da kabullenir. Fakat cemiyetlerde olu�an sosyal tabakalara mensup insanlar�n bu sosyal misyonundan dolay� m�kafata lay�k olbileceklerine inanmaz. Yunus anlay��nda, Allah��n iltifat�na muhatap olmak i�in �nce, g�n�l sahibi olmak gerekir. Bu anlay��la Yunus, Allah��n en �ok kendisinin de i�inde bulundu�u miskinlere iltifat edece�ine inan�r.

� Ne sultan-u baylardasun
Ne k��k� saraylardasun
Girdin miskinler g�nl�ne
Edindin durak �alab�m�

Yunus�un derin ve manal� sevgi anlay��nda, topyek�n insan�n, inana sayg�s� vard�r. �nsan�n, insanca ya�amas� i�in Yunus bu hassasiyeti ba�a al�r. S�ze yani konu�maya, insan ili�kilerinde muhte�em bir yer verir. Bilir ki, insanlar konu�a konu�a anla�acaklard�r, ba�kaca yol yoktur. Bu anlay��ta Yunus� ta s�z, haysiyettir, insanca ve insana yak��and�r.

�Ki�i bile s�z demini
Demeye s�z�n kemini
Bu cihan cehennemini
Sekiz u�mak ede bir s�z�

Yunus bu anlay��la insan� ince yerinden yakalar. Yine Yunus bilir ki, b�t�n k�t�l�klerin ilk kayna�� dildir. �nsan d�nyadaki b�t�n iyiliklere ve k�t�l�klere diliyle yol bulabilir. �sterse bu dil sayesinde d�nyay� cennet, isterse cehennem k�labilir, ne yaz�k ki insan d�nyay� �o�u zaman cehennem eylemi�tir.

Yunus muvazeneler b�t�n� olarak g�rd�� kainatta, Allah, Peygamber ve insandan sonra yine, Hak�k�n hat�r� i�in e�yaya uzan�r. Allah , peygamber, insan ve e�yad�r Yunus� u tamamlayan . Yunus kainat� bu muvazener b�t�n� i�inde kafas�na oturtur. Zira, insan�n d��ndaki varl�kta sebepsiz de�ildir; nas�l sebepsiz olsun ki? Allah �insan� kendim i�in , varl�� da insan i�in yaratt�m� dememi� miydi?

Yunus� un bu a�amada hayvanlar alemine uzanarak b�lb�l� muhatap al�� bundand�r.

�Hey ne yavuz inilersin
Benim derdim yenilersin
Dostu g�rmek mi dilersin
Ni�in a�lars�n b�lb�l hey�

Yunus hayvanlar aleminden, bitkiler alemine, nebata uzan�r . Bitkiler aleminin g�zelli�ini �i�ekte yakalar.

�Yine sordum �i�e�e
Rengi nerdena al�rs�z
�i�ek eyd�r ey devi�
Ay ile g�n nurudur�

Yunus b�t�n bunlar� yaparken cans�zlar alemine de ilgisiz kalmaz. Onlar�n da sebepsiz yarat�lmad��n� bilir, bu anlay��la bir kuru dolapla ili�ki kurar.

�Dolap ni�in inilersin
Derdim vard�r inilerim
Ben Mevlaya a��k oldum
Onun i�in inilerim�

Yunus� un yery�z�nde sevgi �rma��n� y�neltmedi�i bo�luk kalmam�� gibidir. Yunus yaln�z bu d�nyay� de�il, �l�m �tesininde kurcalar. Bize zamans�z ve ahenksiz g�z�ken �l�mler Yunusu�da incitir. Yunus insan� �ok sever, hele bu �l�me yol alan gen� ve �i�e�i burnunda ise...

�Bu d�nyada bir nesneye
Yanar i�im g�yn�r �z�r
Yi�it iken �lenlere
G�k ekini bi�mi� gibi�

Yunus� un bu ac�m�za parmak bas�� nekadar insanca, nakadar bizden ve ne kadar i�imizdendir. Gen� ya�ta bir yak�n�n� yitirenler bu ac�y� �ok iyi bilirler. Yunus� un �l�m �zerindeki �srar�n�n en can al�c� noktas� ise, �l�lerimize sayg� duymam�z� isteyi�idir. Yunus anlay��nda �l�lerle diriler irtibat halindedir. Biraz da b�yle olmas�n� ister. Bilir ki �l�s�ne sayg�s� olmayan insanlar�n dirisine de sayg�s� olmayacakt�r.

�Topra�a gark olmu� nazik tenleri
S�ylemeden kalm�� tatl� dlilleri
Gelin duada unutman bunlar�

Ne s�ylerler ne bir haber verirler�

Devam edecek...

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Yunus Emrede Sevgi- 2 ba�l�kl� yaz� HayrettinYazc� taraf�ndan 26.10.2010 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.