M. NÝHAT MALKOÇ

            Zengin Türk edebiyatý, geçmiþten bugüne titiz ve gayretli edebiyat tarihî çalýþmalarýyla getirilmiþtir. Edebiyat tarihi dediðimizde aklýmýza birkaç usta araþtýrmacý yazar gelir. Bunlardan biri Mehmet Fuat Köprülü, biri Ahmet Kabaklý, biri de Nihat Sami Banarlý’dýr. “Resimli Türk Edebiyatý Tarihi” adlý eseriyle edebiyatýmýzýn dününe ýþýk tutan Nihat Sami Banarlý’yý yeni nesiller pek tanýmaz. Bu nedenle bu yazýmýzda onun hayatýna bir göz atacaðýz.

Banarlý’nýn çocukluðu, ilk gençlik yýllarý ve eðitim hayatý

1907 senesinde Ýstanbul'un Fatih semtinde dünyaya gelen usta yazar Nihat Sami Banarlý, Trabzon milletvekili þair Ömer Hilmi'nin torunu, yine þair valilerden Ýlyas Sami'nin oðluydu. Dedesi Hilmi Efendi, Ýstanbul’da kurulan ilk Osmanlý Meclis-i Mebusan’ýnda(Millet Meclisinde) Trabzon mebusu olarak görev yapmýþtýr. Kendisi, mürettep bir divaný bulunan usta bir þairdi. Resimli Türk Edebiyatý Tarihi’nin sonunda verilen bilgilere göre: “Banarlý aslen Trabzon’un köklü bir ailesi olan Alemdarzadeler’in torunlarýndandýr. Trabzon’da yerleþen ilk dedesi Trabzon fethinde bulunan Fatih’in alemdarlarýndandý. Büyük dedesi Trabzon eþrafýndan devlet hizmetleri görmüþ Arif Aða’dýr. Dedesi Hilmi Efendi mühim memurluklarda bulunmuþ bir devlet adamý, ayný zamanda devrin tanýnmýþ þairlerindendi.”

Nihat Sami Banarlý’nýn babasý Ýlyas Sami Bey hem mülkiye amiri hem de usta bir þairdi. Annesi Hafize Nadire Haným ise yine Trabzon’un köklü ailelerine mensup bir kadýndý.

Nihat Sami Bey’in Soyadý Kanunu çýktýðýnda aldýðý ilk soyadý Somyarkýn’dý. Eserlerinde kullandýðý bugünkü soyadýný, babasýnýn ve annesinin mezarlarýnýn bulunduðu Tekirdað’a baðlý Banarlý kasabasýndan almýþtý. “Somyarkýn” olan soyadýný gördüðü lüzum üzerine “Banarlý” olarak deðiþtirmiþtir. Banarlý, bugün yaþamýþ olsaydý 108 yaþýnda olacaktý.

Usta bir edebiyat tarihçisi olan Banarlý; sýrasýyla ilk tahsilini Fatih Sultan Vakýf Mektebinde, orta tahsilini Gelenbevî ve Mercan Ýdadisinde, lise tahsilini Vefa Sultanisinde yapmýþtýr. Son olarak da Ýstiklâl Lisesi’nden mezun olmuþtur. 1926 senesinde girdiði Edebiyat Fakültesinden ve Yüksek Öðretmen Okulundan1929 senesinde mezun olmuþtur.

Ýdealist bir öðretmen olan Nihat Sami Banarlý’nýn hocalýðý

1929 yýlýnda Darülfünun(Ýstanbul Üniversitesi)’ü bitiren Nihat Sami Banarlý, mezuniyetini takiben Edirne Lisesine tayin edilmiþtir. Bu okulla beraber Edirne Kýz ve Erkek Muallim Mekteplerinde Edebiyat Öðretmeni olarak görev yapmýþtýr.  Askerlik dönüþünde Ýstanbul’a yerleþmiþ, burada sýrasýyla Kabataþ ve Galatasaray Liselerinde çalýþmýþtýr. Bunlara ilâve olarak Boðaziçi, Þiþli Terakki ve Iþýk Liselerinde de dersler vermiþtir. Ardýndan Eðitim Enstitüsü’nde ve Yüksek Öðretmen Okulu’nda çalýþmýþtýr. Bunlarýn ardýndan da Yüksek Ýslâm Enstitüsü’nde Ýslâmî Türk Edebiyatý Tarihi derslerine girmiþtir. Kýsa bir dönem de Yüksek Öðretmen Okulu’nda müdürlük yapmýþtýr. 1969 senesinde emekliye ayrýlmýþtýr.

Þiirler, oyunlar, hikâyeler, roman(lar), makaleler, fýkralar, eleþtiriler ve denemeler kaleme alsa da Nihat Sami Banarlý’nýn kimliðini ifade etmede vurgulanmasý gereken asýl unsur onun hocalýðýdýr. Edebiyat tarihçiliðinde çýðýr açan Banarlý’nýn çok yönlü bir insan olduðunu öncelikle teslim ediyoruz. Fakat hocalýðý onun edebiyat tarihçiliðinden de öndedir. O, kumaþý yüzde yüz bizden olan tertemiz bir nesle gönüllü olarak idrak terziliði yapmýþtýr.

Banarlý Hoca, idealist bir öðretmendi. Derslerinde kuru ansiklopedik malumatlarý öðretmek yerine, edebiyatý sevdirmiþ, tabir caizse yaþatmýþtýr. Öðrencilerinin bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olmalarýnýn önüne geçmiþtir. Onlarý donanýmlý olarak yetiþtirmiþtir. Öðrencilerine öncelikle dil þuuru kazandýrmýþtýr. Millî ve manevî duygularý içselleþtirmiþtir.

Nihat Sami Banarlý, sadece dört duvar arasýnda hocalýk yapmamýþtýr. Tabir caizse bütün rûy-i zemin(yeryüzü) onun için bir mektepti. Baþta Türk Dili ve Edebiyatý ders kitaplarý olmak üzere; dil, kültür, medeniyet ve edebiyatla ilgili kaleme aldýðý kitaplarla geniþ bir kitleye gönüllü öðretmenlik yapmýþ, onlarý bilgilendirmiþ, uyarmýþ ve uyandýrmýþtýr.

Nihat Sami Banarlý’yý gençlik yýllarýmýzda liselerde okuduðumuz edebiyat ders kitaplarýyla tanýdýk ve sevdik. “Metinlerle Türk ve Batý Edebiyatý”, “Metinlerle Türk Edebiyat Tarihi” kitaplarýndan söz ediyorum. Bir nesil o kitaplarla yetiþti. Ne güzel ders kitaplarýydý onlar… Türk ve Batý edebiyatý þair ve yazarlarýna ait metinler büyük bir titizlikle seçilmiþti. Bizler bu kitaplar sayesinde edebiyat zevki edindik. Bunlarý günümüzdeki ders kitaplarýyla karþýlaþtýrýyorum da arada çok büyük edebî zevk ve incelik farklarý görüyorum.

Doyumsuz eserlerin müellifi Nihat Sami Banarlý’nýn edebî kimliði

Çok yönlü bir yazar olan Banarlý’nýn edebiyata ilgisi ve sevgisi pek çok yazarda olduðu gibi þiirle baþlamýþtýr. Gençlik yýllarýnda hece ve aruz vezinleriyle þiirler yazmýþtýr. Fakat bunlar gençlik hevesiyle yazýlan metinler olduðu için bunlarý kitap hâline getirmemiþtir. Zaman zaman yazmaya devam etse de, þiirde ýsrarcý olmamýþtýr. Belki bu yüzden onun þairliði ve þiirleri hakkýnda fazla malumat edinemiyoruz. Onu þair diye nitelendir(e)miyoruz.

Banarlý’nýn þiir kitabý olmadýðý için ne kadar þiir yazdýðýný bilmiyoruz. “Resimli Türk Edebiyatý Tarihi” adlý dev eserinin ikinci cildinin sonunda dört tane þiirine yer verilmiþtir. Bu þiirler “Baht”, “Ayþe’ye”, “Yol Verin Daðlar” ve “Kitaplar” adýný taþýr. Bu þiirler hece ölçüsüyle, dörtlük nazým birimiyle ve koþma nazým þekliyle(Kitaplar þiiri hariç, çünkü o yedili hece ölçüsüyle yazýlmýþtýr)  kaleme alýnmýþtýr. Fakat bu þiirler çok da usta iþi þiirler deðildir.  Öyle de olsa, bir bölümünü aþaðýya alacaðým. Bu þiirlerden, eþi Ayþe Vedia’ya yazdýðýný tahmin ettiðim “Ayþe’ye” adýný taþýyaný yoðun aþk duygularý içermektedir:

“Nasýl gün batarken yanar da sular/Bir lâle taþýr her saz Ayþeciðim/Sazlarda o narin bükülüþün var,/Sularda o titrek naz Ayþeciðim//Renginden çeraðlar yakar sular var/Pýnarda þimþekler çakar sular var/Benim de içimde akar sular var/Seninle her mevsim yaz Ayþeciðim// Melil melil bakma, tasan tasamdýr/Kýz seni solduran bilmem ne gamdýr?/Gün günden yorgunsun bak kaç akþamdýr,/Göðsünün lâlesi az Ayþeciðim//Yorulsun gözlerim seni gözlerken/Gezdiðin yollardan silinme erken/Sensizlik içimi yaksýn giderken/Bu ne hoþ ne derin haz Ayþeciðim//Nasýl gün batarken yanar da sular/Lâleler açar da pýnarda sular/Ýçimde acýnla kanar da sular/Bin lâle yakar bin saz Ayþeciðim”

Nihat Sami Banarlý geniþ bir alanda kalem oynatan usta bir kalemþordu.

 Banarlý’nýn az sayýdaki þiirinin yanýnda oyunlarý, hikâyeleri, romaný, makaleleri, fýkralarý, eleþtirileri ve denemeleri de mevcuttur. Fakat bizler onu daha çok usta bir edebiyat tarihçisi olarak tanýyoruz. Zira edebî þöhretini bu alanda yakalamýþ ve zirveye çýkmýþtýr.

Nihat Sami Banarlý’nýn  oyunlarýna baktýðýmýzda daha çok millî hissiyat muhtevalý piyesler yazdýðýný görürüz. Fakat bunlar iddialý metinler deðildir. Bunlar arasýnda þu eserleri sayabiliriz: “Kýzýl Çaðlayan (manzum milli piyes), Bir Yuvanýn Þarkýsý (manzum milli piyes), Sular Kararýrken, Yaban­cý, Dumanlý Daðlar, Son Vazife, Bir Mabet Yýkýldý, Istýrap Yarýþý”

Hemen her türde eser veren, fakat daha çok edebiyat tarihçisi olarak tanýnan Banarlý’nýn o dönemin Hürriyet gazetesinde tefrika edilen “Bir Güzelliðin Romaný” adýyla roman türünde kaleme aldýðý bir eseri de vardýr. Resimli Türk Edebiyatý’ný kütüphanelerimize kazandýran bu deðerli araþtýrmacý-yazarýmýzýn edebiyat tarihi araþtýrmalarý kapsamýnda hazýrladýðý  “Dâstân-ý Tevârih-i Mülûk-ý Âli Osman ve Cemþid-ü Hurþid Mesnevisi(Ahmedî’nin Osmanlý tarihine dair manzum ese­rinin neþri) çalýþmasý da önemlidir.

Banarlý Hoca bir ömür boyunca kitaplarla hemhâl olmuþtur. Ruhunu kitaplarla beslemiþtir. Þiire bir heves olarak baþlayan ve devamýný getirmeyen Banarlý, kendi el yazýsýyla tablolaþtýrdýðý “Kitaplar” adlý bir þiirinde þu duygu ve düþüncelere yer verir: “Niçin okudum sizi?/Siz ki, göstermediniz/Bana saadetlerin/Çalkandýðý denizi…//Niçin kitaplar, niçin?/Hangi sahifenizi/Muskalaþtýrmalýydým,/Murada ermek için/ Ve bir gün görmek için…”

Nihat Sami Banarlý 1930 senesinde Ayþe Vedia Hanýmla evlenmiþ, bu evlilikten Ilgaz adýný verdikleri bir oðullarý dünyaya gelmiþti. Nihat Sami Bey’in oðlu Ilgaz Banarlý, Viyana’da bir otel odasýnda Nietzsche’nin bir kitabýný okurken bunalýma girip intihar etmiþtir. 

Banarlý Hoca, 1953’te Ýstanbul Fetih Cemiyeti’ne girmiþtir. Bu kuruluþa baðlý olan Ýstanbul Enstitüsü’nde müdürlük yapmýþtýr. Milli Eðitim Bakanlýðý 1000 Temel Eser ve Çaðdaþ Türk Yazarlarý komisyonlarýna üye ve baþkan seçilmiþtir. 1971’de kurulan Kubbealtý Akademisi’ne Edebiyat Kolu Baþkaný ve Akademi Dergisi Müdürü olmuþtur.

Banarlý’nýn vefakâr öðrencisi Nermin Suner Pekin, merhum Banarlý’nýn 100. Doðum Yýldönümünde “Nihat Sami Banarlý, Hayatý, Þahsiyeti ve Eserleri” adlý kýymetli bir anma kitabý hazýrlamýþtýr. Bu kitap Ýstanbul Fetih Cemiyeti tarafýndan yayýmlanmýþtýr.

Nihat Sami Banarlý mektebi ve zihinleri süsleyen Banarlý külliyatý

‘Nihat Sami Banarlý’nýn ömrü okumakla, araþtýrmakla, öðrenci yetiþtirmekle ve yazmakla geçmiþtir’ dersek abartmýþ olmayýz. Onun elinden geçen öðrenci sayýsý on binli rakamlarla ifade edilebilir. Fakat o, bununla da yetinmemiþ, yazdýðý birbirinden kýymetli kitaplarla, dergilerde yayýmladýðý yazýlarla bir neslin öðretmeni olmuþtur. Kitaplarý ve dergi yazýlarý geniþ kitlelere ulaþmýþtýr. Edirne’de öðretmenken “Altýok” adlý dergide halk edebiyatýyla ilgili yazýlarýný yayýmlamýþtýr. Cemiyetle ilgili mevzulardaki makalelerini ise zamanýn önemli dergilerinden “Ötüken’de, Atsýz’da ve Orhun’da okurla buluþturmuþtur.

Banarlý, Edirne’den Ýstanbul’a döndükten sonra dergilerde daha çok görünür olmuþtur. Ýstanbul’da Yedigün mecmuasýnda düzenli olarak yazmaya baþlamýþtýr. Öte yandan Ankara’da çýkmakta olan Ülkü mecmuasýna þiir ve makaleler göndermiþtir. 1948’den itibaren Hürriyet gazetesinde “Edebî Sohbetler” adlý köþede makaleler yazmýþtýr. Bunun yanýnda Akþam ve Yeni Sabah gazetelerinde Emin Bayrakdaroðlu müstear adýyla yazýlar kaleme almýþtýr. Fikir haysiyetine çok önem veren titiz bir kalem olarak bildiðimiz Banarlý, yazmayý kendine toplumsal bir vazife addetmiþtir. Yazmakta sýnýr tanýmamýþ Hayat ve Tarih, Meydan gibi mecmualarda dile, kültüre, medeniyete ve eðitime dair kýymetli yazýlar kaleme almýþtýr. Banarlý, kendi adýyla özdeþleþen Kubbealtý Akademi Mecmuasýnda uzun süre yazmýþtýr.

Banarlý, Yahya Kemal’in 1958 yýlýnda vefat etmesinden sonra Yahya Kemal Enstitüsü’nün kuruluþuna öncülük etti. Bu kurumun ilk yayýný olarak “Yahya Kemal Yaþarken” adlý kitabý yayýmladý. Daha sonra yine Banarlý’nýn gayretleriyle “Yahya Kemal’in Hatýralarý” adlý kitap okurla buluþtu. Hocasýna karþý vefada sýnýr tanýmayan Nihat Sami Banarlý, dördü þiir olmak üzere Yahya Kemal’in on kitabýný yayýmladý. Bununla da yetinmeyerek Yahya Kemal için iki de “Yahya Kemal Enstitüsü Mecmuasý” çýkarmýþtýr. Yahya Kemal hakkýnda yazdýðý yazýlarý “Bir Daðdan Bir Daða” adý altýnda toplamýþtýr. 

Resimli Türk Edebiyatý Tarihi'nden Türkçenin Sýrlarý'na...

Nihat Sami Banarlý, baþta Resimli Türk Edebiyatý Tarihi olmak üzere birçok kitap kaleme almýþtýr. Onun en gözde eserlerinden biri de Türkçenin Sýrlarý’dýr. “Cemþid ve Hurþid Mesnevisi (Ahmedî), Büyük Nazireler, Mevlid ve Mevlid’de Millî Çizgiler, Edebî Bilgiler, Metinlerle Edebî Bilgiler, Namýk Kemal ve Türk Osmanlý Milliyetçiliði, Fatih’in Zafer Sýrlarý, Kültür Köprüsü, Kitaplar ve Portreler” onun eserlerinden bazýlarýdýr. Kubbealtý Vakfý, Banarlý’nýn ölümünden sonra onun yazýlarýný “Þiir ve Edebiyat Sohbetleri(2 cilt)”, “Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri”, “Ýstanbul’a Dair”  gibi deðiþik isimlerle kitaplaþtýrmýþtýr.

Nihat Sami Banarlý’nýn adýný bugünlere taþýyan eserlerinin baþýnda hiç þüphesiz ki “Resimli Türk Edebiyatý Tarihi” gelmektedir. Ýki ciltlik ve toplamda 1366 sayfalýk bu kýymetli eser Türk Edebiyatýný Destan Döneminden alarak 1950’li yýllara kadar getirmektedir.

Nihat Sami Hoca, Türkçe aþkýyla yanýp tutuþan, bu dilin meselelerini kendi meselelerinden öncelikli tutan, tabir caizse Türkçenin Kerem’iydi. Onun kaleme aldýðý bir baþyapýt olan “Türkçenin Sýrlarý”, onun Türkçeye duyduðu aþýrý hassasiyeti gösterir. Bu eser her evin kitaplýðýnda bulunmalýdýr. Söz konusu kitap lise öðrencilerine mutlaka okutulmalýdýr.

Banarlý, þair Yahya Kemal’i bütün yönleriyle gün yüzüne çýkaran insandýr. Yahya Kemal öldüðünde merhum þairin yaþadýðý oteli kapatarak ondan arda kalan her türlü belgeyi koruma altýna almýþtýr. Yahya Kemal yaþarken eser yayýmlamamýþtý. Ölümünden sonra onun kýymetli eserleri Banarlý sayesinde basýlarak Türk okuyucusuyla buluþmuþtur. Eðer Banarlý bu eserlere ve belgelere sahip çýkmasaydý kim bilir hangi fýrsatçýnýn elinde yok olup gideceklerdi.

Türkiye’de on tane daha Nihat Sami olsaydý kültür, sanat ve edebiyat hayatýmýz bugünkünden çok daha farklý olurdu. O, Türkoloji’nin ve edebiyat tarihçiliðinin sýrlarýný Fuat Köprülü’den öðrenmiþtir. Ekrem Hakký Ayverdi ve Samiha Ayverdi ona derinlik kazandýrmýþlardýr. Banarlý hiçbir zaman belli bir zümrenin adamý olmamýþtýr. Zaman zaman þovenlikle suçlansa da o, milletinin adamý olmuþtur. Daima bütünü görüp kucaklamýþ, Türk kültür kaynaklarýný tespit etmiþ, Türk kültürünü geniþ kitlelere sevdirmiþtir. Edebiyat tarihçiliði alanýnda yazdýðý Resimli Türk Edebiyatý adlý eser, türündeki en muhteþem örnektir. Bunun yanýnda ‘Türkçenin Sýrlarý’ adlý eseriyle dilimizin inceliklerini ortaya koymuþtur.

Türkçenin baðrý yanýk Kerem’i, kelimelerin alpereni Banarlý

Nihat Sami Banarlý’nýn Türkçe hassasiyeti üst düzeydeydi. O, özellikle ideolojik sebeplerle kelimelerin milliyetlerine inip onlarýn hor ve hakir görülmesine þiddetle karþýydý. Bu iþi hoyratça yapanlarý gaflet içinde olmakla ve cehaletle suçluyordu. Ona göre kelimelerin de tarihi vardýr. Bu necip millet dilden atýlmaya kalkýlan o kelimelerle duymuþ, onlarla düþünmüþ, birbirlerini ve evlatlarýný o kelimelerle sevmiþ, bu kelimeleri iþleyip güzelleþtirmiþ, musikisiyle de seslendirmiþtir. Artýk o kelimeler anamýzýn sütü kadar helaldir bize.

Türkçe üzerine kafa yoran Nihat Sami Banarlý, dilde tasfiyeciliðe hiçbir zaman sýcak bakmamýþtýr. Ona göre sýð bir anlayýþla ve politik gerekçelerle dilden kelime atmak kültürel barbarlýktýr. Attýðýnýz kelimenin yerine yenilerini koysanýz da, atýlan o kelimenin boþluðunu dolduramazsýnýz. Zira o kelimeyle yazýlan þiirler, romanlar ve hikâyeler vardýr. Söz konusu kelime, bu metinlerde boynu bükük olarak bilinçaltýnda yaþamaya devam eder. Rüyalarýnýza girer; kâbusunuz olur. Zira Türkçe cinaslarýn ve mecazlarýn yoðun olduðu zengin bir dildir. Kelimeler bir araya gelerek adeta bir aile oluþturmuþlardýr. O birliktelikten büyülü mânâ kümeleri oluþturulmuþtur. O mânâ kümelerini oluþturan kelimelerden birini koparýp atmak, aileyi daðýtmak kadar tehlikelidir. Örnek verecek olursak;  “adam, zat, þahýs” kelimeleri yerine “kiþi” kelimesini getirip bu kavramlarý sadece bununla karþýlamak dili fakirleþtirir.

Banarlý’ya göre, iðreti durmamak ve kontrollü olmak þartýyla, bir dilin baþka dillerden kelime almasý sanýldýðý kadar korkulacak bir þey deðildir. Tarih boyunca þanlý bayraklarýný üç kýtada dalgalandýran Türkler hâkim olduklarý milletlerden vergi, baç ve mahsul aldýklarý gibi kelime de almýþlardýr. Medeniyetler arasý iliþkileri düþündüðümüzde bu kaçýnýlmazdýr. Fakat Türkler bu ecnebi kelimeleri kendi kültür ve medeniyet potalarýnda eritmeyi bilmiþlerdir.

Nihat Sami Banarlý Öztürkçeyle ve Öztürkçecilerle mücadele etmiþtir.

Bir zamanlar Öztürkçecilerin dilimize ýsrarla sokmak istediði kelimelerin çoðunun Çince, Moðolca, Soðdca ve Yunanca olduðu görülür. Peki, Banarlý onlara niçin karþý çýkmýþtýr? Banarlý’ya göre Öztürkçecilerin yaptýðý en büyük yanlýþ bunu doðal akýþý içinde deðil, zorlamayla yapmýþ olmalarýdýr. Onlarýn yaptýðý kelime alýþveriþi deðil, dilde var olan kelimeleri kapý dýþarý edip onlarýn yerine yeni kelimeler empoze etmektir. Bu da dilin doðal akýþýný bozmuþtur. Kelimelere kendi anlamlarý dýþýnda siyasî misyonlar yüklenmiþ, Türkçe siyasete alet edilmiþtir. Bu da toplumda ayrýþmalara ve kamplaþmalara neden olmuþtur.

Banarlý’ya göre dilde kelime alýþveriþi ve tabiî etkileþim kaçýnýlmazdýr. Zira dünyada öz dil yoktur. Bazý cahil kesimlerin öz dil olduðunu iddia ettikleri Latincenin bile yarýsý Yunan dilinden alýnan kelimelerle doludur. Latinceye binlerce kelime veren Yunanca da Makedonya, Anadolu, Suriye ve Mezopotamya dillerinden çok sayýda kelime almýþtýr. Ýslâm’la tanýþmamýzdan sonra Türkçeye binlerce kelime veren Arapçaya gelince, bu dilin de baþta Ýbranice olmak üzere; Yunanca, Latince, Sanskritçe ve Farsçadan kelime aldýðý görülür.

            Banarlý’nýn dilde muarýz olduðu konulardan biri de ne idüðü belirsiz uydurma kelimelerdir. Ona göre Türkçede karþýlýðý olmayan bir kavram için yeni bir kelime oluþturma ihtiyacý duyuluyorsa bu, bir kiþinin dayatmasýyla deðil, ortak aklýn, yani halkýn kararýyla olmalýdýr. Bunun da yollarý üç aþaðý beþ yukarý bellidir. Kelime ihtiyacý karþýlanýrken ya mevcut köklere uygun ekler getirilir, ya da kelimeler bir araya getirilerek birleþik kelimeler yapýlýr. Fakat hilkat garibesi ekler ve kökler uydurulmaz. “Ben yaptým oldu” denilemez. Nasýl ki vaktinde doðmayan cenin düþük olursa, kaidesiz oluþturulan kelime de öyle düþük olur.

            Banarlý, Osmanlý dilini ve medeniyetini içselleþtirmiþ bir münevverdi.

            Banarlý, Osmanlý dilini ve medeniyetini içselleþtirmiþ bir münevverdi. Bugünlerde Osmanlýca diye tabir edilen Osmanlý Türkçesinin aslýnda Türkçeden ayrý bir dil olmadýðý görüþündedir. Bu dili Türkçe dýþýnda bir dil olarak göstermek için bu ifade yaygýnlaþtýrýlmýþ. Nihat Sami Bey, baþta Arapça ve Farsça olmak üzere; Yunanca, Latince, Ýtalyanca, Sýrpça,  hatta Ermenice kelimelerle zenginleþtirilen bu dilin her Türk aydýný tarafýndan özgün alfabesiyle öðrenilmesinin ve yaþatýlmasýnýn millî bir vazife olduðunu söylemektedir.

            Banarlý’ya göre dili gramerci bir bakýþ açýsýyla inceleyip gramer kurallarýna uymayan kelimeleri dýþlamak ve dilden atmaya kalkmak bir çeþit soykýrýmdýr. Biz yabancý dillerden aldýðýmýz kelimeleri dilimizin ses yapýsýna uydurarak onlara yeni bir þekil vermiþiz. Yani aldýðýmýz dildeki hâliyle kullanmamýþýz. Bu kelimeler artýk bizim bir parçamýz olmuþtur. “insan, meydan, beyaz, dünya, Ýstanbul, Üsküdar” kelimelerini “Büyük Ünlü Uyumuna uymuyor” diye Türkçe saymamak ve onlara mesafeli durmak baðnaz bir dil milliyetçisinin yapacaðý iþlerdir.  Bizler Acem’in “came-þuy”unu alýp “çamaþýr”, “kûþe”sini alýp “köþe” “gul”unu alýp “gül”, “bad-ý heva”sýný alýp “bedava”, “badincan”ýný alýp “patlýcan”, “nerdüban”ýný alýp “merdiven”, “çar-çube”sini alýp “çerçeve”   yapmýþýz. Arapçadaki, “sahih”i “sahi”, “sahlab”ý “sâlep”, “minara”yý “minare” diye dilimize katmýþýz. “mekatib” yerine “mektepler” demiþiz. Bizanslýlardan aldýðýmýz Aya-Nikola’ya “Ýnegöl” demiþiz. Fena mý?

Nihat Sami Bey, akil bir insan olarak dilde, dinde, kültürde ve medeniyette bugün geldiðimiz menfi noktayla ilgili olarak þu isabetli teþhiste bulunuyor. “Düþmanlarýmýzýn bizden çalýp koparmak istedikleri üç týlsým vardýr: Birincisi; milleti birbirine baðlayan tek ve güzel bir dil. Ýkincisi; Türk milletini tam bin yýl dünyanýn en ahlâklý, en medenî ve en büyük kuvveti hâline getiren Türk Müslümanlýðý. Üçüncüsü ise Türk çocuklarý için daima büyük þeref ve güven kaynaðý olan millî tarih ve ecdat sevgisi. Dikkat edersek açýkça görülüyor ki elimizden gidenler hep bunlardýr. Bugün artýk birbirimizin dilini bilmiyor, deðerini anlamýyor, inanýþýný küçümsüyor ve birçoklarýmýz kendi tarihimize küfürler savurarak yetiþiyoruz.”

Derdimizi teþhis eden Banarlý, tedavi yolunu da göstermiþtir.

Milletini seven münevver insanlar teþhiste bulunup geri çekilmezler; çözüm yollarýna da kafa yorarlar. Derdimizi teþhis eden Banarlý, tedavi yolunu da bakýn nasýl gösteriyor: “Türkçeyi sevmek ve anlatmak için önce Türk milletini sevmek, milletimizin bir tarih boyunca emek verip yarattýðý her millî eseri sevmek ve anlamak lâzýmdýr. Bunun için milletimizin tarihte ve coðrafyada kurduðu medeniyetlerin karakterini bilmek ve Türk dilinin Türk medenî karakterine aykýrý olduðunu ve olabileceðini sanacak kadar büyük ilim hatalarýna düþmemek icap eder. Ancak böyle bir görüþ zaviyesinden bakabilmek þartýyladýr ki mukayeseli diller metoduyla çalýþýlarak Türkçenin önce Asya dilleri, sonra dünya dilleri arasýndaki yeri, deðeri ve millî karakteri güneþte ýþýldamýþ gibi parlak ve doðru görünür.”

“Þu fâni dünya saadetleri içinde hiçbir þey aziz Türk çocuklarýna Türk dilini öðretmek kadar güzel hizmet deðildir.” diyen Banarlý’ya göre Türkçe bir imparatorluk dilidir. Bu dil hepimizin ortak zenginliðidir. Bu dili öðretmek sadece okullarýn ve öðretmenlerin görevi deðildir. Dil evvelâ ailede öðrenilir. Bu hususta anne babalara büyük görevler düþmektedir.

Nihat Sami Banarlý’nýn kültür ve edebiyatýmýza yaptýðý hizmetler saymakla bitmez. Onun, ölümünden sonra kültür hayatýmýzda býraktýðý boþluk hâlâ doldurulamamýþtýr. Onun bize býraktýðý kýymetli eserleri gençlerimizle buluþturarak yozlaþmanýn önüne geçmeliyiz.

Ömrünü bu millete millî þuur kazandýrmaya yönelik hizmetlerle geçiren Banarlý, 14 Aðustos 1974’te aramýzdan ayrýlmýþtýr. Kabri Aþiyan Mezarlýðý’ndadýr. Ruhu þad olsun.