Herkesin her şeyi herkesten çok daha iyi bildiği (!) canım ülkemde, pek çok insanın diline sakız ettiği bir husus da Çanakkale Savaşında hiç biri sağ kalmamacasına hepsi şehit düşen(!) 57. Alay meselesidir.
Peki Çanakkale’de pek çok alayımız ağır kayıp verdikleri halde 57. Alayın ayrıcalığı nedir ki sanki başka hiç bir askeri birlik kayıp vermemiş de sadece 57. Alay kayıp vermiş gibi bir hava yaratılır?
Hemen izah edeyim efendim.
Her şeyi herkesten çok daha iyi bilen bizim mahalle kahvehanelerinden diplomalı ulemamıza göre 57. Alayın tamamı Mustafa Kemal yüzünden şehit olmuştur. Ayrıcalığının sebebi de budur.
Evet... Mustafa Kemal, karşıdan gelen büyük ve çok güçlü bir İngiliz ordusunu görünce 57. Alaya ‘’ Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum.’’ Dedikten sonra içinden de ‘’ Ulan tohumunuza para mı verdim? Ölün işte.’’ Diyerek bu alayı düşmanın üzerine sürmüş, düşman da saf saf üzerine gelen bu alayı keklik gibi avlayarak tamamını öldürmüş ama bu müthiş kıyağının karşılığı olarak Mustafa Kemal’e dokunmamış (!) Yani alayın tamamı ölmüş ama Mustafa Kemal ölmemiş.
Savaşlarda, savaşı sevk ve idare eden komutanların tamamı asılardır savaş meydanlarında öldükleri halde Mustafa Kemal nasıl olmuş da sağ kalmış?
Soruyor bu her b.ku herkesten daha iyi bilen kahvehane ulemaları: ‘’ 57. Alayın tamamı şehit oldu da Mustafa Kemal niçin ölmedi’’
Tabii ki bu kazlara ‘’ İstanbul’u Feth eden orduda binlerce nefer şehit olduğu halde niçin onları düşman üzerine sevk eden Fatih Sultan Mehmet’in burnu bile kanamadı?’’ Diye sormak abestir.
‘’Ordusunun başında bir çok sefere çıkan, hatta son nefesini Zigetvar seferi sırasında otağında veren Kanuni Sultan Süleyman, bunca savaşın bizzat içinde olduğu halde ve on binlerce askeri şehit olurken, kendisi niçin ölmemiş?’’ Diye sorsanız, soru jetonunun hazneye düşmesi için senelerce beklemeniz gerekir. Ama yine de işte bunlardır size tarih dersi vermeye çalışanlar.
Peki Mustafa Kemal’in ‘’ Ben Size Taarruzu değil Ölmeyi emrediyorum.’’ dediği yalan mı? Bu emre uyan 57. Alayın tamamen şehit olduğu yalan mı.
Mustafa Kemal’in böyle bir emir verdiği doğrudur. Zaten bunu bizzat kendisi söylüyor anılarında.
Peki 57. Alayın tamamen şehit olması?
Çok kayıplar verdiği doğrudur ama tamamı şehit oldu diye bir şey yok.
Şimdi bu meseleyi daha iyi anlamak için işe en başından başlayalım.
Çanakkale Savaşları başladığında Tekirdağ’da 19. Tümen diye bir ihtiyat tümeni kurulup bu tümen Yarbay Mustafa Kemal’in komutasına verildi mi? Evet.
İşte bu tümende var olan alaylardan biri de Binbaşı Hüseyin Avni Bey’in komutası altındaki 57. Alaydı.
Çanakkale’yi denizden geçemeyeceğini anlayan düşman, kara harekatı başlatıp Conkbayırı’na saldırınca karşısında ilk olarak 19. Tümene bağlı 27. Alay ve komutanı Şefik Bey’i ( Aker ) buldu. Lakin tabii ki 27. Alayın düşmanı durdurması mümkün değildi.
Bunun üzerine Mustafa Kemal, 57. Alayı ve Komutanı Hüseyin Avni Bey’i de acil olarak Conkbayırı’na gönderdi. ‘’ Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum.’’ Emrini de işte bu sırada verdi.
Mustafa Kemal’in -her hangi bir üstünden emir beklemeden kendi inisiyatifini kullanarak- emrindeki ihtiyat kuvvetlerini savaşın en şiddetli geçen mevkiine sevk etmesi sonucunda düşmanın ilerleyişi durduruldu. Lakin 19. Tümenin alayları çok zayiat verdiler. En fazla zayiatı ise 57. Alay verdi.
Ama 57. Alay’ın tamamı şehit olmadı. Dahası 57. Alay Komutanı Hüseyin Avni Bey bu ilk çıkartma harekatı esnasında yani 25 Nisan 1915’de şehit düşmedi.
Peki 57. Alayın kaybı ne kadardı?
49 subay ve 3.638 erden müteşekkil olan 57. Alay bu ilk çıkarma ve daha sonra katıldığı savaşlarda (Çanakkale cephesinde) -Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı Arşiv belgelerine göre- toplam 1731 şehit vermişti. Bu arada 545 de kayıp vardı ki bu kayıpların cepheden kaçanlar mı yoksa cesetleri bulunamayanlar mı olduğu bilinmiyor. Yani 57. Alayın - bir tek asker ve subay sağ kalmamacasına- şehit düşmesi diye bir şey söz konusu değildi. Başarılı hizmetinden dolayı rütbesi Yarbaylığa yükseltilen Hüseyin Avni Bey ise 13. Ağustos 1915’de II. Anzak çıkartma harekatı esnasında düşman tarafından atılan bir obüs mermisinin çadırına isabet etmesi sonucu şehit düşmüştü.
Evet... işin acayip tarafı madenlerimizde grizu patlaması sebebiyle ölen insanlar için ‘’ Bu işin fıtratında ölüm var ‘’ Diyen vatandaşların ‘’57. Alayın tamamı şehit oldu.’’ Derken savaşta şehit olmanın askerlik mesleğinin fıtratında olduğunu unutmalarıdır.
Hüseyin Avni Bey’in şehit olmasından sonra 57. Alaya önce Binbaşı Murat Bey daha sonra da Binbaşı Ali Haydar Bey komuta etti. Yani yok olmadı bu alay. Buharlaşmadı. Varlığını devam ettirdi Çanakkale Savaşları boyunca.
9 Ocak 1916’da Çanakkale’de artık tek bir düşman askeri kalmadığı halde 57. Alay 19 Ocak 1916’ya kadar Çanakkale’de kaldı ve ancak bu tarihte Çanakkale’den ayrıldı.
25 Nisan 1916’da 57. Alay sancağına bizzat Padişah V.Mehmed Reşat tarafından altın, gümüş harp ve imtiyaz madalyaları takıldı.
Çanakkale Savaşlarından sonra 57. Alay önce Galiçya cephesine gönderildi ardından da Filistin Cephesine...
Çanakkale Savaşında tamamı şehit olmayan 57. Alay, Filistin Cephesindeki Nablus Savaşında neredeyse üçte ikisi şehit düştükten sonra sağ kalanlar 23 Eylül 1918’de tamamen İngilizlere esir düştü.
I. Dünya Savaşının sona ermesi üzerine serbest kalan 57. Alay er ve subayları 1918-1922 Yılları arasında süren Kurtuluş Savaşımızda da üstün hizmetlerine devam ettiler.
57. Alayın sancağı bazılarının iddia ettiği gibi Avustralya’nın Melbourne şehrinde sergilenmiyor. Bu sancak Nablus savaşından sonra kaybolmuş. ( Büyük ihtimalle İngilizler tarafından imha edildiği düşünülüyor.)
(
Tamamı Şehit Düşen Değil Tamamı Esir Edilen 57. Alay. başlıklı yazı
Sami Biber tarafından
19.08.2023 tarihinde sitemize eklenmiştir. Sitemizde yayınlanan eserlerin hukuki sorumluluğu , kullanılan materyaller ve yazının içeriği yazarlarına aittir.İzin alınmadan kaynak gösterilse bile sayfamızdaki eserler başka yerde yayınlanamaz. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. )
Okuduğunuz Yazının Site Kurallarını İhlal Ettiğini Düşünüyorsanız, Site Yönetimine Bildirmek İçin Tıklayınız.
