��D��NLERDE �SRAF YASAKTIR�� KANUNU ( MEN-� �SRAFAT KANUNU )

TBMM 23 Nisan 1920 de a��ld�ktan sonra tabii ki �lke yarar�na olan kanunlar� da bir bir ��karmaya ba�lam��t�. ��te bu kanunlardan biri de 25 Kas�m 1920 de yani TBMM nin a��l��ndan yedi ay sonra ��kar�lm�� olan ��MEN-� �SRAFAT KANUNU�� di.

Men-i �srafat asl�nda ��Savurganl��n yasaklanmas�� anlam�na gelir. O bak�mdan da genel olarak tasarruf tedbirleri oldu�u d��n�lebilir ama �yle de�ildir. ��nk� bu kanun �zel olarak d��nlerde ve d��n ile ilgili di�er adetlerde ( Ni�an, s�z, k�na, s�nnet d��n�, �e�itli sebeplerle yap�lan e�lenceler, yemekli davetler vb..) yap�lan a��r� israf� �nlemeye y�neliktir.

1920 Y�l� bilindi�i gibi T�rkiye�nin bir �l�m kal�m m�cadelesi i�in canla ba�la haz�rl�klar yapt�� bir d�nemdir. Bu y�lda hen�z Bat� Cephesinde Yunanl�larla sava� ba�lamam�� olsa da G�neyde Frans�z ve Ermenilerle, Do�uda ise Ermenilerle k�yas�ya bir m�cadele yap�lmakta, bu arada ��kan daha pek �ok i� isyanla m�cadele edilmektedir.

��te b�yle bir ortamda 25 Kas�m 1920 de TBMM, 102. ��timas�n�n ( Birle�im ) Birinci celsesini ( oturum ) Ba�lat�r. Meclis Genel Kurulu�nda Trabzon Mebusu H�srev Bey�in takriri (�nergesi) ve Karesi (Bal�kesir) Mebusu Hasan Basri Bey ve arkada�lar�n�n �nergeyle ayn� konulu �Teklifi kanunisi (Kanun teklifi) ile ilgili g�r��melerin son g�n�... Teklif kabul edilirse, 7 ay i�inde TBMM�de yasala�an 55. Kanun olacak; ad� �D��nlerde men�i israfat� yani d��nlerde israf�n yasaklanmas�...

H�srev Bey �nergesinin gerek�esini aylar �nce TBMM k�rs�s�nde ��yle dile getirmi�ti:

�...K�yl�m�z d��n y�z�nden pek peri�an oluyor. Saadet oca��, diye kurulan aile d��n israf� y�z�nden bor� i�inde kal�yor. K�yl�ler h�k�metten bu israf�n �n�ne ge�ecek �nlemler bekliyor. Mesela: K�na gecesi, i�kili �alg�l� davetler, cihaz( �eyiz) asmak, te�hir etmek, d��n boh�alar�, hediye takdimi, cihaz tedariki i�in mal ve m�lk satmak, araba alaylar� gibi masraflar�n meni, fukaran�n rencide olmamas� i�in hali olanlara bile m�saade edilmemesi, nikah�n bir zaruriyeti mihrin, kar��s�nda erke�in e�ini bo�ayamayacak kadar y�ksek, fahi� olmas�na �eran (�eriat bak�m�ndan) mesa� (cevaz) verilmemesi i�in icab�na tevess�l olunmas�n� teklif ederim.

O g�n Genel kurula ilgi b�y�k, ��nk� kanun teklifinin tart��mal� �3. Madde�si oylanacak; �slam Hukuku�nun evlilikle ilgili en �nemli uygulamalar�ndan �Mihri Muaccel� maddeyle s�n�rland�r�lmak isteniyor. Madde �u: �Mihri muaccel (evlilik akdi �ncesinde erke�in kad�na vermesi gereken bedel) be� bin kuru�u tecav�z etmeyecektir.� Yani, mihir bedeli be� bin kuru�u ge�emez.

Teklifi destekleyenlerden Siirt Mebusu Sabri Bey diyor ki:

�� Evlilik �ncesi verilmesi gereken mihrin bedelini s�n�rlayal�m, erke�in �l�m� halinde varislerinin, bo�anma halide ise bizzat kendisinin kad�na vermesi gereken bedele (mihri m�eccel) ise kar��mayal�m.�

Karesi Mebusu Vehbi bey ise aleyhte s�z al�p ��yle diyor:

�...Mihir meselesi, zev� ile zevce aras�nda kalacak bir keyfiyet. Gerek mihri m�eccel olsun ve gerek mihri muaccel olsun, bunlar evin i�inde kalacak masraflard�r, zaruridir. Bu madde l�zumsuzdur

Maddeyi savunanlardan Ay�ntab ( Gaziantep ) Mebusu Lami Efendi de konu�uyor:

��Kanunun ruhu bu maddede... Filan e�raf falan e�rafa k�z�n� be� y�z k�rm�z� liraya vermi�, diye tefah�r� (�v�nme) mucip olur. Fakir ise �� y�z kuru� veremez. Bu suretle tenas�l (�reme) gitgide tenakus (azalma) ediyor... Maddenin kabul�n� teklif ediyorum��

Bolu Mebusu Tunal� Hilmi de destekliyor teklifi ve oda ��yle diyor:

��Bir�ok yerlerde y�ksek nikahlar k�y�lmak adet ve team�l� var. Zavall� delikanl�lar�m�z ve zavall� k�zlar�m�z evlenemiyor...�

Sonu�ta tart��lan 3. Madde reddediliyor( Yani mehir konusu kanunla�t�r�lm�yor ), di�er maddeler kabul ediliyor ve ��yle bir kanun ��k�yor ortaya

D��NLERDE MEN-� �SRAFAT KANUNU

Kanun no: 55

B�R�NC� MADDE � D��nlerde alel�tlak cihaz te�hiri( al��lageldi�i �zere �eyiz te�hiri), cihaz�n( �eyizin) a��ktan nakli, erkek taraf�ndan iki kattan fazla elbise ihdas�, d��n g�nlerine m�nhas�r olmak �zere bir g�nden ziyade �alg� �ald�r�lmas� ve ziyafet verilmesi, ni�an, �evre merasimi ile a��rl�k ve hedaya( hediye ) itas� ve k��ek oynat�lmas� gibi israfat memnudur.( Yasakt�r. )

�K�NC� MADDE � Her livan�n( �l ve il�e aras� bir te�kilat ) mecalisi umumiyesi ( Genelmeclisi ) i�bu kanun ile kavanini saire ( di�er kanunlar) ahk�m�na mugayir( h�k�mlerine ayk�r�) olmamak �artiyle mahall� ve idar� talimatnameler tanzimine ve gerek ona m�stenit tedabirin( �nlemlerin ) H�k�met marifetiyle tatbikini takibe mecburdur.

��NC� MADDE � ��bu mevat ve talimatnameler hil�f�nda hareket edenler mahall� belediyelerine ait olmak �zere elliden y�z liraya kadar cezayi nakd� ita( Nakit ceza �deme) veya bir aydan alt� aya kadar hapis ile m�cazat olunurlar. ( Cezaland�r�l�rlar)

D�RD�NC� MADDE � ��bu mevaddan m�tevellit mesail (�� bu maddelerden do�an meseleler) sulh mahkemelerinde r�yet olunur.( G�r�l�r ) Bu baptaki h�k�mler kat� ve l�zim�linfazd�r. ( Bu konudaki h�k�mler kesin ve infaz� gerekli h�k�mlerdir.)

BE��NC� MADDE � Hitan cemiyetleri i�in masraf ihtiyariyle d��n yapmak memnudur. (S�nnet t�renleri i�in masraf harcanarak d��n yapmak yasakt�r. )

ALTINCI MADDE � ��bu kanun ile menedilen e�ya m�sadere ve mahall� belediyeleri nam�na bilm�zayede f�ruht ve irat kaydedilir. ( Bu kanunla yasaklanm�� olan e�yaya el konulur ve belediyeler ad�na bu e�yalar b�t�eye gelir olarak kaydedilir.)

YED�NC� MADDE � ��bu kanun tarihi ne�rinden itibaren mer'idir.( Kanun, yay�n tarihinden itibaren ge�erlidir.)

SEK�Z�NC� MADDE � ��bu kanunun icrayi ahk�m�na B�y�k Millet Meclisi Dahiliye ve Adliye vekilleri memurdur. ( Bu kanun h�k�mlerinin icra edilmesine B�y�k Millet Meclisi, ��i�leri ve Adalet bakanl�klar� memurdur.)

Bu kanun 1966 Y�l�na kadar y�r�rl�kte kald�. Zaman�n CHP H�kumeti bu kanunun anayasan�n ilgili maddelerine ayk�r�l��n� gerek�e g�stererek iptali yolundaki iste�i Anayasa mahkemesince de uygun g�r�ld� ve 20 Eyl�l 1966 Tarihinde Men-i �srafat Kanunu y�r�rl�kten kald�r�ld�.

Peki y�r�rl�kte oldu�u y�llarda uygulanabildi mi?

Kurtulu� Sava�� y�llar�nda mutlaka uygulanm��t�r ama sonras� i�in hi� sanm�yorum. En az�ndan Rahmetli Dedem ve Rahmetli Babam bu kanunu fena halde deldiler.

1926 Y�l�nda d�nyaya gelmi� olan babam, 13- on d�rt ya��ndayken( Takriben 1939-1940 Y�l�nda ) rahmetli dedem taraf�ndan 40 Ya�lar�nda bir kad�nla evlendirilmek istenir. K�z�n babas� a�a, benim dedem de Kars- Ka��zman��n en zengin a�alar�ndan.( A�iret kafas� i�te...) Dolay�s�yla k�z�n boynunu, kollar�n� alt�nla donat�rlar. Rahmetli babam ise m�stakbel zevcesiyle asla evlenmek istemedi�i i�in k�z� kand�r�r, alt�nlar�n�n �nemli bir b�l�m�n� al�p d��n g�n� Ka��zman�dan ka�ar. O alt�nlarla da askere gidene kadar Kayseri ve Adana�da hayat�n� s�rd�r�r. Yani Men-i �srafat Kanunu e�er uygulanabilmi� olsayd� babam Ka��zman'dan ka�amaz, mecburen kendisinden 26 ya� b�y�k bir hatunla evlenmek zorunda kal�rd�...

Sonu� itibariyle pek de bilmedi�imiz ama 1966 y�l�na kadar hayat�m�zda olan bir kanunumuz varm�� bir zamanlar. Bence o kanun derhal tekrar y�r�rl��e girmeli ve mutlaka uygulanmal�. Ne dersiniz?

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( ��d��nlerde �sraf Yasakt�r�� Kanunu ( Men-i �srafat Kanunu ) ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 24.04.2019 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

��d��nlerde �sraf Yasakt�r�� Kanunu ( Men-i �srafat Kanunu )

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu