OSMANLI TOPLUMUNDA BAYRAMLAR VE �ZEL G�NLER�3. B�L�M: ERMEN�LER�N BAYRAMLARI-�ZEL G�NLER�

Bu b�l�mde Ermenilerin kutlad�klar� bayramlar� ve �zel g�nleri tan�tmadan �nce ge�en b�l�mde yazmay� unuttu�u bir hususu belirteyim: Konumuz her ne kadar Osmanl� Toplumunda Bayramlar ve �zel G�nler ise de bu bayram ve �zel g�nlerin neredeyse hepsi g�n�m�z T�rkiye Cumhuriyetinde de vard�r ancak g�n�m�zde Rum- Ermeni- Yahudi ve di�er az�nl�klar olduk�a azalm�� oldu�undan pek dikkat �ekmez.

************

�imdi gelelim Ermenilerin kutlad�klar� bayramlar ve �zel g�nlere:

1- AVAK �APAT: Ermeniler i�in en kutsal g�nlerden biridir. Avak �apat asl�nda �� B�y�k Hafta�� anlam�na gelir. Ger�ekten de bir hafta s�rer bu etkinlikler.

Avak �apat Nisan ay� i�inde bir Pazartesi g�n�nden ba�lar. Hz. �sa�n�n �arm�ha gerili�i ile ilgili surecin bir par�as� an�l�r. Per�embe g�n� Hz. �sa�n�n son ak�am yeme�inin oldu�u g�nd�r. Ayn� g�n ak�am�st� kilisede ruhaniler k��k �ocuklar�n ayaklar�n� y�karlar. ��nk� Hz. �sa da sevgisinin sembol� olarak son g�n�nde havarilerinin ayaklar�n� y�kam��t�r. Yine Per�embe g�n� Hz. �sa�n�n Romal� yetkililer ve Yahudiler taraf�ndan tutuklanmas�n�n an�s�na gece yar�s�na kadar ayin yap�l�r. O ak�am bol sirkeli ye�il mercimek yenir. Ye�il mercimek Meryem Anam�z�n g�z ya�lar�n� sirke ise Hz. �sa�n�n �ekti�i �ileleri temsil etmektedir. Cuma g�n� sabah� Hz. �sa�n�n �arm�ha gerilmesi ve insanlar�n g�nahlar� i�in �lmesi ad�na ak�am �st� ise kaya mezarl��a g�m�lmesi an�s�na ayinler d�zenlenir.

2- D�YARNINTARA�: Eski Ahitte '�lk do�an her erkek �ocuk Rabb�e adanm�� say�lacak' denir. Hazreti �sa da buna uygun, olarak s�nnet edilir ve k�rk�nda Kud�s'teki tap�na�a g�t�r�l�r. Ermeniler, �sa Mesih'in do�umunun 40. g�n�n� ve tap�na�a sunulu�unu 14 �ubat'ta kutlar. Yortu arifesinde, g�nbat�m�nda, kilisedeki kutsal sofra �zerindeki mumdan al�nan ��k, ellerinde mum tutan halka da��t�l�r. Bu ��n t�m uluslara y�nelik oldu�unu vurgulamak i�in do�u, bat�, kuzey ve g�neye d�n�lerek kutsama yap�l�r. Halk kilisede yakt�� mumu s�nd�rmeden g�t�r�r ve evindeki mumu onunla yakar. Bu, o ailenin 'Tanr� Isa' taraf�ndan ayd�nlat�ld��n� ifade eder.

Diyarn�ntara� halk aras�nda 'ate� gecesi' olarak da bilinir. Bu g�n�n H�ristiyanl�k �ncesinde bir t�r H�drellez olarak kutland�� s�ylenir.

14 �ubat g�n� kutlanan bir bayramd�r. Bu bayramda Ermeniler ayr�ca T�rkiye�deki Ermeni cemaatinin ikinci kurucusu kabul ettikleri Bitlis�li partik 9. Hovhannes Golod�u da anarlar.

3- DZA�GAZART: Avak �apat�tan hemen �nce kutlanan bir bayramd�r. Rumlar�n Vayion bayram�n�n ayn�s�d�r. Bu g�nde H�ristiyan Ermeniler Hz. �sa�n�n Kud�s�e girerken zeytin ve mersin dallar� ile kar��lan��n� kiliselerini �i�eklerle s�slemek suretiyle kutlarlar.

4- DZUMUNT: Ermenilerin 6 Ocak g�n� Hz. �sa�n�n vaftiziyle birlikte kutlad�klar� Noel Bayram�d�r. bu tarihte evleri ziyaret eden �ocuklara hediyeler verirler. Ailecek yenilen ak�am yeme�inde ana yemek mutlaka bal�k olur.

5- GA�ANT � GA�AN BAYRAMI: 1 Ocak g�n� kutlan�r. Bu bayram olduk�a ilgin�tir. Neden ilgin�tir diyecek olursan�z hemen bir hat�ram� nakledeyim.

Batman�da ��retmenlik yapt��m y�llarda bir y�lba�� gecesi kap�m �al�nd�. Bakt�m kar��mda okulumuz hizmetlisi �mer Abi�nin k��k o�lu. Noel baba k�l��na girmi� elinde bir naylon torba para- �eker- �erez vesaire topluyor. �ok �a��rm��t�m. �mer abi be� vakit namaz�nda niyaz�nda asla b�l�c� bir taraf�n� g�rmedi�im g�zel bir insand�. Bir K�rt idi. B�ylesine dindar bir insan�n Noeli kutluyor olmas� acayibime gitmi�ti. Sonralar� ��rendim ki K�rtlerin �nemli bir k�sm� y�lba��n� kutluyorlard�. Evet �� Biz �afiyiz bize kurban kesmek ne farz ne vaciptir�� Diyerek Kurban bayram�nda kurban kesmeyen bu insanlar y�lba�� gelince baya�� baya�� bayram havas�nda kutluyorlard�. Sonradan ��rendim ki y�lba��n� Ga�an ad� ile kutlarlarm��. ( G�n�m�zde Tunceli, Erzincan, Bing�l, Mu�, Sivas, Varto, Elaz�� y�relerinde Alevi K�rman�lar taraf�ndan da kutlan�yor bu bayram. )

Peki Ermenilerle ilgisi ne?

Ermeniler de 1 Ocak g�n�n� Ga�ant Bayram� ad� alt�nda kutluyorlar ve o g�n Y�lba�� sofras�nda ana yemek hindidir. Ertesi g�n� d�kkanlar a��l�r ve bereket getirmesi i�ine nar tanecikleri serpilir.

6- HAMPARTSUM: Hz. �sa�n�n g��e y�kseli�inin kutland�� bir bayram olup Ermeniler o g�n sofralar�nda mutlaka marul bulundururlar. ( Surp Zadig denilen Paskalya�dan k�rk g�n sonra kutlan�r.)

Ge�mi�te Vicag (niyet) ya da Can G�l�m adlar�yla bilinip y�resel yemeklerle kar��lan�rken, g�n�m�z �stanbul�unda, zeytinya��yla pi�mi� enginar yeme�iyle, Surp P�rgi� Ermeni Hastanesi�nin �at�s� alt�nda kutlanmaktad�r.

7- KHACVERAST- KUTSAL HA� YORTUSU : H�ristiyanlar, Hz.�sa�n�n, ��ard�mdan gelmek isteyen, kendini inkar etsin, her g�n ha��n� y�klenip beni izlesin�� (Luka 9:23) s�z�n� kaynak g�stererek ha�a sayg� g�sterir. Buna ba�l� olarak H�ristiyanlar ha� ta��r. Ha�la ilgili �Ha��n Bulunu�u Bayram��, �Ha��n Suya At�lmas� Bayram��, �Kutsal Ha� G�n�� ad�yla bilinen bir�ok kutlama vard�r. Hz. �sa�n�n �arm�ha gerildi�i a�a�lar�n, tahminen 326�da, Konstantin d�neminde bulundu�u ileri s�r�lm��, bu olay�n an�s�na �Ha� Yortusu Bayram�� ba�lat�lm��t�r.

Rumlar�n sudan ha� ��karma t�renlerine mukabil Ermeniler de Kilisede ��leden sonra yap�lan t�rende ha��, fesle�en �i�ekleri ile s�sler ve dualar ederler.

8- PUN PAREGENTAN: Bu bayram da Rumlar�n Apokries Bayram�na benzer. Ermenilerin g�nde bir ��n yemek yiyerek ( et ve hayvansal yiyecekler hari� ) 50 g�n tuttuklar� bir oru�tur.

9- SURP ASDVADZADZ�N YORTUSU: Ermeni k�lt�r�nde �z�m�n ayr� bir yeri var. Pagan d�nemlerden beri bereketi simgeleyen �z�m kutsama t�renleri, H�ristiyanl�k d�neminde de �ekil de�i�tirerek Meryem Ana g�n�ne ba�lanm��, bir kilise yortusuna d�n��m��. Meryem Ana Yortusu, veya Ermenice Surp Asdvadzadzin, �z�m Bayram� olarak da biliniyor. 15 A�ustos g�n� ya da 15 A�ustos�a yak�n olan Pazar g�n�nde kutlan�r.

Bu yortuda Ermeni inanc�na g�re Hz. Meryem�in tanr� huzuruna al�nmas� kutlanmaktad�r.

�z�me verilen �nem ve de�er dolay�s�yla Pun Paregentan g�n�nden Surp Asdvadzadzin Yortusuna kadar ge�en s�rede �z�m yenmez. Surp Asdvadzin Yortusu ba�lay�nca ise k�tl�ktan ��km�� gibi �z�m yenir ve y�ksek yerlerde ate�ler yak�l�r.

NOT: Bug�n T�rkiye'mizde ad� ��Surp Asdvadzadzin�� olan pek �ok kilise oldu�u gibi Ermeni Patrikhanesi de Kumkap�-Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi i�inde faaliyet g�sterir.

10- SURP ZAD��: Ermenilerin Paskalya Bayram�d�r. Rumlar�nkinden farkl� bir taraf� yoktur.

11- TARKMAN�ATS: 404 y�l�nda Ermeni yaz�s�n� ke�feden ve �ncil�in Ermeniceye �evrilmesine katk�da bulunan Sahag Bartev ve Mesrob Ma�totz ad�ndaki 2 din adam�n�n an�s�na yap�lan t�renlerdir.

12- VARTANANTS: Ermeniler taraf�ndan �ubat ay�nda kutlanan bir bayramd�r. 451 y�l�nda ate�e tapan �ranl�lar�la (Sasaniler), H�ristiyanl�� se�en Ermeniler aras�nda yap�lan ve 35 sene s�ren sava��n an�s�na kutlan�r.

13- VARTAVAR BAYRAMI: Asl�nda H�ristiyanl�ktan �nce de kutlanan bir bayramd�. H�ristiyanl�ktan �nceki d�nemlerde Nuh tufan�ndan sonra ya�an bereketli ya�murlarla tabiat�n yeniden canlanmas� kutlan�rken H�ristiyanl�kla birlikte �sa Mesih�in suret de�i�tirmesi yortusuyla birle�tirilerek kutlanmaya ba�lanm��t�r. Bu bayramda Ermeniler birbirlerini �slatarak ne�eli bir g�n ge�irirler.

Her y�l Haziran ve A�ustos Aylar� aras�nda kutlanan bu g�n 2020 y�l�nda korona vir�s sebebiyle t�m ibadethaneler kapal� oldu�u halde h�kumet taraf�ndan yasak o g�ne mahsus kald�r�larak kutlanm��t�r.

G�n�m�zde bu bayram Ermenistan�da ve �lkemizde Hem�in�de olduk�a �nemli bayramlardan biri olarak halen kutlanmaktad�r

*************

Yahudilerin bayramlar�yla devam edece�iz.

Sitedeki

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

Yazar�n

�nceki Yaz�s� Sonraki Yaz�s�

( Osmanl� Toplumunda Bayramlar Ve �zel G�nler�3. B�l�m: Ermenilerin Bayramlar� ba�l�kl� yaz� Sami Biber taraf�ndan 3.12.2021 tarihinde sitemize eklenmi�tir. Sitemizde yay�nlanan eserlerin hukuki sorumlulu�u , kullan�lan materyaller ve yaz�n�n i�eri�i yazarlar�na aittir.�zin al�nmadan kaynak g�sterilse bile sayfam�zdaki eserler ba�ka yerde yay�nlanamaz. Eserlerin izin al�nmadan kopyalanmas� ve kullan�lmas� 5846 say�l� Fikir ve Sanat Eserleri Yasas�na g�re su�tur. )
Okudu�unuz Yaz�n�n Site Kurallar�n� �hlal Etti�ini D��n�yorsan�z, Site Y�netimine Bildirmek ��in T�klay�n�z.

Osmanl� Toplumunda Bayramlar Ve �zel G�nler�3. B�l�m: Ermenilerin Bayramlar�

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu

EdebiyatEvi.Com | Edebiyat ve K�lt�r Platformu