OSMANLI TOPLUMUNDA  BAYRAMLAR  VE  ÖZEL GÜNLER—4. BÖLÜM: YAHUDÝLERÝN BAYRAMLARI-ÖZEL GÜNLERÝ

1-  HAMURSUZ  BAYRAMI : Yahudi  inancýna  göre Hz.  Musa  Döneminde  Firavun  Ýsrailoðullarýna  o  kdar  çok  eziyet  eder  ki  sonunda Tanrý Mýsýr  üzerine  on adet  bela  gönderir. Bu  on  beladan  sonuncusu her  evde  ilk  çocuðun  ölmesidir. Ancak  Tanrý  Ýsrailoðullarýna ‘’ Kapýlarýnýza  kuzu  kaný  sürün  ki  yanlýþlýkla  sizin  çocuklarýnýzý da  öldürmeyim.’’ Der ve  Ýsrailoðullarý  kapýlarýna  kuzu  kaný  sürerek  bu  beladan  kurtulurlar. Daha  sonra  da Firavunun  izin  vermesiyle  Mýsýr’ý  terk  ederler. Ancak  bu  terk  ediþ  öylesine  hýzlý  olmuþtur  ki  yanlarýna  maya  almaya  bile  fýrsatlarý  olmamýþtýr  o  sebeple  mayasýz  ekmek  yemek  zorunda  kalmýþlardýr. O sebeple  iþte  bu  bayrama  Hamursuz ( mayasýz ) veya  Pesah( atlama--- Tanrý Yahudilerin  evlerini atladý(!)  ya  o  yüzden )   ya da  Fýsýh Bayramý  derler.

Ýbrani Takvimine göre 14 Nisanda  baþlayan  bayram  yedi- sekiz  gün  sürer. Bu  süre  içinde Yahudiler  mayalý  ekmek  yemezler  ve  her  evin ilk  erkek çocuðu  olan kiþi bayram  arefesinde  bir  gün  oruç  tutar.

Ayrýca imkaný  olan  Yahudiler 14 Nisan  Günü baþlayan  bu  bayram süresince  Aðlama  Duvarý veya  Gerizim Daðýna  giderek  hac  ibadetlerini  yaparlar.

2- HANUKA BAYRAMI : Ýbrani  Takvimine  göre 25 Kislev  günü ( Aralýk  ayýna  denk  geliyor ) ve  sekiz  gün  boyunca  kutlanan  bir  bayramdýr. Peki  neyi  kutluyorlar  Yahudiler?  M.Ö. 200  yýlýnda Kusüs’ün  Selevkoslardan  geri  alýnmasýný ve  kapatýlan  mabetlerinin  yeniden açýlmasýný  kutluyorlar. Selevkos Büyük  Ýskender’in   generallerinden  olup  onun  ölümünden  sonra  bu  çevrelerde  bir  devlet  kurmuþtu.]

Bu  bayram  dokuz  kollu  þamdanda  mumlarýn yakýlmasý  ve dualar  ile  kutlanýr.

3- HASAT  BAYRAMI : Sukot  Bayramý da  denir. Bu  bayram da  Ýbrani  takvimine  göre 6 Sivan  Günü  kutlanýr. ( Eylül sonlarý- Ekim  ayý  baþlarý ) Topraktan ilk  tahýlýn  boy göstermesi  ve  ardýndan  gelen 50  günlük  bir  dönemden  sonra  artýk  hasadýn  baþlamasý ile  birlikte  yani  ilk  hasatla  birlikte  kutlanan  bir  bayramdýr. Ancak  bayramý  kutsal  kýlan  hasattan daha  çok  Hz. Musa’ya  on  emirin  bu  gün verilmiþ  olduðuna inanýlmasýdýr. Bu  bayram da yedi  gün  sürer.

4- LAG BAOMER BAYAMI : Pesah ile Þavuot bayramlarý arasýndaki 49 günün 33. gününde kutlanan bir bayramdýr. Ýbrani Takvimine  göre 18 Iyar  Günü kutlanýr ( 2022 senesinde  18-19 Mayýs  günleri  kutlanacak.)

Haftalar anlamýna gelen bu bayramda Pesah'tan 7 hafta sonra Tanrý'nýn Yahudiler'e Tora'yý veriþi kutlanýlýr.( Tora Musa  Peygamber  tarafýndan  yazýlan  kanun  kitabýdýr ve Yahudiler ve  Hýristiyanlarýn Kutsal  kitabý  olan  Kitab-ý  Mukabbdesin  ilk  beþ  kitabýdýr.)  Musevi inançlýlarýn ülkelerini iþgal eden baskýcý pagan ordularýna karþý baþkaldýrýlarýndan biri olan Bar Kohba önderliðindeki direniþlerinin zaferle sonuçlandýðý günün anýsýna kutlanan Lag Baomer, ayný zamanda Musevi tarihinin en önemli ulularý arasýnda sayýlan Rabi Akiva'nýn öðrencileri arasýnda baþ gösteren veba salgýnýnýn aniden son bulmasýnýn belli olduðu gündür. Bahsi  geçen  salgýn 32 gün sürdüðünden bu  bayram  baþladýktan  itibaren 32 gün boyunca neþelenmek  ve evlenmek  yasaktýr.

30 Nisan 2021 de Ýsrail'in kuzeyinde, Safed kenti yakýnlarýnda bulunan Meron Daðý'nda Lag BaOmer Bayramý'nýn kutlandýðý alandaki izdiham nedeniyle 44 kiþi hayatýný kaybetti, 103 kiþi yaralandý.

5- PURÝM  BAYRAMI : Ýbrani  takvimine  göre  14  Adar  Günü  kutlanýr.

Bu bayramýn  hikayesi  karýþýktýr. Özetleyecek  olursak Babil’de  esir  yaþayan Ýsrailliler Kral Ahaþveroþ’un veziri Haman  tarafýndan  yok  edilmek  istenir. Ancak  kralýn  karýsý  olan  ve  Yahudi  olduðunu  gizlemiþ  bulunan  Ester  bu  katliamý  önler. Olay  elbette  bu  kadar  kýsa  ve  basit deðildir  ama  en  kýsa anlatýmý da  budur. Ýþte  bu  Ester  adýna  her  sene Mart  ayý  içinde  kutlanan ve  Ester  adýna üç gün  oruç tutulan  bir  bayramdýr.

Purim'de Ester tomarý (keriat ha-megillah) halka açýk þekilde okunur ve buna ilave olarak öðünlerden sonra þükran dualarý okunur, yemek ve içeceklerden oluþan hediyeler (miþloah manot) deðiþ tokuþ edilir, fakirlere baðýþta bulunulur (mattanor la-evyonim) ve þölen ziyafeti verilir (se'udat Purim) Diðer geleneklerde þarap içmek, kostüm ve maske giymek bulunur.

6- ROÞ  HAÞANA:  Yahudiler tarafýndan kutlanan Ýbrani takviminin Yeni Yýlýdýr. Tanah'ta Yom Teruah olarak geçen bugünün meali "haykýrýþ ve devirme günü" dür. Pesah  Bayraýndan 163 gün sonra kutlanýr.

Ýki gün süren bayram boyunca ailece yemek yeme ve ballý elma veya elma reçeli yeme adetleri vardýr. Sinagogda bayramýn ikinci sabahý, senenin iyi geçmesini dilemenin sembolü olarak koç boynuzundan yapýlan þofar çalýnýr. Roþ Haþanah'ýn kutlandýðý gün boyunca Yahudilerin dinlenme günü olan þabat günü olan yasaklar geçerlidir.

2022 Senesinin Roþ  Haþana  bayramý 25  Eylül Pazar  akþamý  baþlayýp  27  Eylül 2022 Salý  akþamý  bitecektir.