Baþlýktaki '' Unutulan 19 Mayýs'' ifadesini  gördüðünüzde ‘’ Sitede  Siyaset  yapmak  yasak  ama  Sami  Hoca  yasaðý  delip  siyasi  bir yazý  yazmýþ. Diye  düþünenler  olabilir  o  bakýmdan  hemen  baþtan  belirtmeliyim: ‘’ Unutulan  19  Mayýs ‘’ derken  kastým  siyaset  yapmak  asla  deðildir. Ama  maalesef  19  Mayýs – Hem  de  Atatürk  hayattayken -  unutulmuþtur. Nasýlýný  ancak  yazýyý  okursanýz göreceksiniz.

*****
Sene  içinde bir günün Milli bayram olarak kutlanmasý ancak yasalarla mümkündür. Yani ‘’ Þu gün milli bayram ilan edilmiþtir ve Milli Bayram olarak kutlanacaktýr’’ Diyebilmek için yasa çýkarmak gerekir. Peki bugün itibariyle kutladýðýmýz Milli Bayramlarýmýz için yasa çýkarýlmýþ mýdýr TBMM den? Elbette çýkarýlmýþtýr. Hatta þu an itibariyle kutlamadýðýmýz Milli bayramlar için bile...

Þimdi gelin TBMM’nden hangi tarihlerde hangi Milli Bayramlar için ve hangi gerekçelerle yasalar çýktýðýna sýrasýyla bakalým.

1- 23 NÝSAN:

Millî Mücadele döneminin ilk bayramý, “23 Nisan Bayramý”dýr. Bu günün  bayram olarak  kabulü TBMM’nin açýlýþýnýn birinci yýldönümünde, 23 Nisan 1921’de kabul edilmiþtir. 112 sayýlý iki maddelik kanunun birinci maddesinde 23 Nisan millî bayramlardan sayýlýyor, ikinci maddesinde yayýmý tarihinden yürürlüðe gireceði ve yürütülmesinden TBMM’nin sorumlu olduðu belirtiliyordu.

23 Nisan, bayram olarak kabul edilince, o gün Meclis’te baþka oturum yapýlmamýþ ve pazartesi toplanýlmak üzere çalýþmalara ara verilmiþtir. 23 Nisan, bundan sonra her yýl 23 Nisan Bayramý, 1927’den itibaren 23 Nisan Çocuk Bayramý ve 1935’ten itibaren de Milli Egemenlik Bayramý olarak kutlanmýþtýr. Yani 23 Nisanlar 23 Nisan 1921 den itibaren ( 1921 dahil ) önce sadece 23 Nisan bayramý, daha sonra 23 Nisan Çocuk bayramý ve nihayet 23 Nisan 1935 Yýlýndan itibaren Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramý olarak kutlanmýþtýr.

2- 1 KASIM  HAKÝMÝYET-ÝMÝLLÝ BAYRAMI
 
Milli Mücadele döneminin ikinci Bayramý ‘’Hakimiyet-i Milli Bayramý’’dýr. Saltanatýn kaldýrýldýðý 1 Kasým 1922'nin ertesi günü ayný zamanda Mevlid kandiliydi. Meclise verilen bir önergeyle Saltanatýn kaldýrýlýþýnýn Mevlid kandiliyle birlikte Hakimiyet Bayramý olarak kutlanmasý yolundaki önerge prensip olarak kabul edildi. Bu prensip kararý ertesi sene 24 Ekim 1923te yani Cumhuriyetin ilanýndan beþ gün önce Mecliste oylandý ve 1 Kasým tarihlerinin ‘’Hakimiyet Bayramý’’ olarak kutlanmasý kararlaþtýrýldý.( 362 Sayýlý Yasa )

Bu bayram 1935 yýlýnda kaldýrýlmýþtýr.

3- 29 EKÝM  CUMHURÝYET BAYRAMI

Üçüncü Milli Bayramýmýz Cumhuriyet Bayramýdýr.

29 Ekim 1923’te TBMM, Teþkilât-ý Esasiye Kanunu’nda( Anayasada) yaptýðý deðiþiklikle, hükümet þeklini cumhuriyete dönüþtürdü. Ayný gece, 101 pare top atýlmak suretiyle Cumhuriyet’in kutlanmasý Meclis’çe kararlaþtýrýldý. Ertesi sene Cumhuriyet’in ilâný günü, þenliklerle kutlandý. Fakat bunun bir kanunla tesbiti daha sonra gerçekleþtirilmiþtir.

Konu ile ilgili olarak, Hariciye Vekâleti’nce düzenlenen ve hükümet tarafýndan TBMM’ne sevkedilen 2 Þubat 1925 tarihli kanun teklifinde, 29 Ekim’in millî bayram sayýlmasý isteniyor ve gerekçesi þu þekilde açýklanýyordu: “Medenî ülkelerden her biri kendisi için millî bayram olmak üzere tek bir gün kabul etmiþtir. Her millet bu þekilde belirlediði günü, resmî özel gün sayarak yalnýz o günü gerek ülke içinde, gerek dýþ temsilciliklerinde millî törenle icra eder’’

Hükümetin teklifi, Meclis Anayasa Komisyonu’nda görüþülerek 18 Nisan 1925’te karara baðlandý ve 19 Nisan’da TBMM’nde kabul edildi. (628 sayýlý üç maddelik kanunun) Yani Cumhuriyet Bayramý 29 Ekim 1925ten itibaren Bayram olarak kutlanmaktadýr.

4- 30 AÐUSTOS  ZAFER BAYRAMI

4- Dördüncü bayramýmýz, 30 Aðustos “Zafer Bayramý”dýr. Millî Mücadelemizin dönüm noktasý olan ve düþmana nihai darbenin vurulduðu 30 Aðustos günü, 1924’te Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paþa’nýn katýldýðý bir törenle ilk kez Afyon’da kutlanmýþtý. Bu günün bayram sayýlmasý hakkýndaki kanun tasarýsý Müdafaa-ý Milliye Vekâleti tarafýndan hazýrlanarak 7 Ocak 1926’ da Bakanlar Kurulu’na getirilmiþ, 27 Ocak’ta Bakanlar Kurulu’nda görüþülerek TBMM’ne þevkine karar verilmiþtir.

TBMM, 1 Nisan 1926’da yasa tasarýsýný kabul etti. (795 Sayýlý Zafer Bayramý) Yani 30 Aðustos Zafer Bayramý da 30 Aðustos 1926dan beri kutlanmaktadýr.

5- 19  MAYIS ( günümüzdeki  adýyla ) ATATÜRK'Ü ANMA  GENÇLÝK VE  SPOR BAYRAMI

Milli Bayramlar içinde üvey evlat muamelesi görmüþ olan ise 19 Mayýs olmuþtur. Evet 19 Mayýs diðer bayramlardan farklý olarak çok daha geç bir tarihte Milli bayram olarak kabul edilmiþtir.

19 Mayýs Tarihi aslýnda önemli bir Tarihti. Atatürk’ün Samsun’a çýktýðý ve Milli Mücadeleyi baþlattýðý tarih yani. Ama gelin görün ki adeta unutulmuþtu. Hatta ‘’adeta’’ kelimesi fazla oldu diyebilirim çünkü bayaðý bayaðý unutulmuþtu. Þimdi ‘’ Yahu bunu da nereden çýkarýyorsun ‘’ denilebilir. Öyle ya Atatürk Büyük Nutkuna baþlarken bile ilk cümlesi ‘’1919 Senesinin 19 Mayýs Günü Samsun’a ayak bastým’’ dýr. Ayrýca kendisine doðum gününü soran bir yabancý gazeteciye ‘’ Neden 19 Mayýs olmasýn?’’ cevabý vermiþtir. Dolayýsýyla 19 Mayýs unutulacak bir gün deðildir.

Öte taraftan 1926 ya kadar 19 Mayýs’ýn resmi Bayram olmasýný bekleyen Samsunlular hem kendileri hem de bütün yurt için çok önemli olan bu günün unutulmamasýna yönelik olarak 19 MAYIS 1926’yý ‘’Gazi Günü’’ ilan edip büyük törenler yaptýlar. Dahasý yine Samsunlular 1926 Yýlýnda Samsun’da Mustafa Kemal’e hediye edilmek üzere bir Gazi evi açtýlar. 1927 deki törenler çok daha ihtiþamlý oldu çünkü Samsunlular bu tarihte Samsun parkýndaki Atatürk heykelinin temelini de attýlar.

1928 Yýlý daha da görkemli törenler yapýldý ve ilk kez bu törenlere devletin bir bakaný katýldý ( Ticaret Vekili Rahmi Bey ) Ayný Gün iþ Bankasýnýn da açýlýþý olduðundan Ýþ Bankasý Genel Müdürü Celal Bey ( Celal Bayar ) da Samsun’a gelmiþti.

Samsunda baþlayan bu coþku diðer illere de örnek oldu ve 23 Temmuzlar Erzurum’da, 4 Eylüller Sivas'ta Kutlanýr oldu ( Erzurum ve Sivas kongreleri )

1927 ve 1928 Kutlamalarý gazete manþetlerine de taþýndý ancak her nedense 19 Mayýs bir türlü Milli bayram ilan edilmiyordu.

27 Mayýs 1935te TBMM de ‘’Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkýnda Kanun” görüþülüp karara baðlandý. Buna göre Yurt içinde ve yurt dýþýnda kutlanacak Milli Bayramýmýz Cumhuriyet bayramý olarak ifade edildikten sonra Milli Bayramlar 23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramý, 1 Mayýs Bahar Bayramý, 30 Aðustos Zafer Bayramý olarak kutlanýyor, Ramazan bayramý tatilinin üç gün, Kurban Bayramý tatilinin dört gün, hafta sonu tatilinin de Pazar günleri olduðu karara baðlanýyordu. Yani 19 Mayýs yine bayram deðildi. ( 1 Kasým Hakimiyet Bayramý kaldýrýlmýþtý )

Þimdi gelelim niçin  ‘’  Unutulan 19 Mayýs ‘’  Dediðime

 Yýl 1936.

Günlerden 19 Mayýs.

Atatürk Dolmabahçe’de, yanýnda Þükrü Kaya, Ruþen Eþref, Kýlýç Ali, Salih Bozok, Mehmet Soydan, Nuri Conker var, konuþuyorlar. Birden bire Atatürk soruyor: “Bugün günlerden ne?”

Diyorlar Salý, Çarþamba neyse...

Ayýn kaçý? 19’u.

Aylardan ne? Mayýs.

“Ne oldu bugün söyleyin bakalým?” Diyor.

Düþünüyorlar, 19 Mayýs’ta ne oldu? “Ýzmir’in iþgalinin 3. günü” diyorlar, “Ankara mitingi yapýlmýþtý” diyorlar.

Atatürk, “Deðil” diyor,

“ismet Paþa’nýn Lozan’dan Gazi’ye çektiði telgraf” diyorlar.

 “Hayýr. O 1923’te, Mayýs’da deðil” diyor bazýlarý.

 “Haliç Konferansý” diyorlar,

“Ýngilizlerle Irak meselesi üzerinde konuþmuþtuk” diyorlar.

 “Terakki Perver Fýrka’nýn kapatýlmasý da bu aylarda olmuþtu” diyorlar.

Atatürk, “Býrakýn yahu bunlarý” diyor. “Öyle bir þeydir ki bu ülkenin kuruluþudur.”

Yani?

Yani  Atatürk’ün  en  yakýnýndakiler, herkesten  çok  daha  iyi  bilmesi  gerekenler  unutmuþlardýr 19  Mayýs’ý

Belki de o  sebeple 19 Mayýs diye yasayla bayram olarak kabul edilmiþ bir gün yoktur ama Samsun’da baþlayan ‘’Gaziler Günü’’ Kutlamalarý dalga dalga yayýlmaktadýr ve Atatürk bu güne oldukça özel bir önem vermektedir.

Atatürk son olarak 19 Mayýs 1938 de Ankara Hipodromunda yapýlan törenleri hasta hasta izler. Bir taraftan Samsunlularýn gayretleri öte taraftan Atatürk’ün bu güne vermiþ olduðu önem ( Türk gençlerine ve Türk spor ve sporculuðuna mutlaka bir bayram hediye etmek istiyordu. ) ve bir diðer taraftan Atatürk’ün saðlýðýnýn gitgide kötüye gitmesi üzerine, Ýçiþleri Bakanlýðý’nýn 2739 Sayýlý Kanunun 2. maddesine bir fýkra eklenmesi hususunda hazýrlamýþ olduðu yasa tasarýsý, Bakanlar Kurulu’nda görüþülerek, 1 Haziran’da TBMM Baþkanlýðý’na sunuldu. Meclis Ýçiþleri Komisyonu’nda müzakere olunan tasarý, 8 Haziran’da Meclis Baþkanlýðý’na takdim edildi. Meclis Genel Kurulu, söz konusu tasarýyý, 13 Haziran’da birinci kez, 20 Haziran’da ikinci kez görüþüp kabul etti. Böylece 20 Haziran 1938 tarih ve 3466 sayýlý Kanunla 2739 Sayýlý Kanun’un ikinci maddesine aþaðýdaki fýkra eklenmiþ oldu: “G) Gençlik ve Spor Bayramý, Mayýs’ýn 19 ncu günü”

19 Mayýs, ancak 1938 yýlýnýn 20 Haziranýnda resmi olarak Milli bayramlarýmýz arasýna girdi ve tüm yurtta resmi bir bayram olarak 19 Mayýs 1939 yýlýndan itibaren kutlanmaya baþladý. Ne yazýk ki Atatürk -ayný zamanda doðum günü olarak kabul ettiði- bu günü yasalarla kabul edilmiþ milli bir bayram olarak izleme mutluluðuna eremeden aramýzdan ayrýldý.

*******

Gaflete,dalalete ve  hatta hýyanete  düþmemek  için  o  günlerin  asla  unutulmamasý  dilek  ve  ümitlerimle 19 Mayýs  Atatürk’ü Anma  Gençlik  ve  Spor  Bayramýmýz  Tüm  Milletimize  Kutlu olsun.