Napolyon’a atfedilen bir söz vardýr sýnavlarla ilgili. Bir zamanlar tüm Avrupa’yý titreten hatta Moskova’yý bile iþgal eden ünlü Fransýz sýnavlardan çok korkar:

 “Benim için üç meydan savaþýný idare etmek bir sýnav yaþamaktan daha kolaydýr.” Diye bir söz söylemiþ derler.

Gerçekten sýnavlarýn kendine has bir havasý vardýr. Ýnsanýn sinirleri gerilir. Vücut kimyasý allak bullak olur. Adrenalin yükselmesi yaþanýr.

         Sýnavlarýn, yaþamýmýza girmiþ, aþýlmasý gereken engeller olduðu gerçeði yadsýnamaz. Bu engeller, bazýlarýmýza göre Aðrý Daðý, bazýlarýmýza göre de Trakya’da ki Istranca Daðlarý’dýr fazla yüksek olmayan. Evet, birer engeldir sýnavlar aþýlmasý gereken. Hepimiz bu engellerle az ya da çok karþýlaþmýþýzdýr.

         Sýnav benim için bir düðün bayramdýr diyene rastlamadým. Barýþ istenirse, savaþa hazýr olunmasýný tembihleyen güzel bir söz vardýr. Baþarý kazanmak adýna girilecek sýnavlara hazýrlanmak çok önemli. Gerçi görev ve sorumluluk duygusu geliþmiþ bireyler iþlerini þansa býrakmazlar. Yaþamýn karþýlarýna çýkardýðý sorunlarla karþýlaþmak adýna gerekli hazýrlýðý yaparlar. Her ne kadar hazýrlýklý olunursa olunsun yine de girdiðimiz sýnavlarda baþarýp baþaramama tedirginliðini hep yaþarýz. Bu olgular hayatýn yadsýnamaz bir gerçeði.

         “Zafer, zafer benimdir diyebilenindir. Baþarý ise baþaracaðým diye baþlayarak sonunda baþardým diyenindir.” Mustafa Kemal Atatürk’ümüzün güzel bir özdeyiþi vardýr. Bu ve benzeri sözler kiþinin kendisine güvenmesi, öz güveninin yüksek olmasýný salýk verir. Tüm bu gerçeklere karþýn, her ne kadar hazýrlýklý olunsa bile sýnavlarýn ruhumuzu saran tatlý heyecanýný yaþamak ilginçtir. Adrenalin yükselmesi bizlere farklý zevkler tattýrýr. Paraþütle metrelerce yükseklerden atlayan bir sporcunun yaþadýðý heyecanýn derecesini tahmin etmek bile zordur yarýþlara, sýnavlara katýlmayanlarca… Böylesi heyecanlarý yaþamak da hayatýn bir baþka özgün güzelliði.

         Yaþamýmda aktif olarak yaþadýðým onlarca spor karþýlaþmalarý olmuþtur. Hepsi bir birinden heyecanlý. Fakat bu kez anlatacaklarým spor karþýlaþmalarý deðil; bilgi yarýþmalarýyla ilgili kýsa kýsa öykücükleri kapsýyor. Sýnavlar ve bilgi yarýþmalarý.

Hala anýmsarým ortaokul yýllarý. Sýnýfýn iftihar listesine geçem iki öðrenciden birisiyim. Okulumuzda her yýl tekrarlanan bilgi yarýþmasý yapýlýyor. Orta birler, ikiler ve üçlerin en iyileri seçilecek. 1-H Þubesinin yarýþacak elemaný olarak jürinin önündeyim. Salon týklým týklým dolu. Köy çocuðuyum. Nutkum tutuldu kalabalýðý görünce! Ýlk iki soruyu duyduðumu bile anýmsamýyorum! Son iki soruya doðru cevap verdim lakin baþarýlý olamadým. Giderek böylesi yarýþmalara ilgim gitgide arttý.

Öðrencilik yýllarý. Yazýlý ve sözlü sýnavlar. Ortaokul bitirme sýnavlarý. Öðretmen Okulu için iki sýnavý geçip yatýlýlýk yýllarý. Son sýnýf, sýcak haziran ayý boyunca okulu bitirme sýnavlarý. Bir dersten baþarýlý olunamama durumunda en az üç ay mesleðe geç baþlama riski! Nihayet öðretmenlik. Müfettiþlerle iliþkiler, teftiþler… Derken seksenli yýllarda öðretmenlere uygulanan ön lisans eðitimi. Anadolu Üniversitesi bünyesinde iki yýl ön lisans eðitimi yaptýk tüm öðretmenler. Ön lisans eðitimi bizlere bir derece ve bir kademe kazandýrdý. Mali durumumuzda bir iyileþme saðlandý. Ve birinci dereceden emekli olma hakký elde ettik.

Ön lisans eðitimi benim için yeni bilgiler kazanma, bilgilerimi yenileme adýna bir þans oldu. Beþ yýl ilkokul, üç yýl ortaokul üç yýlda öðretmen okulu okuyarak hayata atýldýk. Yýllarca içimde, yüksek tahsil yapma, ruhumu yakýp kavuran yeni bilgiler edinebilme isteði tatmin edilemeyen bir uhde olarak kaldý. Ön lisans kitaplarýna sahip olmak benim için tanýmsýz bir mutluluktu. Yýllarca gömüt arayan bir define avcýsýnýn gözlerini alan çil çil altýnlarý bulma coþkusuna denk bir heyecan yaþadým ön lisans için hazýrlanmýþ kitaplara kavuþunca. Güzel Türkçemiz ile yazýlmýþ eðitim-öðretimde çaðdaþ yaklaþýmlarý içeren faydalý bilgilerle dolu kitaplar.

Birer kutsal metinler gibi okudum bu kitaplarý. Ünite sonlarýndaki deðerlendirme sorularýný yanýtladým. Nihayet sýnav günleri geldi. Ýlk sýnav yerimiz Kadýköy’de Fenerbahçe Lisesi. Sýnavda birbirimizi eleme diye bir durum yok. Amaç iki yýllýk eðitimi herkesin bitirmesi. O bakýmdan olabildiðince meslektaþlar bir birimize yardým etme çabasý içindeyiz. Sýnav görevlisini rahatsýz etmeden yardýmlaþmak, klasik deyiþle kopya çekmek olasý.

Sýralarda birer birer oturmuþuz. Önümde iki kadýn meslektaþým var. Ýþ bölümü yaptýk. Öndeki arkadaþ Ýngilizce ’den bana güvenin diyor. Hemen önümdeki arkadaþým Matematikle ilgili uzman olduðunu söyledi. Geri kalan Türk Dili, Tarih ve de sosyal bilimlerle ilgili derslerden de yeterliyim diyorum. Sessizce sorularý yanýtlýyoruz. Otuzlu yaþlarla, kýrklý, ellili yaþlarýný yaþayan öðretmenler hep birlikteyiz. Biz ekip olarak üç meslektaþ otuzlu yýllarýmýzý yaþýyoruz.

Sýnav devam ediyor. Kendimizden emin bir biçimde iþimizle meþgulüz. Arkalardan bir arkadaþ kalktý ayaða. Saçlarý aklaþmýþ bir garip meslektaþ. Baþladý sýzlanmaya:

“Hocam varlýðýnla bizi eziyorsun!”

Sözün muhatabý sýnav görevlisi ellili yaþlarda deneyimli bir lise öðretmeni. Garibim, arka sýralarda oturuyor. Kitabý açmýþ, sorulara yanýt arýyor. Ama o kadar da amatörce yapýlmaz ki, bu iþler! Haliyle görevli müdahale ediyor. Hemen ayaða kalktým, söz alarak:

“Sayýn hocam arkadaþýn sözlerini ne olur hoþ görün. Sýnav heyecanýndan olacak…”

 Öncelikle amacým ortamý yumuþatmak. Yoksa bizim yardýmlaþmamýz sekteye uðrayabilir. Görevli, yarý tebessüm ederek yerime oturmamý iþaret etti. Olay tatlýya baðlandý. Tabi bu arada sýnýfta herkes ucundan kenarýndan yardýmlaþma seferberliðini devam ettiriyor.

Görevli meslektaþýmýz biraz sonra yanýmýza geldi. Üç kafadar bizlere sessizce:

“Bu sýnýfta toplumsal uyumu en iyi siz gösteriyorsunuz.” Diyerek bize iltifat etti. Evet, yardýmlaþýyorduk, fakat gayet sessiz ve de derinden. Ön lisans sýnavlarý için Ýstanbul, Kocaeli ve Sakarya illerinde ne çok tatlý heyecanlar yaþadým girdiðim sýnavlarda. Kitaplarý okuduðum için sýnavlar heyecanlý olsa bile çok çok güzeldi benim için. Tüm dersleri baþarý ile geçerek az da olsa lisans eðitiminin yarýsýný bitirmiþ oldum. Bu arada bütünlemeye kalan iki yýllýk eðitim süresini uzatmak zorunda kalan meslektaþlarýmýz da oldu.

Sýnav heyecaný yaþamak bir tutku oluþtu bende. Daha sonra ön lisans eðitiminin verdiði bilgilerle yurt dýþý öðretmenliði sýnavlarý kazanma serüveni yaþadým. O sýnavlarda çok ilginçti. Yaþamýmý deðiþtirdi.  Öykümü baþka bir sýnav biçimindeki yarýþmalarla sürdürmek istiyorum.

Ulusal televizyon kanallarýmýzda; ucunda para kazanmak da olan yarýþmalar yapýlýr. Bu yarýþmalarý izlemekle ve sorularýn çoðunu doðru yanýtlayabilmekle tanýmsýz tatlar almaya baþladým. Bilgi yarýþmalarýnýn müdavimi olup çýktým. Ben de müracaat etsem yarýþabilir miyim derken. Beþ yüz bin, bir milyonluk yarýþmaya müracaat ettim. Telefonla sorulan ilk soruyu geçtim yarýþmacý olmak adýna. Ýkinci soru þöyleydi:

 Ülkemizde kaç adet Sulh Ceza Mahkemesi var? Cevabým yeterli gelmemiþ ikinci etabý kazanýp esas yarýþmacý için çekilecek kuraya.

Þansýmý denemeye devam. Deneyen ne kaybeder? TRT’nin bir kanalýnda Þans Yýldýzý adlý mütevazý bir yarýþma programý var. Yarýþmacýlar mektupla müracaat edenler arasýndan kura ile seçiliyor. Haftada bir kez yarýþ yapýlýyor. Katýlýmcýlar cevapladýklarý sorular sayýsýnca para ikramiyesi kazanýyor. Üç kitaptan oluþan bir set de hediye veriliyor yarýþmacýlara.

Hemen mektup yazdým. Telefonla sorular soruldu. Yanýtladým. Kuraya katýlmýþ oldum. Kuradan birinci yedek olarak adým okundu. Bu durumu evden izliyorum. Yarýþmayý birinci bitiren diðer hafta da yarýþmacý olabiliyor. Üç hafta birinci gelirse dördüncü haytaya katýlma hakký olmuyor. Ýþte o zaman yarýþa yedek yarýþmacý katýlýyor.

Kurumdan telefon geldi. Yol ücretini ödeyeceðiz. Ankara’ya gelir misin?  Yarýþmacý son hakkýnda yine baþarýlý olursa bu kez onun dördüncü hakký yerine sen yarýþacaksýn…

Okuldan bir gün izinle Ankara’ya gittim. Karlý bir kýþ günü. Bazý yerler karlarla kaplý. Dolmuþlarla aktarmalý TRT’nin Oran Stüdyosu’na vardým. Benim gibi adaylar buluþtuk. Selamlaþtýk. Yarýþmayý düzenleyen, sunucu ve diðer görevlilerle konuþmalar derken adaylarý sýrayla makyaj odasýna aldýlar. Kadýn bir görevli yüzüme pudra örneði bir kimyasal sürdü.

Yarýþ baþladý. Önceki haftalarda birinci gelen yarýþmacý teklemeye baþladý. Benim yarýþabilmem onun durumuna baðlý. Kýsmet olmadý. Baþaramadý! Televizyonlarýnýn baþýnda, beni merakla bekleyenlerin beklentileri karþýlanmamýþ oldu! Haliyle ben de, hani hep söylenir ya “milyonlarýn karþýsýna” çýkamadým!

Buruk duygularla stüdyodan ayrýldým. AÞTÝ’ye (oto gar) gideceðim. Kar yaðýþý yaðmura çevirmiþ. En yakýn dolmuþ duraðý arýyorum. Stüdyo sýcaktý. Palto var sýrtýmda. Hayli terledim. Trenle gece yolculuk yapmýþtým, üzerimde birazcýk kýrýklýk var. Selpak mendille terimi siliyorum. Yüzümü, dudaklarýmý sildim. Bir bakarým beyaz mendil kýrmýzýya boyanmýþ! Bu kadar kýzýllýk ne! Aman Allah’ým diyorum. Hasta mý oldum! Kan ciðerlerimden mi gelmiþ diye iyice tedirgin oldum.

Ankara’nýn ortasýnda bir garip öðretmen! Heyecan yaþýyayým, adrenalim yükselsin! Televizyona çýkayým. Dostlara bir selam göndereyim derken ne hallere kaldým diye düþünmekten kendimi alamýyorum. Mendile biraz daha dikkatli bakýyorum. Heyecaným geçti! Bu kýzýllýk kan rengi deðil! A…bu kýzýllýðýn stüdyodaki makyajýn marifeti olduðunu anlýyorum. Hayat bazen bizlere böylesine adrenalin yükseltmeleri de yaþatýyor.