Geçen gün mutfakta gördüðüm fýrýn kabý, fýrýn tepsisi diye adlandýrýlan bir mutfak aracýnýn esinlendirmesi üzerine yazdým bu yazýyý. Bir akrabadan gönderilen kurabiyeler konmuþtu ana maddesi toprak olan bu porselen kaba. Arkasýndaki yazý içimi acýttý. Yazý þu:

         “Made in Portugal”

         Hani Portekiz’den futbolcu transfer ediyoruz. Bunu anlýyorum! Beceremiyoruz bir türlü acar futbolcu yetiþtirmesini! Peki, porselen kap üretemiyor memleket fabrikalarý! Ya da aynýsýný biz üretemez miyiz?

         Sadece porselen kap mý? Hemen denebilir; AVM’lerde yüzlerce çeþit ithalat mallarý pazarlanýyor. Hemde ülkemizde üretilen mal ve ürünlerin aynýsý. Geçen yýllar içinde hiç akla hayale gelmeyecek türde ürünler görüyoruz büyük marketlerde. Ýthal elma, ithal mandalina… Oysa gökkuþaðýnýn renklerine özdeþ güzel yurdumuzun yedi bölgesinde de elma yetiþiyor. Özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerimiz narenciyenin anavataný. Meyveler için döviz harcamak marifet mi?

         Lise öðretmeni bir arkadaþým anlatmýþtý. Yanýlmayayým diye telefonla aradým. Sözlerini teyit ettirdim bir kez daha. Konu ayný; iç acýtýcý:

 “Ardahan’da marketlerde Hollanda peyniri satýlýyordu.” Diyordu arkadaþým.

 Ýlkokul yýllarýnda önce kitaplarda okuduk. Doðu Anadolu yurdumuzda en çok büyük baþ hayvan yetiþtiriciliðinin yapýldýðý bir bölge. Büyüdük. Bu durumu çýplak gözle de gözlemledik. Ardahan, Kars, Erzurum ve diðer doðu illerimizin yaylalarýnda yayýlan büyük ve küçükbaþ hayvan sürülerini. Hollanda nere, Ardahan nerde! Hollanda sýðýrlarýnýn sütlerinin besin deðeri mi daha fazla memleketimin yüksek yaylalarýnda yayýlan sýðýrlarýmýzýn sütlerinden! Böyle olamaz, olmamalý! Köy çocuðuyum. Bilirim. Yüksek yaylalarda yayýlan hayvanlarýn sütleri daha fazla yaðlý ve kalitelidir rakýmý düþük ovalarda yayýlan hayvanlarýn sütlerinden.

         Evet, köyde doðdum. Bir çiftçi ailesinin çocuðuyum. Yurdumun tüm köylerinde olduðu gibi köyümüzde de yediden yetmiþe herkes çalýþýrdý. Üretirdik tüm besin maddelerini hep beraber. Dýþarýdan sadece, gaz-tuz-þeker alýnýrdý. Ve giysi için gerekli kumaþlar vs…

         Babam daha çok hayvancýlýða aðýrlýk verir, koyun beslerdi. Köylünün koyunu bankaya yatýrýlmýþ vadesiz hesap gibidir. Paraya gereksinim olduðunda sürüden üç-beþ hayvan satýlýp ihtiyaç giderilebilir. Meþakkatli iþtir koyun beslemek.

Popo ýslatýlmadan da balýk tutulmuyor. Ve koyunculuk yapmanýn çilesi çekilip zorluklara katlandýðýmýzda aile bütçemiz fazla verirdi. Biriken para ile de toprak alýrdý babam. Toprak köylünün vaz geçilmez güvencesidir.

 Yerli Malý Haftasý bir farklý kutlanýrdý öðrencilik yýllarýmda ilkokulda. Hala anýmsarým. Nazilli Dokuma Fabrikasýnda üretilen Yerli Malý kumaþ örnekleri göstermiþti öðretmenimiz bizlere. Fabrika özel olarak göndermiþti bu kumaþlarý okulumuza Yerli Malýný tanýsýn diye çocuklarýmýz. Bu uygulama yurdun  okullarý için de geçerliydi elbette.

Öðretmenimiz aydýn yüzü, içimizi ýsýtan sýcak bakýþlarýyla, “Bunlar Yerli Malý, bizim ülkemizdeki fabrikalarda üretildi. Yerli Malý demek Türk’ün malý demektir. Bizler Yerli Malý kullanmalýyýz…”   ne güzel anlatýrdý Yerli Malý ile ilgili bilinmesi gereken bilgileri... Çocuk kalbimizle; fabrikalarýmýz var, ülkemiz geliþiyor diye anlatýlmaz bir gurur duyar geleceðe ümit ve güvenle bakardýk.

Öðretmenlik mesleðini icra ettiðim ilk yýllarda haftanýn adý Tutum Yatýrým ve Türk Mallarý Haftasý adýyla kutlanýyordu. Ne acýdýr olay þirazesinden çýktý giderayak. Hafta:

 “ Yiyin efendiler yiyin, bu han-ý iþtiha sizin,
             Doyunca, týksýrýnca, çatlayýncaya kadar yiyin!” Þiirindeki betimlenen hale dönüþtü.

Günümüzde, benim güzel yurdumun güzel annelerin evlerinde hazýrladýðý böreklerin, pazardan aldýklarý, çeþitli meyvelerin çoðu kez israflý bir biçimde okul sýralarýnda, öðretmen odasý masalarýnda servis edilerek kutlanýyor adý geçen hafta.

Haftanýn ilk kelimeler olan tutum ve yatýrým kelimelerini irdeleyelim azýcýk. T.D.K. sözlüðü þöyle tanýmlýyor tutum ve yatýrým sözcüklerini:

Tutum: Aþýrý harcamalardan sakýnma, iktisat, ekonomi.

            Tutulan yol, davranýþ.

Yatýrým: Parayý gelir getirici, taþýnýr ya da taþýnmaz bir mala yatýrma.

Ulusal ekonominin ya da ticaret kuruluþunun üretim ve sunu gücünü artýrýcý nitelikte olan aktif deðerlerine yapýlan yeni eklemeler.

Tutum kelimesini ben de örneklerle þöyle tanýmladým yýllarca sýnýflarýmda. Zamanýmýzý, enerjimizi, araç-gereçlerimizi ve de paramýzý geliþi güzel deðil de yerli yerinde harcamaktýr tutumlu olmak.

Bu tanýmlarý bir cümle ile þöyle okumak olasý. Aile ve hükümet olarak israftan sakýnýp paramýzý gelir getirici, istihdam artýrýcý iþlere yatýrmak gerekir.

Hükümetler ve halk olarak bu konularda karnemiz niye kýrýk notlarla dolu. Öz eleþtiri yapalým. Nato’ya girdik. Sam Amca’nýn himmetine sýðýndýk. Amcamýzý amca bildik. Gevþedik. Savunma sanayimize yetesiye önem veremedik. Amcamýzý bilmem þimdilerde tanýyabildik mi?

Yýllarca AB’nin kapýsýnda bekledik. Avrupa Birliðine girersek sanki güneþ bir farklý doðacaktý ülke ufkundan. Ýnsanýmýz Alamanya’ya! gidip kýsa sürede dövizlerle geri dönecek! Ülkenin artýk “yetmiþ sente” muhtaç duruma hiç düþmeyecekti…

 Bir þair siyasetçimiz vardý. Onlar ortak biz pazarýz (Ortak Pazar AB’nin eski adý) mealinde sözler etmiþti yýllar önce. O sözlerin geçerliliðini umarým þimdi daha iyi anlýyoruz. Adamlar bizi aralarýna almýyorlar. Sürekli ipe un sarýyorlar! Bu yargýya iyice inandým.

AB’ye girmek için önümüze koyduklarý koþullarýnýn içinde hiç denmiyor; okullarýnýzdaki eðitim sistemini düzeltin… Bizde dershanecilik yok sizde niçin var? Bizler taþýmacýlýk iþlerinde çoðunlukla demir ve deniz yollarýný kullanýyoruz… Sizde öyle yapýn!..

Ne yaptý hükümetlerimiz! Tutup adamlarla Gümrük Birliði antlaþmasý imzaladýlar. Bu antlaþmanýn koþullarýn zorlamasýyla üçüncü ülkelere ihracatýmýzda sýkýntýlar yaþanýyor. Ve Avrupa mallarý pazarlarýmýzý cebren deðil de hile ile iþgâl ediyor.

Günümüzde neler yapýyoruz halk ve hükümet olarak? Okullarýmýzda tutum konusunda yetesiye eðitim verilmiyor. Halk olarak aþýrý tüketim toplumu olduk. Ürettiðimizden, kazandýðýmýzdan fazla harcýyoruz. Yöneticilerimizin durumu ortada. En pahalý makam araçlarý. Dolgun ücretler…

Aile ve hükümet bütçelerimiz açýk veriyor. Aile bütçesi denk gelmeyince aile içi sorunlar ortaya çýkýyor doðallýkla. Boþanmalar, cinayetler… çýð gibi büyüyor. Hükümet bütçesi açýk verince de açýklar borçla kapatýlýyor. Zaman geliyor alýnan borç paralar borçlarýn faizini ancak karþýlýyor. Ülke borç bataðýna iyice saplanýyor. Yeni iþ alanlarý açmaya sermaye yeterli gelmiyor. Ülkede iþsizlik alýp baþýný gidiyor.

Bu kýsýr döngü böyle devam eder ürettiðimizden fazla harcama alýþkanlýðýmýzý sürdürürsek ülkede iç barýþý, huzuru saðlayamayýz. Biz üretmezsek eloðlunun ürettiði mallar pazarlarýmýzý iþgal eder. Giderek ülkede hiç duymadýðýmýz beka sorunu ortaya çýkar. Son söz olarak ayaðýmýzý yorgana göre uzatmayý yurttaþlar ve hükümetler olarak artýk yaþamýmýza katmalýyýz.