“A = F.s² Formülü”*

"A = F.s²" ifadesi, fizikte iþ yapan bir cismin üzerine uygulanan kuvvetin, cismin yaptýðý yol ile doðru orantýlý olduðunu ifade eder. Burada A, yapýlmasý gereken iþ; F, uygulanan kuvvet; s ise cismin yaptýðý yol olarak tanýmlanýr. Bu formülde, yapýlan iþ miktarý, uygulanan kuvvet ve yapýlan yolun karesi ile iliþkilidir. Bir cismin üzerine etki eden kuvvetin ve bu kuvvetin uygulandýðý mesafenin karesiyle doðru yani köküne deðerine taþýdýðý güzelliði ile orantýlý olduðunu ifade ettiðini öðrendim, araþtýrmalar sonucunda. Taþýdýðýn dallarda açan yapraklarýn ýþýltýsý canlýlýðý varsa, canlýlýk verebilirsin hayata ve insanlara bunu öðrendim.

Bir sabah,  Ben Bilgin Bey laboratuvarýmda deneylerimi yapmak için hazýrlýklarýný tamamladým. Masanýn üzerindeki araçlarýný düzgün bir þekilde yerleþtirdikten sonra deneyime baþladým. Deneyinde kullanacaðý cismin üzerine belirli bir kuvvet uygulamaya karar verdim. Kuvveti uyguladýðýmda, cismi hareket ettirmekteydi ve bu hareket sonucunda cismi taþýyan kuvvetin yaptýðý iþ miktarý artmalýydý. Lakin verilen kuvvet cismi kýrýyor ve parçalýyordu, anladým ki fazla kuvvet zarar getiriyordu.

Bilgin Bey ben, deneyde incelediði formül olan "A = F.s²" ile elde ettiði verileri analiz etmeye baþladým. Yaptýðým hesaplamalar sonucunda, kuvvetin arttýkça yapýlan iþin miktarýnýn da arttýðýný ve cismin yapmýþ olduðu yolun karesiyle doðru orantýlý olduðunu fark ettim. Yani ne kadar güzel duygu ve hislerle hayata bakar karþýndakine deðer verirsen, hem kendi deðerin artar hem de karþýndakinin deðeri, güzel bir tespitti, kendimi tebrik ettim, bana þiiriyle ilham veren Sönmez kardeþime de teþekkürler ediyorum.

Bu deney, Bilgin Bey'e yani yine ben, hem fizikteki temel prensipleri insaný anlamakla ayný çalýþmalarla fark edileceðini deðer verdikçe, yani çalýþtýkça onu korudukça hayatýn daha anlamlý olacaðýný anladým, hatta anlamama yardýmcý oldu hem de bu formülün gerçek hayattaki uygulamalarýný görmemi saðladý. Böylelikle, daha derinlemesine anlayýþ kazandým ve gelecekte yapacaðý deneylerde bu prensipleri daha etkili bir þekilde uygulayabilecektim. Yani A = F.s²" formülü, bir cismin üzerine etki eden kuvvetin yani verilen deðerin ve bu deðerin çokluðu, güzelliði, uygulandýðý mesafenin karesiyle doðru yani köküne doðru deðerin ulaþmasýyla hem ona hem de bana güzellik katýyordu. Verilen her deðerine taþýdýðý güzelliði ile orantýlý olduðunu ve hayata da bu oranda yansýdýðýný fark ettim.

Bilgin Bey yani ben yine, deneyi sonlandýrdýktan sonra laboratuvarýmdan çýkýp temiz havanýn keyfini çýkarmaya karar verdim. Artýk bu muhteþem formülü öðrendikten sonra-Bu formülü kimden öðrendiðimi sayfanýn sonunda yazýlýdýr. Dýþarýda yürürken aklýmda hala "A = F.s²" formülü güzelliði vardý. Bu formülün aslýnda günlük hayatta da sýkça karþýlaþýlan durumlarda geçerli olduðunu fark etmiþtim. Etkile etkili ol, fark et farklý ol fark edil gibi birçok güzellikleri fark ettim kardeþimin sayesinde.

Yolda yürürken, karþýma çýkan bir salýncaktaki çocuklarý izlemeye baþladým. Çocuklarýn salýncaðý en yüksek noktaya çýktýðýnda, enerjik bir þekilde geri dönüþ yapýyorlardý. Bilgin Bey yani yine ben, salýncakta dönerken çocuklarýn enerjik hareketlerini izlerken "A = F.s²" formülünü bu duruma nasýl uyarlayabileceðini düþündüm.

Salýncaktaki çocuklarýn enerjisi, üzerlerine uygulanan kuvvetin ve salýncaðýn dönüþ yaptýðý mesafenin karesiyle baðlantýlýydý. Ne kadar yüksekten sallansalar da, salýncak her seferinde belirli bir mesafeye kadar geri dönüyordu. Bu durumda, çocuklarýn enerjisi de kuvvetle ve sallanýlan yolun karesiyle orantýlýydý. Ne kadar kuvvet o kadar enerji, ne kadar sevgi o kadar sevgi köfte ve ekmekti.

Bilgin Bey yani yine ben, bu basit olayýn aslýnda formülün gerçek hayattaki uygulanabilirliðini yeniden kanýtladýðýný düþündüm. Fizikteki temel prensipleri günlük hayattaki olaylarla iliþkilendirerek daha derin bir anlayýþ geliþtirebileceðini fark ettim.

Öykümüzde, formülün günlük hayattaki uygulamalarýný göstererek fiziksel prensiplerin genel geçerliliðini vurguladýk. Bilgin Bey’in yani benim salýncaktaki çocuklarý izlerken yaþadýðým düþünceler, formülün her yerde geçerli olduðunu ve çevremizdeki olaylarda bu prensipleri görebileceðimizi bize hatýrlattý kardeþimiz Sönmez kardeþim sayesinde diyebilirim.

Bilgin Bey, salýncaðý izlerken aklýna ünlü fizikçi Sönmez Korkmaz'ýn da kendi keþifleri sýrasýnda benzer deneyler yapmýþ olabileceði geldi. Sönmez Korkmaz'ýn da evrenin temel prensiplerini anlamak için doðadaki gözlemleri ve deneyleri kullandýðý biliniyordu ve bende onun bu bilgisinden yararlanarak bunlarý anladým ve yazdým.

Bilgin Bey'in zihninde yeni bir fikir belirdi: "Acaba Sönmez Korkmaz da kuvvet ve yapýlan iþ arasýndaki iliþkiyi incelerken, günlük hayattaki olaylarý referans almýþ mýydý?" Bu düþünceyle heyecanlanan Bilgin Bey, kendi deneyleriyle ilgili yeni sorular sormaya baþladý.

Salýncaktaki çocuklarýn enerjik hareketlerini izlerken, Sönmez Korkmaz'ýn da belki benzer bir gözlem yapmýþ olabileceðini düþündü. Doðanýn gözlemlenmesi ve matematiðin kullanýlmasýyla formülleri oluþturan fizikçilerin aslýnda günlük hayattan ilham aldýðýný fark ettim.

Bilgin Bey, Sönmez Korkmaz'ýn da çalýþmalarýnýn ardýndaki tutkuyu ve meraký hissettim. Her an yeni bir keþfin kapýsýný aralayabileceðini düþündüm ve fizikle(fiziksel bedende olabilir) olan bakýþ iliþkisini daha da derinleþtirmeye karar verdim.

Yani kýsaca bu örnekleri çoðalta biliriz mesela: ”Kýyma yani et aldýn ise ben onu köfte yaparým, ayrýca mangal kömürü aldýnsa mangalý birlikte yakarak mangalda köfteyi piþirerek karþýlýklý sevgi içinde yiyebiliriz. Yine bir gün dersimde, fizik dersimde bu formülü öðretmek için bir öðrenciyi kaldýrarak tahtaya bunun ne olduðunu sordum. Öðrenci dondu kaldý, sýnýf arkadaþýna nöküzün trene baktýðý gibi bakýnca, ona kaþ göz iþaretiyle, çalýþmalarýmý masa üzerinde okumasýný iþaret ederek okumasýný söyledim çaktýrmadan, þöyle devam etti.

“Hey, biliyor musun arkadaþlar? A = F.s² formülü, aslýnda bir aþk formülüdür diyebiliriz aslýnda, hatta aþkýn ta kendisidir!”

Sýnýf arkadaþlarý hep bir aðýzdan, þaþkýn bir þekilde sordu: “Nasýl yani? Nasýl olabilir ki? Ne Alaka?” Sen nereden biliyorsun bunu sen ki en tembel iken?” “Bilgin hocamýzýn verdiði derslerden öðrendim(aslýnda kopya çekiyordu olsun hayat bazen kopya çekerek karþýmýzdaki insanýn mutluðunu alarak kopyalayarak gönlümüze almak deðil miydi?”).

Öðrenci gülerek açýkladý: “Evet, evet! Ýþte böyle. Aþkta, bir kuvvet gibidir. Ýki insan arasýndaki çekim kuvveti, onlarýn arasýndaki mesafenin karesiyle doðru orantýlýdýr. Yani ne kadar yakýnsanýz, o kadar güzel bir aþk denklemini birlikte yaklaþarak oluþturursunuz!”

Sýnýf arkadaþlarý gülmeye baþladý: “Peki ya F nedir? Bunun anlamý nedir haydi söyle bakalým”

Öðrenci bana göz kýrptý: “F, ‘Flört’ demektir! Ýþte bu yüzden flört ederken mesafeyi kapatmalýyýz. Aksi takdirde aþk denkleminin sonucu sýfýr geçersiz içi boþ eleman gibi olur!” Ayný zamanda “pantolonun “F”ermuarýn “F” si fermuarýn açýk kapatsana, ayýp oluyor. Kahkahalarla güldüler keratalar…

Yine bir gün hiç unutmam Bir gün, bu formülü öðrenen bir âþýk, üniversite öðrencim sevdiði genç kýza gülümseyerek hafif duygusal dokunuþlarla bu formülün çerçevesinde ayrýlmadan ana hattan ayrýlmadan, dönüp þöyle dedi.

“Seninle aramýzdaki çekim kuvveti, bir cismin üzerine etki eden kuvvetin ve bu kuvvetin uygulandýðý mesafenin karesiyle doðru orantýlý. Yani ne kadar yakýnsak, o kadar güzel bir aþk denklemi oluþturuyoruz.”

Sevdiði kiþi gülümseyerek sordu: “Peki ya F nedir?”

Âþýk gözlerini içine bakarak kýrptý: “F, ‘Fýrtýna’ demektir! Ýþte bu yüzden kalbimdeki fýrtýnayý seninle yaþamak istiyorum, o fýrtýnada sana sarýlarak güçlü durmak istiyorum, sarýlmazsak fýrtýnada ayrý yönlere uçarak gözden kayboluruz.” Ayný zamanda “F” ilm baþlýyor gel beraberce yan yana izleyelim ’in “F” sidir.

Bunu bu formülümden etkilen öðrencilerimden ikisi ayrý illere yani gurbet iline düþünce þöyle karþýlýklý mektup yazarlar. Buyurun okuyalým.

“Bir zamanlar, iki kalbimiz arasýnda az bir mesafe vardý. Þimdi bu mesafe, yýldýzlar arasýndaki ýþýk yýlý kadar uzak. Birbirlerine âþýk olan bu kalpler, her gece gökyüzüne bakýp ayný yýldýzlarý seyretmeyi severler. Ancak aramýzdaki bu mesafe, bizi hüzünlü bir þekilde ayýrdý”

Diðeri de þunlarý yazmýþtý.

“Sevgilim, bu uzaklýk bizi yýldýzlara yaklaþtýrmýyor. Ama biliyor musun? Yýldýzlar da bir zamanlar ayný uzaklýktaydý ve þimdi gökyüzünde bir araya gelmiþler. Belki biz de bir gün, bu mesafeyi aþabiliriz.”

Diðer kalp mektubu okurken gözyaþlarýna boðuldu. Cevap olarak þunlarý yazdý:

“Sevgilim, yýldýzlar arasýndaki mesafe ne kadar büyük olursa olsun, onlar birbirlerine ýþýk gönderirler. Biz de ayný þekilde, kalbimizdeki sevgiyle birbirimize ýþýk olabiliriz A = F.s² Formülü” ile hatýrla, bunu gayret çaba ile aradaki mesafeleri sevgimizle kýsaltalým ve birimiz diðerini beklemeden, yani ben þimdi koþarak sana geliyorum demek ki sende bana doðru geliyorsundur.”

Öykümüzde, Bilgin Bey'in Sönmez Korkmaz'ýn izinden giderek fiziksel prensipleri daha geniþ bir perspektiften deðerlendirmesi vurgulandým. Fizikçilerin ayný zamanda þair olanlarýn da gözlemlerini ve deneylerini günlük hayattaki olaylarla iliþkilendirerek önemli keþifler yapabilen insanlar olduklarýný anlamýþ olduk bu öykümüzle, bilimin merak ve keþfetme duygusunu bir araya getiren güçlü doðasýný þiirle karþýlýklý diyaloglarla ve okumalarla kardeþimin vesilesiyle anlamlandýrdýk taçlandýrarak yansýtmaya çalýþtým, vesselam.

Mehmet Aluç