BAYRAM SABAHI

Kurban Bayramý sabahýydý. Hava, güzel sayýlýrdý. Çoluk çocuðumla Ýstanbul’un sakinliðini farz ederek Eminönü ve Sultanahmet’i gezmek için evden çýktýk. Bir taraftan eþim, bir taraftan kayýnvalidem, küçük çocuðumun üþümemesi için gereðinden fazla hassasiyet ve ihtimam gösteriyordu. Gereðinden fazla bu kadar titreme, otobüsün gelmesi geciktikçe daha da ziyadeleþiyordu…

Bu iki durum, benim sinirlerimin gerilmesine sebebiyet veriyordu. Elimde duran pasomun arka yüzünü çevirdiðimde üstünde þöyle yazýyordu: “Konforlu, güvenli, hýzlý ulaþým!” Bu yazýya tepki göstermemek elimde deðildi. Mübarek belediye otobüsü deðil de bir uçak olarak gösteriliyordu.

Aslýnda hiçbir zaman araba reklâmlarýna bir anlam verememiþtim. Çünkü araba reklâmlarýnda ya hýz ya da kadýnýn teþhir edilmesi ön planda tutuluyordu. Bana göre hýz limitinin biraz üst sýnýrýnda saðlamlýk ve güvenliðiyle ön plana çýkan bir araba üretilmeliydi.

“Aþaðýya iki tane geçti, bu tarafa bir tane bile gelmedi.” diyen eþim de bu sefer kayýn validemin küçük çocuðuma hassasiyet göstermesine tepki göstermeye baþladý. “Hayýrlýsýyla þu otobüs gelse…” dedim eþime.

Uzayýp giden bu didiþme ve düþünce keþmekeþliði içerisinde otobüs, geldi nihayet. Otobüsün ön kýsmýnda toplananlarý, orta yerlere sere serpile yayýlanlarý yara yara en sona doðru ilerlemeye baþladýk. Uyur gibi yapýp yan gözüyle bakanlardan hiç biri, kucaðýmda iki yaþýndaki çocuðum olmasýna raðmen bana yer vermiyordu. Özellikle gençlerin bu duyarsýzlýðý ve sahtekârca davranýþlarý karþýsýnda bir suçlu arama konusunda bir süre kararsýz kaldým. Çünkü gerçek suçluyu muhâkeme edip ilan etmek gerçekten çok zordu. Birey mi suçlu, eðitimle uðraþan yetkililer mi, öðretmenler mi, toplum mu, onlarý bu dejenerasyona uðratan ortam mý?..

Otobüs, her duraktan bayrama gidecekleri toplayabilmek için var gücüyle çýrpýnýyor, sadece direksiyona hâkim olmasý gerektiði düþünülen þoför de ona yardýmcý olabilmek için “Evet! Baþ taraf, orta taraf! Ýlerleyelim lütfen!” diye ikide bir sesleniyordu… “Daha nereye ilerleyelim be kardeþim!” diye sitem edip balýk istifi olduklarýný iddia edenlerin homurtularý yükseliyordu bu sefer de.

Otobüsün bu kadar kalabalýk olmasý, acaba bayrama verilen önemden mi, yoksa bayramlarda uygulanan yüzde elli indirimden mi kaynaklanýyordu?

Körüklü otobüsün en son kýsmýnda ters olsa da kendime bir yer buldum. Perde takmayý, arabayla geri geri gitmeyi, ters þekilde yolculuk yapmayý oldum olasý hiç sevemedim. Þimdi maalesef bu þekilde yolculuk etmek mecburiyetindeydim.

Soðanlýk’tan sonra arka aralarda küçük yollu münakaþalar baþladý. Bayramýn rengini bozacak, aðýz tadýný kaçýracak nitelikteki bu küçük tartýþmalarýn sebebini anlamaya çalýþýyordum. Kalabalýktaki bir iki kiþinin kýmýldamasýndan sonra en arka kapýdaki ters koltukta küçük bir çocuk gözüme iliþti.

Bu çocuk, annesinin kucaðýnda olacak yaþtaydý bence. En azýndan yaþlý bayanlara nezaketen yer vermeliydi. Yanýnda annesi olduðunu tahmin ettiðim orta yaþlardaki kadýn, hiç oralý bile olmuyordu. Gözümü bir anneden, bir çocuktan ayýramýyordum maalesef. Þimdi içimi için için kemiren bir sorunun sorumlusunu bulmuþtum: Çocuklarýn ilk terbiyelerini, ilk eðitimlerini üstlenen anneler… Adamýn biri, sanki benim namýma bu kadýna söylendi:

-Çocuðu kucaðýnýza alsanýz da bu bayan buraya otursa hanýmefendi!..

-Niye yer verecekmiþim, dedi kadýn sert bir ses tonuyla.

-Ben ona hem akbil bastým.

-Çocuðunuza büyüklere saygýlý olmayý öðretsenize lütfen!

-Ben öðrettim ona. Saygýsýzlýðý esas sen yapma, diye çýkýþtý kadýn.

“Bu sivri dilli kadýna benim adýma da laf söyleyen bu adam, bin piþman olmamýþtýr inþallah!” dedim içimden. Küçük çocuk, bu lakýrdýlardan sonra annesiyle daha çok konuþuyor; yüzünü ekþiten yaþlý kadýn, ufaktan ufaktan söyleniyor… Ve benim adýma da konuþan adam, nihayet pes etti. “Sanki ayakta kalanlar akbil basmamýþlar.” diye düþündüm ve:

-Bu çocuktan ne bu anne-babaya ve ne de bu vatana bir fayda beklenmemeli, dedim.

Þaþkýn bakýþlarýmý camdan dýþarýya çevirdim, bu düþüncelerden de kendi hayal dünyama doðru yöneldim. Bir süre sonra eþim, Yavuz’u benden aldý. Kendime arkada ters olmayan bir yer bulunca çok daha rahatladým. Fakat rahatlýðýmý bozan müzik sesi hâkimdi arka tarafa.

Üç genç, bugün bayram olmasý sebebiyle midir, yoksa ukalalýklarýndan mýdýr bilinmez müziðin sesini dýþarýya vermiþler; bizleri de bu müziði dinlemeye mecbur kýlmýþlardý. Yeni binen yaþlý bir teyze de ters oturmuþtu koltuða. Allah’tan biri ona yer vermiþti.       

-Þu müziði kapatýn gençler! Kendiniz dinleyecekseniz dinleyin! Zaten baþým aðrýyor, dedi yaþlý kadýncaðýz.       

Gençler, kendilerini ikide bir uyaran bu kadýný hiç kâle almýyorlardý. Bu meydanýn sadece kendilerine ait olduðunu zanneden, yaptýklarý bu ukalalýðýn bir özgürlük olduðunu düþünen, güya “Müzik, ruhun gýdasýdýr.” felsefesini savunduklarýný bu þekilde icra eden gençler müziðin sesini daha da yükseltiyorlardý.

Gençler:

-Kýstýk ya! Daha nasýl kýsacaðýz, diye karþýlýk verdiler kendilerine müdahale eden kadýncaðýza.

Davranýþlarýnda hiçbir düzelme olmayan gençlere:

-Yaþlý insanlara biraz saygý gösterin caným! Dinleyecekseniz kulaklýðý takýn, deyince bu gençlerden biri:

-Bak sen! Yaþlý maþlý ama kulaklarý da iyi duyuyormuþ hani (!), deyip kadýncaðýzý bir de alaya almaz mý?

Kendimi yiyip tüketiyordum adeta. Bir þey yapmamak da, yapamamak da kurtarmazdý hani bizi. “Bu nasýl bir gençlik? Bu nasýl müzik dinleme adabý? Bu, yaþlýlara nasýl davranma?..” Ýçimde haykýrdýðým bu sorulara cevap bulmakta zorlanýyordum.

Otobüs, bazý duraklarda sakinleþmeye baþladý. Bu sakinleþme bazen hiç de iyi olmuyordu. Çünkü en yüksek seste kulaklýklarýyla müzik dinlediklerini zannedenler vardý hâlâ. Ýþte o zaman içimden:

-Dinledikleri de hani müzik olsa! Hep yabancý müzik. Hep týmtýs türünden þeyler… Uzmanlarýn yaptýðý araþtýrmalara göre bugünkü nesil, gelecekte kulak problemleri yaþayacak. “Pekiyi kendi kültürüne, kendi ahlakýna, kendi müziðine kör ve saðýr olan bir gençlik karþýsýnda toplumlar nasýl hal çareleri bulacaklar?” diye bir sor sordum kendime.

Bu düþünceler, bu sorular, bayram gününün ahengini ve rengini deðiþtiren bu iki ibretlik olaydan sonra Kadýköy’e nihayet geldik. En azýndan kendi çocuklarýmý kültürümüze, kendi toplumumuza layýk bir þekilde yetiþtirmenin -her þeye raðmen- kararlýlýðýný göstermenin, bunun haklý gururunu yaþamanýn ve bunun hazzýný hissetmenin yolu bana görünmüþtü.

HÜSEYÝN ÜSTÜNSOY