ARKA SOKAK

 Ana caddeye uzak olduðu için bu isim layýk görülmüþtü ona. Davetsiz misafir yaðmura, hýrçýn rüzgâra zamansýz yakalanmak istemeyenler iþ göremeyen kiremitleri atýp yerlerini yenileriyle deðiþtirirlerdi. Rüzgâr bu sokaðý yokladýðý zaman kâðýt, poþet, toz toprak ne varsa hepsini havalandýrýr ve rast gele bir yerlerde gezdirirdi. Bu taarruzuna balkonlarda asýlý çamaþýrlarý, çiçekleri, çatýlarda çürümüþ kiremitleri de ilâve ederdi.

Yaðmur, bardaktan boþanýrcasýna yaðdýðý zaman uçtaki derecik kabýna sýðmaz; bu sokaðý doldurarak çýkardýðý seslerle alkýþ tutardý. Bunu da yeterli görmez, bazý evleri eþiklerinden ziyaret ederdi. Güneþ, gizlediði yüzünü gösterince sularýn bu coþkusu durmuþ olurdu. Toprak yolu olan bu sokak, yeni bir kisveye bürünürdü. Kuytulardaki su birikintileri, çocuklarýn yegâne eðlencesi olurdu. Çiðnenmekten sýkýlan çamurlar, arabalarda ve elbiselerde kendilerine yeni bir mekân bulmanýn sevinciyle bayram ederdi.

Havanýn iyi olduðu zamanlarda sokaðýn orta yerinde kadýnlar çamaþýrlarýný, kilim ve halýlarýný yýkarlardý. Yoldan geçen ve “Kolay gelsin!” diyenlere “Sað ol! Kolaysa baþýna gelsin!” diye bir yandan laf yetiþtirirlerdi. Hal hatýr sormalarý dedikodular takip eder, çaylar ve pastalar bunu alevlendirirdi.

Çocuklarýn oynadýðý toplardan biri, kazara leðenlerden birisine düþerse kýzgýnlýk ifade eden sözler hemen mevzilerini alýrdý. Çocuklar toplarýnýn ateþte yanmasýna ya da býçakla ikiye bölünmesine alýþkýnlardý. O zaman býçak darbesi yemiþ oyunlarýný, aldýklarý yeni bir topla tekrar sürdürürler ya da yine böyle bir randevuda tekrar buluþmak üzere daðýlýrlardý.

Ömer’in yanlýþ vurduðu top, Sevda Haným’ýn camýný kýrýnca mahallede kýyamet koptu. Ali ile Cemil’in kavgalarý, ailelerin kavgaya tutuþmalarýný tetikledi. Çocuklar ve onlarýn sebep olduðu olaylar unutulup bir taraflara atýldý. Birbirlerinin hatalarýný yüzlerine vurup mal mülk gururlanmasýndan sülâle gururlanmasýna kadar gidildi.

Bir Ayþe Teyze vardý ki baþýnýn aðrýmadýðý bir gün yok gibiydi. Çocuklarla bu yüzden yýldýzlarý hiç barýþmazdý. Bazen gün boyunca yaþýna baþýna aldýrmadan onlarla kavga eder ve köþe kapmaca oynardý. Bu kadýný kapý eþiði sohbetlerinde, dedikodularýnda görünce “Bunlara nasýl tahammül edebiliyor acaba?” sorusu insanýn aklýna takýlýrdý.  Bu durum, ister istemez çocuklara mý bir kastý var þüphesini zihinlerde uyandýrdý.

Þevket Bey’in terzihanesi ve civarý erkeklerin sohbet, siyaset, ekonomi, memleket ve millet meselelerinin konuþulduðu mekândý. Kadýnlar, bunlara dedikodu faslýný ekleyerek muhtarýn yazýhanesi civarýnda bu iþleri icra ederlerdi. Yaþar Bey, her akþam yemek vaktine yakýn elinde ekmek ve dolu fileyle buraya gelince Hüseyin Bey’in konuþmalarýnýn alevi yükselir, arada bir elini masa vb. þeylere vurarak bunu teyit ederdi. Þevket Bey, yumuþak fýtratýndan, biraz da elindeki iþine kendisini verdiði için bu konuþmalara genellikle zamansýz iþtirak ederdi. Ýlgili ilgisiz konuþmalar sonrasýnda kendi görüþlerini benimsetmeye çalýþýrdý.

Radyo, teyp tamircisi Tahir Bey ve eþi Canan, öðleye kadar uyurdu. Müþteriler kapýya dikilip baðýrmaya baþlayýnca mahalleli, bundan rahatsýz olurdu. Onlarý uyandýrmak, o kadar kolay bir iþ deðildi. Oturduðu evin eskiliðini görenler, bu adamýn kazandýðý parayla durumlarýný karþýlaþtýrýnca þaþ-kýnlýklarýný gizleyemez; “Ustanýn evi, palaz olurmuþ.” demekten kendilerini alamazlardý.

Bazen bu karý kocanýn kavgalarý, mahalleliye seyirlik bir oyun gibi gelirdi. Bu kadýn, temizliðe hiç itina göstermezdi. Eline ne geçerse -sebze meyve artýklarý dâhil- sokaðýn ortasýna balkondan atardý. Bu da yetmezmiþ gibi kendisini ikaz edenlerle kavga ederdi. Onlardan üstün olduðunu göstermek ve bunu ispatlamak için Ýstanbullu oluþundan ukalaca dem vurup gururlanýrdý.

Hikmet Bey, bu olup bitenlere daha deðiþik bir açýdan bakar; genelde kendisini bunlardan soyutlamaya çalýþýrdý. Bunlar, onun nazarýnda sýradan ve olaðan þeylerden baþka bir þey deðildi. Çekilen sulardan miras kalan çukurlara girmemek için bir cambaz kadar itina gösteriyor, kendi kendine söyleniyordu.

Kendisini eve attýðý zaman çok sevdiði koltuðuna kuruldu ve Beyza’dan bir fincan kahve istedi. Burada baþladýðý kahvesini balkonda tamamlamak, kitap ve gazetesini burada okumak en büyük zevkleri arasýndaydý. Balkondan denk geldiði kavgalarý seyretmek, gelip geçenlere bakmak, çocuklarýn oyunlarýna sözleriyle iþtirak etmek ona bambaþka bir haz verirdi.

Kahvesini bitirdiðinde parasýný kaybeden bir çocuðun hüngür hüngür aðladýðýný gördü. O, kendisini bütün aðlayanlarýn tek suçlusu sayar; onlara elinden geldiði kadar yardým elini uzatýrdý. Dayanamadý ve niçin aðladýðýný öðrendiði bu çocuða bozuk paralarý attý. Çocuðun gözlerinde okuduðu gülümseme, onu da mutlu etti.

Bunu gören Beyza:

- Hikmet! Sana bir çocukluk hatýramý anlatayým mý, diye sordu.

- Dinliyorum Beyza! Severim çocukluða ait þeyleri. Hayalleri, mozaikler kadar renklidir onlarýn. Umutlarý, sular kadar saf ve berraktýr. Gözyaþlarý pýrýl pýrýldýr onlarýn. Kim istemez çoðu zaman çocuk olmayý?

Eþinin bu konuþmalarýndan cesaret alan Beyza, kendisini hazýr hissetti ve anlatmaya baþladý:

-Beþ altý yaþlarýndaydým. Harman zamanýydý. Dayýmlara köye gitmiþtik. Büyüklerim, el öpünce bana para veriyorlardý. O zamanlar, paralarý mendile sararlardý. Bu, bir gelenekti. Ben harman yerinde dolaþýrken cicili bicili mendilim çözülmüþ, kuruþlarýmýn çoðunu çimenler arasýnda kaybetmiþtim. Bazýlarýný bulduðum halde “Yok... Yok...” diye aðlýyordum. Seviye Teyze geldi, “Evladým! Ne yok?” diye sordu. Hýçkýrýklara boðulan sesimle derdimi sonunda anlattým. Onun yardýmýyla diðer paralarýmý bulunca sakinleþtim. Yüzüm gülmüþtü.

Hikmet:

- Ne yani, sana da mý para verelim þimdi, diye dayanamayarak eþine takýldý.

Hikmet Bey, uzattýðý paralarý elinde evirip çeviriyordu.

- Hani benimle dalga geçmeyecektin.” diye eþine sitem etti bu sözden alýnan Beyza.

Hikmet, eþinin üzülmesine dayanamayacaðý için:

- Haydi devam et! Þaka yaptým, þaka, dedi.

Ardýndan eþinin gönlünü almaya çalýþtý. Beyza, bu teselli tomurcuðunu koklayýnca yarým kaldýðý yerden tekrar anlatmaya baþladý:

- Ýþte olan ondan sonra oldu. Beni ne zaman görse “Naber yok yok? Nasýlsýn yok yok? Ne var, ne yok yok yok?...” diye bana takýlýr ve yanýnda bulunanlara bu olayý hemen anlatmaya baþlardý. O zaman ben, kýzarýr ve utanýrdým. Geçenlerde ölmüþ galiba. Rahmetliyi hâlâ unutamýyorum.

Hikmet Bey:

- Bizim bu sokakta amma da çaðrýþým yapacak olaylar oluyor, diye hanýmýna bir kere daha takýldý.

Beyza’nýn bakýþlarý karþýsýnda bakýþlarýyla sözlerini geri aldý ve ondan özür diledi.

- Þöyle veya böyle... Bu sokaðý yine de seviyorum Beyza! Her þeyiyle farklý bir âlem. Akýllýlarla delilerin toplandýðý bir mahþer sanki.

- ...

- Akif’in anlattýðý sokakla tam uyum göstermese de bu sokaðýn çok benzer yanlarý var bana göre. Bir gün ben de seni çocukluk diyarýmda gezdiririm. Olmaz mý, dedi.

Beyza, eþine önce sadece “Evet.” sonra da “Belki...” diye karþýlýk verdi.