BAYRAK

            Buraya tayinim çýkalý henüz bir hafta oldu. Masamdaki takvime gözlerim takýlýnca burada geçen günlerimi ikide bir sayýyordum. Toy bir komiser olmama raðmen burada olaðanüstü bir durumla karþýlaþmadým daha. Hâlbuki buraya gelmeden önce ne hikâyeler anlatmýþlar ve ne karamsar tablolar çizmiþlerdi bana.

Üniformam, beni hem cesaretlendiriyor ve hem de gururlandýrýyordu. Bazen bir yerine toz konmuþ hissine kapýlarak elimi üniformamda gezdiriyor, yýldýzlarýma bakýp bakýp duruyordum. Yine ikna olmadýysam dakikalarca ayný þeyi, aynanýn karþýsýnda tekrarlýyordum. Görevimde heyecan duymam, ona aþk tutkusuyla baðlandýðýmýn bir göstergesiydi. Bunun hep böyle sürmesini diledim.

            Karakolda benim bu, ilk gece nöbetimdi. Hiçbir þeyin ters gitmemesini temenni ediyordum durmadan. Masamdan kalktýktan sonra, pencereden dýþarýyý seyre daldým.

Gece þehrin üzerine çökmüþ, þehri sanki kocaman simsiyah bir çarþaf gibi kaplamýþtý. Iþýklar el ele vermelerine raðmen bu simsiyah çarþafý yýrtmaya muktedir olamýyor, onu ayan beyan daha da ortaya çýkarýyordu. Günün yorgunluðu yüzlerine sirâyet eden insanlarýn omuzlarý çökmüþ gibiydi. Hepsinde de kendilerini bir an önce eve atma telaþý hâkimdi. Sokak satýcýlarý, iþportacýlar kendilerine parselledikleri yerlere bir milim dahi sapmadan yine kurulmuþlar; kulaklarý týrmalayan bir þekilde avaz avaz baðrýþýyorlardý.

Esnafýn kimi kepenklerini büyük bir gürültüyle indiriyor, kimi kesesini biraz daha doldurabilmek için dört gözle müþteri gözlüyordu. Ýþte ayný dilenciler, “Allah rýzasý için bir ekmek parasý…” demek için yerlerini sessiz sedasýz almaya hazýrlanýyorlardý. Bir ekmek parasý almalarýna raðmen dilpesenk ettikleri bu sözle ayný terâneye devam etmelerini, bir türlü anlayamamýþýmdýr onlarýn. Arabalarýn gereksiz yere yanan uzun farlarý gözlerimi çok rahatsýz edince masama döndüm. Telsiz anonslarýna karýþan korna sesleri de iþin cabasýydý.

            Telsizden tam olarak anlayamadýðým bir vaka geçti. Gözlerim, açýk maviye boyanmýþ karþý duvarda; kulaklarým telsizde. Henüz netleþmeyen bu olay bildirimi nedeniyle caným bir hayli sýkýlmýþtý. Masa bayraðýma gözlerim takýlýnca bayrak üzerine bütün bilgiler, onunla ilgili þiir ve dörtlükler bir çýrpýda zihnimde canlanarak hizaya girdi. Ardýndan derilere altýn harflerle yazýlmýþ fermanlar gibi peþi sýra, bir sekteye uðramadan bayraðýmýn önünden geçip gittiler. Üniformama gösterdiðim hassasiyetin katbekat fazlasýný ona gösterme ihtiyacýný hissettim kendimde. Hâlbuki onu daha yeni pýrýl pýrýl temizlemiþtim. Özene bezene ayný ameliyeyi tekrarladýktan sonra bayraðýmý, ayakta hürmetle öptüm; alnýma deðdirdim.

Üstümdeki üniformam gücünü devletten alarak varlýðýný sürdürürken bayraðým, tarih sahnesine ilk çýktýðým günden beri gücünü kahraman milletimden alarak varlýðýný idâme ettiriyordu. Bu bayraðýn bir de dalgalanmasýný saðlayan bir düzeneði olsa diye düþünürken kapým, büyük bir telaþla gümbür gümbür vuruldu. Gelen, Polis Memuru Maksut idi:

            - Komiserim! Polis arkadaþlar, devriye görevinde iken yakaladýklarý bir zanlýyý getirdiler. Nezârete koyduk kendisini.

            - Suçu neymiþ?

            - Okulun birinde göndere çekili bayraðý, benzinle yakmaya teþebbüs etmiþ. Okulun ana giriþ kapýsýnýn da camlarýný kýrmýþ.

            - Savunmasýný aldýnýz mý?

            - Hayýr, henüz almadýk.

            - Savunmasýný hemen almayýn! Onunla ben, bir konuþayým. Ondan sonra alýrsýnýz savunmasýný. Ben, az sonra geliyorum. Sakýn hýrpalamayýn ha!..

            Bayraðýmýn bu kötü muameleye maruz kalmasý ve onun bu kötü akýbeti, çok zoruma gitti. Ýçimde birden bu þahsa karþý öfke ve nefret, hatta hiddet duygularým kabardý. Çünkü söz konusu olan benim bayraðýmdý. Ama yine de bize aktarýlan öðretiler istikametinde “Þahlanan öfke ve nefretimi kontrol etmeliyim.” dedim kendi kendime. Zihnimin ve gönlümün bu noktada birlikteliðini saðlayabiliyordum ama ellerim ve ayaklarým tir tir titriyor; hatta tüylerim, diken diken oluyordu.

Nezârethânenin kapýsýný, Maksut Polis açtý. Güngörmüþ, gün geçirmiþ; emekliliðine de az bir süre kalmýþ bir polis memuruydu Maksut. “Ýþte zanlý bu, komiserim!” dedi. Zanlý elleri yanaklarýnda, baþý da dizlerine doðru eðilmiþ bir vaziyette duruyordu karþýmda. Ben gelince istifini bozup da ayaða kalkmaya tenezzül bile etmedi. Kendime mukayyet olup onun bana karþý bu ters hareketine hiç aldýrýþ etmedim. Onu uyaran Maksut’u da hem elimle ve hem de gözlerimle susturdum.

            - Adýn ne senin?

            - …

            - Adýn ne diyorum sana. Duymuyor musun sen beni?

            Bu sertçe çýkýþým karþýsýnda Kürtçe olduðuna kanaat getirdiðim bir þeyler söyleyip durunca Maksut Polis:

- Komiserim! Bunlar baþkalarýnýn yanýnda, kendi aralarýnda Kürtçe konuþurlar hep. Bu gibi durumlarda da Türkçe bilmiyormuþ ayaðýna yatarlar. Ya da seni, beni sinir küpüne döndürmek için ýsrarla Kürtçe konuþmalarýný sürdürürler, dedi.

Bunu öðrendiðim iyi olmuþtu ama buraya gelmeden önce ben, yine de birkaç kelime de olsa bu insanlarla diyalog kurabilme adýna Kürtçe öðrenmek iyi olurdu diye düþündüm. Zanlýnýn ýsrarlý tutumu karþýsýnda ben de ýsrarcý ve kararlý davranarak ona sorumu sertçe bir kere daha sorunca:

            - Hasan, dedi.

            - Soyadýn ne? Soyadýn yok mu senin?

            - Alem…

            - Kaç yaþýndasýn koçum sen?

            - On yedi…

            - Ne iþ yapýyorsun sen?

            - Öðrenciyim.

            - Kaça gidiyorsun sen?

            - On birinci sýnýfa…

            Bu diyaloglarýn iþe yaradýðýna kanaat getirdim. Çünkü Hasan, bana göre gayet yumuþamýþtý. Bu uysallýðýný, onun ses tonundan çok rahat okuyabiliyordum. Onun kaçma ihtimalini göz önünde bulundurarak kapýyý kilitletmiþtim Maksut’a.

Nezârethâne: Üç duvar, küçücük bir pencere, soðuk demir parmaklýklar, bir bank, gözü rahatsýz eden sarý bir ýþýk, çýrýlçýplak yer…

Ben bile burada geçici olmama raðmen özgürlüðümün kýsýtlandýðý hissine ve boðulacakmýþ gibi bir atmosfere kapýldým. Birkaç gece burada kalanlar, ne yaparlar acaba, diye düþünmeden edemedim.

Elimle baþýný kaldýrmaya teþebbüs edince Hasan, direndi bana. Ben de direnince kaldýrdý baþýný. Dudaðýnda, burnunun kenarlarýnda kurumaya yüz tutmuþ kan lekeleri vardý. Ben, utancýndan yüzünü gizliyor zannetmiþtim hâlbuki. Allah’tan bir yerlerinde morluklar yoktu.

Bir de bana iþkence ettiler karakolda deyip þikâyete kalkýþýrsa, al ondan sonra baþýna belayý. Ayýkla ondan sonra da pirincin taþýný. Anladýðým kadarýyla bizim çocuklar, bayrak söz konusu olunca benim onlarý ikazýmdan önce öfkelerini kontrol edememiþlerdi demek ki.

Maksut Polis’in onu bu hale sokacaðýna hiç ihtimal vermiyordum ama ben, yine de ondan bunun kendisi tarafýndan gerçekleþtirilmediði teyidini alýnca baþka bir müsterih oldum.

- Zanlýyý yakalayýp buraya getiren arkadaþlar, benim odamýn kapýsýnda beklesinler, diye sýký sýký tembihte bulundum Maksut Polis’e.

Polislere sinirlendiðimi sezen ve gören Hasan, bundan biraz keyiflenmiþ gibiydi sanki. Çünkü artýk duruyordu Hasan. Ona meydaný boþ býrakmamak ve hem de onun boþ yere sevinmesini engellemek için sorguya kaldýðým yerden devam etmeyi hiç tereddütsüz uygun gördüm.

            - Hasan! Hadi okula zarar vermeni okuldan nefret ediyorsun diye yaptýn diyelim. Peki, bayraktan ne istedin be oðlum, bayraktan ne istedin?..

            - O, bizim özgürlüðümüzü, bizim dilimizi çaldý…

            - Siz kimsiniz lan?

            - Kürt…

            - Bak oðlum! Tamam, aslýný inkâr etmemene bir þey dediðim yok. Ben de inkâr edemem Türk olduðumu. Hele hele senin karþýnda hiç inkâr edemem. Zaten “Atasýný inkâr eden bizden deðildir.” diyor Peygamberimiz. Bizi, biz yapan milli ve manevi deðerler var. Peki, sen bilmiyor musun bu deðerlerden bayraðýn nasýl oluþtuðunu? Sana öðretmenleriniz öðretmediler mi bunu?

            - Ben, biliyorum. Öðretmenler de öðrettiler. Ama adý üstünde Türk bayraðýnýn oluþumu…

            - Bak arkadaþ! Ben ilkokulda iken bayraðýmýzdaki kýrmýzýya dikkat çekmek için vurgu yapýlýrdý sürekli. Ben de düþman kanlarýnýn mavi olduðunu zannederdim hep. Bu bayraðýn kýrmýzýsýnda Türk’ün de, Laz’ýn da, Çerkez’in de, Kürt’ün de kanýnýn sembolü var. Birlikten doðan ruhu ve þehit kanlarýný sembolize eder o kýrmýzý. Surlara caný pahasýna týrmanarak onu diken Ulubatlý Hasan, sizler gibi düþünmedi hiç. Hem bize hiç yakýþmaz durduk yerde bir milletin bayraðýný yýrtmak, yakmak…

            Ben onun kendisine kliþe laflarýn ezberletildiðini, kendisinin kandýrýldýðýný ve kullanýldýðýný ifade ederek onun ezberlerini bozmaya ve onu hizaya getirmeye gayret sarf ediyordum. Fakat o, benim alttan alma manevralarým dâhil her þeyimi boþa çýkaracak alaycý bir yüz ifadesine bir de pis bir sýrýtýþýný eklemez mi?

Ýþte o zaman, kan beynime sýçradý. Sinirlerime bir an hâkim olamayýp ona bir Osmanlý þamarý attým. Caný da yanmýþtý zavallýnýn. Çünkü bu, her halinden belli oluyordu. Sonra çok da piþman oldum bunu yaptýðýma. Devletin her türlü imkânýndan yararlanan, hatta bu imkânlarý tepe tepe kullanan fakat ona ihânetle mukâbelede bulunan Hasan’a kaldýðým yerden devam etmeyi tercih ettim yine:

            - Hasan! Sen, soyadýnýn anlamýný biliyor musun?

            - Hayýr!..

            - “Alem” kelimesinin anlamý, “bayrak” demektir. Ailen sana güzel bir isim verdiðine göre ve hem de benim eylemlere ve yürüyüþlere katýlan senin düþüncendeki kadýnlarý haberlerde gördüðüm kadarýyla onlar, az çok dini hassasiyetleri olan insanlar. Peki, bayraðýmýzdaki hilâl ve yýldýzýn hangi anlamý taþýdýðýný biliyor musun sen?

            - Hayýr!..

            - O hilâl, Ýslam’ýn ve Hz. Peygamber’in sembolüdür. Çünkü her dinin bir sembolü vardýr: Hýristiyanlarda haç, Yahudilerde Davut Peygamber’in yýldýzý. Bizim bayraðýmýzdaki yýldýzda beþ dilim vardýr. Ýslam’ýn hem beþ þartýný ve hem de beþ vakit namazý sembolize eder o yýldýz.    

            - Komiser abi yað! Ben, bunlarýn hiç birini bilmiyordum. Bunlarý, bir kere olsun da hiç duymadým.

            - Anladýn mý þimdi, bizim bayraðýmýzýn sýradan bir bayrak olmadýðýný, hele hele bir bez parçasýnýn hiç olmadýðýný, onu yýrtarken ve yakarken nasýl kutsal þeylere el uzattýðýný, hangi kutsal þeylere dil uzattýðýnýzý?

            Hasan sustu, bir cevap veremedi hiç. Bu sefer, baþýný utancýndan eðdi. O zaman onu dostâne ve hem de devlet ana þefkatiyle kucakladým. Bu davranýþýma da çok þaþýran Hasan, samimi piþmanlýk ifade eden sözlerini peþpeþe sýraladý bana defalarca özür dileyerek. Bunlar da yetmedi kendisini bu menfur saldýrýyý yapmasý için kandýran baþaktörleri ve yaltakçýlarý bir bir deþifre etti.

Maksut’a Hasan’a yiyecek ve içecek bir þeyler getirmesini, ona çay ikram etmesini, savunmasýný alýrken ona çok iyi davranmasýný emrettim. Þaþkýn bakýþlarýnýn arasýnda ona bir kere daha sýmsýcak bir þekilde sarýldým ve ardýndan odamýn yolunu tuttum. Hasan’ý hýrpalayan polislere “Bir daha hiç kimseyi böyle hýrpalamayacaksýnýz.” diye baðýrdým. Onlara daha fazlasýný yapmaya gönlüm rýza göstermedi.      

Masamda düþünceli düþünceli oturuyordum. Onun akýbetine karar vermekte zorlanýyordum. Sonunda Hasan’ýn gerçekten kandýrýldýðýna, samimiyetle çok piþman olduðuna fakat bu menfur saldýrý teþebbüsünün de asla cezasýz kalmamasý gerektiðine hükmettim. Bu nedenle cezasýný adalet vermeliydi onun.

Devleti temsil edenlerin ana þefkatinde olmalarý gerektiðini, yoksa kin, öfke ve þiddet kusmaya çalýþan kandýrýlmýþlarýn ve onlarý vahþice cezalandýrmaya çalýþan derin devletin buralarda her zaman kol gezeceðini seslice dillendirdim.

      HÜSEYÝN ÜSTÜNSOY

EDEB. ÖÐRETMENÝ