TELEFON MUHABBETÝ

 Ýsmail Bey, kýrtasiyeye adýmýný atar atmaz çaylarý he-men söyledi. Kötü alýþkanlýklarýna hemen el uzattýlar. Bu, bir araya geldiklerinde sohbet ortamlarýnýn alýþýlagelmiþ süslerinden biriydi.

Ýsmail:

- Býktým abi, bu pornografik dergileri satmaktan. Ben satmaktan utanýyorum, el âlem almaktan utanmýyor. Kökü çýksýn, onun kazandýracaðý paranýn, diyerek yine yakýnýyordu.

Çaylarýn gelmesi, Ýsmail’in yakýnmasýný baltaladý. O da bir sandalyeye iliþti. Yer yer deðiþik fakat genelde baðlantýlarý kopuk konuþmalar, birbirini takip ediyordu. Konuþmalar ve bakýþmalar bir ara sustu.

Turgut, hiç boþ durmuyordu. Zihninde tezgâhlarýn yerlerini deðiþtiriyor, raflarý sil baþtan yeniden düzenliyordu. Onlarý siliyor, göz zevkinin tatmin olmasý için bütün yenilikleri yapýyordu. Bir çýkýþ noktasý bulamadýðýnda baþýný saða, sola, öne ve geriye doðru çevirmesi zihnindeki yorgunluðu ve keþmekeþliði giderememesinin bir ispatýydý. Onun problemi ve kaygýsý estetikle idi, kompozisyonla idi.

Turgut:

- Memlekete tayinim çýktýðý zaman böyle bir kýrtasiyemin olmasýný istemiþimdir. Maalesef bu emelimi bir türlü gerçekleþtiremedim, dedi Ýsmail’e.

Bu söz, problemi çözme yerine, üzerini bir an toprak yýðýnýyla daha da örttü. Küçük bir sükût kývrýmýndan sonra Ýsmail:

- Memleketine tayini çýkan hangi öðretmeni gördüysem hep senin gibi söylüyor, her nedense. Fakat bunlarýn çok azý, bu emelini gerçekleþtirebiliyor. Bu iþler, göründüðü kadar öyle kolay deðil. Sezonluk bir iþ bu. Balýk gibi mevsimi var, anlayacaðýn. Sezonunda parayý vurdun vurdun, yoksa yýkýlýr gidersin.

- ...

- Biz, birilerinin hamallýðýndan baþka bir þey yapmýyoruz. Kirasý, telefonu, elektriði... Üç gün sonra da yakana maliyeciler yapýþýr. Büyük þirketlerin kaçýrdýklarý vergiyle benim kaçýrdýðým vergi, oranlanýnca miktar bakýmýndan aynýdýr.

Turgut, sadece baþýný sallýyordu. Onun söylediklerini kabullenmiþ görünse de bunu gerçekleþtiremediði için üzüntü ifadeleri, yüzünde mahzun mahzun dolaþýyordu.

- Niye öyle söylüyorsun, dedi Ýsmail’e.

- Üretim ve istihdama yönelik deðil de ondan.

- Üretim ve istihdamý birileri yapacak ki siz de onlara pazar olabilesiniz. Talep ve pazar olmadýktan sonra, müþteri olmadýktan sonra ne iþe yarar ki?

- Ben onu kastetmedim. Yani beldemizin kalkýnabilme-si için, üretim ve istihdamýn olmasý gerektiðini vurgulamak istedim.

- O zaman haklýsýn. Söylenecek bir þey yok tabii ki.

Gazete müþterileri geldikçe Ýsmail, ayaða kalkýyordu. O ise mesleðin püf noktalarýný kapabilmek için onu gözlemliyordu. Zihin platformunda eþyalarýn yerlerini deðiþtirmesini sürdürüyordu. Kýrtasiye malzemelerinin olduðu raflarýn en üstündeki valiz ve çantalarý vitrine, çapraz köþedeki boþ yere de kitaplarýn bulunduðu ayaklý panoyu yerleþtirdi. Kartonlarýn bulunduðu raflarýn üstü boþ olduðundan oraya da mukavvalarý koydu. Serseri bir görünüm sergileyen arkasýndaki oyuncaklarý, düzgünce yerleþtirdi. Ýçinde rahat vermeyen düþünce platformundaki valiz ve çantalarýn yerlerini deðiþtirme konusundaki fikrini Ýsmail’e söyledi.

Ýsmail:

- Haklýsýn. Onlara bir türlü yer bulamadým. Gel, sana þu evrak çantasýný satayým, dedi.

Ýsmail, esnaf aðzýyla konuþtuðundan esnaflýk yeteneðini sergilemekte gecikmemiþti. Yine de çantayý gözleriyle süzmeden edemedi Turgut. Aslýnda caný da istemiyor deðildi böyle bir çantayý. Buna raðmen:         

- Benim var, sað ol! Fakat sapý kopacak gibi. Ýyi bir tamirden sonra, onu kullanmamak için hiçbir sebep yok.

Ýsmail, yine de üsteledi esnaf kafasýyla. Fakat Turgut, hiç ikna olacak gibi deðildi. Baktý istediði olmuyor, bu durum karþýsýnda Turgut’a Mehmet Akif’ten þu sözü nakletti: “Eski, eskidiði için deðil; iþe yaramadýðý takdirde atýlýr. Yeni, yeni olduðu için alýnmaz; gerekli olduðu takdirde alýnýr.”

Bu esnada cep telefonu almak için gazete ve sertifika almaya gelenlerin iþlerini görüyordu. Turgut’un dikkatini çeken þey, sertifika almayý hiç ihmal etmeyip gazete okuma ihtiyacý hissetmeyenlerdi. Hatta kuponunu alýp gazeteyi burada býrakanlar, dikkatinden hiç kaçmamýþtý. Bu nedenle þaþkýnlýðýný gizleyemedi. Ne üzücü bir tablo idi ki insanýmýz, gazete okuma düþkünü deðil de promosyon düþkünü idi. Hatta gösteriþ budalasýydý. Çaðýn ve yeniliðin basamaklarýný yanlýþ yerlerden, yanlýþ adýmlarla týrmanmaya çalýþmakta idi.

Ýsmail:

-          Sen almýyor musun cep telefonu, dedi.

Bu soruya Ýsmail’in az önce verdiði cevapla karþýlýk verdi. Turgut, ona her ne kadar hak verse de:

- Daha öyle ucuzlayacak ki!.. Günlük beþ yüz bin liraya insin, o zaman ben de alacaðým, dedi.

Bu söz karþýsýnda Ýsmail, kendi edindiði prensibin çerçevesinden bir an bile ayrýlmadan:

- Daha ne! Bedava verecekler, bedava, dedi.

Ýsmail, hatta bazýlarýnýn karý kýz muhabbeti yapmak, birilerini rahatsýz etmek için telefon aldýðýný ve bu tür insanlara inat ve gýcýklýk olsun diye kendi telefonunu sattýðýný söyledi Turgut’a.

Turgut, esnafý fazla meþgul etmemenin gerektiðinin bilincindeydi. Müsaade istemek için ayaða kalktý. Alaya bürünmüþ bir tebessümle ona:

- Bizden utanýp da Bulvar gazetesi veya poþetlik dergi alamayan müþterilerin olabilir, dedi.

Ýsmail:

- Yoook!.. Ne münasebet? Onlarýn müþterisi zaten bellidir. Abone gibidir onlar, diye karþýlýk verdi mesleðindeki engin tecrübe ve kendisine olan sarsýlmaz güveniyle ayný onun gibi bir yüz ifadesiyle.

Turgut, bu cümlelerin ardýndan diðer vagonlarýn da rayýndan çýkmadan geleceðine emin olduðu için oturmayý tercih etmedi. Ayný yüz ifadesiyle ayakta dinleme nezaketini gösterdi.

Ýsmail kýzararak ve bozararak:

- Geçenlerde bir genç geldi. “Abi! Dergi var mý?” dedi. Ben “Var!” dedim. Ekonomi mi istersin, edebiyat mý istersin? Yoksa borsa mý istersin? Bu genç, ýkýla sýkýla “Abi! Dergi diyorum, dergi. Dergi iþte... Hani... Anlasana be yað!” Ben anlamazlýðýn ayaðýný kýrdým ve bir tane verdim.

- Bu memlekette utana sýkýla muzýr neþriyat alabilenler hâlâ var. Hadi hayýrlý iþler, dedi Turgut.

O esnada Cevdet gelmez mi? “Hayýrdýr, ne konuþuyorsunuz öyle? Muhabbetiniz pekiyi görünüyor da.”

- Senin bildiðin þeylerin muhabbetini yapýyorduk, dedi Ýsmail.

Ýkisi de birbirine karþýlýklý tebessüm attý. Turgut, karþýlýklý tebessümün altýnda bir baklanýn olduðunu hissetti. Oturmayý yine yeðlemeyerek “Otur!” ýsrarlarýný geri çevirdi. Cevdet’e sessizce bu kirli tebessümün sebebini sordu.

Cevdet:

- Ben, sana sonra anlatýrým, diye þimdilik kulaðýna fýsýldadý sadece.

- Sen gidiyordun her halde. Hayrola bir iþin mi var?

Turgut, Cevdet’in bu sorusuna cevap vermedi; baþýný sallamakla yetindi. Ýyi muhabbetler dileyerek kýrtasiyeden ayrýldý.

Turgut, ana caddede bir tur attý. Biraz daha vakit katili olmasý gerekiyordu. Böyle bir fikre tam anlamýyla saplanmýþ deðildi aslýnda. Kendisine yakýn bulduðu ve karakterinden dolayý muhabbet beslediði esnafý arada bir yokluyor, onlarla fikir alýþveriþinde bulunuyordu. Bunlardan biri olan Yaþar, o-nu çaðýrýyordu:

-          Gel!..

Hal hatýr sormalardan sonra kýrtasiyede okuyamadýðý gazetelere, burada göz atmaya baþladý. Az sonra postanede çalýþan Nurettin Bey çýkageldi. Onu çocukluðundan beri tanýrdý. Yirmi küsur senedir, burada çalýþýyordu. Kafasýndaki açýklýk mesafesi ve yanaklarýndaki çukurlaþmalar artmýþ, alnýnda yaþlýlýk izlerinin çizgileri ayan beyan sýralanmýþtý.

Turgut, sýrra kadem basmýþ geçmiþin derin izlerinden birini bu adamý görünce bir dedektif hassasiyetiyle ortaya çýkartýrdý. Bunu söylemeye birkaç kez teþebbüs ettiyse de koskocaman bin bir cesaretsizlik yükü omuzlarýna çöker; sanki bir bez parçasý, aðzýný týkardý. Bir yolunu bulup bunu bu adama bir türlü açamazdý. Ayný anlardan birini daha yaþýyordu þimdi.

Konuþmalar her ne kadar birbirini gölgelemeden devam etse de konu, telefon muhabbetine bir türlü gelmiyordu. Yaþar bile taþý gediðine koyacak ve Turgut’un yüreðine biraz-cýk da olsa su serpecek telefon konusuna bir türlü anahtar sokmuyordu.

Turgut, güneþ gibi parlayan anahtarýn kendisin-de olduðunu düþündü.

- Nurettin Abi! Emekliliðine çok mu daha, diye sordu.

Nurettin, kendisiyle ilgili bir þey sorulduðu için çok sevinmiþti.

- Az kaldý. Ýki sene var yok, dedi.

Turgut:

- Benim çocukluðumdan beri buradasýnýz. Artýk buralý biri gibi oldunuz. Zannedersem ben orta üçe geçeliden beri buradasýnýz, dedi.

Son söz, onu bir sel gibi geçmiþine doðru sürükledi. Gözlerini, onun üzerinden ayýrmamaya özen gösteriyordu. Nurettin Bey bir çýrpýda burada geçirdiði yýllarý, hiç yorulmadan saymýþ gibiydi. Oturduðu yerde yorulmuþ gibi deðil de iþinden gayet memnun, kendisinden yýllarýn tecrübesiyle eminmiþ gibi duruyordu.

- Tam yirmi üç sene oldu. Dile kolay. Tam yirmi üç sene, dedi.

Taþý gediðine koymanýn þimdi tam sýrasýydý. Söylemeliydi ona artýk. Ýçindeki ukdenin yýllarca süren hamallýðýný yaþamaktansa, söyleyip bu hamallýktan kurtulmalýydý. Ýçinde uyanan bir devi, yýllardan sonra fýrlatýp çýkartmalýydý dýþarýya. Aldýðý derin nefesleri, birkaç kez tekrarladý. Nefesini kontrol etti. Kendisine bir çeki düzen vererek:

- Çocuk sayýlýrdým. 1984 yýlý idi. O yýllarda böyle otomatik deðildi telefonlar. Fiþleri takýyordun, saatlerce bekletiyordun. Bir gün ben, senin “Görüþebilirsin.” cevabýný beklerken sýkýntýdan patlamýþtým. “Bizim telefon hâlâ çýkmadý mý? Ne zaman görüþeceðiz?” diye sorduðumda sen bana “Kapat lan o telefonu!” diye baðýrmýþtýn. Bana baðýrman, hele hele “Lan!” diye hitap etmen çok zoruma gitmiþti. Bunu hiç unutamýyorum. Unutamadýðým gibi sana söyleme cesaretimi gölgelerden, yýllarca kurtaramadým. Bunun sebebi biraz saygýmýzdan, biraz gizli bir nefretten, biraz bin bir parçaya bölünmüþ cesaretsizlikten ve biraz da kalp kýrmamak için. O yüzden yýllarca açýða vuramadým bunu.

Turgut, artýk daha rahat nefes alýp verebiliyordu. Üstünden aðýr bir yük kalkmýþtý. Yýllarca taþýna taþýna aðýrlaþan ve belleðinde derin izler býrakan bir yükten kurtulmuþtu nihayet. Nurettin Bey, beyaz tenli biriydi. Ne hikmetse yanaklarý kýpkýrmýzý kesiliverirdi bazen. Yanaklarýnda yine ayný durum vardý. Muhatabýna karþý doðan cevap hakkýný kullanmak, biraz muhatabýnýn gönlünü alabilmek ve bir kýrýðý yýllar sonra tamir etmek adýna:

- Haklýsýn. Hem de çok haklýsýn. Yerden göðe kadar haklýsýn. “Lan!” diye hitap ederek baðýrmýþ, seni kýrmýþ olabilirim. Çok çok, tekrar tekrar özür dilerim.

Turgut, bu þahsýn lafýný kesme ihtiyacýný hissederek:

- Kalp kýrmak veya bu kadar yýldan sonra size hesap sormak için söylemedim bunlarý,  dedi.

Nurettin:

- Anlýyorum hocam! Tekrar tekrar özür dilerim yine. Ama biraz anlayýþla karþýlanmasý gerekirdi. Çünkü... Çünkü o zamanlar, dediðin gibi böyle telefonlar yoktu. Fiþler takýlýyordu, görüþmeler çok geç gerçekleþiyordu. Hatta vatandaþ, bu kadar beklemektense uzak mesafeye gidip geliyordu. Bizim için çok yoðun ve stresli bir ortamdý. Birisine kýzmýþýmdýr, sana patlamýþýmdýr. Lütfen kusura bakma!

Adam hâlâ psikolojik bir baský altýndaydý. Turgut, bunu hafifletme ihtiyacý hissederek bir görev akdine sarýldý. Onu, bu mayýnlý tarladan uzaklaþtýrmaya çalýþtý. Bütün uðraþlarýna raðmen laf, yine de telefon üzerine bir çark gibi dönmeye devam ediyordu.

Turgut:

- Oldum olasý, hiç sevemedim telefonlarý. Bir nefretim var onlara karþý. Ýstanbul’da okurken Hasanpaþa’dan, Acýbadem’den ta Kadýköy’e telefon etmeye yürüyerek giderdim. Sýraya giriyorsun, saatlerce bekliyorsun... Anan, baban gelecek de görüþeceksin. Bazen hatlar kesilir, bazen hatlar karýþýr. Komþular, üstüne üstlük somurtuyorlarmýþ bu duruma. Sonradan görme bunlar ya, -cahillikten de olsa gerek- kendilerine para yazýldýðýný zannederlermiþ. Þimdi... Þimdi her tarafta telefon... Cep telefonlarý peynir ekmek gibi satýlýyor, dedi tekrar geçmiþi kurcalayarak.

- ...

- Ben telefon aldýðýmda bundan üç yýl kadar önce, bana makinesi ve hattýyla yirmi beþ milyona geldi. Ýnsanýmýz ilk radyo, teyp çýktýðýnda þaþkýnlýkla karþýladýðý ve saflýðýný sergilediði gibi davranmadý telefona. Ufacýk çocuk bile ilgi gösteriyor ona. Hatta bu konuda kandýrmakta bile zorlanýyoruz onlarý. Aslýnda Türkiye’de bütün bunlar, “Telekomünikasyon” sözüyle baþladý. Bu geliþmelerin yirmi-yirmi beþ yýl önce olmasý gerekirdi, diye sürdürdü konuþmasýný.

Bu ibaresinin geçtiði yerde hiç tahammül edemedi Nurettin Bey.

- Hayýr, ne münasebet? Bir þekilde olacaktý bunlar zaten, dedi.

Alevlenmeye körükle gidip kaþlarý daha da çattýrmanýn bir anlamsýzlýk olacaðýný düþünen Turgut:

- Ben, burada propaganda falan yapmýyorum. Bu geliþmelerin çok önceleri þu veya bu ismin yapmasý gerektiðini vurguluyorum. Asýl amacým, bir þahsý ismiyle veya icraatýyla ön plana çýkarmak deðildir, diye karþýlýk verdi.

Nurettin Bey, bu laflardan sonra tatmin olmuþ olmalý ki:

- Tamam o zaman, dedi.

- Yoksa bir ismi ve icraatlarýný ön plana çýkarmak, çok yanlýþ olur. Bu konuda hemfikiriz o zaman, diyerek sürdürdü konuþmasýný.

Bir çay muhabbeti daha noktalanmýþtý. Nurettin Bey, tekrar özür dileyerek iyi dileklerle baþ baþa býraktý onlarý. Az sonra da Turgut kalktý. Turgut, birtakým sorularla güreþmeye devam ediyordu. Acaba Nurettin Bey’in bu ibareye niçin alerjisi vardý? Acaba bir yerlerde kendisi de mi hatalý davranmýþtý? Acaba yýllar sonra bir yarayý tekrar mý kaþýmýþtý? Ona göre: “Para yok. Devletin parasýný çarçur ediyorlar.” gerekçeleriyle Boðaz Köprüsü’ne, Vatan Caddesi’ne karþý çýkanlarla bilim ve teknolojiye, çaðdaþlaþmaya þeytan ve gâvur icadý safsatasýyla karþý çýkanlar ayný zihniyetteki kiþilerdi. Geliþmemiþliðin temelinde bunlar vardý aslýnda.

Þu da inkâr edilemez bir gerçekti ki her iki kesim de teknolojinin bu nimetleriyle içli dýþlý olmakla kalmýyor, bunlarýn birer parçasý haline geliyordu. Hiçbir kesim, þahýs veya kurum, baðnaz olmamalýydý. Hatta bununla körü körüne suçlanmamalýydý.

Turgut, döndü; dolaþtý, yine kýrtasiyeye geldi. Cevdet, hâlâ oradaydý. Kendisini tekrar çaðýrdýlar. Esnafý bazen çay hesabýndan kurtarmak, onlara minnet duymamak için bu sefer çaylarý kendisinin söyleyeceði konusunda ýsrar etti.

Ýsmail:

- Mümkinâtý yok, dedi.

Sonra Turgut’un samimiyet dolu ýsrarlarýný kýramadý ve ona “Pekiyi!” dedi. Cevdet’in ve Sami’nin de ayný þekilde yaptýðýný aktardý Ýsmail.

- Sizin gibi iyi ve düþünceli müþterilerim oldukça ben...

Gerisini daha fazla getiremedi. Bir süre sonra Ýsmail’i ve kýrtasiyesini kendi baþýna býrakarak ayrýldýlar buradan. Turgut’un estetik ve kýrtasiyeyle ilgili hayali, buradan dýþarýya çýkamadý.

Turgut:

- Sonra anlatýrým dediðin þey neydi, diye sordu giderken Cevdet’e.

- Sen, Bulvar deyince benim aklýma niþanlýyken bir olay geldi, dedi Cevdet, merdivenleri çýkarken.

- Hele bir anlat bakalým, dedi Turgut.

- Yeni niþanlýydým. Bir gün ilçeden köye giderken hiçbir araba denk gelmedi. Ben, yürüyerek gidiyordum. Yolda Bulvar gazetesinin ekini buldum. Bu kadar yolu, can sýkýntýsýyla tepeceðime onu meraktan okuya okuya giderken dalýp gitmiþim. Hatta sonra bir araba denk geldi de ben ona ýsrarlar yürüyeceðimi söyledim. O kadar yolu Bulvar yüzünden yürüdüm, senin anlayacaðýn.                

Turgut, onu kapýsýnýn önünde evine emanet ederek kalan basamaklarý çýkmaya baþladý. Ve böylece bugün de zamanýn katili olmuþtu ama insanlarla uzlaþabileceði müþterek noktalarýn olabileceði, muzýr neþriyatýn gençleri yozlaþtýrmak için destekle yayýnlandýðý dersini çýkarmýþtý kendisine.