Yaþar Kemal, Anadolu’muzu karýþ karýþ gezip röportajlar yaparken doðu illerimizde bir yaþlý amcayla sohbete tutuþur. Sözün bir yerinde yaþlý amca:

         “O iyi insanlar, o güzel atlara binip gittiler.” Der. Anlatacaðým anýlarla bezeli öykün o iyi insanlarýn daha gitmediði yýllarla ait olacak.

         Çocuktum. Daha ilkokula baþlamamýþtým. Amcam Erzurum’da bir operasyon geçirip köyümüze daha doðrusu yaylaya döndü. Aðustos aylarý olmalý ki, yayladaydýk. Amcamlarýn yaylasý hemen bizim yaylanýn az yukarýsýndaydý. Açýk havalarda amcam bastonuyla yürüyüp yaylanýn hemen yanýndaki çimende oturur güneþin altýn ýþýklarýný seyrederdi. Kardeþimle ben yayla evimizden uzaklaþmadan taþlarla evler yapýp oyunlar oynardýk. Uzaktan amcamý gözler bir türlü yanýna yaklaþamazdým. Bir aya yakýn zaman amcam hastanende kalmýþtý.

         Köy çocukluðu. Utanýyordum amcamýn yanýna gitmeye. Yanýna gidersem O’na ne diyecektim. Tuhaftýr, bilmiyordum! Annem ve babam olayýn farkýnda mýydýlar bilemem? Hani þu, “geçmiþ olsun” demeyi bilebilseydim ne kadar mutlu olurdum. Amcam bir gün:

         “ Yeðenim niçin yanýma gelmiyorsun?” deyince utana utana yanýna gittim. Ellerinden öptüm. Bal rengi gözleriyle gülümseyerek baþýmý okþadý. Mutlu oldum. Fakat o sözü diyemedim!  Köy çocuðu olmak böyle bir þeydir. Biz çocuklara sürekli, “Büyüklerin yanýnda konuþmayýn…” türünden sözler telkin edilirdi. Aradan yýllar geçti, ne çok sular aktý köprülerin altýndan. Çocukluk yýllarýmda ruhumun derinliklerinde kök salmýþ utanma duygusunu tam atmýþ sayýlmam.

         Evet, teyzelerin anne, amcalarýn baba yarýsý kabul edildiði yýllarda geçti çocukluk ve ilk gençlik yýllarým. Köyde evimiz okula hayli uzaktý. Amcamlarýn evi ise okula en yakýn evdi. Ýlkokul birinci sýnýfta daha çok amcamlarda kaldým. Amcam ve yengemin bana karþý ilgileri anne ve babamý aratmayacak kadar sýcaktý. Sürekli güler yüzlü ve anlayýþlý yaklaþýmlarý tanýmsýz güzeldi.

         Yetmiþli yýllar öðretmenlikte ilk yýllarýma denk gelir. Yaz aylarý köyde iþlerin en yoðun olduðu zamanlardýr. Çayýrlar biçilir. Biçilen çimenleri ýslatmadan kurutup mereklere (samanlýk) taþýmak önemlidir. Çayýrlarý biçmenin en civcivli günlerindeyiz. Çayýrlarýmýz köyden uzak, bizim eve daha yakýndýr. Amcamlar elde dirgen, týrmýk iþ baþý yapacaklar. Birazcýk dinlenmek için bize geldiler. Amcam:

         “Yeðenim, hava raporunu dinledin mi?” diye sordu.

         “Amca, Erzurum Radyosu hava raporunu doðru tahmin yapamýyor. En iyisi Azerbaycan Radyosunu dinlemek…” Deyip, gülerek cevap verdim amcama. O da hemen cevabý yapýþtýrdý.

         “Zaten siz öðretmenler Türkiye’yi Moskova’ya baðlamak istiyorsunuz…” türünden sözler etti. Karþýlýklý gülerek sohbeti sonlandýrdýk.  Ýki amcam vardý. Ýkisi de babamdan yaþta büyüktü. Ve beþ vakit namazlarýný aralýksýz kýlarlardý. Köyde iþlerin sýký olduðu biçilmiþ ot ve ekinlerin toplanma zamaný yarým sakatýn bile önemi vardýr. Hava kararýr. Bulutlar sarar gökyüzünü kara kara bulutlar. Þimþekler çakar. Eli kulaðýnda yaðmur yaðdý yaðacak. Kadýn erkek elde dirgen, týrmýk bir an önce kuruyan ekinleri toplama telaþýna düþer. Böyle anlar da bile amcalarým namazý iþ yapmaya tercih ederlerdi.

         Sessizce suyun baþýna gidip abdest alýp ibadetlerini yaparlardý. Biz gençlere siz niçin namaz kýlmýyorsunuz diye en küçük bir imada bulunmazlardý. Büyük amcam cemaate namaz kýldýracak kadar hocaydý. Köyümüzde ilkokulu bitiren çocuklar bir yýl okullara kayýt yaptýrmaz Kuran öðrenirdi. Amcam böyle yüzlerce çocuk okutmuþtur. Hiçbir çocuktan duymadým Osman Hoca kulaðýmý çekti diye…

         Büyük amcama bir gün sordum:

         “Amca, Atatürk nasýl adamdý?” Büyük amcam 1925 yýlýnda askermiþ. Aðrý isyanýnda görev yaptýðýný anlatmýþtý. Sorumu hiç eksiksiz þöyle yanýtladý.

         “Atatürk büyük adamdý. O’nu kadýnlara düþkünlükle suçluyorlar! Padiþahlarýn haremi vardý!”  Ýlkokula baþlamamýþtým. Osman amcalarý ziyaret ettim bir gün. Bana peygamberimizin savaþlarýný okudu Arapça yazýlardan. Hz. Hamza’nýn þehit edilme anlarýný okurken beyaz sakalýndan aþaðý gözyaþlarý akýyordu. Ve bu amcam köyde açýlan okuma-yazma kursuna katýlmýþ yeni harflerle yazýlý metinleri de okuyabiliyordu.

         Mevsim uygun gitmiþ. Yaðmurlar yaðmýþ çimenlerimiz adam boyu yükselmiþ bir hasat dönemi. Elde týrpan çayýr biçiyoruz babamla. Babamdan bir büyük Mehmet amcam da yakýnýmýzda çalýþýyor. Güneþ beynimize iþliyor, sinekler bir rahat býrakmýyor çalýþalým. Sýk sýk mola verip meyve aðaçlarýnýn gölgelerine sýðýnýyoruz. Babam çayýrýn alt tarafýnda kaldý benden uzakta. Amcam yanýma geldi. Bir gölgeye sýðýndýk. Hafif tebessümle amcam:

         “Yeðenim çýkar þu sýðamayý iki tüttürelim.” Yok, filan dediysem de… Israr üzerine birer sigara dumanladýk amca yeðen. Amcamýn bu hoþ görüsü bana göre övgüye deðerdi. Belirtmeden geçemem, bu bir müstesna durumdu amca yeðen arasýnda. Büyüklerin yanýnda sigara içmek ayýp telakki edilirdi.

          Otlarý kaðný arabalarý ile taþýrdýk. Kaðný arabanýn ipini sýk çekmek gerekir. Arazilerimizin çoðu amcamlara yakýndý. Amcam yanýnda her kim olursa olsun arabasýný yüklediði zaman ünlerdi:

         “Yeðenim hele bir gel, sen ipi sýký çekiyorsun…”  Zaman kaybetmeden yardýma koþardým. Amcam çok mutlu olurdu. Onlarca böylesi yardýmým olmuþtur. Amcamýn o mutlu halini görmek beni de sevindirirdi. O’nun emeklerinin yanýnda benim yardýmýmýn esamisi bile okunmaz.

         Yirmili yaþlarým. Geleceðe umutla bakýyorum. Yaþamayý seviyorum. Ýþlerin aðýr olmasý yýldýrmýyor beni. Köyde onlarca arkadaþým var ara ara buluþup hoþça vakit geçiriyoruz. Bir yaz babam, amcam Ardahan yaylalarýnda ot biçtiler. Sýra otlarý taþýmaya geldi. Mesafe uzak. Kaðnýlarýn iplerinin çok sýký çekilmesi gerek. Bir arayý yükledik. Ýp sýkmaya sýra geldi. Babam arabanýn üstünde amcamla ben yerden ipi Allah ne verdiyse son gücümüzle asýlýyoruz. Ben ipi omuzlarýma sarýp yüklü arabaya ayaklarýmý dayayýp tüm kuvvetimle asýlýyorum. Amcamýn ayaklarý yerde. O da asýlýyor ipe. Aniden ip komtu. Sýrt üstü yere düþtüm. Amcan geri geri gidip o da sýrt üstü düþtü. Arazi hafif eðimliydi. Sevgili amcam düþüþü ters parende atmak biçiminde oldu.

         Beni bir gülmek tuttu. Kendime hakim olamýyorum bir türlü. Arabanýn arkasýna koþtum. Hayli zaman güldüm. Neyse ipi onarýp çalýþmaya devam ettik. Gülmem güzel deðildi. Lakin amcam gülmemi kýnayacak en ufak bir sitemde bulunmadý.

         O insanlar köyde sabah namazýndan akþamýn karanlýklar çökünceye kadar çalýþýrlardý. Sürekli güler yüzlü görürdüm amcalarýmý. Ýþlerin çokluðundan, bazen havalarýn hasat döneminde iyi gitmediðinden hiç yakýnmazlardý.  Komþularýyla iliþkileri en üst düzeyde yürürdü. Hiçbir kimseyle tartýþtýklarýný seslerini yükselttiklerini duymadým. O iyi insanlarla yaþamak bir devrandý bitti.