Gazali’nin ünlü eseri Ýhya’yý okudum birkaç kez. Gazalinin anlatýsýyla günümüz Ýslâmýn algýlanýp uygulanmasýnda daðlar kadar farklar var. Bir kere camilerin nasýl olmasý gereðini Gazali þöyle anlatýyor. Camiler gayet sade olmalý. Ýbadet eden insanlarýn dikkatini daðýtacak hiçbir süs, yazý… bulunmamalý camilerimizde. Peygamberimiz, dikkatim daðýlýyor diye kendisine hediye edilen desenli giysiyi çýkarýp sade elbise ile ibadet etmesi örnek gösterilir bu konuda da…

         Günümüzde camilerimizde her türlü süslemeler yapýlmakta. Renk renk çinilerle, büyük puntolu yazýlarla bezenmekte camilerimizin iç duvarlarý. Dinimiz israfý men etmekte, gereksiz harcamalardan yaþamýn her alanýndan kaçýnmamýzý öðütlemektedir oysa. Sadelikten öte ibadethanelerimize yapýlan her masraf bir israftýr.

         Gazali’nin daha da ilgimi çeken namazla ilgili özgün görüþleridir. Þöyle ki, niyet edip tekbir alarak namaza baþlayan bir Müslüman ellerini baðladýktan sonra günlük iþlerle ilgili tüm düþüncelerden kendini soyutlamalý. Sadece okuduðu ayetlerin anlamýný düþünmelidir diyor Gazali. Ayetlerin anlamýný düþünmek için ayetlerin anlamýný, mealini bilmek gerek. Ülkemizde kaçýmýz biliyoruz ayet ya da surelerin anlamýný? En büyük eksiðimiz bu.

          Ýmam arkadaþlarla yaptýðý sohbetlerden anekdotlar anlatmak isterim ayetlerin mealleri üzerine. Üç imam arkadaþla görüþtüm bu konuyu. Önceki yýl köyümde bir Cuma günü cami çýkýþý köylüm imam arkadaþ; deneme ve öykülerimi beðenerek okuduðunu söyledi. Teþekkür ettim. Her meslekten arkadaþlarým var çeþitli konularda fikir alýþveriþi yaptýðým. Bir raya gelince bol bol sohbetler ederiz. Ýyi bir komþu, temiz bir insan olan imam arkadaþa sordum:

         “Hocam, ülkenin en büyük camilerinden en ön safta namaz kýlan on kiþiye sorsak, Fatiha Suresi’nin mealini, ne anlattýðýný bilebilirler mi?” Açýk kalplilikle cevapladý imam köylüm,

         “Maalesef!” Ayný mülakatý bu yaz yine yaptým baþka bir imam arkadaþla. Cevap:

         “Fatiha doðru okunabiliyor mu sen ondan bahset ?” Diye soruyla durumu anlattý genç imam arkadaþým. Zaman zaman din adamlarýmýzla yaptýðým sohbetlerde bu eksiðimizi konuþtuk. Eksiklik kabul ediliyor fakat uygulamaya aynen devam ediliyor…

         Ayný konuda Mevlana’da þöyle diyor:

         “Yapýlan bir ibadetin en az makbul olaný, okunan ayet-surelerin anlamýný bilmeden yapýlanýdýr…”

         Ýslâm dünyasýnýn bu iki büyük deðerin ibadetlerin bilinçli yapýlmasý konusunda fikirleri böyle. Okunan ayetlerin içeriðini bilmeden yapýlan ibadetler ne derece anlam ifade eder düþünmek gerek!

         Avrupa’ya, batýya öykünürüz. Çoðu kez de küçümseriz batýlýlarý! Yaþam biçimlerini eleþtiririz. Kabul etsek de etmesek de adamlar günümüzde kullanýlan her türlü alet, edevatý üretiyorlar. Nice nice icatlar yapmýþlar… Her alanda borularýný öttürüyorlar. Çünkü onlar aydýnlanma yaþadýlar. Öncelikle kutsal kitaplarý Ýncil’i her halk kendi dilinde okuyor. Dinle dünya iþlerini ayýrdýlar. Ýnançlarýyla tanrý arasýnda aracý sokmuyorlar. Aklý ve bilimi önceliyorlar yapacaklarý her iþte.

         Biz ne yapýyoruz?  Kutsal kitabýmýz Kur’an-ý Kerim’i illa Arapça okuyacaðýz. Anlayýp anlamamak önemli deðil. Önemli olan orijinal dilde okunmasý… Bu anlayýþ maalesef bizlere fazla bir þey kazandýrmýyor. Klasik deyiþle atý alan Üsküdar’ý geçiyor. Biz hala ezaný Türkçe okunmasýnýn yasaklanmasý uygulamasýna methiyeler düzüyoruz.

         Evet, Kuran orijinal diliyle okunsun lakin bir o kadar da meali-tefsir öðretilmesinin yolu açýlsýn.  Hutbeler Türkçe okunsun, dualar ana dilimizde söylensin. Bundan ne zarar görürüz… Ezan, müminleri namaza çaðrýdýr. Vahiyle alakasý yoktur. O halde Türkçe okunmasýnda da sakýncasý olmamalý. Ki, ezanýn Türkçe okunmasýný yasaklayan zihniyet dünyada örnek proje olan Köy Enstitüleri’ni kapatan zihniyettir.

         Savaþ yýllarýnýn olumsuz koþullarý altýnda köylünün aydýnlanma projesi olan Köy Enstitüleri sayesinde yüz yýllarca geri kalmýþ köylerimize ýþýk götürüldü. Saðlýk sorunlarýna çözüm üretme yollarý açýldý… Günümüzde köylerin boþalmasýnýn en önemli nedenlerinin baþýnda gelir o güzelim ilim yuvalarýnýn kapatýlmasý.

         Köy Enstitülerinin kapatýlmasýyla köylerimizin karanlýkta kalmasý, köylümüzün yurttaþ bilincine kavuþamamasý istendi. Ayný þekilde kutsal kitabýmýzýn içeriðinin öðretilmesinin istenmemesi de halkýmýzýn dinimizi yetesiye öðrenmemesi amaçlanmaktadýr. Dinimizi yetesiye öðrenen birey bir kere kulun kula biat etme anlayýþýndan kendini azat eder. Yegâne biat edilecek makamýn sadece Yüce Allah olduðu gerçeðini içselleþtirir.

         Bu gerçekler saydam bir biçimde dururken, batý dinde reform yapýp aydýnlanma yaþamýþken bizde niçin aydýnlanmanýn önüne yüksek duvarla örülür? Kutsal kitabýmýzýn mesajlarýný ana dilimizde okuyup yetesiye anlasak inanýyorum ki bu eylem Yüce Allah’ýmýzýn ve peygamberimiz Hz. Muhammed’in de hoþuna gider.