Mart ayýný yarýladýk sayýlýr. Baharýn müjdecisi cemreler tamamlandý. Yavaþ da olsa havalarýn ýsýnacaðýný beklerken mart yaptý yapacaðýný “… Kazma kürek yaktýrýr!” eylemini güzel yurdumuzun yedi iklim dört bucaðýnda þanýna yakýþýr biçimde yaþatýyor. Yurdun her tarafý beyazlara büründü. Ege Ve Akdeniz bölgeleri illerimize bile karlar yaðdý. Bitlis’e düþen kar kalýnlýðý 7-8 metreyi bulduðu haberi þaþkýnlýk yarattý. Kar temizliktir, berekettir lakin biraz fazla oldu. Yaþadýðým Derince ’de aðaçlarýn üstünde 16 Mart günü hâlâ erimemiþ karlarýný görünce anavatanýma çocukluk günlerimin Rumi Mart günlerine gittim…

         Babamýn nüfus cüzdanýnda doðum tarihi 1334’tü. Cep defteri gibi bir nüfus cüzdaný vardý. O defterde doðum tarihi Rumi takvime göre yazýlmýþtý. Miladi takvime göre 1919 doðumluydu babam. Doðumunun Rumi takvime göre yazýldýðýna göre aylarý da Rumi takvime göre saymasýný anýmsýyorum. Köyümüzde ilkokul 1930 yýlýnda açýlmýþ ve üçüncü sýnýfa kadarmýþ ilk yýllarda eðitim-öðretim süresi. Haliyle babam okulu bitirmiþ. Çok güzel bitiþik eðik yazý yazardý. Dört iþlemi saðlamalarýyla birlikte eksiksiz yapardý.

         Biz dönelim aylara: Rumi takvime göre aylarý bir anýmsayalým: “Zemheri, Gücük, Mart, Abrul, Mayýs, Kiraz, Ocak, Aðustos, Ýlk Güz, Orta Güz, Son Güz ve Karakýþ.” Bu aylarýn tüm özelliklerini bilirdi babam. Hava olaylarýnýn aylarýn hangi günlerinde nasýl oluþacaðýný radyolarda okunan meteoroloji tahminlerinden daha iyi tahmin ederdi. Nasýl etmesin! Atadan dededen elde edinilen yýllarca yaþanmýþlýklarý içeriyordu gözlemleri.

         Dað köyü diye nitelenen köyler içinde addedilir köyümüz. Yüksek daðlarýn hemen eteklerinde kurulmuþ, Karadeniz iklimi, doðu Anadolu karasal iklime daha yakýn seyreder köyümüzün iklimi. Bizde iki mevsim hüküm sürerdi çocuklu ve ilk gençlik yýllarýnda. Kýþlar 6 ay, geriye kalan 6 ay da doðanýn karlardan azat olduðu ilkbahar, yaz ve de sonbaharý kapsayan süre. Þimdilerde mevsimler þaþtý. Eski karlar yaðmýyor her yýl yetesiye.

         Haziran ayýnda bile köye 10 cm kar yaðdýðý dün gibi hafýzamda. Annem çapa yapmak için mýsýr tarlasýna gitmiþti hava düzelince. Az sonra yanýna gittim annemin. Yaðan kar çapasý gelen mýsýrlarý üþütmüþ yerle yeksan etmiþti. O yýl mýsýr tarlasýnda yeþeren çimenler çayýr biçme ayýnda çayýr olarak biçildi.

         Mart ayýnda yurdun her bölgesinde kar yaðýyor. Miladi mart 14’ü Rumi takvime göre martýn aybaþý birine denk gelir.  Mart ayý babamýn hiç sevmediði bir aydý. Martta Kocakarý Fýrtýnasý, Çaylak Fýrtýnasý, Abrul (babam abril diye söylerdi) Kýrlangýç Fýrtýnasý gibi fýrtýnalarý yaþardýk.

         Köyümüzde ancak abrul ayýnýn sonlarýnda karlar erir çayýrlar yeþermeye yüz tutardý. Abrul baþlarýnda karlarýn erimesi çok nadirdi. Böyle baharlar babamýn özlediði baharlar olurdu. Ne kadar erken bahar gelirse koyun sürüsünün otlaklara çýkmasý o kadar erken olur. Mart sonlarýnda merekte (samanlýk) ot suyunu çekerdi çoðu kez. Koyunlar babamýn deyiþiyle döl döker, kuzular. Üstüne üstlük ot da iyice azalýrsa savaþ yýllarýnda þehirlerde ekmeðin karneye baðlandýðý gibi koyunlarýn hakký olan ot yetesiye verilmezdi. Oysa kuzularýn sadece anne sütüyle beslendiði doðumlarýnýn ilk aylarýnda koyunlarýn olabildiðince bolca ot yemeleri gerekir.

         Babamýn koyunculuk sevdasý onulmaz bir sevdaydý. Uzun kýþ gecelerinde amcalarýmla birlikte yaþadýðý yýllarda merekte otun bol olduðu yýllardaki besledikleri koyunlarla ilgili anýlarýný anlatýrken gözleri ýþýldardý. Kavalýna üflemeye baþlardý. Ýleriki yýllarda kaval sanatçýlarýný çok dinledim. Babam gibi kaval üfleme ustalara çok az denk geldim.

         Biz dönelim yine Rumi marta ve babamýn ilkbaharýn yüzünü göstermediði günlere. Merekte ot bitmiþ. Babamýn yüzünden düþen bin parça. Her kýþ en az bir kiþinin Ardahan’a giderken aþmak zorunda olduðu ve donarak öldüðü Sahara Daðý’ndan köyümüze doðru soðuk rüzgârlar esiþini sürekli süzdürürdü. Zemheri geri dönerdi adeta. Kavalýn esamisi okunmazdý. Merekte otu olan komþulara müracaat edilir, gelecek yazda geri ödenmek koþuluyla ödünç ot almak zorunda kalýrdýk.

         Yetesiye karýnlarý doymayan koyunlarýn melemeleri, bazý kuzularýn ölmesi ailece hepimizi üzüntüye gark gederdi. Martýn azizliklerini anlatan annemin þu kýssasýný anlatmadan olmaz. Sözlerine þöyle baþlardý: “ Eskiden bir kocakarý yaþarmýþ köylerin birinde. Onun da koyunlarý varmýþ. Bir sene bahar geç gelmiþ. Merekte otu bitmiþ. Komda(ahýr) koyunlar melemeye baþlamýþlar açlýktan. Kocakarý kedisini baðlayýp kömün içinde iç kýsmýnýn bir yüzüne asmýþ. Kedi azat olmak için týrmalanýrken koyunlar kediyi seyrederek açlýklarýný unutup melemelerini keserlermiþ.”

         Mayýs baþlarýnda artýk günlerin de uzamasýyla yetim gömleði güneþ yüzünü yetesiye gösterirdi. Çayýrlarýmýz yeþerir; koyunlar nazlý nazlý yayýlýrken kuzular coþkuyla zýplayýp atlayarak baharýn zevkini çýkarýrdý. Karlar daðlarýn doruklarýna çekilir rüzgâr serin serin eserdi. Babamýn neþesi yerine gelir, gözlerinin içi gülerdi. Evin bir tarafýnda saklý kavalýna hatýrlardý.

          Uzun acýmasýz kýþlar, geç gelen baharlar yazgýmýzýn bir parçasýydý. Biz çocuklar yaþananlardan gocunmazdýk. Her çocuðun bir kýzaðý vardý. Kar nedeniyle okulda derslere ara verildiðini vaki deðildi. Kar yaðarken okul bahçesinde oyunlar oynadýðýmýzý, kardan adam yapmak için karlarý yuvarladýðýmýzý hala anýmsarým.

         Son Güzde baþlayan kar yaðýþýnýn Martta, Aprulda çokça yaðmasý;  mereklerde otlar azalsa bile yaz mevsiminin bereketli geçeceðine dair gerçekçi bir görüþ söylenirdi köyümüzde. Ve gelenek göreneklerde bozulma yaþanmadýðý köyümüzde mutluyduk. Düðünlerde, bayramlarda yaþanan içten coþkuyu anýmsadýkça buruk bir hoþluk sarar ruhumu.          Doðduðumuz yerde deðil doyduðumuz yerlerde yaþamak zorunda olmamýzýn garip hüznünü okumak, yazma eyleminin güzelliðiyle az da olsa giderme çabasýyla içinde olmak çocukluk ve ilk gençlik yýllarým kadar coþkulu olmasa bile yine de güzel. Umar ve dilerim mart ortalarýnda nadir görülen bu þiddette kar yaðýþý; ülkemizde özellikle çiftçilerimizin bol ürün hasat edecekleri bereketli bir yaz mevsimini yaþayacaklarýnýn müjdecisi olur.

                                                                           Ýbrahim YILMAZ